روانشناسی حرکت

 

به نام خدا

روانشناسی حرکت ، اصول و کاربرد آن

نویسنده: عبدالله یزدانی

سر شناسه                     : یزدانی، عبدالله، 1353-

عنوان و نام پدید آور        : روانشناسی حرکت، اصول و کاربرد آن / نویسنده، عبدالله یزدانی.

مشخصات نشر               : ورامین: انتشارات دوقلوها، 1394.

مشخصات ظاهری          : 94 ص.

شابک                          : 60000ریال3–37–6432-600–978

وضعیت فهرست نویسی   : فیپا

موضوع                       : حرکت (روانشناسی)

موضوع                       : حرکت آموزی

رده بندی کنگره              : 1394 9 ر 4ی/ 295 Bf

رده بندی دیویی              : 3/152

شماره کتابشناسی ملی      : 4034046

ناشر: دوقلوها

نویسنده: عبدالله یزدانی

چاپ اول: 1395

شمارگان: 1000

شابک: 3- 37- 6432- 600 - 978

قیمت : 6000 تومان

همه ی حقوق محفوظ است

پیشگفتار......................................................................11

سه هدف اصلی این کتاب شامل..........................................11

مقدمه ای بر روانشناسی علم حرکت....................................13

مربیان کارآمد................................................................13

فصل 1 .......................................................................17

اهمیت روانشناسی حرکت ................................................17

کاربرد روان شناسی شناخت حرکت....................................17

ماهیت فرایندهای حرکت..................................................18

الگویی برای شناخت فرایندهای حرکت................................19

دریافت کننده های حسی...................................................19

ثبت کننده های حسی.......................................................19

حافظه و تجربه.............................................................20

سهم دانش....................................................................20

کمک به ورزشکار.........................................................22

تکامل حرکت................................................................22

ساختار گرایی...............................................................22

کارکردهای بخش های مختلف حرکت.................................22

دیدگاه های ورزشکاران..................................................23

فصل 2 ......................................................................25

حافظه و شناخت مفاهیم...................................................25

معنادار کردن اجزای بی معنا............................................25

روش پیوند...................................................................26

روش تشخیص جایگاه هر قسمت از حرکت...........................26

روش تعاملی ................................................................26

روش مفهومی................................................................26

دسته بندی و پردازش اطلاعات..........................................27

چگونگی طرح اجرای حرکت............................................27

با معناکردن مطلب معنادار................................................28

فعال سازی حرکت..........................................................28

پردازش توزیع موازی.....................................................28

حافظه ی برتر...............................................................29

شناخت کاربرد فنون مختلف..............................................29

طبقه بندی اطلاعات........................................................30

انواع مفاهیم..................................................................30

پیش الگوی مفاهیم...........................................................31

روابط بین مفاهیم............................................................31

بهبود اجرای مفاهیم.........................................................32

فصل  3 ......................................................................33

روش شناخت کلی...........................................................33

نظریه ی حرکت سنجی هوشی...........................................33

چندین راه برای تعریف هوش وجود دارد..............................33

طرح ها و طرح واره ها...................................................34

درونسازی و برونسازی...................................................34

تعادل..........................................................................35

عواملی که بر رشد حرکت تأثیر می گذارد............................35

مرحله حسی حرکتی........................................................35

مرحله ی تفکر پیش عملیاتی..............................................35

مرحله عملیات ..............................................................35

مرحله بلوغ حرکت ........................................................35

مرحله حسی حرکتی ......................................................36

مرحله تفکر پیش عملیاتی.................................................36

مرحله عملیات عینی........................................................37

مرحله ی عملیات صوری.................................................37

کاربردهای عملی مرور فن...............................................39

شناخت اطلاعات پردازش شده ..........................................40

دیدگاه های پردازش اطلاعات............................................41

فصل 4 .......................................................................43

مفهوم رشد حرکت..........................................................43

تولید ابتدایی حرکت.........................................................43

نخستین حرکت ها...........................................................44

پرورش های مربوط به رشد حرکت....................................45

درباره ی تفسیر حرکت....................................................46

اجرای حرکت و توقف های آن...........................................46

رمز گشایی و فهم...........................................................47

مراحل فهمیدن حرکت.....................................................48

گزینش عمل کردن.........................................................48

چه زمانی باید شروع کنید................................................48

روش آسان برای شناخت حرکت........................................49

آغاز حرکت..................................................................49

عبور از مراحل آغازین....................................................50

راهنمای رشد حرکت.......................................................50

پیش سازمان دهنده..........................................................51

روش های واکنش فعال....................................................51

راهنمای استفاه از کمک های جانبی....................................51

الگوی پردازش اطلاعات.................................................51

کاربرد تمرین در بهبود حرکت..........................................52

فصل 5 .......................................................................53

حل مسأله ی حرکت و خلاقیت...........................................53

طراحی فرضیه..............................................................53

انتخاب بهترین فرضیه.....................................................53

تعریف مسأله.................................................................53

طراحی فرضیه..............................................................54

آزمایش فرضیه..............................................................54

انتخاب بهترین فرضیه.....................................................54

تشخیص مسأله...............................................................55

دوره ی نهفتگی .............................................................55

بینش ..........................................................................55

حفظ راه حل های مبتنی بر بینش........................................55

تعیین راه حل ها مبتنی بر بینش..........................................55

رهیافت های رایج درباره ی حل مسأله................................55

کیفیت راه حل ها............................................................57

روش حل مسأله.............................................................57

روش اکتشافی...............................................................57

پژوهش های تقریبی........................................................57

تطبیق الگو...................................................................58

برنامه ریزی.................................................................58

کاربرد حل مسأله در تمرینات............................................58

خلاقیت........................................................................58

اعتما به نفس و انگیزش...................................................59

شکل گیری خود پنداره.....................................................59

کاربرد خودپنداره در کشل گیری حرکت...............................59

ایجاد احساس درباره ی حرکت...........................................60

خلاصه ای از شکل گیری خود پنداره..................................60

پرورش خودپنداره ی مثبت...............................................60

مراحل رشد حرکت.........................................................61

فرایند رشد حرکت..........................................................61

ارزشیابی ارزش های حرکت.............................................61

شناخت روابط حرکت......................................................61

فصل 6 .......................................................................63

انگیزش.......................................................................63

سلسله مراتب حرکت.......................................................63

تأثیر ضمنی در حین آموزش.............................................63

اشتیاق و نیاز به پیشرفت..................................................63

پیروزی و شکست..........................................................64

جوینده ی موفقیت...........................................................64

کاربرد انگیزش در تمرینات..............................................64

فصل 7 .......................................................................67

رفتار حرکت.................................................................67

پاسخ ها.......................................................................67

محرک های خنثی...........................................................67

محرک های غیر شرطی..................................................68

محرک تقویت کننده.........................................................68

تقویت کننده ها را به طرق مختلف می توان طبقه بندی کرد.......68

توان تقویت...................................................................68

تأثیر و فراوانی تقویت کننده ها...........................................68

تأثیر مثبت تقویت کننده....................................................69

برنامه ریزی تقویت حرکت...............................................69

تقویت پیاپی..................................................................69

تقویت ثابت...................................................................70

متغییرهای چند وجهی......................................................70

تقویت منفی...................................................................70

محرک های منفعل .........................................................70

محرک های افراتی.........................................................70

تعمیم...........................................................................71

خاموشی .....................................................................71

خاموشی تدریجی............................................................71

اداره ی محرک..............................................................71

فصل 8 .......................................................................73

رفتارهای حرکتی...........................................................73

جبرگرایی....................................................................73

انواع رفتار حرکتی.........................................................73

نقش تقویت...................................................................74

مرور فن و تقلید ............................................................75

اهداف آموزش فن و یادگیری مشاهده ای..............................75

اخلاق.........................................................................76

فصل 9 .......................................................................77

مدیریت حرکت..............................................................77

اصول کلی مدیریت حرکت...............................................77

رفتارهای ناهنجار..........................................................78

پیشگیری مشکلات حرکتی...............................................78

سه رهنمود برای هدایت رفتار حرکتی حریف........................78

مقررات.......................................................................78

پیامدهای مثبت حرکت.....................................................79

مراقب رفتارهای حرکتی نامناسب باشید...............................79

مداخله خاص برای هدایت رفتارهای حرکتی نامناسب..............79

رفتار حرکتی خوب........................................................79

حرکت های گروهی........................................................79

عقب نشینی موقت..........................................................80

فصل 10 ....................................................................81

سنجش و ارزشیابی حرکت...............................................81

اهداف کلی و جزئی........................................................81

اهداف جزئی حرکت.......................................................82

اجزای اهداف جزئی.......................................................83

فعل های کنشی..............................................................83

منظور از آنچه گفتیم چیست..............................................83

معیار عملکرد...............................................................84

تشریح وضعیت ارزشیابی................................................84

انواع هدف های جزئی....................................................84

هدف های شناختی..........................................................85

دانش..........................................................................85

فهم.............................................................................85

کاربرد........................................................................85

تحلیل..........................................................................86

ترکیب.........................................................................86

ارزشیابی.....................................................................86

هدفهای حرکت در سطوح مختلف.......................................87

هدف های روانی حرکت..................................................87

هدف های عاطفی جزئی..................................................87

معایب استفاده از حرکت..................................................87

نکاتی درباره ی هدف های حرکت......................................88

کاربرد سنجش در موقعیت یابی..........................................88

رابطه ی اندازه گیری با ارزش یابی....................................89

ارزشیابی مرحله ای چندین نقش مهم دارد.............................89

ارزشیابی پایانی.............................................................89

ارزشیابی تعیینی............................................................90

ارزشیابی تشخیصی........................................................90

خلاصه ی ارزشیابی مرحله ای، پایانی، تعیین و تشخیصی........90

اندازه گیری هنجارها با توجه به معیارها..............................91

اندازه گیری معیاری.......................................................91

ارزش و اعتبار اندازه گیری.............................................92

تقویت پویایی حرکت.......................................................92

اعتبار.........................................................................93

انتخاب روش اندازه گیری................................................93

روش آزمون.................................................................93

پیشگفتار:

کتاب حاضر، اصول و کاربرد روانشناسی علم حرکت است. این کتاب با نگرش شناختی و با هدفی کاربردی تنظیم شده است. مکتب روانشناسی کاربردی علم حرکت در زمینه ی حافظه، تفکر، استدلال، حل مسأله، توجه، ادراک و ... بررسی می شود.

روانشناسی علم حرکت با نگرش شناختی و با هدفی کاربردی تنظیم شده است. مکتب روانشناسی کاربردی علم حرکت در زمینه ی حافظه، تفکر، استدلال، حل مسأله، توجه، ادراک و ... بررسی می شود.

روانشناسی عمل حرکت، اساسا برای مربیانی که در صدد افزایش دانش و مهارت های ورزشکاران هستند طراحی شده است. این کتاب درباره ی چگونگی کاربرد حرکت و نیز هدف ‌‌های مختلف و ارزشمند حرکت صحبت می کند.

سه هدف اصلی شامل:

1- کمک به ورزشکاران به منظور درک عمل روانشناسی حرکت به ویژه رابطه ی اجزای آن با یکدیگر.

2- توضیح هر چه روشن تر آنچه در حال اجرا می باشد.

3- کمک به ورزشکارن به منظور تبدیل این اطلاعات به راهبردهای اجرایی کارآمد.

محور اصلی کتاب، تأثیر معنادار در یادگیری است. بهترین و
پایه دارترین آموزش زمانی بدست می آید که روش ها و موارد آموزش
بر اساس معلومات فعلی ورزشکار تدوین شود. هر فصل از کتاب
بر این استوار است که مربیان چگونه می توانند از مهارت های مختلف علم حرکت، رابطه ی معناداری به ورزشکاران تفهیم کنند.

کتاب حاضر به روش منطقی تدوین شده است. بخش اول به روانشناسی شناختی و رشد شناخت تفکر اختصاص می یابد. فصل های دیگر به منظور رشد حرکت و حل مسأله و خلاقیت اختصاص دارد. همینطور در فصل هشتم اهمیت انگیزه را بررسی می کنیم.

سهم فصل نهم مربروط به روانشناسی رفتاری حرکت است در فصل دهم یادگیری و سرمشق گیری و بازتاب عملکرد آن مورد بررسی قرار می گیرد.

مدیریت بر کل حرکت شامل مجموعه ای از روش های رفتاری و مدیریت بر زمان اجرا تشریح شده است. در فصل دوازدهم، مقدمه ای بر شناخت سنجش حرکت مورد کنکاش قرار می گیرد.

مقدمه ای بر روانشناسی علم حرکت:

مربیان خوب، اگر بتوانند مهارت خود را اثبات کنند، ورزشکاران به آنها اعتماد خواهند کرد. هیچ کس مایل نیست تحت آموزش مربیانی قرار بگیرد که فاقد کفایت هستند. به بیان دیگر خود را به دست کسی نسپارید، مگر آنکه حداکثر اعتماد را به مهارت او پیدا کنید.

البته مربیان خوب، غیر از مهارت هایی که در آموزش دارند از صفات فراوان دیگری نیز برخوردارند. حرفه ی پیچیده ی مربیگری احتیاج به هنرمندی و اطلاعات علمی دارد. مربیان خوب خلاق هستند و مشکلات حرکت را با ابداع روش های نوین و تدوین مواد آموزشی مناسب حل می کنند. مربیان در فرایند آموزرش از روش های علمی متعددی مانند: تولید فرضیه، آزمایش فرضیه و مشاهده ی نتایج استفاده می کنند.

روانشناسی علم حرکت به ورزشکاران کمک می کند تا بسیاری از مهارت های مربی خود را بدست آورند. مربی می داند بهترین راه کمک به ورزشکار چیست؟ و چگونه می توان یادگیری ورزشکار را ارزیابی کرد؟

مربیان کارآمد:

شاید مهمترین هدف آموزش، پرورش قوه ی تفکر در ورزشکار است. بدین منظور مربیان باید از عملکرد تفکر (شناخت) در ورزشکار اطلاع داشته باشند. مفهوم یادگیری معنادار، به ویژه برای رشد قوه ی فکری ورزشکار حائز اهمیت است. مربیان موفق می توانند فعالیت های آموزش را معنادار کنند.

زمانیکه ورزشکار موفق شود اطلاعات جدید را با دانش قبلی خود مرتبط سازد، یادگیری معنادار رخ داده است. بنابراین دانش معنادار ساختن اطلاعات جدید برای ورزشکاران اهمیت فراوان دارد. این دانش در درجه اول از درک فرایندهای ادراک مشخص می سازد چه چیزی را ورزشکار نیاز دارد. مربیان باید حافظه ی ورزشکار را کاملا بشناسند تا بتوانند قدرت تفکر ورزشکار را پرورش دهند.

مربیان کارآمد به تفاوت های فردی ورزشکاران مختلف از لحاظ چگونگی تفکر حساس اند. یک دسته از این تفاوت ها مهارت کلی شناختی ورزشکار، یعنی هوش او نهفته است. منطق و استدلال ورزشکاران مختلف یکسان نیست.

مربیان کارآمد به درک حل مسأله ی حرکت پی برده اند و فعالیت های حرکت را به نحوی سازماندهی می کنند که به پرورش خلاقیت ورزشکار کمک کند. مربیان کارآمد مهارت لازم برای ارتقاء انگیزه ی ورزشکاران را می دانند و فعالیت های ورزشی را طوری سازماندهی
می کند که موجب شکل گیری خود پنداره ی مثبت در ایشان شود.

مربیان خوب برای ورزشکاران الگوی عالی اجرای نقش نیز هستند و شرایط را برای اجرای هماهنگ و پربار می دانند. مربیان  کارآمد قادرند آنچه را ورزشکاران باید فرا بگیرند به آنها انتقال دهند. آنها ورزشکاران خود را خیلی روشن تر توجیه می کنند که چه کاری باید انجام دهند و چگونه آن کار را انجام دهند. از سوی دیگر آموزش ضعیف با ارزیابی های نامناسب و بی ارتباط با آموخته های قبلی پسخوراند نامناسب به همراه دارد. مربیان موفق از مهارت های لازم برای ارزیابی ورزشکاران برخوردارند و لذا قادرند میزان یادگیری ایشان را تعیین کنند. آنها روش آموزش خود را هم با نیازهای ورزشکاران با استعداد هماهنگ می کنند و هم با ورزشکاران عقب مانده. بنابراین نیازهای خاص هر ورزشکار را، اعم از ناتوان و استعداد محاسبه می کنند و در نظر می گیرند.

مربیان کارآمد قادرند آنچه را ورزشکاران باید فرابگیرند به آنها منتقل کنند. آنها به نسبت مربیان ناموفق سازمان یافته تر عمل می کنند و ورزشکاران خود را روشن تر توجیه می کنند که چه کاری را باید انجام دهند و چگونه آن کار را انجام دهند. توانایی انتقال اهداف حرکت به ورزشکاران تأثیرات عمیقی خواهد داشت.

مربیان با کفایت می دانند که برای هر ورزشکار، تمرینات را از کجا شروع کنند. آنها تمرینات را متناسب با سطح فکری و جسمی ورزشکار تنظیم می کنند. اهداف روشن بر نحوه ی کسب آمادگی ورزشکار متناسب با پیشرفت ورزشکاران کاری در نظر می گیرند. همه ی ورزشکاران به دلیل مهارت های متفاوت به اجرای فعالیت برانگیخته می شوند.

تمرین خوب با دقت ارزیابی می شود و دائما تغییرات لازم در آن صورت می گیرد. از سوی دیگر، آموزش ضعیف با ارزیابی های نامناسب و بی ارتباط، قادر نیستند میزان یادگیری ایشان را تعیین کنند.

مربیان خوب قادرند تجربه های آموزشی جذابی را برای ورزشکاران خود ترتیب دهند. آنها روش آموزش خود را هم با نیازهای ورزشکاران خود هماهنگ می کنند. مربیان کارآمد نیازهای خاص هر ورزشکار را، اعم از ناتوان و با استعداد محاصبه می کنند و در نظر می گیرند.

در واقع روانشناسی حرکت نقشه ای است که هدف های خاص و روش های ویژه ی خود را دارد.

در روانشناسی حرکت علاوه بر انواع تمرینات، توانایی مربیان در به کارگرفتن نتایج در سنجش عملکرد ورزشکار اهمیت دارد. یعنی مربیان باید با آگاهی از نحوه ی تمرینات که چگونه
می توان از آنها استفاده کرد به یک سری شناخت و آگاهی دست یابند.

فصل 1

اهمیت روانشناسی حرکت

مسائل اصلی روانشناسی شناختی حرکت، مربوط است به شیوه های درک و استفاده از اطلاعات حرکت توسط ورزشکار، البته مقدمه ی فرایند شناخت، مروری است بر تفکر خلاق در عرصه ی فرایندهای ادراک تشکیل حرکت تأکید دارد. در ادامه شناخت عملکرد حافظه ورزشکار و روشی که مربی می تواند توانایی ورزشکار را در درک اطلاعات جدید کمک کند. سپس به تشریح موارد استفاده از حرکت در اجرای توزیع حرکت کارآمد می پردازد. در اینجا نحوه ی رشد حرکت توجه می شود که چگونه می تواند درباره ی رشد شناخت اطلاعات خود استفاده ی مطلوب کند.

این مسأله با درک شناخت و رشد شناخت ارتباط مستقیم دارد. دانش ورزشکار در مورد نحوه ی رشد حرکت است که فرایند حرکت را تکمیل می کند. با جمع بندی تمام موارد ذکر شده (حل مسأله و خلاقیت) از دوجنبه ی مهم دیگر شناخت، یعنی نحوه ی حل مسأله توسط ورزشکاران مختلف چگونه است. نقش مربی در رشد مهارت های ورزشکاران برای حل مسأله ی حرکت منجربه تقویت مهارت های اخلاق می شود.

کاربرد روان شناسی شناخت حرکت:

تصور کنید روبروی یک حریف ایستاده اید و حریف را برانداز
می کنید. یکباره متوجه می شوید حریف پای خود را خم می کند و سپس دست خود را بالا می آورد و آنگاه مچ دست شما را می گیرد. شما یک لحظه به فکر فرو می روید و در جستجوی پاسخی هستید که برای حریف قابل درک نباشد. شما دارید در ذهن خود شعاع های حرکت را به خارج امتداد می دهید که حریف از خود می پرسد: الان چکار باید بکنم؟

سئوالات حرکات حریف به هنگامی که حرکتی را اجرا می کند، علائمی از عملکرد ذهن او را به شما ارائه می دهد. او ممکن است کارهایی از قبیل عقب بردن سر، انجام دهد تا تأثیر آن را بیازماید. وجود تضادی آشکار را تشخیص دهد و سرانجام به یک جواب منطقی برسد.

به طور کلی، به فرایند ذهنی ورزشکار، فعالیت ذهنی او - فرایند شناختی می گویند. فرایندهای شناختی شامل همه ی عملکردهای جذاب ذهن به بازشناسی حرکت، فکر کردن، آگاهی، خلاقیت، حل مسأله می انجامد.

اینکه چگونه فکر می کنید، چگونه و چه چیزی را به یاد می آورید و چگونه مسائل حرکت را حل می کنید، همه فرایندهای شناختی هستند.

شناخت این فرایند به مطالعه ی منظم وظایف حرکت و بدست آوردن الگویی از تفکر حریف به آن می انجامد.

پس از خواندن این فصل، انتظار می رود که به هدف های زیر دست یابید:

1- شناخت الگوهای فرایند حرکت و پیوند آنها با یکدیگر.

2- شناخت مبانی علم حرکت به صورت مجموعه ای از روش های کارآمد.

ماهیت فرایندهای حرکت:

همه ی فرایندهای حرکت قابل مشاهده هستند. اما یکی از دشواری های اساسی، شناخت فرایندهای درونی حرکت است. در نظر بگیرید اجرای یک فن، نتایج متفاوتی به وجود می آورد.

فرض کنید ورزشکاری در حال اجرای فنی است. او همچنان کار خود را انجام می دهد. ما همچنان او را مشاهده می کنیم. سرانجام پس از چند دقیقه چه چیزهایی اتفاق افتاده است. آیا تمام فرایند حرکت را
دیده ایم. خیر ما با مشاهده ی این ورزشکار، اطلاعات بسیار کمی درباره ی فعالیت های ذهنی او بدست آورده ایم.

یک لحظه درباره ی موارد فرایندهای شناختی حرکت فکر کنید، چه چیزی اتفاق افتاده است؟ شما چه چیزی را دیده اید؟ آیا چیزی به جز نتایج شناختی را دیده اید؟ فرایند شناختی چه به صورت عمل باشد و چه به صورت عکس العمل، هیچگاه به طور مستقیم قابل مشاهده نیستند. ما تنها می توانیم نتایج این فرایندها، یعنی تغییرات در رفتار حرکت ها را مشاهده کنیم و درباره ی آن فرایندها به استنباط بپردازیم. آن هم مشروط بر اینکه تجربه ی او، رفتار او را تغییر داد. یکی از راه های موجود این است که ابتدا، حرکتی را اجرا کنید و مسائل به وجود آمده را ارزیابی کنید. سپس پاسخ هایی که قابل مشاهده و تحلیل هستند. اینگونه حریف را بسنجید و تشخیص دهید، چگونه سبک اجرای خود را انتخاب کنید.

الگویی برای شناخت فرایندهای حرکت:

ماهیت نامشهود حرکت، معمولا برای درک و فهم مسائل پیچیده ی حرکت با آن روبرویند. علاوه بر این، چگونگی رشد و تکامل حرکت و تبدیل شدن آن به بخش های تفکیک پذیر تشریح شود. برای کمک به فهم چگونگی ارتباط ابعاد مختلف رابطه ی اجزای حرکت با یکدیگر یک الگوی پردازش کلی بکار می رود. این الگو شامل اجزای مختلفی است که عبارتند از:

دریافت کننده های حسی:

تمام اطلاعاتی که دو ورزشکار بدست می آورند از طریق حواس پنج گانه صورت می گیرد. حواس بینایی، شنوایی، مخصوصا لامسه به ورزشکار امکان می دهد که با حریف خود ارتباط برقرار کنید. هر کدام از حواس به ورزشکار یادآوری می کنند تا چه کاری انجام دهد یا توقف کند. صرف نظر از نوع حواس، دریافت کننده های حسی اطلاعات مربوط به محرک ها را به درون سیستم پردازش منتقل
می کنند.

ثبت کننده های حسی:

یکی از مهمترین فرایندهای شناختی حرکت ادراک است. ادراک شبیه تفاوت بین (شنیدن کی بُود مانند دیدن) است.

بعد از آنکه ورزشکار توانست معنای محرکی را تشخیص دهد چند پیش داوری در نظر می گیرد که زمان مناسب خود را می طلبد. لذا ادراک امری آنی نیست. از آنجا که شرایط محیطی غالبا سریع تغییر می کنند و بسیاری از حرکت ها قبل از اینکه زمان کافی برای تکمیل فرایند حرکت داشته باشد، ناپدید می شوند. بدین ترتیب زمانیکه محرک ناپدید می شود، باید بلافاصله تحلیل آن متوقف شود. اما اغلب چنین اتفاقی رخ نمی دهد. زیرا هر حرکت دارای نوعی سیستم نگهداری (دفاعی) است که آثاری از محرک ها را در خود حفظ می کند.

هر بخش از این حرکت برای تثبیت اجزای دیگر حیاتی هستند و اجزای دیگر نیز به همان نسبت در معنا بخشیدن به بخش های دیگر سهیم اند.

حافظه و تجربه:

مخزن دائمی اطلاعات که انباشته از اطلاعات حرکتی است در الگوی شناختی نقش اساسی دارد. به طور خلاصه حافظه جزئی از الگوست که عمل تفکر در آن انجام می شود که تصمیمات مربوط به محرک ها در آن ذخیره شده است.

گاهی تمرکز ورزشکار در یک یا چند مسأله، در یک واحد زمان
می تواند مسیرهای انحرافی را کنترل کند. اگر پردازش اطلاعاتی مجموعه ی عملکردها به خوبی اعمال نشود، در عرض چند ثانیه عملکرد حرکت نابود می شود. مثلا ممکن است بین دو بخش حرکت ثانیه ای فاصله بیفتد، آسیب پذیری حرکت بیشتر می شود.

همچنین در نظر گرفتن راه های مختلف برای انتخاب و تحلیل های چند بعدی می تواند عملکرد حرکت را ضعیف کند. به همین شکل حل مسائل حرکت، همه ی نتیجه ی تعامل توابع عملکرد حرکت هستند.

سهم دانش:

حل مسأله و دانش تأثیرگذاری بر آنچه در حال اتفاق است و بسط و گسترش آن بر همه ی فرایندهای شناختی تأثیر می گذارد. بنابراین دانش علم حرکت به فهم معنادار بودن اجرا با آنچه ورزشکار از قبل می داند مربوط می باشد. معنایی که با ترکیب اجزاء برای حل مسأله و خلاقیت سازماندهی می کند.

3- تفکر درباره ی حرکت:

یکی از راه هایی که از طریق آن اطلاعات معنا پیدا می کند، فراشناخت است. فراشناخت به معنای تفکر درباره ی حرکت است. آگاهی قابل توجهی که درباره ی چگونگی فکر کردن فرایند شناختی حرکت انجام گرفته است و افکار کاربردی مهم فراوانی که در طی اجرا رخ می دهد.

به طور کلی، دو نوع فراشناخت به هم پیوسته وجود دارد:

1- دانش درباره ی چگونگی اجرای حرکت.

2- تنظیم شناخت و نظارت بر آن. اطلاع از شناخت زمانی رخ می دهد که ورزشکار از مهارت های شناختی خود آگاه باشد.

بخش دوم فراشناخت، تفکری است که فکر را تنظیم و بر آن نظارت می کند. این بخش به فعالیتی اشاره دارد که ورزشکار با درگیر شدن در آن، به انجام وظایف شناختی خود کمک می کند. ورزشکاران اندکی هستند که از جریان تنظیم و نظارت بر حرکت خود کاملا آگاهی داشته باشند. مگر آنکه بروز اشکالی در حرکت به ایشان هشدار دهد که در اجرا مشکل دارد. در اینگونه موارد ورزشکار مجددا حرکت را مرور می کند، سعی می کند آن مشکل را رفع کند.

همانگونه که قابل تصور است، توانایی ورزشکاران در انجام وظایف شناختی با توانایی ایشان در فراشناخت ارتباط نزدیک دارد. ورزشکاران خوب بر حرکت خویش نظارت دارند و آن را تنظیم
می کنند. این افراد زمانی از نظارت بر حرکت خویش آگاهی می یابند که با مشکلی روبرو می شوند و تلاش برای اصلاح و اجرای درست صورت می دهند. در اینجا نظارت ایشان بر درک درست حرکت آشکار می شود.

ورزشکاران ضعیف بر خلاف گروه اول، اغلب از جریان حرکت آگاه نیستند. آنها ممکن است اجراهای مختلف را به شکل یکسان پردازش کنند. اینگونه ورزشکاران معمولا به صورت مؤثری بر جریان حرکت خویش نظارت ندارند و آن را تنظیم نمی کنند. به نظر می رسد که ورزشکاران ضعیف زمانیکه حرکتی را درک نمی کنند، از عدم درک خویش آگاه نیستند و از راه حل مشکل بی اطلاع می باشند.

ورزشکاری که تجربه ی کافی بدست آورده است در اجرای یک فن، حرکت های مختلف آن فن را رتبه بندی می کند. به طور مشخص تأثیر هر حرکت را در ارزیابی ایشان می توان ملاحظه کرد. ورزشکار با تجربه به اجرا کاملا مسلط است و اجرا را به چهار درجه تقسیم
می کند. یعنی از مهمترین تا بی اهمیت ترین. در حالی که ورزشکار مبتدی اساسا در تمیز دادن بین اطلاعات موجود در اجرا با مشکل روبرو می شود. توانایی ورزشکار در تشخیص مطالب اصلی حرکت واضح نیست. به همین دلیل آگاهی ورزشکار درباره ی توانایی ایشان در به کار گرفتن راهبردهای مؤثر را می توان از طریق آموزش افزایش داد.

کمک به ورزشکار:

1- به ورزشکار باید کمک کرد تا درک کند فعایت های مختلف یادگیری انتظارات متفاوتی را به وجود می آورد. مثلا ورزشکارانی که حرکت های جدیدی را فرا می گیرند، باید بدانند تنها حفظ آنها بهترین روش یادگیری یا بکارگیری حرکت های جدید نیست. روش مؤثرتر یادگیری تعریف هر حرکت و بکارگیری آن در موارد فراوان متفاوت است. روش صحیح به توانایی مرتبط ساختن مفاهیم با یکدیگر و ارزیابی مختلف نیاز دارد.

2- به ورزشکاران باید آموخت که در تنظیم اجرای هر فن از علائم و نشانه های بسیاری استفاده می شود.

3- به ورزشکاران باید آموخت که ارتباط یافته های جدید با دانسته های قبلی امکان تسلط بر حرکت را افزایش می دهد و به هنگام بکارگیری حرکت ها، نقاط قوت و ضعف را در نظر داشته باشید.

4- به ورزشکاران باید آموخت خلاصه یا نمایی از اطلاعات مهم را به یاد آورد.

تکامل حرکت:

تکامل حرکت بر تعامل توابع شناختی و نقش معنادار حرکت ها با یکدیگر تأکید دارد.

ساختار گرایی:

ساختارگرایی اولین تفکر منسجم در اجرای حرکت است.

کارکردهای بخش های مختلف حرکت:

این نگرش در جستجوی یافتن راهکارهایی جدید است. هدف کارکردگرایی مشخص کردن موضوع های زیر است:

1- فعالیت ذهنی چگونه انجام می گیرد

2- فعالیت ذهنی چه کاری را انجام می دهد

3- چرا فعالیت ذهنی انجام می گیرد

کارکردگرایی به دنبال شناخت رفتارگرایی است که همه ی اطلاعات ذهنی و درونی فرایند حرکت را پیش بینی می کند و با توجه به آن تنظیم رفتار می کند.

اوضاع محیطی حرکت، مشخصات نموداری ضرورت های موضوعی، هدف ها را مشخص می کنند و آنها را با یکدیگر در تعامل قرار می دهند تا کیفیت و بافت حرکت را مشخص سازند. ورزشکاران به جای آنکه در برابر محیط خود فقط به صورت خودکار واکنش نشان دهند، معنا می آفرینند و واقعیات حرکت را بررسی می کنند. بنابراین زیربنای حرکت این است که پردازش اطلاعات حیاتی ترین فعالیت ورزشکار است. وظیفه ی اصلی ذهن ورزشکار جستجو،
ذخیره سازی، حفظ و استفاده از اطلاعات درباره ی حرکت است.

دیدگاه های ورزشکاران:

روانشناسی علم حرکت با انطباق برخی از اصول علم حرکت شناسی بر فرایند اجرا، می توان مجموعه ای از اطلاعات مورد نیاز را در بهترین روش تدوین کرد. اما جریان حرکت چگونه اتفاق می افتد:

1- ورزشکار به صورت فعال اطلاعات را پردازش می کند و هر اطلاعات جدیدی را با آنچه از قبل می داند مرتبط می سازد. سپس اطلاعات را طبقه بندی می کند، گمانه می زند، فرضیه می سازد، تفسیر می کند و....

با این حال انواع مختلف شیوه های پردازش اطلاعات احتمال محتواهای متفاوتی را معنی می دهد. فعالیت های حرکت با بازی نقش های متفاوت رو به جلو می رود.

2- ورزشکار بر همه ی فرایندها تأثیر می گذارد:

ورزشکاران آنچه را مورد توجه قرار می دهند درک می کنند و با آن مسائل خود  را حل می کنند و یا بر حرکت اثری می گذارند تا اطلاعات حرکت حریف را مختل کنند.

3- معنادار شدن اطلاعات جدید:

بدین مفهوم که آیا ورزشکار می توان موضوع حرکت را با علایق حریف پیوند بزند؟ آیا امکان دارد که اطلاعات در جریان فعالیت، ترکیب معناداری پیدا کنند؟

4- نحوه ی اجرای ورزشکار:

نگرش شناختی بر فرایند حرکت بر کدام قسمت تأکید بیشتری دارد. همانطور که می دانید علت وقوع حرکت موجب می شود که حدس بزنید و فرضیه بسازید. به طور خلاصه ورزشکار تفکر خویش را پرورش می دهد و مهارت های لازم را برای تحقق اهداف خود سازماندهی می کند. هدف این است که ورزشکار توان فکر کردن خود را تقویت کند.

5- تکرار حرکت به صورت خودکار در می آید:

برای درک بهتر اشکال مختلف فن، باید آنها را قسمت به قسمت و جزء به جزء تحلیل کرد تا از آن معنایی بدست آید.

انجام پردازش و بازشناسی خودکار، زمان زیادی لازم دارد. ماه ها و سال ها باید بگذرد تا فرایند اجرا به صورت خودکار درآید. بنابراین یکی از اهداف آموزش آن است که توانایی پردازش اطلاعات در ورزشکاران به نحوی تسهیل شود و به صورت خودکار و سریع انجام گیرد. بنابراین هدف از تمرین، بدست آوردن توانایی اجرا در شرایط مختلف است. باید بتوانید خود را با شرایط متفاوت تطبیق دهید.

6- تقویت انگیزه ی درونی:

ورزشکار از طریق برقراری ارتباط متقابل با حرکت های مختلف است. زمانیکه تجربه ی ورزشکار به ساختار ذهنی باثباتی رسید. آگاهی لازم را نسبت به تضاد رشد حرکت های مختلف بدست خواهد آورد.

فصل 2

حافظه و شناخت مفاهیم

یکی از ابعاد کارآمدی و روش، رشد درک ورزشکار از حافظه است. همانطور که قبلا گفته شد، تجارب قبلی ورزشکار بر نحوه ی تفسیر او از وقایع مؤثر است. در مراحل اول یادگیری فوق العاده ساده تمرکز می شود. یعنی به صورت طوطی وار حرکت های منفرد، اجرای ساده،
بخش های مجزا در تمرینات گنجانده می شود. بعدا بیشتر به سطوح مختلف کاربرد حرکت و نحوه ی حفظ و نگهداری آن اصول و انتخاب صحیح آن حرکت ها در جاهای مختلف تمرکز می شود. در این روش کاربردهای مختلفی را برای حرکت در نظر بگیرید.

شناخت حرکت ها به ورزشکار کمک می کند تا در انتخاب روش حرکت خود، تصمیمی بگیرد که به بهبود اجرای او منجر می شود.

حافظه یکی از مهمترین مسائلی است که مورد توجه مربیان بوده است. به طور مشخص به تدریج اطلاعات جدید و متضاد وارد حافظه می شود و با یادگیری قبلی تداخل می کند. در اینجا ورزشکار اطلاعات جدید را با اطلاعات قبلی خویش پردازش می کند و یک حرکت معنادار کاربردی تر را بدست می آورد. یعنی یادگیری بعدی با یادگیری قبلی تداخل می کند.

هنگامیکه ورزشکار راه های معنادارتری را که معمولا به روش طوطی وار فرا گرفته بود مرور کرد، قابلیت های حرکت خود را بالاتر برده است.

معنادار کردن اجزای بی معنا:

همانطور که قبلا گفته شد، اساس پردازش اطلاعات حرکت در ابعاد مختلف آن، معنادار است. برای اینکه یادگیری جدید مفید و مؤثرتر باشد، باید به نحو مناسبی با اطلاعات موجود در حافظه ارتباط برقرار کند.

یکی از راه های ایجاد رابطه بین اجزای حرکت، یادگیری به صورت منظم شعری (ریتم خوانی) به منظور یادگیری ساده تر است. اینکه ورزشکار به وسیله ی ریتم و آهنگ در اجرای حرکت خود کمک بگیرد.

در مؤثرترین نوع آموزش از تصاویر ذهنی استفاده می شود. تصویر سازی ذهنی، آگاهی را به نحو معناداری افزایش می دهد. ورزشکار می تواند به چندین روش نسبتا ساده در یادآوری اطلاعات خود مورد استفاده قرار دهد.

روش پیوند:

در روش پیوند به خصوص تصور می شود که هر یک از تصاویر حرکت با تصویر بعدی قابل فهم و در تعامل است. به این ترتیب تصاویر به طور تخیلی با یکدیگر پیوند می خورند. به طور مثال اگر شما بخواهید خورشت قیمه درست کنید، ممکن است در ذهن خود سلسله مواردی را تصور کنید که طی آن این تصاویر که پیوند متقابل دارند، احتمال یادآوری یک تصویر را از روی تصویر دیگر افزایش می دهند.

روش تشخیص جایگاه هر قسمت از حرکت:

کاربرد جدید، قراردادن تصاویر اجزای حرکت در کنار یکدیگر به نحوه ی که مجموعه ی آنها ترکیبی آشنا تشکیل و یادآوری را آسان کند. معمولا این روش به ورزشکار کمک می کند تا اجزای حرکت را در نظم مناسبی قرار دهد. زیرا اجرا در طول مسیر به ورزشکار کمک می کند تا اجزای حرکت را در ترتیب صحیحی به خاطر بیاورد.

روش تعاملی:

در این روش ورزشکار بخش هایی از حرکت را به خاطر می سپارد که قسمت های مختلف فن به وسیله ی این نقاط با یکدیگر در تعامل هستند.

روش مفهومی:

 در این روش دو مرحله وجود دارد، مرحله ی درک ارتباطات حرکتی حریف و درک ارتباطات حرکتی خودتان با توجه به حرکت حریف چگونه است.

هنگامیکه ورزشکار توانست مفاهیم کلیه ی حرکت حریف را درک کند با بخشی از حرکت حریف هماهنگ و هم صدا می شود و ارتباط حرکتی برقرار می کند. در این فرایند، ورزشکار باید یک تصویر قابل مشاهده را در تعامل با حرکت حریف تصور کند.

موفقیت این روش بستگی به قدرت مجری فن به منظور ربط دادن حرکت آشنا به حرکت بعدی دارد. عامل مهم در استفاده ی موفقیت آمیز از دانش حرکتی خود خواهد داشت. استفاده از این روش ها باید خودکار و یا نزدیک به خودکار باشد. این کار نیاز به تمرین مستمر دارد تا مؤثر افتد. ورزشکار باید در انتخاب حرکت و تصویر پردازی ذهنی از آن، راحت باشد. در اینجا باید گفت: همانند سازی مهارت های دیگر تمرین، موجب تسلط می شود.

دسته بندی و پردازش اطلاعات:

بر اساس این دیدگاه حافظه ی ورزشکار به میزان دقت ایشان به رمزگذاری اطلاعات جدید بستگی دارد. بدین معنا هر ورزشکاری که بتواند روش های متنوع تر و بیشتری را در رمز گذاری مطالب بکار گیرد. مهارت بیشتری برای کنترل حرکت خود خواهد داشت.

چگونگی طرح اجرای حرکت:

طرح اجرای حرکت ساختارهایی از دانش موجود در حرکت است که مجموعه ی اطلاعات مربوط به هم در نظر می گیرد و برنامه هایی را برای جمع آوری اطلاعات حرکتی آینده عرضه می کند. در طراحی ذهنی ورزشکار ممکن است اطلاعات اولیه ای درباره ی ماهیت مسائل حرکت، روش حل برخی از مسائل و عقایدی درباره  ی عکس العمل درست مسأله ی حرکت ارائه دهد. اگر دیدگاه کلی خوب طراحی شده باشد، ممکن است به هنگام دادن پاسخ برای تشخیص اطلاعات مربوط و انتخاب روش کارهای مختلف برای حل مسأله کمک کند.

محتوا و سازمان بندی طرح های حرکت در میان ورزشکاران مختلف و هم برای یک نفر در طول زمان، تغییر می کند. یک ورزشکار علاقه مند به شنا، در مقایسه با ورزشکار علاقه مند به فوتبال، اطلاعات پیچیده ی بیشتری را بدست می آورد.

با معناکردن مطلب معنادار:

گاهی اوقات مطالبی که به ذات خود دارای معنای زیادی نیستند، اگر با موضوعات با معنا مرتبط شوند، مفهوم واضح تری خواهند داشت.

فعال سازی حرکت:

یک روش عمومی برای تشریح نحوه ی عمل حرکت، تقویت معنای اجزای حرکت است. این کار مربوط به قبل یا حین فعالیت یک بخش مشخص حرکت می باشد. مثلا می توان از ورزشکار خواست
درباره ی نوع روابطی که دراجرا بکار برده است، بحث کند.

استدلالی که در پس مفهوم فعال سازی حرکت نهفته این است که ورزشکاران در هر سطحی که باشند دارای میزانی از اطلاعات هستند. به طوری که امکان ربط دادن اطلاعات جدید با دانش قبلی ایشان وجود دارد. اساسا می توان هرگونه فعالیت ذهنی را که به ورزشکار کمک کند تا بین آنچه از قبل می داند و آنچه باید فرابگیرد پلی ذهنی برقرار کند. این کار یکی از موارد فعال سازی حافظه تلقی می شود.

پردازش توزیع موازی:

مغز انسان انعطاف پذیرتر از کامپیوتر است، زیرا می تواند به طور هم زمان اطلاعات زیاد و متنوعی را مورد توجه قرار دهد، به بیان دیگر پردازش به صورت موازی و در جهات متفاوت به طور هم زمان انجام می گیرد. برای مثال در هنگام اجرای فن، برای آنکه معنا درک شود، پردازش اطلاعات به این صورت نیست که ابتدا اجزاء حرکت به پیش می رود و رمزگشایی از کل حرکت و درک آنها به طور هم زمان اتفاق می افتد، در این دیدگاه حافظه در ارتباطات موجود بین تعدادی از واحدهای درحال پردازش توزیع می شود.

وقتی دسترسی به اطلاعات مزبور ضرورت یافت، طرح حرکت از حافظه درازمدت دریافت و در حافظه ی کاری نسخه برداری می شود. این واحدهای در حال پردازش شامل درک ورزشکار از حرکت، معنای حرکت، ترکیب حرکت ها و مسائل دیگر  است که به مفهوم ترکیب حرکت ها مربوط است. به علاوه از نظریه ی پردازش توزیع موازی می توان در طراحی تمرین هایی استفاده کرد که به منظور رشد توان پردازش هم زمان اتفاق می افتد.

حافظه ی برتر:

در حافظه سه توانایی مربوط به هم وجود دارد. آگاهی، تشخیص و نظارت. هر کدام از این سه توانایی در زیر بررسی خواهد شد.

شناخت کاربرد فنون مختلف:

با پیروی از یازده دستورالعمل، می توانید به ورزشکاران کمک کنید تا حرکت های جدید را بهتر یاد بگیرند.

1- به ورزشکاران کمک کنید تا طرح های حرکت جدید را برای معنا ساختن اطلاعات دریافتی جدید فعال سازند: احتمام فهم پیام زمانی بیشتر می شود که یاد گیرنده چارچوب ادراکی خاصی را فعال سازد. به نحوی که بتواند اطلاعات جدید را داخل آن چارچوب بگنجاند.

2- ورزشکاران باید فعال باشند، نه منفعل: برای حفظ اطلاعات جدید باید آنها را تکرار کرد.

3- از ورزشکاران بخواهید به جای تکرار بدون تفکر هر بار آن را به زبان خود توضیح دهند: اطلاعاتی که خود ورزشکار در هر نوبت اجرا بدست می آورد به نحو مؤثری تقویت می شود.

4- پیوسته ورزشکاران را آزمایش کنید: آزمایش این فرصت را به ورزشکار می دهد که حرکت های جدید را تکرار کند و در نهایت مطالب جدید را بهتر فرا بگیرد.

5- زمان مناسب هر اجرا را بشناسید: اغلب اوقات به هنگام اجرا زمان مناسب در نظر گرفته نمی شود.

6- از تداخل بیهوده بین حرکت ها خودداری کنید: این کار باعث سردرگمی می شود.

7- به ورزشکاران خود بیاموزید که به فراگیری اطلاعات جدید بپردازند: بسیاری از ورزشکاران تا حدی یک اجرا را تکرار می کنند که بتوانند آن را بدون غلط تکرار کنند.

8- به نتایج ناخواسته جدید دقت کنید: اگر ورزشکاران باید مجموعه ای از مراحل پیچیده را اجرا کنند، باید بر عواقب ناشی از اجرای آن آگاه باشند.

9- از ورزشکاران بخواهید تصویر روشنی برای حرکت خود ترسیم کنندکه کجا و چگونه اطلاعات را بکار بگیرند: یادآوی اجرا ضروری می باشد. ورزشکار باید به خاطر آورد چه کاری را در زمان خودش انجام دهد و این کار به طور خودکار اتفاق بیفتد.

10- ورزشکاران را تشویق کنید که درباره ی توانایی اطلاعات خود و روش های کاری آن فکر کنند: بهبود عملکرد در حرکت موجب تقویت حافظه می شود.

11- از ورزشکاران بخواهید که به صورت متناوب تمرین کنند: تأثیر (توزیع و زمان بندی) به صورت منظم و متناوب انجام بگیرد.

طبقه بندی اطلاعات:

هر فن دسته ای از محرک ها هستند که آنها بر اساس برخی از قواعد و اصول به یکدیگر مرتبط می شوند. در واقع بر اساس برخی از مشابهت های ادراکی دسته بندی می شوند. همین تفاوت ها و مشابهت ها بین اجزاء حرکت مفهوم صفات آن حرکت را ممکن می سازد. برخی از صفات لازم را صفات ضروری می نامند. شاید بهترین راه توضیح این منظور شناخت برخی مفاهیم باشد.

همچنین مفاهیم شکل گرفته توسط هر ورزشکار معمولا اندازه و مشخصات خاصی دارد. هر ورزشکار مفاهیم را بر اساس تجربه های خود درک می کند. به تدریج چندین صفت و مفهوم را شناسایی می کند. در واقع مجموعه ای از صفات هستند که با هم به کار گرفته می شوند و مفهوم حرکت را تعریف می کنند. اما گاهی اوقات صفات تعریف کننده ی حرکت، جنبه ی تزئینی دارند. به  هر حال شکل، اندازه، حالت، جنس و بقیه ی صفات برای تعریف مفهوم حرکت ضروری
می باشند.

انواع مفاهیم:

مفاهیم انواع زیادی دارند. اما سه نوع از آن بسیار معمول است. ربطی، درجه ای و نسبی. مفاهیمی که ارتباط دو جزء حرکت را به یکدیگر پیوند  می دهند، ربطی هستند. اما مفاهیم درجه ای از پیوند و پیوستن یک مجموعه از اجزاء شکل می گیرند و مفاهیم نسبی، نسبتی از هر کدام از اجزای حرکت هستند که در هر اجرا کم یا زیاد می شوند تا هر اجرا معنا و مفهوم خاص خود را داشته باشد. هر کدام از
حالت های فوق موجب مزیت است.

پیش الگوی مفاهیم:

پیش الگو در بر گیرنده ی بیشترین صفات معمول مفاهیم اند و مصادیق مختلف یک مفهوم تا حدی در این صفات مشترک می باشند. به هر صورت در درک حرکت نقش اساسی دارند.

روابط بین مفاهیم:

اطلاعاتی که در حافظه شکل می گیرند در قالب یک شبکه ی بزرگ با یکدیگر مربوط هستند. اما آنچه بیشتر به نظر می آید مفاهیم به صورت سلسله مراتب و مبتنی بر روابط رده های پایین بازده های بالا سازمان یافته است. نداشتن الگوی شبکه ای نیز به عکس العمل طولانی تر
می انجامد.

بهترین الگوی شبکه ای، الگوی بازبینی انطباقی طراحی شده است. در این الگو تلاش می شود که یک چارچوب نظری برای همه ی ابعاد حرکت در نظر گرفته شود. الگوی شبکه ای توجه ما را به این امر جلب می کند که دانش جدید باید با دانش حریف پیوند زده شود. هر چقدر تعداد پیوندها بیشتر باشد، حرکت با ثبات تر خواهد بود و اجرای آن آسان تر خواهد شد. زیرا مسیرهای چندگانه برای رسیدن به آن تشکیل شده است.

از دیدگاه الگوی شبکه ای هم زمان هم یادگیری و هم یادآوری را
می توان در قالب گسترش فعالیت ها در شبکه ای از مفاهیم مربوط
به یکدیگر در نظر گرفت. در ابتدا هر چه پردازش
عمیق تر و فعال تر باشد، تسلط بیشتری در شبکه ی حرکت فعال خواهد شد و پیوندهای زیادی برقرار می شود. البته دلیل ساختن الگوی حرکت، تلاش برای درک این حقیقت است که ورزشکار چگونه دانش خود را سازمان دهد. بینشی که از طریق فرایند دو طرفه حاصل
می گردد و به ورزشکار کمک می کند تا مهمترین وظایف خود را انجام دهد.

بهبود اجرای مفاهیم:

ترکیب یک روش شش مرحله ای از مؤثرترین روش های انتقال مفاهیم است:

1- اهداف حرکت را از پیش آماده کنید.

2- صفات و ویژگی های غیر ضروری ی حرکت را کنار بگذارید. سپس مشخص کنید که کدام یک از آن صفات ضروری هستند.

3- مفهوم جدید را به آنچه حریف انجام می دهد، پیوند دهید.

4- مفاهیم مثبت و منفی را تشریح کنید.

5- همیشه فعال باشید و برای اجرای حریف بازخورد مناسب ارائه دهید.

6- حرکت حریف را ارزیابی کنید.

مطالعه ی این فصل به ورزشکاران نشان می دهد که چگونه حرکت خود را بهبود بخشند و کیفیت حرکت را در خویش ارتقاء دهند. ورزشکار به صورت فعال در جریان حرکت قرار می گیرد.

گام 1: مرور حرکت حریف: شناسایی اطلاعات حرکتی حریف که چه کاری وظیفه ی شماست و چه کاری وظیفه ی شما نیست. تلاش کنید که هر وظیفه را بر اساس مقایسه حرکت ها با یکدیگر معنادار کنید. این کار به شما کمک خواهد کرد که اطلاعات هر قسمت را با تجارب قبلی خود پیوند بزنید و دانش مربوط را در ذهن خود فعال سازید.

گام 2: سؤال، حرکت های اصلی و فرعی هر قسمت از حرکت را شناسایی کنید. همچنین محتوای هر حرکت را با تجارب قبلی خود پیوند بزنید و حرکت مربوط را در ذهن خود فعال سازید. این کار به شما کمک می کند که حرکت را پیش بینی کنید.

گام 3: مفهوم حرکت: سعی کنید تا مسائل حرکت را درک کنید.

گام 4: بازخوانی: سعی کنید حرکتی را که درباره ی آن قسمت طراحی کرده اید، اجرا کنید. همچنین با تمرکز بر روی قسمت های مشکل حرکت، روش مناسبی برگزینید.

فصل 3

روش شناخت کلی

بهره برداری از تجربیات را می توان نتیجه ی کلیه عملیات شناختی نامید. یکی از مسائل مهم علم حرکت، پردازش اطلاعات در زمینه ی شناخت می باشد. در حوزه ی علم حرکت اصولا

حرکت ها باید با یکدیگر کنش متقابل داشته باشند. این عمل عبارت است از حرکت سنجی و اندازه گیری تفاوت های موجود در
توانایی های ذهنی که در پس این اتفاقات وجود دارد.

ما به ضرورت به پردازش اطلاعات حرکت می پردازیم و به نظریه ی دیدگاه ترکیب و پردازش اطلاعات با یکدیگر خواهیم پرداخت.

نظریه ی حرکت سنجی هوشی:

به منظور درک بهتر حرکت باید بین آنچه حرکت (الف)  به حرکت (ب) می انجامد تفاوت قائل شده که توسط هر ورزشکار متفاوت ارائه می شود. اجرای حرکت (الف) بیشتر جنبه ی آموزش ها و تجربه هایی است که ورزشکار طی آموزش هایی که دیده است آموخته است. اما
عکس العمل های حرکت به مراتب دشوارتر است. اغلب حرکت
سنج ها در تلاش خود برای تعریف اندازه گیری هوش بر حرکت (ب) تمرکز دارند.

چندین راه برای تعریف هوش وجود دارد:

1- هوش عبارت است از توانایی یادگیری.

2- هوش عبارت است از توانایی ورزشکار در تطبیق با حرکت حریف.

3- هوش عبارت است از توانایی تفکر انتزاعی.

این سه تعرف الزاما مغایر با یکدیگر نیست، بلکه هر کدام معرف مواضعی از یکدیگر است. تعریف اول در آموزش صحیح نسبت به تعلیم نیست، بلکه هر کدام معرف موضعی متمایز از یکدیگر است.

تعریف اول در آموزش صحیح نسبت به تعلیم، تعریف دوم بر نحوه ی برخورد ورزشکار با موقعیت های جدید و تعریف سوم بر ظرفیت افراد در زمینه ی استدلال ریاضی تأکید دارد. تفکر درباره ی این تعاریف مشخص می کند که توانایی یادگیری تا حدود زیادی وابسته به مهارت های انطباقی و تفکر انتزاعی است. بر این اساس هوش از طریق عوامل مجزا و یا توانایی های اساسی از شش عامل تشکیل شده است.

1- عامل عددی: توانای انجام استدلال ریاضی.

2- عامل حرکتی: درک حرکت حریف.

3- عامل فضایی: توان کاربرد ماهرانه ی حرکت سه بعدی.

4- عامل روانی: توانایی تفکر سریع و اجرای اصولی.

5- عامل استدلال: توانایی کشف قواعد از طریق تفکر قیاسی و استقرار درست.

6- عامل حافظه: توان یادگیری درست.

رشد شناخت هر ورزشکار گذر مرحله به مرحله بر ظرفیت
استدلال های منطقی می باشد. بر همین اساس مکانیسم و حالات
بی نظیر و خاص بدست می آید. هر ورزشکار طی فرایند آموزش و رشد ذهنی تجارب خاصی بدست می آورد. به منظور درک سازمان حرکت و انطباق شناختی ضروری است که پنج مفهوم اساسی را درک کنید: طرح، طرح واره، درونسازی یا جذب، برونسازی یا انطباق و تعادل.

طرح ها و طرح واره ها:

ورزشکار دو نوع دانش از دنیای خارج بدست می آورد . عملی و تصویری.

دانش عملی آگاهی از روش انجام دادن فعالیت هایی است که بدست می آورد. دانش تصویری دانستن واقعیتی است که به صورت دو ساختار طرح و طرحواره ارائه می شود.

درونسازی و برونسازی:

 درونسازی و برونسازی دو فرایند مکمل یکدیگرند که ورزشکار یک حرکت را درقالب طرح یا طرحواره تجربه می کند. درونسازی عبارت است از ارتباط دادن اطلاعات جدید به نفع جنبه ی خاصی از جریان برونسازی است.

تعادل:

 همان توازن میان درونسازی و برونسازی حرکت است. بدیهی است که تنها نمی توان به درونسازی توجه کرد. در این صورت نمی توانید تفاوت ها را ادراک و ردیابی کنید. باید بین درونسازی و برون سازی توازن برقرار باشد.

دراین مرحله برای رسیدن به تعادل جد و جهد می کند. اصل مهم این است که رشد ذهنی درونسازی و برونسازی توازن وجود ندارد. احساس عدم تعادل موجب انگیزش ورزشکار برای جستجوی تعادل
می شود. زمانیکه محرک های جدید جذب شدند تعادل حاصل می شود.

عواملی که بر رشد حرکت تأثیر می گذارد:

فرایند حرکت منطقی و منظم است. زیرا هر تغییری مبتنی بر ساختارها و فرایندهای پیشین است. بنابراین رشد حرکت در چهار مرحله زیر طبقه بندی می شود:

مرحله حسی حرکتی:

 دراین مرحله اعمال ورزشکار به تدریج ارادی می شود و به صورت طرح های یکپارچه درمی آید. در این مرحله ورزشکار به محرک های متشابه پاسخ می دهد. اکنون می توان رشد شناخت را در ایشان مشاهده کرد.

مرحله ی تفکر پیش عملیاتی:

در این مرحله ورزشکار مفاهیم قبل و بعد حرکت را در خود رشد
می دهد.

مرحله عملیات:

در این مرحله ورزشکار توانایی خود را در کاربرد تفکر منطقی در مسائل حرکت رشد می دهد. البته ایشان هنوز کاملا مسلط بر کل حرکت نیست.

مرحله بلوغ حرکت:

در این مرحله ممکن است رشد شناخت به بالاترین سطح خود رسیده باشد. هر چند بسیاری از ورزشکاران نمی توانند به طور کامل رشد حرکتی خود را تکمیل کنند. در این مرحله ورزشکار درک می کند که هر تغییری به وضع پیشین خود برگشت پذیراست، ولی اغلب ورزشکاران مبتدی چنین درکی ندارند.

مرحله حسی حرکتی:

این مرحله همانند سایر مراحل رشد به چند خرده مرحله تقسیم می شود. در اولین خرده مرحله، بازتاب های شرطی و حرکات بدنی تصادفی غلبه دارد. در طی دومین خرده مرحله، تجارب آشنا در ساختارهای موجود شناختی خود جذب و درونسازی می کند و به برونسازی یا انطباق و طراحی ساختارهای شناختی جدید می رسد. سومین خورده مرحله به رشد درک علت و معلول اختصاص می یابد. درکی که تصحیح و تکمیل آن ادامه می یابد. ورزشکار در تعامل با حریف خود علت و معلول را فرامی گیرد.

علاوه بر درک ابتدایی از علت و معلول ورزشکار در سومین خرده مرحله دوره ی حسی حرکتی به سرعت توانایی هماهنگی بین اجزای حرکت را کسب می کند. آنها اکنون می توانند فعالانه و با مهارت درک مفهومی از زمان را کسب کنند. بدین ترتیب ساختارهای شناختی ایشان پیچیده تر می شود. آنچه برای ورزشکار مهم است وضعیت موجود است. از این مرحله به بعد ورزشکار فکرکردن را آغاز می کند و این کار به ایشان این اجازه را می دهد که راه های جدیدی را برای حل مسأله طراحی کند.

توانایی تجسم حرکت و پیش بینی نتیجه ی اعمال، ورزشکار را برای مرحله بعدی رشد آماده می کند. از این پس شناخت اساسا به مرحله ی فیزیکی متمرکز نیست. درمرحله ی تفکر پیش عملیاتی تأکید به سمت یادگیری نمادین تغییر جهت می دهد.

مرحله تفکر پیش عملیاتی:

در مرحله پیش عملیاتی ورزشکار فعالیت های زیادی می آموزد. یادگیری فن یکی از مهمترین این فعالیت ها است.

یکی از ویژگی های جالب در مرحله ی پیش عملیاتی خود محوری است. چرا که ورزشکار دنیای خویش را بر مبنای تصور خود سازماندهی می کند. احتمال این وجود دارد که نتواند مانند ورزشکار حرفه ای استدلال کند.

همچنین ورزشکار مرحله تفکر پیش عملیاتی نمی تواند عملیات حفاظت را به خوبی انجام دهد. حفاظت عبارت است از درک اینکه سطح و جسم حرکت با تغییر مجموعه ی اجزاء آن، اشکال مختلفی را به وجود می آورد.

ورزشکار پیش عملیاتی کم کم احساس دقیق تری نسبت به زمان پیدا می کند.

مرحله عملیات عینی:

ورزشکاران در این مرحله با مسائل عینی از راه های منطقی برخورد می کنند. در این مرحله قابلیت انطباق و پوشش دادن حرکات را به خوبی درک می کنند. دراین مرحله ورزشکار قادراست قطعات خرد شده ی فن را در ذهن خود، به شکل و اندازه های مختلف تقسیم کند.

در این مرحله ورزشکار می تواند فن را بر اساس اندازه، فن، شکل، قالب و تشابهات دیگر دسته بندی کند و هم زمان بیش از یک صفت حرکت را مد نظر قرار دهد. به این توانایی استدلال، توانایی تمرکز زدایی می گویند. یعنی ورزشکار از این پس، بر خلاف مرحله ی پیش عملیاتی، فقط بر یک جنبه از فن تمرکز نشان نمی دهد.

فکر انتزاعی ورزشکار در مرحله ی عملیات عینی چندان رشد نکرده است. این امر به این معناست که ورزشکار دنیای واقعی فن را از شرایط فرضی بهتر درک می کند.

این تماس مدام با تجربه ی عینی به تغییر جابجایی در مرحله ی پیش عملیاتی منتهی می شود. به جای اینکه ورزشکار به تخیل وقایع حرکت بپردازد، معتاد به واقعیت عینی می شود.

مرحله ی عملیات صوری:

در این مرحله ورزشکار می تواند عملیاتی را انجام دهد که احتیاج به منطق دارد. در این مرحله ورزشکار می تواند فرضیه بسازد و آن را به صورت منطقی به آزمایش بگذارد. فکر حریف در مرحله ی عملیات صوری توسط ورزشکار نقد می شود. در این مرحله تا حدی خود محوری وجود دارد. ولی با نوع خود محوری سال های اولیه ی تمرین متفاوت است. در این مرحله ورزشکار به جای اینکه حرکت خود را محور و مرکز بداند، معتقد است که در معرض دید و ارزیابی حریف قرار دارد. چنین احساس، یعنی در معرض دید حریف قرار داشتن تا حدی دلیل بروز رفتار خود نمایانه است.

ارزیابی فکر خود، به درون نگری و فرض کردن نقشه ی مسابقه توسط حریف می انجامد. در این مرحله ورزشکار اغلب به فکر اجرای حرکتی است که نقش آن را بهتر ایفا می کند. بیشترین تجربه، خارج شدن از مقررات اصلی حرکت به دلیل بالا بردن توانایی های جدید در نقادی و ارزیابی حرکت است.

همانطور که قبلا گفته شد، همه ی ورزشکاران نهایتان توانایی تفکر انتزاعی و عملیات صوری را در خود رشد نمی دهند. رشد در طول جریان مداوم تعمیم و تفکیک پدید می آید و تداوم رشد از طریق تحقیق به سمت مرحله ی بعدی ادامه می یابد. هر سطح از رشد تکرار کننده ی رشد مرحله ی پیشین است. ولی با سازمان شناختی متفاوت. بر این اساس گرایش طبیعی هوش این است که فعال و سازنده است و فرایندهای شناختی سهم فعالی را در تعامل ورزشکار با حریف خود دارد . هر ورزشکار، با تولید و سازماندهی تجارب خویش، دیدگاه یگانه ای از حرکت می آفریند.

همانطور که گفته شد، رشد ذهنی ورزشکار ناشی از تعامل با مربی و سایر ورزشکاران است. درگیر شدن و تعامل ورزشکار، از کلیدهای یادگیری با معناست. کلید دوم این است که اطلاعات و دانش باید در ساختار و قالبی به ورزشکار عرضه شود که برای وی ملموس باشد. برای تولید چنین ساختاری ورزشکار باید به تحیل دانش بپردازد و آن را برای عرضه به ورزشکاران دیگر سازماندی کند. اما خود به دنبال  یادگیری یک انگیزش درونی است که موجب یادگیری و نگهداری می شود. ولی مبنای یادگیری درازمدت طبیعی و خود به خود است. مانند کنجکاوی انسان برای تقلید از دیگران.

مربیان باید به خاطر بسپارند که رشد شناخت خود به خودی نیست. فرایند درونسازی (جذب) و برونسازی (انطباق) هم به تجربه ی مادی (فیزیکی) و هم به تعامل گروهی بستگی دارد. نوع طرح وطرح واره هایی که ورزشکار کسب می کند، بستگی به نوع تجارب ایشان دارد. هر چقدر تجارب غنی تر و متنوع تر باشد، ساختار شناختی ایشان بسط و عمق بیشتری خواهد داشت.

کاربردهای عملی مرور فن:

1- به خاطر داشته باشید که ورزشکاران دانش خویش را خود می سازند:

ورزشکاران فقط ظروف خالی نیستند که بتوان آنها را با اطلاعات پر کرد. برعکس، ورزشکار حرکت خود را احساس می کند و دانش خویش را فعالانه خودش می سازد. بر اساس این دیدگاه، اشتباه است که فن را به نحوی به ورزشکار آموزش دهید که گویی برای رسیدن به هدف تنها کافی است مراحل مکانیکی فن را تقلید کند.

هنگامیکه ورزشکار فنی را آموخت، در قالب آنچه از قبل می دانسته درونسازی می کند و فعالانه برای خود مفهومی از حرکت می سازد. مربیانی که این حقیقت را می دانند قادر خواهند بود فنون را بسیار مؤثرتر عرضه کنند. اینگونه مربیان نوع اشتباهاتی که معمولا ورزشکاران هنگام درونسازی مفاهیم جدید در دانش قبلی خود و یا به هنگام تلاش برای کسب درکی جدید دچار آنها می شوند می فهمند.

2- برانگیزش های درونی تمرکز کنید:

به هنگام اجرای خوب بر تعادل و رشد حرکت توجه کنید، زمانیکه ورزشکار تضاد پیشین را حل می کند، از عدم تعادل به سوی تعادل، حرکت می کند. مربیان موفق به ورزشکاران اجازه می دهند که کشمکش و موفقیت را تجربه کنند.

3- مبنای رشد یادگیری را بشناسید:

از آنجا که ورزشکاران از طریق درونسازی تجارب جدید در دانش قبلی به دانش خویش می افزایند. دانش قبلی مبنای یادگیری ایشان را فراهم می کند. دانش غلط یا دانشی که به صورت ضعیف سازمان یافته است، ممکن است درک اصیل مواد آموختنی جدید را ناممکن کند. موقعی که مربیان اطلاعات جدید را به ورزشکاران خود عرضه
می کنند باید از خود بپرسند که اطلاعات قبلی ضرری برای درک ورزشکار دارد یا خیر.

4- سطح متوسطی از تازگی را هدف قرار دهند:

زمانیکه حداکثر یادگیری برای ورزشکار حاصل می شود که حرکت جدید کمی فراتر از دانش کنونی وی باشد. اگر مربی نکاتی را عرضه کند که ورزشکار از قبل می دانسته است. مطالب جدیدی وجود ندارد که او بیاموزد. از طرف دیگر اگر مربی مطالبی را عرضه کند که برای ورزشکار خیلی تازگی داشته باشد، او قادر نخواهد بود  که مطالب جدید را در طرح های موجود ذهنی خود درونسازی کند. مواد آموزشی با سطح متوسط تازگی، هم با دانش فعلی ورزشکار تفاوت اندکی دارد و موجب کشمکش رضایتبخش می شود و هم تا حدی آشنا به صورت معنادار درونسازی می شود.

5- برای عقاید ورزشکار ارزش قائل شوید:

علت عدم درک یک ورزشکار، ممکن است صرفا کمبود اطلاعات نباشد، بلکه ممکن است دیدگاه کاملا متفاوتی داشته باشد که او درباره ی مسائل دارد.

6- جلسات خصوصی با ورزشکار:

اگر چه جلسات خصوصی با ورزشکاران بسیار وقت گیر است، اما شناختی برای مربی ایجاد می کند که از طریق سایر منابع اطلاعات بدست نمی آید. برای مثال ورزشکاری ممکن است به دلیل آنکه روش غلطی را بکار می برد در اجرا مشکل داشته باشد. در اینجا مربی از ورزشکار بخواهد که مراحلی را که برای اجرا طی می کند، اصلاح کند. آنوقت شناخت وسیعی به دست می آید به نحوی که می توانید مشکل را به راحتی حل کنید.

شناخت اطلاعات پردازش شده:

فضای اجرا در واقع برای پردازش اطلاعات به کار می رود. به جای آن تغییرات حاصل در فضای اجرا درگیر فرایند شناختی می شود. با بلوغ ورزشکار، ساختار عصبی او بیش از پیش کارآمد می شود. بر حسب تجربه، یکپارچگی طرح های موجود و طرح های جدید عامل کارآمدی فضای اجرا می شود. برای مثال، یک طرح کارآمد مانند قرار گرفتن در فضای داستان برای شناخت اصلی آن، فضای ذهن را کارآمد می کند. فرایند کلی در جریان یکپارچه شدن به چهار اطلاعات حیاتی دست می یابد:

1- حل مسأله -2- کاوش -3- مشاهده و تقلید -4- تنظیم متقابل.

در جریان حل مسأله راه حل های قدیمی با راه حل های جدید ترکیب می شوند و صورت طرح های یکپارچه در راه رسیدن به مقصد مورد استفاده قرار می گیرند. این کار با مقایسه قسمت اول و دوم و سوم و... هر بخش از حرکت هر چه بیشتر با فضای حرکت آشنا می شود. ممکن است بر اثر بازی با حرکت، کشف کند که چندین عملیات را در یک نظم متوالی انجام دهد و بدین ترتیب در ذهن خویش طرحی یکپارچه برای حل معادلات بسازد.

سومین فرایند شناخت حرکت که آن را تشریح کرده است مشاهده و تقلید است که با آن ورزشکار رفتار دیگران را مشاهده و تقلید می کند. اگر تقلید با موفقیت همراه باشد، ممکن است به یکپارچه شدن طرح های موجود در حرکت با طرح های جدید، برای حل مسائل کمک کند.

آخرین فرامین یکپارچگی طرح ها، تنظیم متقابل و یا نوعی تبادل مدام و متقابل بین هر دو ورزشکار است که از تقلید گسترده تر است. یعنی تنظیم متقابل دو حرکت با روش نقشه خوانی از طرح های موجود و قبلی که با یک طرح یکپارچه ی سطح بالاتری شکل گرفته است. به نظر می رسد که رهیافت های یکپارچگی از ماهیت خاص با روش های کاربردی مؤثر همراه است.

دیدگاه های پردازش اطلاعات:

پیشنهاد های کاربردی پردازش اطلاعات عبارتند از:

1- روش و مواد اجرا را با فرایندهای شناختی مطلوب مربوط سازید:

ورزشکاران حرکت خود را با دقت مشاهده کنند تا بتوانند نوع راهبردهایی را که احتمالا در شناخت مفاهیم جدید و حل مسائل بکار می برند پیش بینی کنند. همچنین ورزشکار باید تشخیص دهد که چه نوع راهبردهای مفهومی و حل مسأله ی حرکت، راهبردهای مناسب را اجرا می کند.

2- مطمئن شوید که فعالیت های حرکت اجرا شوند:

برنامه ی حرکتی خود را به نحوی تنظیم کنید که محدودیت های راهبردی و فرضیات مختلف روشن گردد و بدین ترتیب لزوم استفاده از روش های کاربردی دیگر ایجاد شود.

3- احتیاج به حافظه را به حداقل تقلیل دهید:

آنچه آموخته اید رشد، ساختارهای جدید و یا حرکت های اصلاح شده ی شناختی از طریق فرایندهای درون سازی و برونسازی است. این کار باید طوری انجام شود که موجب عدم تعادل زیاد نگردد.

4- از اشتباهات حریف استفاده کنید و درباره ی فرایندهای فکری ایشان بینش لازم را کسب کنید:

هر گونه اشتباهی که در استدلال خود مرتکب شوید شاخص خوبی برای شناخت فرایندهای فکری می باشد. با دقت این شاخص ها را بررسی کنید و از آنها به منظور غلبه بر حرکت حریف استفاده کنید. شما ممکن است به این اطلاعات دست یابید که اکنون لازم است کدام عملیات را انجام دهید. اما باید بتوانید توان انجام عملیات را در خود رشد دهید.

5- برای استفاده از اطلاعات جدید از وسایل بصری گوناگون استفاده کنید:

از وسایل بصری مختلف (نمودار، عکس، فیلم برداری و...) استفاده کنید تا اطلاعات جدید را بشناسید.

6- به ورزشکاران اجازده دهید، تجربه رکده را داشته باشند:

فرصت بکارگیری واقعی از حرکت به کسب بسیاری از مفاهیم تازه می انجامد.

7- رشد شناختی هر حرکت را با یکدیگر مقایسه کنید:

به خاطر داشته باشید که سطح رشد شناخت در هر حرکت بسیار متنوع است.

فصل 4

مفهوم رشد حرکت

آگاهی از چگونگی رشد حرکت یکی از هدف های مطلوب است. البته اساسی ترین توانایی ورزشکار، یعنی درک مبتنی بر فعالیت های پیچیده است که مستقیما با درک زمان مرتبط است. بدین ترتیب
می توانید تفاوت حرکت ها را تشخیص دهید.

در واقع به نظر می رسد که ورزشکار تازه متولد شده است. از اولین لحظات حرکت، چنین فعالیت های مشترکی موجب معنا بخشیدن به حرکت می شود و برعکس. آنها حرکت و فعالیت همدیگر را تحریک و تکمیل می کنند. در واقع با تعامل حرکت ها با هم در حرکت یکدیگر درگیر می شوند و از اطلاعات حرکتی یکدیگر استفاده می کنند.

درباره ی اینکه هر کدام چه کاری انجام می دهند و یا آگاهی بسیار جزئی از مسائل حرکتی یکدیگر مبنای استفاده ی معنادار از حرکت ها بنا شده است.

ما اغلب فکر می کنیم که دو ورزشکار از یکدیگر تقلید می کنند و در مورد اعمال یکدیگر نظر می دهند و نسبت به محرک های لازم علاقه نشان می دهند.

تولید ابتدایی حرکت:

دو مرحله ی مهم در آفرینش و ادراک حرکت وجود دارد. اولین مرحله دوره ی پیش حرکتی است که از شروع تا حدود شکل گرفتن ادامه دارد. دومین دوره که دوره ی استدلال عملکردی است از آن به بعد ادامه می یابد. در دوره پیش حرکت، حرکت ورزشکار دارای معنا نیست. ورزشکار حرکت هایی از  خود ارائه می دهد و حریف را تحت تأثیر قرار می دهد. ولی به نظر می رسد هدف ایشان حرکتی است با معنا که دارای ارتباط مؤثر می باشد.

اولین و آشکارترین شکل حرکت نوعی دفاع یا حمله است. از اولین لحظه ی تولد حرکت است. مرحله بعدی حرکت سازی که گاهی به صورت تصادفی شکل می گیرد.

نخستین حرکت ها:

دو شاخه ی رشد حرکت، ارتباط حرکت ها با یکدیگر، به موازات همدیگر در طول حیات و رشد حرکت است. از همان لحظه ی اول حرکت ها با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند و در ایجاد ارتباط در برابر سئوالات حرکتی، حرکت سازی خود را کامل می کنند. دو
شاخه ی ارتباط و حرکت سازی اغلب در طول یکدیگر ادغام می شوند و حرکت سازی نیز نوعی شیوه ی ارتباط می گردد.

ترکیب ارتباط و حرکت سازی، حرکت حقیقی را نشان می دهد. آنچه مهم است اجرای یک حرکت بی معنا به شیوه ای معناداراست. این انتقال یکباره صورت نمی گیرد. آنها احساس روشنی نسبت به رشد حرکت در ایجاد ارتباط با یکدگیر پیدا می کنند و مقدار زیادی از آن را می فهمند.

ترکیب ارتباط و حرکت سازی نخستین گام حرکت است. از آنجا که حرکت به شیوه ای مختلف به کار می رود، از آنها برای بیان معانی مختلف بکار می رود.

اولین حرکت ها معمولا همراه با تجارب مستقیم ورزشکار است. حرکت ها در کنار یکدیگر با افعال مشخص انجام می گیرد. در اینجا بخشی از کل حرکت به وضوح قابل تفکیک نیست. به هر صورت، حرکت ها به تدریج از اعمال جدا و هر چه بیشتر بازنمایی می شود.

همانطور که قبلا گفتیم اولین حرکت ها جنبه ی شخصی دارند. از آنجا که تجارب ورزشکاران محدود است. استفاده ی ایشان از حرکت ها با درک ذهنی و غیر عینی ایشان مطابقت دارد تا اینکه هماهنگ با معیارهای حریف باشد. به هر صورت اگر ورزشکار به ایجاد رابطه با حریف تمایل دارد. باید تغییری اساسی در ایشان رخ دهد تا وضعیت حرکت به صورت مشترک درک شود.

ورزشکاران به تدریج حرکت های ماهرانه و دقیق تری انجام می دهند و حرکت پیچیده تری را نمایش می دهد. به نظرمی رسد که آنها اجزای حرکت را اجرا می کنند و آنگاه آن را به تدریج تکمیل می کنند. این مراتب پی در پی و به صورت متوالی اجرا می شوند. ورزشکاران باید برای فراهم آوردن اطلاعاتی که موفقیت ایشان را در اولین مراحل حرکت تسهیل کند، مهارت لازم را داشته باشند.

پرورش های مربوط به رشد حرکت:

موارد کاربردی درباره ی رشد حرکت عبارتند از:

1- با ورزشکاران صحبت کنید:

ورزشکاران در آغاز، برای فهم فن تا حدود زیادی متکی به صحبت کردن مربیان خود هستند. ولی به زودی می آموزند که آموزش تصویری را همراه یا بدون وجود زمینه ی سخن درک کنند.

2- در برابر حرکت های بی مورد واکنش نشان دهید:

همانطور که حرکت ورزشکار به طور طبیعی پیش می رود، باید واکنش در برابر حرکت حریف هم به صورت طبیعی انجام پذیرد. ورزشکار از طریق واکنش درست به تدریج فرا می گیرد که چگونه و چه زمانی حرکتی را بکار بگیرد.

3- از ورزشکاران بخواهید تجارب خود را توصیف کنند:

ورزشکاران با صحبت کردن درباره ی آنچه دیده یا شنیده اند و آنچه تجربه کرده اند توانایی حرکتی خود را رشد می دهند و مهارت های لازم را برای ارتباط بیشتر با حرکت حریف بدست می آورند. در مورد حریف ممکن است احتیاج باشد که او را برانگیزانید. وقتی هر کدام
راه ها و عقاید خود را جستجو کردند اغلب حفظ کنترل و استرس و هیجانات حرکتی بسیار مهم است. اینگونه موارد همانند سایر مهارت ها به تمرین نیاز دارد.

4- به طور منظم به ورزشکاران تمرینات مختلف بدهید:

دانش حرکت را همانند فعالیتی معنادار به ورزشکار منتقل کنید.

5- ورزشکاران را تشویق کنید:

تمرین منظم کلید رسیدن به نتایج مطلوب است. هر چه ورزشکار بیشتر تمرین کند، احتمال افزایش مهارت او بیشتر می شود. در این مرحله ورزشکار در معرفی سبک های مختلف حرکتی قرار می گیرد. همچنین زمانی که ورزشکار از حالت یادگیری به حالت مجری گری منتقل می شود، اجرا یکی از مهمترین و کارآمد ترین راه های کسب اطلاعات جدید را تشکیل می دهد.

6- هر جلسه زمانی را برای گفتگو با ورزشکار خود اختصاص دهید:

ورزشکاران هنگامیکه مهارت های ارتباط مؤثر را فرا می گیرند، موجب تقویت توانایی ورزشکار در تفکر اساسی، رشد حرکت ها و مهارت های لازم نیازهای حرکت خواهد شد، اما هیچ چیز جای تمرین مداوم و منظم را نمی گیرد.

درباره ی تفسیر حرکت:

خواندن و تفسیر معنادار حرکت به منظور جمع آوری اطلاعات انجام می گیرد و این فرایند در چهارچوب تعاریف معمول گنجانده شود. البته تمرین همیشه فعالیتی با معناست. اما اجرای واقعی چیزی بیش از تطبیق حرکت های دو سویه است. در اینجا حرکت فرایندی شناختی است که دیدگاه های مجری و مدافع فن را به تماشا می گذارد. اینکه حرکت فرایندی پیچیده و عالی است که اجزای بسیار متفاوتی را در بر می گیرد.

اغلب حرکت ها به صورت نوعی نظامی هماهنگ ارائه می شود. این نظام های حرکتی کاملا با یکدیگر تفاوت دارند ولی چند خصوصیت مشترک نیز دارند. نظام حرکتی داری یک طرح است بین واحدهای آن فاصله وجود دارد، دارای خطوط موازی، مورب و منحنی و شکسته و... هستند. یعنی شکل های مختلفی از حرکت با یکدیگر مخلوط می شوند. گاهی آنها از بالا به پایین به اجرا در می آیند اما خود را با نظام حرکتی حریف تطبیق می کنند.

اجرای حرکت و توقف های آن:

یکی از معدود جنبه های مشهور حرکت، مجموعه ای از جنبش ها و توقف ها است. این حرکت، در فواصل زمانی متفاوت اجرا می شود و در نقاطی متوقف (استراحت) می شوند.

گاهی یک قسمت از حرکت بسیار سریع انجام می شود و گاهی از یک نقطه به نقطه ی دیگر جهش می کند و گاهی در یک قسمت متوقف می شود. اما باید همه ی این کارها متناسب با حرکت حریف انجام شود. البته گاهی بازگشت هایی به قسمت های قبلی خواهید داشت. همه ی اینها در جریان تلاش ورزشکار برای درک بهتر معنادار حرکت حریف انجام می شود. نکته ی ظریف تر اینکه حرکت، توقف و جهش یک فرایند پویای تعاملی است که ممکن است در مقایسه با یکدیگر انجام پذیرد. اما گاهی اوقات از درک آنچه انجام می دهند آگاه نیستند، حتی اگر حرکتشان درست اجرا شده باشد. این فرایند شناختی تا حد زیادی تعیین کننده ی کیفیت ورزشکار است. معنایی که ورزشکار از طریق خواندن (فهمیدن) حرکت حریف به دست می آورد و حرکت حریف را تحت تأثیر حرکت خود قرار می دهد. در واقع با آگاهی خاصی از خصوصیات اصلی و جانبی حرکت بکارگرفته شده توسط حریف، به فهم حرکت حریف کمک می کند.

بسیاری از مشکلات حرکت ناشی از کمبود توجه است. توجه ورزشکار ممکن است از یک خصوصیت حرکت به خصوصیت دیگر آن معطوف شود ولی حجم زیاد اطلاعات را نمی توان به طور هم زمان پردازش کرد. ظرفیت محدود حافظه اطلاعات ورودی را در تنگنا قرار می دهد. چنین مشکلاتی را اغلب می توان از طریق بکارگیری روش های خود مدیریتی جبران کرد. مشکلات دیگر زمانی اتفاق می افتد که ورزشکار سرگرم اجرای حرکتی هستند. ولی فرایند حرکت به سمت نادرستی هدایت می شود و یا مؤثر نیست. راهبردهای انتخابی ایشان برای درک حرکت کافی نیست و احتمالا برای اهداف ایشان مناسب نمی باشد.

رمزگشایی و فهم:

فرایند شناختی موجود در درک حرکت را می توان به سه مرحله تقسیم کرد. به دست آوردن معنای هجاهای حرکتی (که بر اساس الگوی مشخص در حال اجرا است) و نسبت دادن معنا به آنهاست. دومین مرحله خواندن یا فهم اجرای حرکت مناسب، متناسب با ساختار فهم حرکت اولیه است و مرحله ی سوم درک کلی محتوای دو حرکت است. رمزگشایی موقعی اتفاق می افتد که ورزشکار از روی آگاهی توجه خود را به بخش های خاص حرکت معطوف دارد که البته پس از تمرین بسیار ممکن است خود به خود رخ دهد. اگر حرکت دشوار و پیچیده باشد، رمزگشایی به طور خود به خود انجام نمی گیرد. در این وضعیت رمزگشایی ذهن ورزشکار را مشغول می کند.

سهولت در رمزگشایی برای فردی که درصدد فهم حرکت حریف است.  مهارت مهمی است که باید پرورش یابد. یعنی فهمیدن اینکه حریف چه کاری می خواهد انجام دهد و شما می خواهید چه کاری انجام دهید. اینکه چگونه صورت های مختلف حرکت را به طور خودکار انجام دهید. ورزشکار می تواند توجه خود را به فهم کلی حرکت معطوف دارد. در اینجا با ساده کردن و درک قسمت های مهم حرکت احتمالا به درک حرکت نائل می شود.

مراحل فهمیدن حرکت:

یادگیری فهمیدن حرکت در چند مرحله انجام می گیرد، هر مرحله دارای چالش ها و دشواری هایی است که ورزشکار باید به منظور موفقیت باید آنها را مد نظر قرار دهد. اولین چالش مرحله گزینشی عمل کردن است.

گزینش عمل کردن:

ورزشکار در حین آموزش به تدریج تغییرات حرکت را درک می کند. معمولا ابتدا نشانه های کمی را با توجه به معنای خاص آن درک می کند. اما به تدریج بر خصوصیات متفاوت حرکت متمرکز می شوند و بین آنها تفاوت قائل می شوند. دراین مرحله بین شکل ها و حرکت های مختلف تداعی معنایی متفاوتی را درک می کنند. اکنون ورزشکار نظام هدفمند و منظمی را رمزگشایی می کند. اکنون می تواند نقشه ی پیچیده ی حرکت را به بخش های مختلفی تفکیک و به روش های مختلف آنها را با یکدیگر ترکیب کند.

چه زمانی باید شروع کنید؟

طیف وسیعی از توانایی ها و تفاوت ها در حرکت وجود دارد و هر معیار با توجه به نقشه و خلاقیت منحصر به فرد آن بکار گرفته می شود. مهمترین سؤال این است که تا چه اندازه توانایی های یک ورزشکار لازم است تا تطبیق انجام پذیرد. روش کامل تر آماده سازی حرکت با توجه به توانایی های حریف مقابل است و ساختن و زیر بنای حرکت شما را شکل می دهد.

روش آسان برای شناخت حرکت:

برای مربیان علاقمند به آموزش مهارت های حرکت توجه به موارد زیر لازم است:

1- کمک به لذت بردن ورزشکار در تمرینات:

مربیان می توانند اهمیت مرور فن و لذت بردن را بیاموزند.

2- برای ورزشکارن باید راه حل های جدید ارائه داد:

مربیان می توانند برای ورزشکاران، طریق برخورد با حرکت های جدید را بیاموزند.

3- ورزشکاران را قبل از حرفه ای شدن تحت استرس و فشار قرار ندهید که سریع در وظایف مربوط به حرکت به مهارت برسند:

اگر ورزشکار تمرینات را لذت بخش بداند معمولا مهارت های مناسبی را در خود پرورش خواهد داد.

4- قبل از ورود به تمرینات حرفه ای، باید به ورزشکار آموخت که چگونه توجه خود را متمرکز کند:

توجه کردن و دنبال کردن مهارت های کلی مورد توجه قرار بگیرد.

5- برای رشد مهارت های عمومی، می توان از بازی در تمرینات بهره گرفت:

تمرینات ساده برای هماهنگی دست و چشم و پا لازم است.

6- ورزشکاران را برای تشخیص مشکلات احتمالی که ممکن است در اجرا ایجاد شود، آماده کنید:

 حتی قبل از برخورد با مشکلات، آنها را پیش بینی کنید.

آغاز حرکت:

روش های گوناگونی برای اجرای حرکت وجود دارد. یکی از
رهیافت های رایج برای آغاز حرکت، حرکت شناسی است. در حرکت شناسی رمزگشایی حرکت ها و به ویژه شناسایی روابط حرکت ها تأکید شده است.

نکات که بر معنی دار بودن حرکت تأکید دارد، برای ورزشکاران سودمند خواهد بود:

1- شناخت فعالیت های حاشیه ای حرکت حریف

2- بهره گیری از تجاربی که به موفقیت می انجامد

3- تجربه ی حرکتی معنادار حریف را بشناسید

4- در هنگام اجرا از روش های متنوع استفاده کنید

5- از ورزشکار بخواهید حرکت انجام گرفته را بازخوانی کند

6- به جای خطاهای ورزشکار بر موفقیت های او تأکید کنید

7- اجازه دهید ورزشکاران حدس بزنند

8- تمرین کنید، تمرین کنید، تمرین کنید

9- مشکلات احتمالی حرکت را تشخیص دهید و هر چه سریع تر رفع عیوب کنید

10- تمرینات آزاد را جزء برنامه های تمرینی قرار دهید

11- تفکر بر روی حرکت را تمرین را کنید

عبور از مراحل آغازین:

هنگامیکه ورزشکار مهارت های اولیه لازم برای رمزگشایی را آموخت. تأکید کامل تر می توان بر فهم اجزاء نهاد. هدف از فهم اجزاء عبارت است از تشخیص پیام اصلی حرکت، پیش بینی مقصود حرکت و نتیجه و پیگیری دستوراتی برای رسیدن به هدف.

راهنمای رشد حرکت:

1- از بحث های پس از اجرا کمک بگیرید و به ورزشکار کمک کنید تا حرکت را بهتر بفهمید.

2- به ورزشکار کمک کنید تا هدف از اجرای حرکت را درک کند.

3- در مورد حرکت به ورزشکاران پیش زمینه بدهید.

اجرای حرکت:

یک انتظار ویژه ی مهم از ورزشکار، افزایش سرعت اجرا و
انعطاف پذیری آن است. یعنی ورزشکاران باید بیاموزند که سرعت حرکت خود را به تناسب مورد نیاز با سرعت های مختلف تغییر دهند.

اکنون چهار نوع سرعت متناسب با اهداف مختلف پیشنهاد می کنیم:

1- اجرای سطحی

2- اجرای با دقت

3- اجرای عادی

4- اجرای تند

پیش سازمان دهنده:

مرور کلی مفاهیم حرکت اهمیت دارد. پیش سازمان دهنده ها به صورت یک چهارچوب اطلاعات خاصی را عرضه می کنند. اگر پیش سازمان دهنده ها خوب فرا گرفته شوند، موجب تسهیل فهم حرکت
می شوند. علاوه بر این پیش سازمان دهنده ها تأثیر مثبتی در انتقال دارند و وسیله ی بسیار خوبی برای شناخت نقاط قوت و ضعف حرکت هستند.

روش های واکنش فعال:

یادآوری و خلاصه کردن حرکت حریف وسیله ی با ارزشی برای کمک به ورزشکار برای یادآوری اطلاعات مواد حرکتی و ترکیب آنها با طرح های ذهنی هستند.

راهنمای استفاه از کمک های جانبی:

در یک نگاه کلی، مربیان از کمک های جانبی استفاده می کنند:

1- اهداف را در سطوح بالاتر تعریف کنند.

2- استفاده از کمک های جانبی به نسبت زمان بکارگرفته شده محاسبه شود.

3- اگر با موضوعات نا آشنا مواجه شدید از پیش سازمان دهنده ها استفاده کنید.

4- ترکیب اطلاعات جدید را در ذهن خود مرور کنید.

5- از اهداف جزئی اجتناب کنید و اهدافی با جنبه های معنادار را سرلوحه ی کار خود قرار دهید.

6- هنگام اجرا از هدف ها و سئوالات استفاده کنید.

7- کمک های جانبی را در سطوح مختلف به نحوه ی توزیع کنید.

الگوی پردازش اطلاعات:

1- برنامه ریزی:

برنامه ریزی عبارت است از تعیین اهداف بر اساس اطلاعات محیط حرکت باشد. اما حرکت دارای یک قسمت آغازین و یک قسمت میانی و یک قسمت پایانی می باشد. فرایندی که اطلاعات بین این سه قسمت را در کنارهم قرار می دهد وابسته به یکدیگر و در برنامه ریزی با یکدگیر تعامل دارند.

2- کیفیت:

کیفیت فرایند حرکت به کیفیت برنامه و نحوه ی صحیح قراردادن اجزای حرکت در کنار یکدیگر- بستگی دارد.

3- بازخوانی:

 دومین فرایند الگوی حرکت بازخوانی آنچه انجام گرفته است. بازخوانی و ویراستاری در جریان مرور حرکت اجرا شده در نتیجه ی نهایی را تجدید نظر می کند. بازخوانی هم با برنامه ریزی و هم با کیفیت کنش متقابل دارد.

کاربرد تمرین در بهبود حرکت:

1- بر تعیین هدف گذاری بهتر تأکید دارد.

2- استفاده از رئوس حرکت و شاخصه های اصلی در برنامه ریزی جدید.

3- تولید حرکت جدید با توجه به مفاهیم شناخته شده.

4- ارزیابی مراحل انجام گرفته و تأکید بر مسائل به وجود آمده.

5- برنامه ریزی در جهت ترمیم نقایص و تکمیل حرکت.

6- برنامه ریزی حرکت های جانبی.

7- تجدید نظر در شیوه ی اجرای حرکت.

8- بازخوانی و تصحیح حرکت.

9- ارائه ی حرکت جدید با توجه به موضوعات ناشناخته.

10- بحث و گفتگو در مورد عدم موفقیت.

حرکت یک فرایند پویا و تعاملی است که هم محتوا و هم نتیجه در آن نهفته است. توجه به رمزگشایی و فهم کلی حرکت در موفقیت تأثیر دارد.

اجرای حرکت در چند مرحله انجام می پذیرد. بازخوانی اطلاعات حرکتی حریف، رشد مداوم حرکت و درک حرکت های میانی. در هر مرحله اهداف متفاوت شکل می گیرند. اکنون نوبت انطباق و رمزگشایی است که به وسیله ی بازخوانی اطلاعات حرکت، طیف وسیعی از اطلاعات شناختی را در بر می گیرد. تولید حرکت با مشخص کردن هدف به نتیجه می انجامد. همینطور در انتقال معنا به جای جنبه های ظاهر و فنی تأکید می شود.

فصل 5

حل مسأله ی حرکت و خلاقیت

مسائل حرکت را می توان به زبان ساده تعریف کرد. گرچه ممکن است نحوه ی رسیدن به اهداف متفاوت باشد. همه ی این هدف ها یک وجه مشترک راه حل های بهتر را ارائه می دهند.

تقریبا همه ی مسائل حرکت را می توان به چند طریق تعریف کرد و هر تعریف به راه حل خاصی منتهی می شود. به همین دلیل طیف وسیعی از فعالیت برای حل مسأله ی حرکت فراهم می شود.

طراحی فرضیه:

وقتی مسأله ی حرکت شناخته می شود، باید بین فرضیه های مختلف یکی را انتخاب کند. یعنی ورزشکار باید یکی از آن فرضیه ها را برگزیند. سپس فرضیه را بر اساس مزیت های بالقوه ای که نسبت به یکدیگر دارند و مشکلات احتمالی آن ارزیابی کند. ورزشکار باید قبل از اینکه تصمیمی در مورد حل مسأله بگیرد، راه حل های ممکن را به دقت ارزیابی کند.

انتخاب بهترین فرضیه:

وقتی که ورزشکار راه های ممکن را برای حل مسأله ی حرکت ارزیابی کرد. باید جذاب ترین فرضیه را انتخاب کند. ورزشکاران در این مرحله از فرایند حل مسأله دراستفاده از توانایی تصمیم گیری تأکید دارند. معمولا ورزشکار محاسن و معایب هر یک از فرضیه های ممکن را ارزیابی و فرضیه ای را که دارای حداکثر محاسن است، انتخاب می کند.

تعریف مسأله:

تعریف مسأله برای حل مسائل حرکت حیاتی است. تقریبا همه ی مسائل را می توان به چند طریق تعریف کرد. هر تعریف ممکن است به راه حل خاصی منتهی شود. در طریق راه حل مسأله به توانایی های فردی خودتان و حریف تأکید می شود. اما از این طریق طیف وسیع تری از فعالیت برای حل مسأله ی حرکت فراهم می شود. این روش از حل مسأله را در طیف وسیعی از صورت های حرکت می توان تعریف کرد. به نحوی که هر تعریف احترام خاصی از سوی حل کننده ی مسأله داشته باشد. مسلما کمک به ورزشکار به منظور تصور راه حل های بیشتر، بخت آنها را برای رسیدن به راه حل های رضایتبخش افزایش می دهد.  

طراحی فرضیه:

 وقتی مسأله تعریف شد، مرحله ای فرا می رسد که برای حل آن مسأله هر چه بیشتر فرضیه تولید شود. هر چه فرضیه های بیشتری را طراحی کنید. امکان بیشتری برای یافتن جواب رضایتبخش افزایش
می یابد.

آزمایش فرضیه:

تولید تعداد زیادی فرضیه برای حل یک مسأله، حل کننده ی مسأله را در وضیعتی قرار می دهد که باید از بین فرضیه های مختلف یکی را انتخاب کند. یعنی اگر ورزشکاری برای به دست آوردن یک حرکت چندین فرضیه را طراحی می کند، باید یکی از آن فرضیه ها را برگزیند. به همین دلیل مربیانی که ورزشکاران را برای کسب توانایی حل مسأله آموزشی می دهد و به آنها تأکید می کنند که فرضیه ها را بر اساس مزیت های بالقوه ای که نسبت به یکدیگر دارند و مشکلات احتمالی هر یک از آنها ارزیابی کنند. زیرا بیشتر مسائلی که ورزشکاران با آن برخورد می کنند به طرق مختلف قابل حل است. آنها باید قبل از اینکه تصمیمی در مورد حل آن مسأله بگیرند، راه حل های ممکن را با دقت بررسی کنند.

انتخاب بهترین فرضیه:

وقتی که ورزشکار راه های ممکن برای حل مسأله را ارزیابی کرد، باید جذاب ترین فرضیه را انتخاب کند. ورزشکاران در این مرحله از فرایند حل مسأله بر استفاده از توانایی تصمیم گیری تأکید دارند. معمولا از ورزشکاران خواسته می شود که محاسن و معایب هر یک از فرضیه های ممکن را ارزیابی و فرضیه ای را که دارای حداکثر محاسن است، انتخاب کنند. در این مرحله ورزشکار می تواند عدم تعادل شناختی حرکت را رفع کند. یعنی مسأله ی حرکت ورزشکار را
وا می داد تا بر اثر حل آن مسأله تعادل شناختی مجددا حاصل شود.

تشخیص مسأله:

قبل از اینکه درباره ی مسأله اقدامی انجام پذیرد. باید آن را مشخص کرد. البته تشخیص مسأله، اولین گام برای یافتن راه حل مسأله است.

دوره ی نهفتگی: (مشاهده ی مراحل اولیه)

مشاهده مقدار زیادی در ذهن راه حل های متعددی ایجاد می کند تا به آزمایش گذاشته شود.

بینش:

وقتی ساختن فرضیه دوره ی طبیعی خود را طی کرد، راه حل مسأله یکباره و به طور کامل پیدا می شود. این نوع یافتن مسأله بینش نام دارد. در این زمینه کوشش و خطا مستقیما نقش دارند.

حفظ راه حل های مبتنی بر بینش:

راه حل هایی که از طریق بینش بدست می آید، بسیار تأثیرگذار هستند. اکنون حل کننده ی مسأله باید در زمینه ی نگهداری راه حل مسأله تلاش کند.

تعیین راه حل ها مبتنی بر بینش:

مقدار دانش و تصمیم بینش از طرف حل کننده ی مسأله اهمیت دارد. البته حل کننده ی مسأله با حرکت حریف نوعی سازگاری اعمال
می کند. گرچه آشکارا در پی تخریب حرکت حریف و نظارت بر حرکت اصلی خودش است. به هر حال این کار از طریق بینش انجام می پذیرد.

رهیافت های رایج درباره ی حل مسأله:

درسال های اخیر، مربیان درپی رهیافت های پردازش اطلاعات برای حل مسأله ی حرکت بوده اند. این الگو با توجه به جنبه ی حل مسأله با ساختن بازنمایی از یک مسأله است.

برای اینکه ورزشکاران بتوانند مسأله ای را بازنمایی کنند باید چهار جنبه از آن مسأله را مورد توجه قرار دهند:

1- وضعیت نخستین 2- وضعیت مطلوب 3- اقدامات 4- اینکه حوزه ی عمل این اقدامات چقدر محدود یا گسترده است.

وضعیت نخستین موقعیتی است که ورزشکار پس از آنکه مسأله را تشخیص داده، خود را در آن می بیند. درک کامل موقعیت کنونی توسط شما برای حل مسأله نقش اساسی دارد. بدیهی است هر چه ورزشکاران موقعیت نخستین را بهتر درک کنند، درحل مسأله موفق تر خواهند بود.

وضعیت مطلوب روشی است که حل کننده ی مسأله در جستجوی آن است. آشکار است که درک هدفی که می خواهید به آن برسید، بسیار حائز اهمیت است. علاوه بر درک وضعیت نخستین وضعیت مطلوب، بازنمایی خوب مسأله، در اصطلاح پردازش اطلاعات (شامل شناخت
فعایت هایی که حریف انجام می دهد) اهمیت دارد. فرض کنید در حال بازی شطرنج هستید و رقیب شما حرکتی انجام می دهد و به شاه شما کیش می دهد. اگر شما خود را در وضعیت کیش بیابید، تعداد کارهایی که می توانید انجام دهید، بسیار محدود است. در موارد مبهم تر، تعداد اقدامات ممکن خیلی بیشتر است. برای اقدام هر چه بیشتر درباره ی اقداماتی که باید در جریان حل مسأله حرکت انجام دهید، باید شناخت کافی داشته باشید -  بهتر می توانید در حل مسأله موفق تر عمل کنید.

درک محدودیت های اقدامات آخرین موضوع بازنمایی مسأله است. هر اقدامی دارای محدودیت است و حل کننده ی مسأله اگر بخواهد مسأله را کاملا درک کند باید آن محدودیت ها را بشناسد. اقدام حرکت مهره های شطرنج از چند جهت محدود است - هر مهره دارای محدودیت های خاص خود است. مسأله شطرنج را نمی توان حل کرد، مگر اینکه محدودیت های اقدام شناخته شود.

طریقی که ورزشکار مسأله را بازنمایی می کند، نشان دهنده ی اقداماتی است که آن برای حل مسأله بدان توجه خواهد کرد. مجموعه ی اقداماتی که حل کننده ی مسأله آنها را امکان پذیر می یابد، فضای مسأله نامیده می شود و این اقدامات توسط حل کننده مسأله مشخص می شود. چه بسا ممکن است امکانات حفاظتی اولویت داشته باشند و حلال مسأله باید آنها را از اطلاعات موجود استنباط کند. در نهایت، مسأله بر اساس تجربه و ارزیابی خود از موقعیت کنونی، بازسازی می شود.

کیفیت راه حل ها:

همانطور که گفته شد، کیفیت راه حل ها تا حدی به اطلاعات حل کننده مسأله درباره ی جوانب مختلف آن مسأله بستگی دارد. اهمیت تجربه تا بدانجاست که ورزشکار مبتدی تنها یکی دو راه حل در نظر دارد، اما ورزشکار خبره چندین راه حل متفاوت عرضه می کند.

روش حل مسأله:

از نظر پردازش اطلاعات، حل مسأله در قالب جستجوی مسیر رسیده به حل طراحی می شود. همانطور که قبلا گفته شد تعداد مسیرهایی که باید از بین آنها یکی را انتخاب کرد به اندازه ی نحوه ی جستجوی مسیرها توسط حلال مسأله حائز اهمیت نیست. برغم آنکه در مورد حرکات شطرنج مسائل بسیار خوب تعریف شده است. مسأله فوق در مقایسه با ورزش کشتی خیلی کوچک است. شما باید روشی منظم و منسجم برای کاوش و افزایش امکان انتخاب صحیح ابداع کنید. در غیر اینصورت، در بسیاری از موارد هیچ گاه به حل مسأله نایل نخواهید شد. به این نتیجه می رسیم که شطرنج باز ماهر هزاران طرح از صفحه ی شطرنج را در حافظه ی خود ذخیره کرده است. در حالی که شطرنج باز نوآموز تعدا کمتری طرح در ذهن خود دارد.

روش اکتشافی:

در این روش حلال مسأله، اطلاعات موجود خود را برای یافتن مسیرهای احتمالی بیشتر برای رسیدن به هدف در نظر می گیرد. با این کار احتمال بیشتری برای رسیدن به هدف خواهد داشت. سه نوع رهیافت اکتشافی وجود دارد. پژوهش های تقریبی، تطبیق الگو و برنامه ریزی.

پژوهش های تقریبی:

شامل اقداماتی است که به حلال مسأله این امکان را می دهد که با استفاده از تقریب به حل مسأله نزدیک تر شود. نوعی از پژوهش تقریبی گرم و سرد در کودکان وجود دارد و آن هم بازی قایم باشک است. خواهید دید که در این بازی بچه ها با توجه به اطلاعات موجودی که از محل مخفی شدن کودکان دارند به صورت نسبتا موفقیت آمیزی دوستان پنهان شده را پیدا می کنند. آنها از روش تقریبی برای حل
مسأله ی خود استفاده می کنند. شاید کودکان نتوانند بهترین روش حل مسأله را کشف کنند، اما احتمالا می توانند روشی را بیابند که به طور نسبی جواب دهد.

تطبیق الگو:

عبارت است از بررسی یک مسأله، تشخیص آن و جای دادن آن در جایی از حرکت است که هم سرنخ آن الگو باشد. به بیان دیگر حلال مسأله راه حل را در موقعیت مورد نظر بکار می گیرد.

برنامه ریزی:

یکی از ابعاد مهم حل مسأله بعد از جستجوی راه حل علمی آن برنامه ریزی است. این کار به ورزشکار امکان می دهد که قبل از شروع اجرای حل مسأله از رهیافت های تقریبی شبیه سازی کند. برنامه ریزی به ورزشکار اجازه می دهد که راه حل های مسائل را با حداقل انرژی و تلاش و خطر محاسبه کند.

کاربرد حل مسأله در تمرینات:

معمولا مربیان اجرای فن را به ورزشکار آموزش می دهند، لیکن
می توان برخی از نتایج ناشی از دیدگاه حریف (مثبت یا منفی) را نیز در آموزش به ورزشکار آموخت.

1- به ورزشکار امکان دهید تا خود حلال مسأله باشد.

2- به ورزشکار اجازه دهید تا مشکلات حرکت را تحلیل کند.

3- ورزشکار را تشویق کنید تا فرضیه بسازد.

4- از ورزشکار بخواهید فرضیه های خویش را آزمایش کند.

5- به ورزشکار خود کمک کنید که تنها از اطلاعات قبلی که درگذشته آموخته است، استفاده نکند. بلکه نوآوری و خلاقیت را سرلوحه ی کار خود قرار دهد.

6- به ورزشکار کمک کنید تا راه حل های خودش را ارزش گذاری کند.

خلاقیت:

خلاقیت یکی از دشوارترین راه حل ها به هنگام حل مسأله است. دیر یا زود راه حل های غیر متعارف و حتی عجیب را در می یابید. اگر این راه حل ها علی رغم غیرعادی بودن به نتایج پذیرفتنی بینجامد، آنها را راه حل های خلاقانه می گویند.

اعتما به نفس و انگیزش:

ارزش های اخلاقی از یک ورزشکار تا ورزشکار دیگر متفاوت است و حتی در مورد یک ورزشکار نیز در طور زمان تغییر می کند. رشد اخلاقی ورزشکار نیز در بسیاری از رفتارهای وی در باشگاه تأثیر
می گذارد.

هنگامیکه ورزشکار در مسابقات ورزشی شرکت می کند و موفقیتی کسب می کند. بدین ترتیب اعتماد به نفس خودش را تأیید می کند. بدین ترتیب عقیده ی خودش به اثبات می رسد.

شکل گیری خود پنداره:

ورزشکاران بیشترین رفتار خود را از طریق تقلید فرا می گیرند. آنها رفتارها و خصوصیات حرکتی را همانند سازی می کنند. وقتی
همانند سازی تکمیل شد، تدریج بین معیارهای حرکت تضاد پدید
می آید. در نهایت از ترکیب ارزش های برگرفته از دیگران و سایر کسانی که از آنها تقلید کرده است، حرکت شخصی او شکل می گیرد.

همانطور که شناخت حرکت تکامل می یابد، ورزشکار توانایی بیشتری پیدا می کند که در پاسخ به حرکت های حریف به تحلیل موقعیت های مختلف بپردازد. بنابراین داوری های حرکتی او پیچیده تر می شود.

کاربرد خودپنداره در شکل گیری حرکت:

1- از مسائل حرکت در جای خود استفاده کنید.

2- بر استدلال حرکت تأکید کنید.

3- بر انتخاب حرکت دقت کنید.

4- واکنش متقابل را انجام دهید.

5- سعی کنید در بعضی اوقات حرکت را به دست حریف بدهید.

6- سطح رشد حرکت را در نظر بگیرید.

7- از حرکت پشتیبانی کنید.

8- فضای حمایت کننده به وجود آورید.

ایجاد احساس درباره ی حرکت:

هنگام اجرای حرکت در وضعیتی قرار بگیرید که کاملا در توصیف آزاد باشید. اجرای حرکت ثابت و تغییر ناپذیر نیست.

هنگام اجرای حرکت فقط به دنبال توصیف حرکت نباشید، بلکه از تجربه ی حرکتی حریف کمک بگیرید و بر نوع تجارب او تأثیر بگذارید. گرچه همه ی ابعاد حرکت مهم هستد، ولی میزان تأکید بر هر یک از بخش ها و قسمت های طولی رشد حرکت تغییر پذیر است. محور درک حریف از خود حرکت ملاک و معیار انتخاب حرکت بعدی می باشد.

در طول حرکت، تأکید بر مشخصات فیزیکی  به خود فعال منتقل می شود. به طور مشخص درک از خویش بر توانایی های کلی در ارتباط با حرکت حریف تأثیرگذار است. خصوصیاتی که مربوط به خود مادی، فعال و روانی است و معمولا به صورت روابط کلی دیده می شود. همانطور که رشد پدید می آید، تأکید خود حرکت از خود فعال انتقال
می یابد.

هر چه ورزشکار رشد می کند درک ایشان از حرکت بیش از پیش به خصوصیات روانی آن منتقل می شود.

تمایز به احساس حرکت، می تواند کاری کند تا ورزشکار را در هر جهتی متفاوت عمل کند. اینکه اگر خواست تصمیم بگیرد که به جای چنین حرکتی، حرکت دیگری را اجرا کند.

درک اعمال فعال که توسط ذهن آگاه اتخاذ می شود چیست؟ استدلالی که ورزشکار درباره ی خصوصیات حرکت دارد، حرکت محور مدار، کاهنده یا افزایشی، ثابت و تغییر ناپذیر با کیفیتی مهار پذیر است.

خلاصه ای از شکل گیری خود پنداره:

خود پنداره ی ورزشکار، تأثیر زیادی بر عملکرد او در مسابقه دارد. به خصوص اینکه ورزشکار خود را حرکت مدار ببیند.

پرورش خودپنداره ی مثبت:

1- به حریف فرصت دهید تا کمی در امور حرکت مشارکت کند.

2- به حریف اجازه ندهید احساس خویش را بیان کند.

3- فضای مناسب به اجرای حرکت حریف ندهید.

4- مقررات رفتاری روشنی برای حرکت وضع کنید

5- فعالیتی را تقویت کنید که امکان موفقیت دارد

6- بر بهبود حرکت تأکید کنید

مراحل رشد حرکت:

به رغم مسائل دشوار بر سر راه حرکت، آشکار است که ارزش های حرکت تحت تأثیر سایر اجزای حرکت قرار می گیرند. در حالی که رشد حرکت در اولویت قرار دارد. باید بتوانید در تصمیم گیری فعالانه عمل کنید.

مراحل رشد حرکت عبارتند از:

1- حرکت حریف را پیگیری کنید

2- تبادل و مبادله

3- انتظار متقابل و هم نوایی میان دو حرکت

4- نظام حرکتی منسجم و هماهنگ

5- سنجش میزان مشارکت و توافق بین دو حرکت

فرایند رشد حرکت:

چگونه ورزشکار از یک مرحله ی حرکت به مرحله ی دیگر می رود و چرا برخی ورزشکاران مراحل بیشتری را طی می کنند؟

برای توجیح رشد حرکت، از رشد جزئی به رشد کلی فراتر بروید و بر افزایش توانایی های کلی تأکید کنید. بر اساس هر مرحله ی جدید نسبت به مرحله ی قبلی خود نیاز به اتخاذ دیدگاهی پیچیده تر دارید. در حالی که ایجاد دیدگاه جدید نیاز به هماهنگی بین تعداد دیدگاه های دیگر است.

ارزشیابی ارزش های حرکت:

چگونه می توان سطح حرکت را اندازه گیری کرد و مسائل غامض حرکت را مشخص کرد. چگونه آزمون های حل معماهای حرکتی را استدلال کنید. آزمون حرکتی در طی مراحل رشد حرکت اتفاق می افتد.

شناخت روابط حرکت:

واکنش های وابسته به نتایج صرفا بر اساس نتایج بدست می آیند. زیرا واکنش های پیچیده به دلیل بروز آن نتایج تمرکز دارد. کمترین احساس مثبت تنظیم و پوشش دادن حرکت حریف است. با این کار بخت بسیار بیشتری برای غلبه بر مشکلات خواهید داشت. همانطور که شناخت ورزشکار افزایش می یابد، توانایی بیشتری پیدا می کنید تا در پاسخ به حرکت های حریف (چراها) به تحلیل موقعیت ها برسید. بنابراین داوری ها بیش از پیش پیچیده تر می شود.

انگیزش:

بسیاری از مربیان به افزایش توان ورزشکار توجه دارند. بر این اساس ورزشکار باید در انتخاب و جستجوی یادگیری های جدید آزاد باشد. مربی نباید مدیری سلطه طلب، بلکه باید پاسخ گوی نیازهای ورزشکار باشد. مربی باید به ورزشکار اجازه ی کاوش و کشف بدهد. تنها اصلی که علایق متنوع ورزشکار را به یکدیگر پیوند می دهد، گرایش به نیاز جدید و بالاتر است. لذا ورزشکار در رفتار خویش به ارضای نیازهایش گرایش دارد.

فصل 6

سلسله مراتب حرکت

در نظام حرکتی، نیازها مراحلی هستند که باید در مسیر حرکت به سمت رشد خود گام بردارند. این مراحل مشکل سلسله مراتبی دارند. یعنی هر مرحله از نیاز، قبل از اینکه مرحله ی بعد بر انگیخته شود، باید ارضاء شده باشد. در این روش کار مربی فراهم آوردن شرایط یادگیری با معنا و جذاب است. به نحوی که ورزشکار آنچه را شخصا با ارزش می یابد، انتخاب کند. اکنون مدیریت مستقیم مربی در برابر قدرت انگیزشی ورزشکار سنجیده می شود.

تأثیر ضمنی در حین آموزش:

برخورد انسان گرایانه در آموزش ایجاب می کند که مربی نیازهای مربوط به کمبودهای تکنیکی و حتی کمبودهای عاطفی (خانوادگی) تا حدی پاسخ دهد.

اشتیاق و نیاز به پیشرفت:

ورزشکار پس از کسب موفقیت، سطح هدف خود را بالا می برد و پس از شکست آن را پایین می آورد. ورزشکار سطحی از هدف را انتخاب می کند که بین دو گرایش متضاد (پیروزی - شکست) تعادل ایجاد کند. آرزوی موفقیت در بالاترین سطح ممکن و اجتناب از ناامیدی که در پی شکست پدید می آید. این کار روش متوازنی را بین دو گرایش به وجود می آورد. ورزشکاری که اهداف خیلی بلند و غیر واقع بینانه انتخاب می کند به ناچار شکست می خورد. برعکس، ورزشکاری که اهداف کوچکی را بر می گزیند از کار خویش احساس رضایت نمی کند. اینکه ورزشکار باید هدف خود را واقع بینانه، قابل دسترس و در عین حال رضایت آور انتخاب کند. از سوی دیگر، در شرایط شکست اختلال بین اهداف ورزشکار و عملکرد واقعی ایشان دیده می شود. علاوه بر این تأثیر فراوانی در نحوه ی انتخاب هدف توسط ایشان مشاهده می شود. همینطور ورزشکارانی که هدف و رشد خاصی را دنبال می کنند از روش های بهتری  برای تمرین استفاده می کنند و تمریناتی که توأم با چالش باشد را ترجیح می دهند و از تمرینات خود تلقی مثبتی دارند. در برابر، ورزشکارانی که اهداف عملکردی ضعیفی دارند تمایل دارند که گناه عدم پیشرفت خود را متوجه دیگران کنند. آنها اعتقاد دارند که عدم موفقیت آنان به مربی ارتباط دارد. آیا می توان هدف هایی را که ورزشکاران در راه آن تلاش می کنند تغییر داد؟ آشکار است که وقتی مربیان الگوی بهتری بر اهداف ورزشکار اضافه کنند، پیشرفت ورزشکار در مقایسه  با عملکرد قبلی او بیشتر می شود. در این صورت ورزشکاران به سمت رشد هدایت می شوند.

پیروزی و شکست:

ورزشکارانی که دارای محور نظارتی درونی هستند، احتمالا موفقیت خود را به توانایی و تلاش خود و شکست خویش را به نبود تلاش نسبت می دهند. اما ورزشکارانی که دارای محور نظارت بیرونی هستند، احتمالا موفقیت و شکست خود را متأثر از بخت بد، عدم توانایی، روحیه، ضعف مربی و یا کمک داور به حریف می دانند.

جوینده ی موفقیت:

جوینده ی موفقیت ورزشکارانی هستند که سابقه ی موفقیت آمیزی در مسابقات خویش داشته اند و معمولا از اعتماد به نفس، انگیزش پیشرفت بالا و محور درونی نظارت برخوردار هستند. ورزشکاران با موفقیت بالا می توانند محور نظارت واقع بینانه تری را در خود به وجود آورند و انگیزش خویش را افزایش دهند.

کاربرد انگیزش در تمرینات:

1- به ورزشکار کمک کنید تا نیازها و کمبودهای خود را برطرف کند.

2- اجازه دهید در تمرینات گهگاه وقت تنفس داده شود.

3- سعی کنید محل تمرینات مرتب و تمیز باشد.

4- از ورزشکارانی که به نظر می رسد کسالت داشته باشند، مراقبت کنید.

5- اجازه ندهید ورزشکاران به یکدیگر زورگویی کنند.

6- مربیان می توانند ورزشکاران خویش را یاری دهند تا آنها هر چه سریع تر یاد بگیرند.

7- گاهی با هر یک از ورزشکاران جلسات خصوصی برگزار کنید.

8- از مقایسه ورزشکاران با یکدیگر بپرهیزید.

9- نیاز به احترام را در ورزشکاران تقویت کنید.

10- همکاری و مشارکت را تا حد امکان توسعه دهید.

11- برای هر یک از ورزشکاران سنجش تنظیم اهداف داشته باشید.

12- مربی برای جذاب تر کردن فعالیت ها تلاش کند.

13- نوع تمرینات باید موفقیت ورزشکار را تضمین کند.

14- به ورزشکاران کمک کنید که انگیزش پیشرفت خود را رشد دهند.

15- مربیان می توانند ورزشکاران خود را به طور منظم به انتخاب اهداف جدید تشویق کنند.

16- اغلب ورزشکاران برای انتخاب اهداف واقع بینانه احتیاج به تمرین دارند.

17- از رقابت فراوان احتراز کنید.

18- از علایق ورزشکاران بهره بگیرید.

19- به ورزشکاران کمک کنید تا در خود محور نظارت متعادلی را به وجود آورند.

20- بالاخره بگذارید ورزشکاران بدانند که شما به موفقیت ایشان اعتماد فراوان دارید.

فصل 7   

رفتار حرکت

در روش رفتار حرکت، محرک ها را بر اساس اندازه و یا شکل های مختلف و از طریق یکی از حواس درک کنید.

همینطور بر اساس تأثیر آنها در رفتار قابل تعریف هستند. رفتارها بر اساس محرک ها (موقعیت های محرک) تعریف می شوند و هدف روانشناسی رفتار حرکت بر رویدادهای قابل مشاهده و عمل تمرکز دارد و هدف آن رفتار، چگونگی شرایط متقابل با محیط است. به منظور آنکه از درک رفتار حرکت، شناختی کامل داشته باشیم، لازم است که برخی از مفاهیم  اولیه  روش رفتاری حرکت را بررسی کنیم.

پاسخ ها:

پاسخ ها واکنش حرکت در برابر محرک هستند. این پاسخ ها ممکن است ساده یا پیچیده باشند. تحریک موجب پاسخ انعکاسی عضلات
می شود.

ساده ترین پاسخ پیچیده است. زیرا متشکل از چندین پاسخ جزئی است. هر پاسخی را می توان بر اجزای مشخص تقسیم کرد. پاسخ ها صرفا واحدهای کوچکی هستند که معمولا در هر پاسخی از آنها استفاده
می شود. اکنون هر پاسخ ممکن است از اجزای اندک تشکیل شده باشد و خواه از اجزای بسیار تشکیل شده باشند.

محرک های خنثی:

محرک های خنثی محرک هایی هستند که هیچ تأثیری در رفتار حرکت ندارند یا تأثیرشان بسیار اندک است. بنابراین محرک هایی خنثی هستند که به نحوی رفتار ما را تغییر نمی دهند.

اغلب محرک هایی که ورزشکار دریافت می کند خنثی نیستند. البته محرک های خنثی ممکن است خصوصیاتی کسب کنند که در رفتار ورزشکار تأثیر بگذارند. این خصوصیات را در جریان کل حرکت با انواع دیگر محرک ها بررسی خواهیم کرد.

محرک های غیر شرطی:

محرک هایی هستند که موجب پاسخ های غیر اختیاری می باشند. ورزشکار نمی تواند با وجود چنین محرک هایی از حرکت اجتناب کند.

محرک تقویت کننده:

محرک تقویت کننده، محرک هایی هستند که احتمال وقوع حرکتی را در موقعیت بعدی افزایش می دهد. تقویت کننده ها بر اساس تأثیری که در رفتار دارند تعریف می شوند. اگر محرکی رفتاری را تقویت کند، دیگر مهم نیست که دارای چه شکلی است. چگونه احساس می شود و حریف تصمیم دارد چه کاری دو برابر آن انجام دهد.

برخی تقویت کننده ها منفی هستند. این امر بر اثر یک اقدام بی مورد اتفاق می افتد. اگر محرکی موجب تقویت رفتار نشود، محرک تقویت کننده نیست. تنها از طریق تحلیل رفتار حرکت می توانید محرکی را تقویت کننده یا غیر تقویت کننده بدانید.

تقویت کننده ها را به طرق مختلف می توان طبقه بندی کرد:

1- تقویت کننده های نخستین.

2- تقویت کننده های میانی.

3- تقویت کننده های ثانوی.

اغلب تقویت کننده ها تقویت کننده های ثانوی هستند.

توان تقویت:

شاید بخواهید بدانید که منظور از تقویت کننده ی مؤثر چیست. یکی از وظایف تقویت کننده ها، توانایی آن در تقویت رفتار حرکتی است. هر چه احتمال تقویت رفتاری به وسیله محرکی بیشتر باشد، آن تقویت کننده توان بیشتری خواهد داشت.

توان تقویت کننده در جاهای مختلف بسیار متفاوت است. در حالی که در جای دیگر تقویت کننده بسیار ضعیف عمل می کند. مؤثر بودن تقویت کننده ها برای هر فرد نیز متغییر است.

تأثیر و فراوانی تقویت کننده ها:

هر گونه تأخیر در اجرای تقویت، احتمال وقوع پاسخ های دیگری را در فاصله ی بین پاسخ و تقویت کننده افزایش می دهد. در صورت بروز چنین تأخیری احتمال دارد که به جای پاسخ مورد انتظار، پاسخ تداخل کننده ی دیگری تقویت شود.

تأثیر در تقویت با فراوانی تقویت رابطه ی مستقیم دارد. به طور کلی هر چه آشنایی با تقویت کننده ها بیشتر تجربه شود، ظرفیت تأثیر گذاری آنها بیشتر خواهد شد. البته به نظر می رسد که افزایش بی رویه ی میزان و مقدار تقویت کننده تأثیر بسزایی بر کل حرکت خواهد داشت.

تأثیر مثبت تقویت کننده:

تا چه حد تقویت مثبت و سنجیده بر رفتار مطلوب مؤثر است. با مشاهده ی تقویت مثبت و عدم رفتار حرکتی غیر منضبط، رفتار مناسب به میزان زیادی افزایش خواهد یافت. مؤثرترین روش این است که، بجای اجرای رفتار نامناسب، تقویت مثبت برای رفتارهای مناسب به کار گرفته شود.

برنامه ریزی تقویت حرکت:

تقویت غالبا به صورت متناوب انجام می شود. در لحظه ای رفتارهای حرکت تقویت می شود و برخی اوقات تقویت نمی شود. رابطه ی تعداد تقویت بر اساس مقیاس کل حرکت را برنامه ی تقویت می گویند. برنامه ی حرکت بدین معنا نیست که حتما تقویت را پیوسته تنظیم و برنامه ریزی کنید. برنامه ی تقویت ممکن است به طور طبیعی اتفاق افتد یا توسط ورزشکار تنظیم شود. ممکن است برنامه از طریق نسبت تقویت کننده ها به رفتار و با فواصل زمانی بین تقویت کننده ها تعیین شود. نسبت و فاصله ی مزبور ممکن است ثابت یا متغییر باشد.

تقویت پیاپی:

تقویت پیاپی برای تقویت پاسخ های ضعیف بیشتر فایده دارد. معمولا تقویت پیاپی موجب سریع تر شدن پاسخ های حرکتی می شود.

تغییر از یک برنامه حرکتی به برنامه ی متغییر دیگر مرحله ای از فرایندی را تشکیل می دهد که انحراف تقویت نامیده می شود. با حرکت پیاپی و تدریجی به سمت یک برنامه ی حرکتی دیگر خواهید رفت.

تقویت ثابت:

تقویت ثابت نیز موجب بالاتر رفتن پاسخ توسط حریف مقابل خواهد شد. ولی این میزان ممکن است نامنظم باشد. در این مرحله معمولا عملکرد کاهش می یابد یا متوقف می شود. آنگاه زمانی که ورزشکار فکرش را هم نمی کند که تقویت بعدی را پیش بینی کند، مجددا شروع می شود و سرعت می گیرد.

بسیاری از فعالیت های حرکتی، بر اساس یک برنامه ی نسبتا ثابت انجام می گیرد. اینگونه تقویت کننده ها موجب کاهش تقویت حرکت
می شود و بدین ترتیب تلاش یکنواخت و ثابتی را پدید می آورد.

متغییرهای چند وجهی:

برنامه ی فاصله ی زمانی ثابت و فاصله ی زمانی متغییر به تناسب یکدیگر و با برنامه ای نسبی و پی در پی اعمال می شوند. ورزشکار با ایجاد یک الگوی رفتاری حرکتی را به صورت مؤثر و طبق الگو و عادت خاص اجرا می کند.

تقویت منفی:

گاهی اوقات ورزشکار محرک ها را کاهش می دهد. کاهش محرک خود تقویت کننده ی یک محرک دیگر است.

سه دسته از رفتارها از طریق تقویت منفی تقویت می شوند. گریز، اجتناب و خنثی. همه ی اینها وسیله ی کاهش محرک ها هستند.

محرک های منفعل:

هر پیامی که موجب کاهش پاسخ شود، محرک منفعل می نامند. تشویق کننده ها نقطه ی مقابل تقویت کننده های مثبت اند و موجب تقویت پاسخگویی حرکتی حریف می شوند که در پی آنها می باشد.

محرک های افراتی:

تأثیر محرک های افراطی در رفتارهای حرکتی مؤثر هستند. علائم حرکتی، تقویت کننده را هدایت می کنند. به آن دلیل که آموخته ایم این حرکت، احتمالا کدام قسمت حرکت را تقویت می کند.

مدیریت حرکت ممکن است بسیار قوی و کاملا خودکار باشد. به این دلیل که رفتار حرکتی ما را اداره می کنند.

تعمیم:

تعمیم عبارت است از پاسخگویی به دو یا تعداد بیشتری از محرک های مختلف. نحوه ی پاسخگویی به هر مورد صرف نظر از اندازه، شکل و زمینه ی استفاده ی خودکار است. هر چه مشابهت کمتری بین محرک ها وجود داشته باشد، احتمال کمتری وجود دارد که پاسخ یکسانی را ایجاب کند.

بسیاری از رفتارهای نامناسب در واقع تعمیم هایی ناصحیح هستند. چرا که نمی توانند خود را با شرایط تطبیق دهند.

برای اینکه رفتار حرکتی تقویت شود، باید بتوانید تقریب های صحیح تری را ترسیم کنید. شکل دهی را می توان در یادگیری استفاده از حرکت بکار گرفت.

خاموشی:

در زندگی واقعی گهگاه اتفاق می افتد که به رغم کوشش پیوسته و فراوان نتیجه ی مطلوب بدست نمی آید. معمولا تلاش تقویت نشده تدریجی است و نهایتا متوقف می شود. در فرایند خاموشی، پاسخ در نتیجه ی نبود تقویت کمتر و کمتر اتفاق می افتد. خاموشی زمانی اتفاق می افتد که تقویت کننده ها تداوم ندارند. طبیعت خاموشی تدریجی است.

خاموشی تدریجی:

به طور کلی پاسخ هایی که بر اساس برنامه های نسبت متغییر یا فاصله زمانی متغییر تقویت شده است از همه مقاوم تر است. به همین دلیل توصیه می شود که از برنامه ی حرکتی متغییر استفاده شود.

اداره ی محرک:

اداره ی محرک اشاره به موقعیتی دارد که محرک در آن مورد خاص به دنبال پاسخی برای افزایش بهره دهی حرکت است. در این مرحله اغتشاشات حرکتی باید به حداقل کاهش یابد و فعالیت دیگری با فعالیت خودش پیوند بگیرد. هر چه حرکت با یک فعالیت پیوند بیشتری داشته باشد، اداره ی محرک بهتر انجام خواهد گرفت. ثبت منظم این پاسخ ها توسط ورزشکار نقش مهمی در تشخیص حرکت خواهد داشت.

فصل 7

رفتارهای حرکتی

رفتار حرکتی عبارت است از جمع کلی برخوردهای اجزای حرکت در یک حیطه ی خاص و یا یک موقعیت مکانی و زمانی. رفتار حرکت از طریق رفتار سایر اجزای دیگر برانگیخته می شود و معمولا موجب تقویت اجزای دیگر می شود. این رفتارها نمونه های واضحی از تعامل رفتار اجزای حرکت با یکدیگر هستند. برای اینکه چنین رابطه ای را بهتر درک کنید باید مبادلات حرکتی پاسخ ها تقویت شوند. آنها می توانند به صورت تقویت کننده عمل کنند و از رفتارهای منفی دوری کنند. این پاسخ ها در براب تناقض ها، راهنمایی ها، دستورها و درخواست های حرکتی اجرا شود. گاهی به منظور نفی در خواست حرکتی حریف، کارکردهای حرکتی را تغییر

دهید.

جبرگرایی:

در جبرگرایی عواملی که تأثیر تنگاتنگ در یکدیگر دارند با هم جمع می شوند. یعنی رفتار یک حرکت به دلیل تعامل فعلی او با بقیه ی اجزای حرکت تعیین کننده است. این تأثیر ممکن است در دو جهت یا چند جهت باشد. طرح این روابط پیش بینی می کند که قوت نسبی کدام رفتار حرکت نسبت به عوامل محیطی تأثیرگذارتر است. گاهی ممکن است مشارکت و رقابت بین اجزای حرکت، محتوای آنها را تغییر دهد و یا رفتار نسبتا پایدار به وجود آورد و در طول حرکت ثابت بماند. تغییر در رفتار حرکت زمانی ممکن است که پاسخ واسطه ی جدیدی بکار گرفته شود.

انواع رفتار حرکتی:

1- پیوند جو

2- وابسته

3- اهل مشارکت

4- فریبکار

5- رقابت جو

6- نقش دوجنسی

نقش تقویت:

تقویت و شکل دهی به حرکت، عوامل مهمی در رفتارهای پیچیده هستند. مربیان معتقد هستند که می توان روش های تقویت را به تنهایی به کار برد، ولی غالبا کارآمد نیستند. شاید بتوان با تقویت حرکت حریف را مهار کنید. بسیار ساده خواهد بود که الگوی حرکتی حریف را تقلید کنید. گاهی مشاهده و تقلید و نه شکل دهی، فرایندی را تشکیل می دهد که حرکت حریف را مهار می کند و این هم تا زمانی اتفاق می افتد که اجزای حرکت با همدیگر خوب مشارکت کنند. اما بعضا با یکدیگر تداخل می کنند و تضاد پیدا می کنند. متأسفانه در اغلب موارد اجزاء با همدیگر خوب مشارکت نمی کنند و پیوندی سست برقرار می شود.

ترکیب صحیح اجزای حرکت، سبب افزایش تقویت و مشارکت اجزاء با یکدیگر می شود. جالب آنکه میزان  برخوردهای منفی آنها کاهش می یابد و این آشکارا از نتایج افزایش مشارکت میان اجزای حرکت است. معمولا مشاهده ی موفقیت در حرکت، احتمال این را که ما همان رفتار را تکرار کنیم افزایش می دهد. پیامدهای مشاهده از طریق چهار تابع مربوط به هم عمل می کنند که عبارتند از:

1- تابع اطلاعات:

معمولا مشاهده ی رفتار حرکت، ربطه ی روشنی بین عمل و پیامدهای آن برای ورزشکار تبیین می کند. مشاهده ی موقعیت هایی که موجب پیامدهای متفاوتی می شود و به آگاهی مشاهده کننده می رساند که کدام محرک ها باعث چنین اتفاقی شده اند.

2- تابع انگیزش:

انگیزه ی ادامه ی حرکت، علی رغم برخورد با مشکلات، ممکن است با تقویت بخشی از حرکت بهبود یابد. این کار بر اساس برنامه ی زمانی مشخص در مقایسه با برنامه ی زمانی پیوسته احتمالا موجب پایداری حرکت می شود.

3- تابع ارزش گذاری:

می توان از طریق مشاهده ی واکنش های حریف، تقویت کننده های جدیدی را اجرا کرد. ورزشکاران می توانند انتخاب های تازه ای را انجام دهند. گاهی ممکن است ورزشکار به دلیل پایبندی به عقاید و اصول خود، زندانی حرکت خویش می شوند.

4- تابع نفوذ:

ورزشکارانی که واکنش های مناسبی انجام می دهند، به همان نسبت کارایی حرکتی بالاتری خواهند داشت. جالب توجه آنکه وقتی ورزشکاران معیارهای اجرای حرکت خوب را با دیدن حرکت دیگران مشاهده می کنند. تمایل دارند که معیارهای مزبور را رعایت کنند و سعی می کنند حرکت خود را همانگونه اجرا کنند.

تعمیم معیارها و تقویت تلاش ها، خود نوعی خود مدیریتی و به بیان دیگر نوعی نظام ارزشی است. مربیان امیدوارند که ورزشکاران خود را به مرحله ی خود مدیریتی ارتقاء دهند.

مرور فن و تقلید:

یادگیری نیاز به مشاهده و تقلید دارد. البته الگوی حرکت ممکن است فیلم یا صحبت کردن درباره ی آن موضوع باشد. حتی الگو را می توان از طریق مباحثه ی شفاهی نیز عرضه کرد.

نوع مرور فن تأثیر زیادی در اصل یادگیری فرایند حرکت دارد. اطلاعات به هر صورتی که منتقل شوند، نیاز به انطباق با اصل فرایند خواهند داشت.

در میان ورزشکاران تقلید نوعی توانایی رشد فرایند طبیعی حرکت است. به هر صورت تفسیر همبستگی ها و مختصات و مشخصات فن زمانی اهمیت پیدا می کند که در یک جدال واقعی بکار گرفته شود.

اهداف آموزش فن و یادگیری مشاهده ای:

استفاده از روش آموزش مشاهده ای هم برای تأمین اهداف حرکت و هم برای شناسایی اهداف احتمالی اهمیت فراوان دارد. اکنون روش های یادگیری مشاهده ای را بررسی می کنیم:

1- در هنگام اجرای فنون از دیگران تقلید کنید.

2- اجراهای بد و اجراهای خوب را تحلیل کنید.

3- برای هر اجرا برنامه ریزی کنید.

4- از تکرار اجرای حرکت نهراسید.

5- فعالیت های جسمانی و فکری را به نمایش بگذارید.

6- برای شروع اجرا، نوع و چگونگی آن را مشخص کنید.

7- همواره در طول اجرا، اطلاعات حرکت را بررسی و در حل مسائل آن بکوشید.

8- اجرای خوب را به روشنی تعریف کنید.

9- سعی کنید پیامدهای حرکت را پیش بینی کنید.

10- هر مرحله از حرکت را با توجه به عواقب منفی آن پی بگیرید.

11- از گروه های حرکتی کوچک تر شروع کنید و تقسیم بندی مناسبی انجام دهید.

12- مهارت های حرکت را تا حد ممکن در شرایط مختلف تمرین کنید.

اخلاق:

معمولا تغییر در کیفیت حرکت، با تغییر در رفتار ارتباط معکوس دارد. به هر صورت بعضی از ورزشکاران حرفه ای مغرور می شوند. بسیاری از رفتارهای اجتماعی باعث غرور و تکبر در افراد می شود. مثلا فردی که تا دیروز اتومبیل ارزان قیمتی داشت امروز با خرید یک اتومبیل گران قیمت از حالت طبیعی خارجی می شود.

فصل 9  

مدیریت حرکت

از زمان اجرای حرکت مربیان به رفتار حرکتی ورزشکار توجه می کنند. مربی موفق به توانایی هدایت رفتار حرکتی ورزشکار توجه دارد تا با ایجاد بهترین فضای ممکن سازماندهی حیطه ی حرکت را بکار بگیرد. سازماندهی بهتر و نحوه ی گذر از فعالیتی به فعالیت دیگر امکان بروز مشکلات را کاهش می دهد. این فصل بدین  منظور طراحی شده است که به شما کمک می کند تا توانایی های لازم برای مدیریت کارآمد حرکت را کسب کنید.

اصول کلی مدیریت حرکت:

مربیان بینش های بسیار مهمی را درباره ی فرایند پیچیده ی حرکت در نظر می گیرند. در این فرایند ترکیب دیدگاه های شناختی، درباره ی رفتار حرکت نیاز است.

هشت اصل زیر در زمینه ی مدیریت کارآمد عبارتند از:

1- امکان اجرای فعالیت معنادار.

2- حرکت های حمایت کننده ی حرکت اصلی.

3- شناخت فرصت های مناسب برای اجرای عملکرد.

4- ابتداهدف های مربوط به اصلاح حرکت را تعریف کنید.

5- درباره ی نتایجی که در حال شکل گیری است، تفکر کنید.

6- حرکت های حریف را در تصمیم گیری شرکت دهید.

7- برای اجرای بد برنامه ریزی کنید.

8- اجراهای مناسب را تقویت کنید.

به طور خلاصه این هشت دستورالعمل تأکید دارد که معیار برنامه ی مدیریت موفقیت آمیز، صرفا برخورد با رفتارهای ناهنجار است. این دستورالعمل با روش خاصی زمینه ی مدیریت حرکت را در دست
می گیرد.

رفتارهای ناهنجار:

رفتارهای ناهنجار به استفاده ی غلط از تجارب گذشته و احتمال شکست با توجه به پیامدهای رفتار حرکتی می باشد. در برابر، موفقیت که موجب بروز رفتار معقول می شود. هر چقدر احتمال موفقیت افزایش یابد و برعکس افعال شکست کاهش یابد، بروز مشکلات رفتاری کاهش می یابد.

آشکار است که برنامه ریزی برای رفتار جایگزین ضروری است. بسیاری از ورزشکاران درباره ی رفتار متفاوت فکر نکرده اند.

پیشگیری مشکلات حرکتی:

رهیافت های جدید، پیشامدها و پیامدهای متنوعی خواهد داشت. بر این اساس نخستین گام در راه پیشگیری مشکل انتخاب رفتارهایی است که ریسک کمتری داشته باشند.

ابتدا باید تصمیم بگیرید چه هدفی را دنبال می کنید. سپس توانایی خود را در زمینه ی تحلیل و حل مسائل بهبود بخشید. پیش شرط  رسیدن به این گونه هدف ها اجرای حرکتی هدفدار است که بدون مشکل اداره شود. شما می توانید حرکتتان را تغییر بدهید و یا بدان حرکتی بیفزایید. با وجود این اصل اساسی می توانید کمترین تغییر جزئی در حرکت ایجاد کنید.

سه رهنمود برای هدایت رفتار حرکتی حریف:

1- برای آنچه حریف انجام می دهد، مقررات وضع کنید.

2- جزء اصلی حرکت را تعریف و مشخص کنید.

3- مشکلات جزئی رفتار حرکتی حریف را نادیده نگیرید.

این سه اصل را می توان برای هدایت فعالیت حرکتی حریف در نظر گرفت. بکارگیری این اصول به بهبود عملکرد حرکت می انجامد.

مقررات:

مقررات جزئی از فرامین هر فن است. مقررات حرکتی به ورزشکاران تفهیم می کند که از حرکت چه انتظاراتی دارید. برای اینکه مقررات حداکثر تأثیر را داشته باشند، حداقل مقررات را وضع کنید. یعنی به اندازه ای ضابطه وضع کنید که بتوانید بر اجرای آنها نظارت داشته باشید. همواره درباره ی تأثیرات مثبت و منفی آن فکر کنید. گاهی از حرکت های حریف تقلید کنید.

پیامدهای مثبت حرکت:

مقررات به تنهای مؤثر نیستند. آنها ورزشکار را به فعالیت وادار
می کند. اما موجب تداوم مناسب حرکت نمی شود. پیامدهای حرکت در ثانیه های بعد خودش را بروز می دهد.

مراقب رفتارهای حرکتی نامناسب باشید:

گرایش طبیعی حرکت به سوی تخریب و ویرانی است. شاید بتوانید اینگونه در راه رسیدن به هدفتان موفق شوید. در این مرحله، ممکن است ورزشکار به رفتارهای غیر سازنده بپردازد. در این صورت بهتر است از اشکالات جزئی چشم پوشی کنید. احتمال دارد رفتار حرکتی نامناسب خاموش شود.

مداخله خاص برای هدایت رفتارهای حرکتی نامناسب:

رفتارهای حرکتی مختلف، تقویت کننده های متفاوتی دارند. باید بتوانید تقویت کننده ها اضافی را حذف کنید و اجزای مهم حرکت را انعطاف پذیر کنید. همینطور باید بتوانید به آسانی انتظارات حرکتی را تغییر و اصلاح برنامه دهید. گاهی لازم است در موقعیت خاص نظارت شدید داشته باشید.

رفتار حرکتی خوب:

بازی رفتار حرکت نحوه ی استفاده از اعضای گروه به کل گروه داده می شود. یعنی تقویت کننده های گروه با روش تدبیر خاص، معمولا حرکت نوعی تنظیم می شود.

حرکت های گروهی:

مجموعه ای از حرکت ها بین یکدیگر به صورت داوطلبانه وارد عمل می شوند. هر ورزشکار مختار است به روشی خاص حرکت خود را اداره کند. هر کدام به نوبه ی خود مزایای حرکت خود را در نظر
می گیرند و در تصمیم گیری های حرکت حریف مشارکت می کنند. اما نحوه ی استفاده از حرکت ها می تواند متفاوت باشد. به منظور آنکه حرکت حداکثر تأثیر را داشته باشد، باید همیشه بر تغییر مثبت رفتار حرکت تأکید کند و شامل مواردی زیر باشد:

1- تغییر رفتا با توافق دو طرف

2- سطح قابل قبول یک رفتار حرکتی

3- تقویت بخش مشخصی از رفتار حرکت

عقب نشینی موقت:

انتقال حرکت از یک موقعیت تقویت شده به موقعیت قابل قبول برای مدتی کوتاه، (سه تا پنج ثانیه). معمولا این روش را یک روش تخفیف خلع می نامند. البته هدف اساسی این روش تنها غلبه بر حرکت حریف نیست، بلکه تداخل موازی با حرکت حریف است؟

آشکار است که روش عقب نشینی موقت به طور کامل حرکت منفصل نمی گردد. با این حال، بعضا در مشکلات حرکتی شدید نیز از جدایی کامل استفاده شده است. از آنجا که این روش امکان استفاده نابجا را نیز فراهم می کند، گاهی دوری موقت ضروری به نظر می رسد. تا جایی که ممکن است روش های جدای استفاده نکنید. نکته این است که
نقطه ای را در نظر بگیرید که موجب تقویت رفتار حرکتتان شود.

هنگامیکه حریف حرکتی انجام می دهد، حرکتش را تا جایی همراهی کنید که می خواهید حرکت خود را به آن تزریق کنید. تا آنجا که
می توانید رفتاری های بد حرکتی حریف را بررسی کنید.

ورزشکاران باید خودشان تصمیم بگیرند که چه زمانی برای چه کاری مناسب است و چه زمانی برای این کار مناسب نیست. وقتی زمان تعلیق به پایان رسید، روش حمایت و تغییر رفتار آغاز می شود. این کار با مقایسه دو حرکت اتفاق می افتد. البته با نوعی توافق دو طرفه  که با تقویت اضافی برخی بخش ها به وجود می آید.

به منظور اجرای طرح های حرکتی باید چند شرط زیر رعایت شود:

1- باید در نظر گرفته شود که چه رفتاری تقویت شود.

2- باید مقایسه ی درست و اصولی انجام پذیرد.

3- باید مشارکت بین دو حرکت به صورت مستمر با تقویت کننده های اضافی بکار گرفته شود.

فصل 10

سنجش و ارزشیابی حرکت

در شروع برنامه ریزی حرکت با سؤال مهمی روبرو می شوید: اهداف شما از اجرای حرکت چیست؟ و چگونه می توانید حرکت خود را هدایت کنید؟ بررسی انجام شده درباره ی ورزشکاران نشان می دهد که تفاوت های مهمی میان کارکردهای حرکتی کارآمد و غیر کارآمد وجود دارد. این توانایی در انتقال اهداف و انتظارات خویش نشان داده
می شود. این فصل به ورزشکار کمک می کند تا مهارت های لازم را برای طراحی اهداف حرکتی جزئی کسب کند تا بهترین روش عملکرد حرکتی را طراحی یا انتخاب کنید. در این قسمت اهداف سنجش تشریح می شود و شما با روش های مختلف اندازه گیری حرکت آشنا
می شوید.

تصمیم گیری درباره ی نحوه ی سنجش میزان عملکرد حریف به همان اندازه مهم است که تصمیم می گیرید چه حرکتی را انجام دهید. در واقع اساس تصمیم گیری ورزشکار درباره ی سنجش است. سنجش
جانمایه ی هر نوع فعالیت حرکتی است.

اهداف کلی و جزئی:

علت اصلی شناخت حرکت حریف، اینکه اهداف او چه نتایجی را به همراه خواهد داشت. آشکار است که حریف باید بتواند کار این و عملکرد حرکت خود را به سرانجام برساند تا چرخه ی حرکت او کامل شود. مهارت های کلی چون محاسبه کردن و تخمین زدن برای هر ورزشکار ضروری است.

هنگامیکه حریف درباره ی اهداف تصمیم می گیرد - ضروری است  که بر اساس یک سری اطلاعات که در زمینه ی شناخت مفاهیم حرکتی به اجرا در آمده است حرکت های بعدی خود را تعیین کند. بسیاری از این اهداف به وضوح شناسایی می شوند. اما برخی از این ارزش ها در مقایسه با حرکت مقابل سنجیده می شوند. یعنی به تنهایی و به خودی خود مفهوم خاصی را نمی رسانند. بدین ترتیب این اهداف نشان می دهند که حرکت را در چه جهاتی پیش ببرید.

گرچه اهداف به ترتیب فهرست شده اند، اما باز هم با مشکل سنجش روبرو هستیم. به بیان دیگر، ورزشکار باید تصمیم بگیرد که چه حرکتی را برای تعیین چه اهدافی بکار ببرد. ابتدا هر کدام از اهداف را بررسی کنید تا ببینید بر مبنای آنها چه چیزی را باید اندازه گیری کنید. تنها در این صورت است که شما می توانید در اجرای حرکت خود کارآمد باشید. در اینجا ورزشکار می داند چه چیزی را باید انجام دهد و از بروز چه حرکتی جلوگیری کند.

به نظر می رسد که ورزشکاران باید بتوانید به راحتی مسائل حرکتی خویش را حل کنند. اگر جواب مثبت است، آنها با چه کیفیتی این کار را انجام می دهند؟ به هر صورت، هر چه اهداف مشخص تر باشد، به گونه ای که ورزشکاران بدانند چه حرکتی را برای کسب چه موقعیتی لازم دارند. به بیان دیگر، قبل از اینکه به هدف رسید، باید درباره سنجش تصمیم بگیرید.

نکته ی اصلی اینکه هر چند هدف ها ممکن است راهنمای خوبی برای ورزشکاران باشند، اما معمولا برای اندازه گیری به اندازه ی کافی مشخص و تعریف شده نیستند. اجراهای مشخص تر، برای تعیین نحوه ی عملکرد ضروری است.

اهداف جزئی حرکت:

هدف های جزئی حرکت عبارت است از شناسایی توانایی انجام کارهایی که حریف می تواند انجام دهد. این هدف ها با هدف های کلی تفاوت دارد. زیرا به وضوح نشان می دهد که چه جنبه ای از حرکت باید سنجیده شود. هدف های کلی حرکت از آن رو به صورت کلی اجرا می شوند که ورزشکاران بتوانند خود را با موقعیت های خاص تطبیق دهند. برعکس معمولا ورزشکاران هدف های جزئی حرکت را خودشان بر اساس راهنمای برنامه ی حرکتی حریف برنامه ریزی و تنظیم می کنند و آن را به نحوی آماده می سازند که با نیازهای حرکت حریف تطبیق دهند.

هدف های حرکتی جزئی که از هدف های کلی استخراج می شوند، توان و دانش قابل اندازه گیری را نشان می دهند. انتظار ما از ورزشکار این است که برای دستیابی به هدف های کلی تلاش کند. وقتی ورزشکاران مهارت لازم را در زمینه ی هدف های جزئی کسب کردند، مطمئن می شویم که ورزشکار به سوی هدف های کلی در حال پیشرفت است و ما ورزشکار موفقی خواهیم داشت.

اجزای اهداف جزئی:

معمولا هدف های جزئی دارای سه بخش هستند، فعل کنشی، معیار عملکرد و تشریح وضعیتی که در آن میزان شناخت ارزیابی خواهد شد. اکنون هر سه بخش تشکیل دهنده ی هدف های جزئی حرکت را به ترتیب بررسی خواهیم کرد و خواهیم دید که چرا هر کدام از آنها بخش مهمی از یک هدف کلی هستند.

فعل های کنشی:

عکس العملی که برای هدف های جزئی انتخاب می شوند، اهمیت دارد. حرکتی که انتخاب می کنیم باید نوع حرکت حریف را اندازه گیری و تشریح کند. در این مرحله حرکت های کنشی در این طبقه قرار می گیرند.

منظور از آنچه گفتیم چیست؟

هدف های جزئی حرکت باید برای ورزشکار روشن باشد. عکس العملی که در هدف جزئی حرکت بکار می رود، عاملی اساسی است. در این مرحله ورزشکار باید احساس کند، درک کند، آگاه باشد یا بداند. اگر انتظار دارید حرکتی را تشخیص دهید، باید مجموعه ای از اهداف حرکت را در ذهن خود تصور کنید که با موضوع حرکتی شما چه تشابه و تفاوت هایی دارد. در این صورت بهتر می توانید خود را برای اهداف بعدی حرکت آماده کنید. اهدافی که در حین اجرا بتوانید تعریف کنید، تشریح کند، رفتار حریف را مشخص کند، بسازد، مقایسه کند، خراب کند و مقابله کند.

در این صورت این امکان برای ورزشکار فراهم می شود که دقیقا بداند چه کاری می خواهد انجام دهد. اکنون می داند منظور حریف چیست؟

ما نمی گوییم که درک کردن، آگاه بودن، موفقیت کامل را به همراه دارد. اما ورزشکار دقیقا می داند که حریف چه منظور و قصد و نیتی دارد و چگونه باید خود را آماده کند. در واقع فواید استفاده از هدف های جزئی را درک می کند و با استفاده از افعال کنشی اجرای بهتری انجام می دهد.

معیار عملکرد:

دومین بخش مهم از هدف های جزئی معیار یا سطح عملکرد است. اگر از ورزشکار انتظار می رود که حرکتی را انجام دهد، چند نکته را باید رعایت کند؟ آیا ورزشکار برای اجرای افکار خود باید از نظم و چارچوب خاصی پیروی می کند؟ تا چه حد آنچه را حریف انجام می دهد، شناخته اید؟

زمانیکه هدف های حرکت را تدوین کردید، باید درباره ی کیفیت قابل قبول عملکرد تصمیم بگیرید. ارائه ی معیارهایی به ورزشکاران برای آنکه مبنای ارزیابی عملکردشان باشد به آنها کمک خواهد کرد خود را آماده سازند و به ورزشکار کمک می کند تا حرکت خود را
برنامه ریزی کند.

تشریح وضعیت ارزشیابی:

سومین بخش اهداف حرکت، تشریح وضعیتی است که عملکرد حریف در آن ارزشیابی خواهد شد. تشریح وضعیت ارزیابی به ورزشکار کمک می کند که برای فعالیت های حرکتی برنامه ریزی کند و مسلما به ورزشکاران کمک می کند تا خود را بهتر بشناسند.

انواع هدف های جزئی:

ورزشکاران ممکن است در هر جلسه از تمرینات، مسائل متنوعی را چون نحوه ی حرکت را به شیوه ی متفاوت اجرا کنند. چنین نظامی به نوعی از تفکیک قایل است. طبقه بندی هدف های حرکت را به سه قسمت تقسیم می کنیم: شناختی، روانی و عاطفی.

هدف های شناختی، فریندهایی را مشخص می کند تا مفهوم یا اصل جدیدی را فراگیرند. در واقع ورزشکار را برای رسیدن به هدف های شناختی یاری می دهد. هدف های روانی، حرکات جسمانی توأم با مهارت را تشریح می کند. هدف های عاطفی، ایجاد انگیزه در ورزشکاران به نسبت محبوبیت در قبال دیگران است. به همین ترتیب هر چه موفقیت بیشتری بدست می آورند، دیگران برایش ارزش قائل می شوند. در واقع لذت موفقیت در مسابقات دشوار با هدف های روانی توأم است.

هدف های شناختی:

اهداف شناختی رفتارهایی را مشخص می کنند که می توان از طریف آنها استنباط کرد در شناخت حرکت های حریف چه تغییراتی شکل
می گیرند.

طبقه بندی شناختی عبارتند از:

دانش:

توانایی تشخیص و یادآوری اطلاعات، بستگی به سطح دانش دارد. ارزیابی تسلط ورزشکار بر این اهداف، خواه هدف های ساده ای باشد و خواه پیچیده، نتیجه این ارزیابی از دو حالت خارج نیست. یا ورزشکار می تواند هدف های حرکتی حریف را دنبال کند، یا
نمی تواند.

فهم:

یادگیری فهم حرکت پیچیده تر است. ورزشکاران برای فهم اطلاعات نیاز دارند اطلاعات را در قالب حرکات استدلال کنند. همچنان که اهداف را دنبال می کنید، مفاهیم فن را در قالب حرکت ها توصیف کنید. در اجرا سطح فهم ورزشکار باید بتواند مفاهیم و اصول حرکت را درک کند و این درک را با تشریح آن در قالب حرکت های مرکب به نمایش بگذارد.

کاربرد:

سطح یادگیری کاربرد باز هم  پیچیده تر است. اجرا در این سطح و بالاتر از آن، معمولا هدف ورزشکارانی است که گرایش شناختی دارند. ورزشکاران در کاربرد مفهوم انتزاعی را در زمینه ی عملی بکار برد. ورزشکاران باید بتوانند از مفاهیم و اصول در یک مورد کاربردی استفاده کنند.

تحلیل:

یادگیری سطح تحلیل نیز احتیاج به فعالیت پیچیده ی ذهنی دارد. در تحلیل، ورزشکاران باید توانند اطلاعات را به اجزای کوچک تر تقسیم کنند به نحوی که روابط موجود بین آن اجزا، روشن
می سازد. برای اینکه ورزشکاران بتوانند موقعیت را تحلیل کنند. ابتدا باید بتوانند آن را درک کنند. بدین ترتیب بر اساس طبقه بندی سلسله مراتب حرکت سطح بالاتر بر اساس سطح پایین تر بنا می شود.

پیش بینی اهداف سطح سطح تحلیل کاری دشوار است و این خود یکی از دلایل غفلت از آن است. علاوه بر این، بعضی اوقات تحلیل با دانش یا فهم اشتباه می شود. ورزشکار باید مطمئن شود که موجب سردرگمی نشود و موقعیت ها را به نحوی سازمان یافته، برای هدفی در سطح تحلیل روشن سازد.

ترکیب:

یادگیری سطح ترکیب از ورزشکاران می خواهد که دانش خود را در شکل های جدیدتر با هم ترکیب کند. ترکیب به فرایند سطح بالای شناختی نیاز دارد و شامل تحلیل و ترکیب مجدد اطلاعات به منظور ایجاد طرح یا ساختارهایی است که ورزشکار قبل از یادگیری از آنها بی بهره بوده است. چنین سؤالی به چیزی بیش از تشریح و یا تحلیل نیاز دارد. برای ترکیب به تفکر اساسی نیاز است و ورزشکاران باید بر اساس حقایق و اصولی که از قبل آموخته است حرکت لازم را تولید کند. ورزشکار باید بر اساس حقایق و اصولی که از قبل آموخته است، حرکت لازم را تولید کند.

هدف های سطح ترکیب اغلب به تشریح اطلاعاتی که از قبل در اختیار ورزشکار قرار دارد می پردازد، آنگاه ایشان اطلاعات مزبور را دوباره سازماندهی می کند و گسترش می دهد. بسیار دشوار است که بتوان برای اهداف سطح تحلیل معیار خاص وضع کرد. زیرا اغلب به داوری ذهنی نیاز دارد.

ارزشیابی:

کیفیت سطح ارزشیابی به بالاترین سطح فعالیت شناختی نیاز دارد. ارزشیابی از ورزشکار می خواهد که بر اساس دانش خود، داوری کند. برای پاسخگویی به چنین مواردی ورزشکار باید بتواند درباره ی هر قسمت از اجزای حرکت داوری کند و تصمیم بگیرد که کدام یک از آنها برای موقعیت او از همه بهتر است و دلیل و علت آن را نیز توجیه کند.

هدف های حرکت در سطوح مختلف:

مهمترین تأثیر حرکت با توجه به اهداف شناختی سطح بالاتر، شناخت جزئیات بیشتر است. البته اغلب مربیان برای ورزشکاران خود اهدافی از نوع سطح دانش و فهم در نظر می گیرند. ولی تأکید بر اهداف سطح بالاتر ضروری است. اغلب احساس می شود که برقراری توازن بین اهداف حرکت باید در شش سطح تقویت شود.

هدف های روانی حرکت:

هدف های روانی حرکتی عبارتی است که رفتار جسمانی مورد انتظار از ورزشکار را توصیف می کند در اغلب هدف های روانی، جزئی حرکتی آشنایی وجود دارد که توصیف رفتار حرکتی است. ما اغلب مایلیم که اهداف شناختی روانی حرکت را از یکدیگر جدا کنیم. زیرا هر کدام از آنها شرایط اجرایی متفاوتی دارند. این تغییرات حاصل در سرعت، دقت و یکپارچگی و هماهنگی حرکات بدن به صورت مستقیم قابل مشاهده است.

هدف های روانی - حرکتی نیز همانند سایر اهداف دارای سه بخش ترکیبی است. فعل کنشی، معیار عملکرد و وضعیت سنجش.

هدف های عاطفی جزئی:

هدف های عاطفی مسائلی هستند که با آنها انتظارات خود را درباره ی چگونگی احساس حرکتی خود بیان می کنیم. در واقع ورزشکاران
می خواهد درباره ی آنچه انجام می دهند ارزش گذاری کنند و برتری قائل شوند.

دربسیاری از مواقع هدف های حرکت مستقیما به رهیافت تحسین و یا لذت می انجامد. اگر ورزشکاران آنچه انجام می دهند لذت نبرند و آن را ستایش نکنند ارزشی برای آنچه انجام داده اند قائل نیستند.

معایب استفاده از حرکت:

این حقیقت که هر گاه حرکتی را انجام می دهید باید از حرکت دیگر صرف نظر کنید. به هر حال ورزشکارانی که هدف های حرکت را دنبال می کنند مواظبند که از موضوع اصلی خارج نشوند. آشکار است که ورزشکاران به نوعی از اجرا تمرکز می کنند که در اهداف کلی گنجانده شده است و لذا توجه کمتری به مسائل حاشیه ای حرکت خواهند داشت. علاوه بر این، اهداف شناختی را که در حل مسأله ی حرکت و خلاقیت مطرح اند، نمی توان از پیش دقیقا مشخص کرد. تلاشی که ورزشکار در جهت طراحی اهداف حرکت می کند، ممکن است از میزان کارکرد آن که چه حرکتی را چگونه اجرا کند. کاهش فعالیت برخی از اجزای حرکت خود به خود منجر به کشف توانایی های قسمت های دیگر حرکت خواهد شد. ورزشکاران به طور لحظه ای تصمیم می گیرند که چه قسمت از حرکت مهم است و چه قسمت اهمیت کمتری دارد. هدف های حرکتی با توجه به این تصمیم گیری ها اجرا می شوند.

با توزیع اهداف حرکت، در طول سه سطح (طول، عرض، ارتفاء) به کسب اهداف کاربردی، تحلیل، ترکیب و ارزشیابی در زمینه ی فرایندهای حرکت می انجامد.

به خاطر داشته باشید که شما می توانید تعداد هدف ها را افزایش دهید. شما باید این امکان را به خودتان بدهید که آزادی لازم را دارید تا به موضوعاتی که در حال اتفاق است با ترکیب درست بپردازید.

نکاتی درباره ی هدف های حرکت:

وقتی مجموعه ای از حرکت ها را در حال اجرا دارید. دیگر ضرورتی ندارد که وضعیت ارزیابی هر یک از اهداف را یک به یک بررسی کنید. وضعیتی که ورزشکاران در آن حرکت خود را اجرا می کنند بسیار مهم است.

نکته ی کلی دیگر معیارهاست. آشکار است که وقتی هدف ها دارای معیارهای متفاوتی باشند، باید معیار هر یک را جداگانه در نظر بگیرید. اما مراقب باشید تعداد زیاد هدف ها موجب ابهام نشود.

کاربرد سنجش در موقعیت یابی:

سنجش عبارت از نمره دادن به عملکرد دو حرکت که بر اساس میزان خصوصیات هر یک از آنها سنجیده می شوند. باید بتوانید توانایی های حرکتی خودتان را اندازه گیری دقیق کنید. اگر بخواهید حریف را اندازه بگیرید. اول باید از خود بپرسید نگرش حریف چیست و سپس روش اندازه گیری آن را مشخص کنید. وقتی ورزشکار با توانایی هایی مانند (مهارت بررسی) روبرو می شود به تعریف جامع تری خواهید رسید. این کار نیازمند مواد بصری است.

انواع بسیاری از روش های اندازه گیری وجود دارد که معمولا ورزشکاران برای ارزیابی پیشرفت حرکت به کار می گیرند. ابتدا باید تغییرات رفتاری حرکت حریف را بررسی کنید. یکی از اهداف این فصل کمک به ورزشکار برای درک و بکارگیری این اصول است تا
اندازه گیری ها حتی المکان مفید و دقیق باشد. این تصمیم ها باید بر اساس اندازه گیری خصوصیات حرکتی حریف باشد. اینکه فعالیتی خاص با چه بسامدی اتفاق می افتد و احساسات به چه شدتی است.

سنجش فراتر از ارزشیابی عملکرد ورزشکار، برای بسیاری از هدف های دیگر نیز مفید است. با سنجش می توان داده های لازم را برای اینگونه تصمیم فراهم کرد.

رابطه ی اندازه گیری با ارزش یابی:

ارزشیابی در جریان حرکت اتفاق می افتد و بدین منظور به ورزشکار کمک می کند تا حرکت خود را تنظیم کند.

از آنجا که ارزشیابی مرحله ای به این منظور طراحی شده است،
می تواند شکل های متنوعی به خود بگیرد. مربیان می توانند با نحوه ی عمل ورزشکار تشخیص دهند که تا چه حد پیش رفته اند.

ارزشیابی مرحله ای چندین نقش مهم دارد:

برای ورزشکار انگیزه ایجاد می کند و از همه مهمتر اینکه به نحوی حرکت تنظیم می شود و حرکتی معنادار شکل می گیرد.

ارزشیابی پایانی:

ارزشیابی پایانی معمولا در پایان اجرا انجام می گیرد و به منظور اینکه ورزشکار تا چه حد در اجرای حرکت خود موفق بوده است. برای انجام ارزشیابی پایانی نگرش ها، رتبه بندی عملکردها بکار گرفته می شود. ارزشیابی پایانی کمتر به منظور هدایت یادگیری و بیشتر برای فهمیدن تصمیم گیری دو طرف انجام می گیرد که آیا حرکت خوب اجرا شده است یا خیر. حتی اگر پیروز از میدان مسابقه خارج شده باشید.

ارزشیابی تعیینی:

ارزشیابی تعیینی پیش از شروع حرکت انجام می شود. هدف از ارزشیابی تعیینی تطبیق ورزشکار با حرکت ثمربخش است. در بهترین شرایط به موفقیت حرکت توجه شده است. اینکه هنگام اجرای حرکت نیاز به اطلاعات خاص دارید که چگونه به بهترین وجه ممکن آمادگی و توانایی اداره ی آن را دارید.

ارزشیابی تشخیصی:

از ارزشیابی تشخیصی برای تشخیص اینکه مشکلات اجرا ناشی از چیست؟ در شرایط مطلوب، می توان از ارزشیابی تشخیصی برای تنظیم راه حل مؤثر بهره گرفت. اما اغلب چنین چیزی اتفاق نمی افتد. ممکن است نوعی حرکت ناهنجار انجام شود و حرکت شما دچار اختلال شود. هر چه بیشتر از طبیعت حرکت آگاهی داشته باشید، احتمال اجرای حرکت کارآمد برای حل مشکلات حرکت بیشتر می شود. تشخیص کامل ممکن است این نکته را آشکار سازد که مشکل از ناکارآمدی حرکت فعلی می باشد. برای مثال ممکن است موقعیت انگیزشی ناقص باشد و یا محتوای حرکت به شکل ضعیف تنظیم شده باشد. وقتی چنین عواملی اصلاح شود شاید بتوان مشکل حرکت را حل کرد.

بعضی اوقات ارزشیابی تشخیصی مشابه ارزشیابی مرحله ای است. در این صورت به فرایند پیوسته ی حرکت در طول اجرا نیاز است. با ارزشیابی مرحله ای می توانید نوع شکست را مشخص کنید و یا روش دیگری را برای اجرای حرکت بکار بگیرید.

خلاصه ی ارزشیابی مرحله ای، پایانی، تعیین و تشخیصی:

اندازه گیری و سنجش در شکل های مختلف انجام می گیرد. ارزشیابی مرحله ای معمولا با بخش های مختلف حرکت سرو کار دارد. این ارزشیابی موجب می شود که فرایند اجرا در جریان حرکت بهبود یابد. ارزشیابی پایانی در پایان اجرا و به منظور تعیین نوع و چگونگی عملکرد انجام می گیرد.

ارزشیابی تعیینی معمولا قبل از اجرا انجام می گیرد و هدف آن تشخیص انواع حرکت است که ورزشکار توانایی بهره گیری از آن را دارد. ارزشیابی تشخیصی در جریان اجرا و معمولا برای عیب یابی و تشخیص مشکل بکار گرفته می شود. یعنی ارزشیابی تشخیصی انجام می گیرد تا مشکلاتی که بر سر راه اجرا وجود دارد معلوم شود. شکست در سمابقه و اقدامات ترمیمی آن معمولا به ارزشیابی تشخیصی می انجامد.

اندازه گیری هنجارها با توجه به معیارها:

معمولا هنگام اندازه گیری هنجاری، تفکیک های مهمی با توجه به معیارهای مهم انجام می گیرد. اندازه گیری هنجاری برای رتبه بندی حرکت بر اساس مقیاس در نظر گرفته می شود. هدف اصلی ارزشیابی هنجاری مقایسه ی عملکرد یک ورزشکار با توجه به عملکرد حریف است.

اندازه گیری معیاری:

معمولا برای داوری اینکه ورزشکار به طور رضایت بخش به
هدف های تعیین شده رسیده است یا نه عملکرد او با آن مقایسه می شود.

اغلب تصمیم گیری درباره ی معیار عملکرد مشکل ترین بخش ارزشیابی معیاری است. برای مثال نوع ساخت را حرکتی قابل قبول است؟ تعداد اشتباهاتی که ورزشکار مجاز است مرتکب شود چقدر است؟ و بسیاری از موارد دیگر که در اجرا اهمیت دارد.

چگونه می توان تصمیم گرفت که در اندازه گیری ها از اندازه های هنجاری استفاده شده است؟ این تصمیم از نوع کدام و چقدر است؟ از آنجایی که اندازه گیری هنجاری سطح کلی موفقیت او را ارزشیابی
می کند، مؤثرترین شیوه است.

به نظر می رسد که اندازه گیری معیاری به ویژه برای داوری در مورد میزان مهارت کسب شده در هدف اجرای خاص ارزشمند باشد. به همین شکل اندازه گیری معیاری ممکن است برای تشخیص مشکلات یادگیری مفید باشد. (فلان ورزشکار در کدام هدف ضعیف عمل کرده است؟)

به طو کلی از اندازه گیری معیاری زمانی بیشتر استفاده می شود که توجه کمتری به مقایسه ی ورزشکاران با یکدیگر و توجه بیشتر به کسب اطمینان از موفقیت آنها باشد. برای آنکه بتوان بر اساس اندازه گیری های معیاری داوری کرد، به تبیین روش هدف و سطح ثابتی از پیشرفت رضایت بخش ورزشکار نیاز است.

خلاصه، تفاوت اصلی که می توان بین اندازه گیری های هنجاری و معیاری قائل شد به شکل آزمون و موارد استفاده از آن (مقایسه ی دو ورزشکار در برابر سنجش میزان توانایی استفاده از یک حرکت) مربوط است. اگر هدف شما از اندازه گیری این است که ورزشکاران را رتبه بندی و آنها را با یکدیگر مقایسه کنید، باید از روش
اندازه گیری هنجاری استفاده کنید. ولی اگر می خواهید تعیین کنید که آیا ورزشکاران شما معیار خاصی از توانایی را کسب کرده اند یا نه، در آن صورت باید نوع اندازه گیری معیاری را انتخاب کنید.

ارزش و اعتبار اندازه گیری:

روشی که برای اندازه گیری انتخاب می شود باید به هدف اندازه گیری ارتباط نزدیک داشته باشد. اگر ورزشکار را مجددا با همان حرکت بسنجید و نتیجه ی تقریبا مشابه گذشته باشد به ابزار اندازه گیری مناسبی دست یافته اید. در غیر اینصورت هیچ گاه نمی توان مطمئن بود که سنجش حرکت با معنا است. اما چگونه می توان اعتبار حرکت را افزایش داد؟ یک نقطه ی شروع مناسب کافی است. اشتباه در
اندازه گیری با کیفیت حرکت ارتباط مستقیم دارد.

تقویت پویایی حرکت:

چگونه می توان اشتباه در سنجش را کاهش داد؟ در زیر برخی از اصول کلی سنجش فهرست شده است. استفاده از این اصول به اندازه گیری حرکت می انجامد:

1- اجرای حرکت باید بدون ابهام باشد.

2- رتبه بندی حرکت خود را عینی کنید.

3- هر چه بیشتر از حرکت حریف نمونه بگیرید.

اگر اندازه گیری سنجیده تر باشد، بدیهی است که پویایی حرکت شما افزایش می یابد.

اعتبار:

پویایی یکی از ویژگی های مهم سنجش خوب و اعتبار ویژگی دیگر آن است. دومین اعتبار، اعتبار سازه ای است که بیشتر مفهوم غیر قابل مشاهده است. هوش و انگیزه و خلاقیت هر سه سازه ی غیر قابل مشاهده هستند. آنها برای توضیح اینکه چرا ورزشکار به شکل خاصی رفتار می کند بکار می رود. البته میزان و توانایی هر ورزشکار در پیش بینی درست حرکت دخیل است. نتایج جزئی را می توان با دقت اندازه گیری کرد. در واقع اندازه گیری بسیاری از نتایج جزئی بسیار ساده تر از اندازه گیری نتایج مهم است. اگر اهداف حرکت شامل شناختن شخصیت های مختلف اجزای آن است. ارزشیابی دارای اعتبار می باشد. به همین ترتیب، مقیاس های مربوط با رتبه بندی با توجه به شخصیت و ابعاد حرکت سنجیده می شود و نه جذابیت آنها.

انتخاب روش اندازه گیری:

در تصمیم گیری برای اندازه گیری عوامل زیادی دخالت دارند. هدف از اندازه گیری چیست؟ آیا اندازه گیری باید در زمینه ی شناختی، عاطفی یا روانی حرکت انجام گیرد؟ کدام نوع ارزشیابی برای هدف شما مناسب است.

همه ی داوری های شما به این سؤال اساس اندازه گیری و بهترین روش اندازه گیری است؟ ممکن است برای اندازه گیری نتایج، انتخاب حرکت های گزینشی بهتر باشد. یا اینکه انتخاب روشی خاص تا حدی منوط به تطابق حرکت حریف با حرکت شما باشد.

روش آزمون:

در هر گروه از حرکت طیف وسیعی از تفاوت ها دیده می شود. تفاوت های ظاهری از همه آشکارتر است. به هر صورت با گذشت اندک زمانی ورزشکار از تفاوت های دیگر آگاه می شود. تفاوت هایی که در اجرا نقش اساسی دارد. ورزشکاران از نظر یادگیری، توانایی یادآوری و توانایی تفکر منطقی با یکدیگر تفاوت های مهمی دارند.

ورزشکاران در برابر مشکلات و چالش ها با شیوه های متفاوتی برخورد می کنند. برخی از ایشان سریع وارد عمل می شوند، در حالی که بقیه محتاطانه برخورد می کند و عقب نشینی می کنند. برخی از ورزشکاران از فعالیت های جدید لذت می برند. در حالی که دیگران کارهایی را که قبلا تمرین کرده اند و از آن مطمئن هستند ترجیح می دهند. برخی از آنها انسان هایی مصمم هستند، در حالی که بقیه نمی توانند تصمیم بگیرند.

اینگونه تفاوت های فردی مربی را وا می دارد که روش های آموزشی خود را با خصوصیات افراد تطبیق دهد. مربیان موفق کار خود را همواره با تحلیل و بررسی توانایی های خاص هر ورزشکار مرور می کنند. این تفاوت ها ممکن است در زمینه ی توانایی های ذهنی، توانایی های حسی، مشخصات بدنی یا توانایی ایجاد ارتباط با دیگران متفاوت باشد.

درک بصری حرکت

 

به نام خدا

درک بصری حرکت

(شناخت ارتباط حرکتی)

نویسنده: عبدالله یزدانی

سر شناسه                     : یزدانی، عبدالله، 1353-

عنوان و نام پدید آور        : درک بصری از حرکت (شناخت ارتباط حرکتی / نویسنده، عبدالله یزدانی.

مشخصات نشر               : ورامین: انتشارات دوقلوها، 1394.

مشخصات ظاهری          : 76 ص.؛ 5/14 * 5/21 س م.

شابک                          : 50000ریال6–36–6432-600–978

وضعیت فهرست نویسی   : فیپا

موضوع                       : مهارت های حرکتی

موضوع                       : حرکت آموزی

موضوع                       : حرکت شناسی(فیزیولوژی)

رده بندی کنگره              : 1394 4 د 4ی/ 301 Qp

رده بندی دیویی              : 04/612

شماره کتابشناسی ملی      : 4032269

ناشر: دوقلوها

نویسنده: عبدالله یزدانی

چاپ اول: 1395

شمارگان: 1000

شابک: 6- 36- 6432- 600 - 978

قیمت : 5000 تومان

همه ی حقوق محفوظ است

یاد داشت مؤلف.............................................................7

اهمیت تصویر و درک مفاهیم آن........................................7

پیشگفتار......................................................................9

1

سواد حرکتی.................................................................11

چرا؟ و چگونه؟.............................................................11

تفاوت فن و حرکت.........................................................12

تفاوت امتیاز حرکتی با امتیاز فنی......................................14

تفاوت عوامل حرکتی با متغییرهای حرکتی...........................15

اوج حرکت...................................................................15

2

ویژگی ها و محتوای سواد بصری......................................17

معرفت بصری و حرکت..................................................18

شناخت سواد حرکتی.......................................................19

راهیابی برای احساس حرکت............................................20

بعضی از خصوصیات ابعاد حرکتی....................................21

ترکیب بندی..................................................................25

دریافت حسی حرکت.......................................................25

تعادل..........................................................................27

فشار...........................................................................27

برجسته کردن بخشی از حرکت..........................................28

اهمیت فشار..................................................................29

جمع شدن نیروی حریف...................................................30

تأثیرات نیروی مثبت و منفی در حرکت................................31

3

عناصر اولیه در ارتباط حرکتی..........................................35

زاویه..........................................................................35

خط.............................................................................36

شکل (فرم)...................................................................37

جهت...........................................................................37

مرز بین دو جزء حرکتی..................................................37

رنگ...........................................................................38

بافت............................................................................39

مقیاس..........................................................................39

بُعد سوم حرکت..............................................................40

میدان دید......................................................................40

عنصر دیداری حرکت....................................................41

4

شرحی بر پیام های حرکتی...............................................43

شیوه ی شبیه سازی.........................................................43

شیوه ی رمز گشایی........................................................44

شیوه ی انتزاعی.............................................................44

روابط متقابل سه نوع......................................................44

جنبش و تحرک در حرکت................................................45

هماهنگی بین حرکات.......................................................45

اهمیت کنتراست در عمل حرکت.........................................47

اهمیت کنتراست در ترکیب بندی حرکت...............................48

قرینه سازی حرکت.........................................................49

تضاد رنگی در حرکت....................................................49

تضاد در اشکال حرکتی...................................................50

تضاد در اندازه ی حرکت.................................................50

5

نکاتی برای ارتباط بهتر حرکت ها......................................53

ارتباط پیام های حرکتی با ساختار حرکت.............................53

آگاهی دیداری و عمل به حرکت.........................................55

فنون ارتباط حرکت.........................................................56

عوامل متضاد در حرکت..................................................57

متعادل – ناپایدار............................................................57

متقارن – نامتقارن..........................................................57

منظم – نامنظم...............................................................57

ساده – پیچیده................................................................57

وحدت – پراکندگی.........................................................57

صرفه جویی در حرکت - پرتحرکی در حرکت......................58

حرکات اختصاری - حرکات مبالغه آمیز..............................58

قابلیت پیش بینی حرکت - عدم پیش بینی حرکت.....................58

پرتحرک – آرام.............................................................59

برجستگی حرکت - کم رنگی حرکت...................................59

بی تفاوتی – تأکید...........................................................59

شفافیت – کدری.............................................................59

یک دستی - حرکت بریده بریده..........................................59

اجرای یک حرکت واقعی.................................................60

حرکت تک عنصری - حرکت چند عنصری..........................60

پشت سر هم – درهم........................................................60

واضح – محو................................................................61

تکرار – مختلط..............................................................61

6

چگونه یک سبک حرکت بسازیم........................................63

سبک حرکتی................................................................63

انواع سبک حرکتی.........................................................64

انواع سبک های حرکتی...................................................65

ساختار دیداری حرکت.....................................................67

قسمتی از جوانب عمده ی ارتباط حرکتی..............................68

فهمیدن معنای حرکت......................................................69

زوایای حرکتی..............................................................70

رسم خطوط حرکتی........................................................70

اطلاعات تصویری حرکت................................................71

دوگانگی در حرکت........................................................72

مفهوم حرکت................................................................73

فهم متقابل هر دو نفر، نسبت به حرکات یکدیگر.....................73

هدف اصلی اجرای حرکت...............................................73

طرح گرافیکی حرکت.....................................................74

زمان اجرای فن.............................................................75

وضعیت ورزشکار.........................................................75

یادداشت مؤلف:

درک بصری وسیله ای برای حل مسائل واقعی است.

باید یادآور شد، یادگیری زبان حرکت از حد توانایی دیدن و تشخیص بصری فراتر رفته و به آموختن اصول و عناصر اولیه ی علم
حرکت می پردازد. به این ترتیب درست دیدن و درک صحیح از حرکات (پیام های حرکتی) به طور کلی مهارتی است که باید قدم به قدم فرا گرفته شود. بنابراین آموزش فنون به طور کلی با اتکاء به نیروی کشف و شهود کافی نیست. زیرا توضیحات سنتی مانع از تجزیه و تحلیل دقیق یک فن می شود.

خلق یک حرکت ورزشی نتیجه ی تفکر و تعقلی است، بس منضبط و دقیق است و از قواعد معینی پیروی می کند که عبارتند از:

ترکیب بندی حرکت ها، عناصر اولیه (خط، منحنی، جهت و غیره) همچنین شیوه های انتقال پیام های حرکتی با ایجاد اختلاف یا تضاد قدرت بین حرکات امکان پذیر است.

اهمیت تصویر و درک مفاهیم آن: (درک بصری)

طرح موضوع پیوند و ارتباط بین حرکات مختلف و ویژگی های بصری آنها موضوع مورد بحث این کتاب است.

مهمترین نکته ی مورد توجه این فصل، درک بصری حرکت، مانند زبان نوشتاری باید به صورت قانونمند و آگاهانه و در سطوح مختلف فرا گرفته شود.

آموزش مبانی حرکت یا به عبارت دیگر، مبانی ارتباط حرکتی، از نیازهای ورزشکاران است. یادگیری و بهره برداری از امکانات حرکتی، پیشرفت ورزشکاران را سریع تر می کند. طبیعی است با شناخت پیام های حرکتی، مقاصد و منظورهای مجری آن را بیشتر درک خواهید کرد.

در پایان باید گفت: در علم ورزش بی سواد کسی نیست که سواد خوانده و نوشتن ندارد. بلکه کسی است که ابزار تولید حرکت و علم حرکت را نمی شناسد.

پیشگفتار:

در عصر تکنولوژی، معنای حرکت  همچنین شکل و کار ویژه ی آن و به طور کلی بیان و ارتباط حرکتی توجه شایانی نشده است. حال آنکه خصوصیات علم حرکت و نحوه ی ارتباط حرکت ها با یکدیگر شناخته شده نیست.

درست است که عمل یک حرکت، تا حدی با تعابیر ذهنی و احساسی قابل درک است. اما بدان معنا نیست که رفتار هوشمندانه ی حرکت به آگاهی مناسب نسبت به درک بیشتر حرکت لازم دارد. در حالی بیان شیوه ی حرکتی، تحت شرایط گوناگون معنای متفاوتی می یابد. این نوع بیان، محصول نوعی آگاهی انسانی است. اما این نوع آگاهی به علت پیچیدگی خاص، هنوز به درستی شناخته نشده است. تلاش این کتاب بر این است که پاره ای از خصوصیات اصلی حرکت، روشن شود.

هدف این فصل، یافتن راه حل هایی، برای مسلط شدن به حرکت نیست، بلکه دلیل اصلی این فصل، ارائه ی شیوه های متنوعی در ترکیب بندی عناصر حرکتی است.

هر ورزشکار علاقه مند می تواند با یادگیری پاره ای از قواعد حرکتی بدین کار بپردازد. در اینجا می خواهم به سواد بصری حرکت
توجه بیشتری بکنم. یعنی توانایی درک بیشتر حرکت در شکل بندی حرکت ها نقش عمده ای دارد.

کسی که اجزاء اصلی زبان نوشتاری یعنی حرف، کلمه را فرا گرفته باشد از نظر زبان کلامی باسواد محسوب می شود. اما می دانیم کسی که از نظر سواد به درجه ی استادی رسیده باشد، می تواند از امکانات نامحدود کلمات برای بیان افکار و احساسات خود استفاده کند و تا آنجا پیشرفت کند که بتواند یک سبک ادبی خاص به وجود آورد.

سواد حرکتی نیز کم و بیش به همین معناست. بنابراین هدف از فراگیری سواد بصری عبارت است از به وجود آوردن یک سیستم ابتدایی برای یادگیری فهم حرکت که در کلیه ی اجزای حرکت قرار دارد.

شیوه ی زبان حرکتی در بر گیرنده ی کلیه ی پیام هایی است که هر کدام به نوبه ی خود، استفاده ی خاصی دارند. منظور از یادگیری این شیوه، ایجاد توانایی تولید و فهم اینگونه پیام ها در حالت های مختلف است. شیوه ی بیان حرکتی متشکل از اجزایی است و نحوه ی چگونگی کاربرد آن اجزاء با یکدیگر و فهم تأثیر یک حرکت به حرکت دیگر است.

پرسشی که مطرح است این است که چگونه می توان به تعریف اجزای حرکت پرداخت. این کار از طریق آزمایش، تعریف، تمرین و مشاهده و بالاخره راهنمایی های کلی میسر است. بر این اساس می توان به روابط میان اجزای حرکت پی برد. همچنین تعیین اهمیت و معنای عناصر حرکت مانند: ریتم، خط، بافت و تناسب و نحوه ی دخل و تصرف در آنها از طریق ترکیب بندی حرکات مفهوم کلی حرکت است. این خود مقدمه ای برای بررسی عمیق تر و گسترده تر است.

1

سواد حرکتی:

چرا؟ و چگونه؟

کسب سواد حرکتی، بی شباهات به کسب سواد کلامی نیست. آیا هر ورزشکاری می داند به چه حرکتی نیاز دارد؟ پاسخ این است که سواد حرکتی، مستلزم آن است که حرکت را بهتر درک کنید و مفهوم عناصر حرکت را با در نظر داشتن اشتراکات بین آن را بشناسید.

برای رسیدن به چنین هدفی نباید متکی به ذوق و سلیقه ی شخصی خود باشید. بلکه باید ارکان مختلف حرکت را بیاموزید. همچنین با عناصر اولیه ی حرکت و قواعد و دستورات حاکم بر آنها و مکانیسم حسی حرکتی، فنون یا تکنیک ها، سبک ها و سیستم ارتباط بین حرکت ها آشنا شوید.

هنگام استفاده از آنها، پیام ها  جزئیات حرکتی عام و خاص را در اختیار بگیرید.

شیوه ی بررسی و تحقیق حرکت باید در شناخت ترکیب بندی عناصر حرکت به کار رود. ارتباط بین حرکات درجه ی اول اهمیت قرار دارد که نتیجه ی کار روانی حرکت است. شناخت یک پدیده تنها به درک قطعات جداگانه ی پیام نیست، بلکه تمام واحدهای حرکتی مرتبط به صورت یک کل در ارتباط با یکدیگرند. این جریان سازمان یافته با شناخت کارکرد ویژه ی آن تکمیل می شود.

مطالب مربوط به جریان حرکت با احاطه یافتن کامل بر نتیجه ی نهایی حرکت کامل می شود. از طریق عملکرد دقیق است که می توان از تأثیرات مختلف یک طرح حرکتی به شیوه ای مطلوب استفاده کرد. گاهی درجات حرکتی را به صورت متضاد بکار ببرید. ورزشکار باید حرکت را به گونه ای بررسی کند که در زمینه ی ریاضیات یا هر مدل معناداری تحلیل شود.

در این راه، شناخت روش یا شیوه شناسی بسیار مهم است. تفکر بسیار در عناصر اولیه و تکنیک های همسو یا متضاد و چگونگی برخورد با یک مسأله ی حرکتی می تواند به تسلط و فهم حرکت کمک کند. اما این کار نیاز به زمان نسبتا طولانی دارد. برای یادگیری و فهم هر گونه ارتباط حرکتی، صرف وقت و تجزیه و تحلیل لازم است. بعد یکی کمتر و دیگری بیشتر می فهمد. سواد حرکتی توانایی فهمیدن و چگونه بیان کردن است. در هر دو صورت باید کنجکاوی خود را مورد ارزیابی قرار دهید. سپس نظام حرکتی سازمان یافته ای را نسبت به تمایلات حرکتی حریف بسنجید.

همانطور که گفته شد، شیوه ی بکارگیری  توانایی های خود، باید هم سو با توانایی های حرکتی حریف باشد. چرا که با شناخت حرکت حریف است که به توانایی ها و مقاصد او پی می برید و می کوشید تا به کاری درست، دست بزنید. کسانی که سواد حرکتی ندارند،  شیوه و بیان حرکتی آنها از حد واکنش های حرکتی و سلیقه ی شخصی بالاتر نمی رود. تنها زمانی که فهمیدید چه چیزی برای این لحظه مناسب تر است. در این حالت در حال ارتباط برقرار کردن با حرکات حریف هستید. نتیجه اینکه سواد حرکتی یعنی افزایش هوش و آگاهی حرکتی، یعنی توانایی بیشتری در فهم معنای حرکت و اشکال بصری دارید.

زمانی که تصمیم گیری بر مبنای تأثیرات حرکتی حریف است، درک حرکت حریف اهمیت پیدا می کند. هوش حرکتی با تأثیر از واقعیت های حرکتی دست به خلاقیت می زند و تحقق این موضوع حرکتی غنی تر و پرمعناتر ارائه می شود.

وقتی دو حرکت در بازخورد یکدیگر قرار می گیرند، آن حرکتی که دقیق تر و چالاک تر است، به اصطلاح روغن کاری شده است. البته با یک تعادل حرکتی مناسب که ساختار حرکتی منظم تری دارد.

تفاوت فن و حرکت:

موقعیت در رابطه ی حرکت با یک فن مقوله ای مستقل است. چرا که هنگام اجرای یک فن در حالت های مختلف یک دگرگونی در خطوط حرکتی به وجود می آید و این بستگی به حالت و وضعیت شما و حریفتان دارد. بنابراین حرکت ساختاری مستقل و قابل تغییر است. اما یک فن می تواند ساختاری منطقی داشته باشد. ورزشکار می تواند چند جلسه فنی را آموزش ببیند، اما چراها و چگونگی ها زمان زیادی می خواهد. نتیجه اینکه حرکت در هر حالت می تواند تغییر کند، اما فن ساختار مشخص تر و واضع تری دارد. برای مثال فن زیرگیری در کشتی یک ساختار مشخص دارد. اما اگر حریف در وضعیت گارد باز یا گارد بسته باشد. نوع اجرای این فن متفاوت می شود و یا اینکه نسبت فاصله شما نسبت به حریف اگر کم یا زیاد باشد نوع اجرای فن متفاوت می شود. این همان قسمت فن است که می تواند تغییر شکل، تغییر فرم و تغییر محتوا بدهد. تا جایی که شکل حرکت یک فن را تغییر بدهد. به بیان دیگر شانسی یک فن تغییر نمی کند، اما ابزارها و اغناهای حرکت قابل تغییر می باشد. در اینجا الگوهای متفاوتی که در اجرای یک فن به وجود می آید. همگی و کم و بیش به واسطه ی حرکت حریف تغییر کرده است و این تأثیر نقش قاطعی در نحوه ی شکل گیری حرکت دارد.

هنوز هم مهمترین دلیل یک حرکت، حرکت حریف مقابل است. حتی در ورزش هایی مثل شنا و تنیس روی میز. شاید بپرسید  این ورزش ها که با یکدیگر درگیری ندارند. اما باید گفت: درست است که در مقابله ی فیزیکی با یکدیگر نیستند. اما در مقابله ی حرکتی با یکدیگر هستند و در این مبارزه هر کس حرکت کاملتری ارائه کند، برنده می شود.

هنگام مبارزه با چشمان نیمه بسته شکل حرکت را در ذهن خود مجسم کنید و شکل های حرکتی را مرور کنید. در این حالت کلیات و جزئیات حرکت بیشتر درک می شود.

علی رغم ازدیاد حرکات مختلف در یک فن، چه ورزشکارانی موفق هستند؟ آنهایی که با کمک حرکت حریف، حرکتشان را پیش می برند. نه اینکه صرفا متکی به حرکت خود هستند. فرض کنید که یک دوچرخه سوار با سرعت زیادی رکاب می زند و دوچرخه سوار دیگر پشت سر او به راحتی رکاب می زند. چرا که دوچرخه سوار جلویی، هوا را می شکافد و نیروی بیشتری مصرف می کند.

با این استدلال ورزشکاری که حرکت خود را با نوع حرکت حریف مطابقت می دهد و از نیروی حرکتی حریف به نفع خودش استفاده می کند، موفق تر است. یعنی نسبت به عمل او، با نیروی او حرکتش را کامل می کند.

درست عین اینکه هر ورزش با مستقل بودن حرکاتش، در جهان علم ارتباط نیروها با یکدیگر هم فکری و همپوشانی می کند و حرکت های گوناگون را به همدیگر پیوند می دهد. این پیوند حرکات در سه حالت اتفاق می افتد:

1- پیوند سست بین حرکت ها:

این نوع پیوند بیشتر بین دو حرکتی است که کار خاصی را صورت نمی دهد. اما روی نتیجه و کار نیروهای دیگر تأثیر می گذارد .

2- پیوند نیمه بین حرکت ها:

این نوع پیوند حرکتی بیشتر بین دو حرکت اتفاق می افتد که می خواهد یک عضو حرکتی را جابجا کند تا به مقصود و فن مورد نظر خود برسد.

3- پیوند قوی بین حرکت ها:

این نوع پیوند به یک یا چند عضو همزمان ایجاد می شود و هدفی جز تمام کردن حرکت ندارد. در اینجا یک یا چند عضو  حرکتی با کمک عناصر سازنده ی حرکت در تلاش برای قصد خاص (امتیاز گرفتن) هستند.

تمام اینها بستگی به نیروهای درگیر در یک حرکت دارد. مانند:

1- نیروهای همسو

2- نیروهای مخالف

3- نیروهای مقابله گرا

4- نیروهای عمودی

5- نیروهای افقی

6- نیروهای مورب

7- نیروهای کمانی

8- نیروهای انفجاری

9- نیروهای لرزشی

10- نیروهای تعقیب و گریز (عقب و جلو)

تفاوت امتیاز حرکتی با امتیاز فنی:

فرق امتیاز حرکتی با امتیاز فنی در این است که در امتیاز حرکتی هر کدام از ورزشکاران سعی می کنند، اعضای بدن خود و حریف را در نقاط معلوم که از قبل در ذهن تداعی کرده اند، برسانند تا موقعیت اجرای فنی را داشته باشند. این حرکات می تواند با نیروی قدرت بدنی و وادار کردن حریف به یک عمل حرکتی انجام گیرد و یا با طرح و نقشه و فریب کاری زاویه ی اعضاء بدن و فرم اعضای بدن حریف را در موقعیت دلخواهی که مد نظرش بوده برساند. این نوع امتیاز را امتیاز حرکتی می گویند. مانند کشوری که کنار گذرگاه دریای آزاد قرار دارد و کشتی های کشورهای دیگر مجبور هستند از آنجا عبور کنند. این امتیاز باالقوه ای است که آن کشور دارد. اما گاهی کشور دیگری موقعیت مناسب جغرافیایی خاصی ندارد. اما با کار و تلاش و داشتن تکنولوژی خاص، کشورهای دیگر را به طرف خود می کشد. این نوع امتیاز را امتیاز فنی می گویند.

به بیان دیگر ورزشکاری که می تواند در یک موقعیت خاص حرکت خود را تمام و کمال به اجرا بگذارد، مانند شخص پولداری است که با کمترین زحمت بیشترین امکانات را بدست می آورد. البته اگر موقعیت شناس و لحظه شناس باشد.

تفاوت عوامل حرکتی با متغییرهای حرکتی:

عوامل متعدد بسیاری وجود دارد که در ساخت یک حرکت مؤثر هستند. این عوامل متعدد با استفاده از متغییرهای حرکتی تکمیل می شوند. یعنی عوامل حرکتی با متغییرهای حرکتی در یک راستا قرار می گیرند و یک حرکت را می سازند. هر چه این دو گروه از عوامل با یکدیگر متحد و منطبق باشند و یکدیگر را پوشش دهند، حرکت آسان تر می شود. این دو متغییر نسبت به هم یکدیگر را پوشش می دهند،  آنوقت حرکت آسان تر می شود. این دو متغییر نسبت به یکدیگر نقش چرخ و فرمان را ایفا می کنند که نبود هر کدام کار دیگری را مختل
می کند.

اوج حرکت:

خصوصیات ویژگی های یک حرکت و نیروهای نهفته در آن طبق برنامه ی حساب شده ای انجام می گرید. در نتیجه امکان و فرصت تجربه کردن را هر حرکتی نسبت به حرکت دیگر تجربه می کند.

اغلب حرکت ها در خط و مسیر متفاوتی نسبت به یکدیگر انجام
می شوند. همین تفاوت و اختلاف در نوع حرکت و شناخت و سبک همین خصوصیات خاص می توانند یک حرکت را به اوج برسانند. این اختلاف حرکتی و نوع عکس العمل شما، نسبت به این نیروها،
می تواند نقش تعیین کننده ای داشته باشد. با درک و فهم عمیق تر حرکت شما به نقطه ای می رسد که نیاز یک حرکت را در دو مرحله جواب می دهید. یعنی ابتدا حرکتی را تحلیل و عملی منطقی را انجام داده، سپس در نیمه ی راه عکس العمل حقیقی را انجام دهید. یعنی اعمال حرکت اصلی در بازخورد دو حرکت قبلی شکل واقعی به خودش می گیرد. در اینجا شما حرکت و زمان اجرا را کنترل می کنید و نقش اصلی حرکت را اجرا می کنید. یعنی حرکت سوم طبق دو حرکت قبلی تنظیم شده است. حتی شما می توانید چند طرح مختلف حرکتی را به موازات هم به اجرا بگذارید. در این نوع حرکت ها نوآوری به خوبی به چشم می خورد. ویژگی اصلی این حرکت در آن است که همه چیز یکسان ارزیابی می شوند. در این مرحله اخبار و اطلاعات حرکتی به منظور بالا بردن ارتقاء حرکت از زمان پیدایش آن همچنان در حال رشد و گسترش است.

2

ویژگی ها و محتوای سواد بصری:

ورزشکار می بیند؟ این پرسش می تواند مفاهیم متعددی داشته باشد. زیرا دیدن معنایی چون تماشا کردن، کشف نمودن، تشخیص دادن و نگاه کردن و غیره است. تشخیص مفهوم حرکات ساده تا حرکات پیچیده به منظور مفهوم آفرینی، از تفکر بر پایه ی قیاسی گرفته تا تفکر
بر پایه ی استقرار، همگی پیچیدگی ها و خصوصیات محتوای حرکت را نشان می دهد.

در اینجا با کاوش و تحلیل موضوع حرکت، اساس و ماهیت رتبه ی حرکتی را بررسی می کنیم. به عبارت دیگر روشی که به کمک آن بتوان ورزشکاران را از نظر بصری باسواد کرد.

این قبیل توضیحات درباره ی اهمیت حس حرکت به هیچ وجه کافی نیست و مثل آن است که از یک قطعه ی عظیم یخ شناور فقط به قسمت بیرون از آب توجه کنیم. حال آنکه بخش بیشتر در زیر آب پنهان است.

اولین تجربه ی ورزشکار، کسب آگاهی به وسیله ی حس لامسه است. البته ورزشکار فقط از طریق حس لامسه، درک خود را از حرکت بالا نمی برد. بلکه از راه دیدن و درک تصویرحرکت نیز به این کار
می پردازد.

توانایی تشخیص و درک بصری حرکت های موجود در ورزش و نیروهایی که تأثیری عاطفی بر احساس حرکتی دارند، از اهمیت درجه ی اول برخوردار هستند.

بنابراین بهبود بخشیدن به کار حس بینایی و قوه ی درک بصری در حد یک وسیله ی بی نظیر در ارتباط میان فهم حرکت است. اما متأسفانه ما دیدن را پرورش نمی دهیم و در گسترده کردن توانایی های آن
نمی کوشیم.

اغلب ورزشکاران تصور می کنند که برای دیدن یا فهم حرکت از حس بینایی به صورت طبیعی استفاده می کنند و نیازی به پرورش و تعلیم بیشتر این توانایی در خود ندارند.

بر این اساس میزان فایده معرفت چشمی ما را از فعالیت حرکت آگاه تر می کند. حرکت تأمل بسیاری چیزهاست، مثلا وقایع حرکتی را با تجربه کردن بیشتر کشف می کنیم. جریان حرکت بر معنای وسیع تری نیز می تواند دلالت کند تا آنجا که گاه حرکت معنای فهمیدن می دهد. مثلا وقتی می خواهیم افرادی را بیشتر بشناسیم. با آنها گفتگو می کنیم و درباره ی آنها تحقیق می کنیم.

نتایج حاصل از نکته ی فوق برای آموزش علم حرکت حائز اهمیت است. توسعه و تکامل توانایی دیدن، به معنی گسترده تر ساختن توانایی خود برای درک پیام های حرکتی است و مهمتر از آن به ما در به وجود آوردن پیام های حرکتی صحیح کمک می کند.

دیدن فقط نگاه کردن به حرکات نیست. دیدن بخشی از جریان ارتباط میان تحرکات و کلیه ی مباحث مربوط به علم حرکت است. در اصل شناختن بیان ذهنی شخص و در نظر گرفتن فایده ی ساختن حرکتی جدید است.

معرفت بصری و حرکت:

مجسم یا تصور کردن حرکت، عبارت از توانایی ما در شکل دادن به تصاویر ذهنی است. معمولا وقتی می خواهیم به شهری برویم، آن مسیر خاص را در ذهن خود مرور می کنیم. این قبیل فعل و انفعالات ذهنی معمولا قبل از حرکتمان به سوی مقصد به وقوع می پیوندد. موضوع عجیب آن است که اغلب مکانی را که هرگز به آن پا نگذاشته ایم در ذهن خود مجسم می کنیم. این جریان جا به جا ساختن تصاویر در ذهنمان، دقیقا همان چیزی است که ما را در یافتن پاسخ به یک مسأله یاری می کند.

به این ترتیب می بینیم که تخیل عالی تر از تفکر تلقی می شود و عالی تر از تفکر به وسیله ی حرکت (تصویر متحرک) از طریق حس لامسه انجام می پذیرد. اکنون می توان دریافت که حرکت، ساختار عمیق تری در ذهن خواهد گذاشت. این ساختار فطری است. به هر حال یادگرفتن سواد حرکتی، باید طی مراتب مختلفی به انجام برسد.

دانستن معانی هر حرکت مستلزم دانستن معنی عام آن است. گام نهایی علم حرکت دانستن قواعد مفهومی (ترکیب حرکات) آن است. یعنی قرارگیری صحیح حرکات نسبت به یکدیگر، برای تعیین حد ساختمان یک حرکت مورد قبول باشد.

شناخت سواد حرکتی:

اگر بتوانیم یک فن را به اجزای اولیه اش تجزیه کنیم و سپس آن را بررسی کنیم. پس می توان تأثیر حرکات دیگر را بر روی آن بررسی کرد. هر سیستم حرکتی متشکل از عناصر حرکتی مختلف است. این اجزاء ساده محسوسات حرکت هستند. بعضی از حرکات دارای ریشه های مشترک هستند و برخی نیز هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند. مثلا حرکت صاف و منحنی می توانند در یک گروه حرکتی باشند. اما هیچ گونه ارتباط مستقیمی خط صاف یا منحنی ندارند. اما وقتی در یک گروه حرکتی قرار می گیرند بر روی یکدیگر تأثیر می گذارند و همین ارتباط مشترک است که حرکت را منحصر به فرد می کند. بنابراین هر حرکتی اگر در جاهای مختلف استفاده شوند. حتی اگر ویژگی های مشترک زیادی بین آنها برقرار باشد، بالاخره ساختار مستقل و خاص خودش را خواهد داشت. از این رو بررسی مسائل حرکت دارای اهمیت ویژه ای است. البته باید در نظر داشت که حرکت از نظر ساخت یک شکل منطقی دارد و همین دلیل روش یادگیری و فهم آن می تواند بسیار روشن و مشخص باشد. اما اگر سعی کنیم هنگام اجرای فن، عینا همانند یک شکل حرکتی با آن برخورد کنیم، تلاشی بیهوده کرده ایم. در نتیجه یک فن در شرایط مختلف ساختار مخصوص خودش را خواهد داشت. برای همین اگر دیدن را با درک بصری هماهنگ کنیم و برای کارایی و تأثیر بیشتر این دو عامل بکوشیم، قطعا به نتایج قابل قبولی دست خواهیم یافت.

در واقع سواد بصری درجات و مراتب مختلفی دارد که از شناخت
یک پیام حرکتی ساده شروع می شود تا به اشکال پیچیده ی حرکتی
می انجامد.

بخش بزرگی از پیام های حرکتی فی البداهه و با نیروی کشف و شهود ورزشکاران انجام می پذیرد. از آنجا که برای تجزیه و تحلیل حرکت، تعاریف و شیوه ی ویژه ای نیاز دارد. یافتن یک راه روشن مشخص برای کاربرد آن دشوار است. هنوز ضوابط و معیارهای خاص که بتوان به کمک آنها تأثیر حرکات را شناخت و آنها را مورد ارزیابی قرار داد به حد کافی شناخته نشده است. علت این است که در زمینه ی علم بصری بین حرکات، سلیقگی است و حد و مرز مشخص ندارد وتعابیر شخصی ورزشکار است. البته باید متذکر شد که این عدم توجه اغلب ناشی از عدم اطلاع کافی ورزشکار در این زمینه است. و این باور غلط که هیچ نوعی روش شناسایی حرکت وجود ندارد.

راهیابی برای احساس حرکت:

سیستم های قابل استفاده برای بررسی و تحلیل اجزاء پیام های حرکتی با حس لامسه و بینایی قابل اندازه گیری است. بوسیله ی حس لامسه و بینایی اطلاعات نسبتا مفصلی مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد. به صورت همین تحلیل و بررسی چیزهایی را که همیشه به صورت نهانی وجود داشته آشکار می کنیم و از آنها آگاهی می یابیم. برای رسیدن به درک حرکت، نکات گوناگونی را باید بررسی کنیم.

در زمینه ی پدیده های حرکت، قواعدی شبیه به صرف و نحو وجود دارد که می توان برای ساختن یک حرکت در اختیارمان قرار بگیرد. عناصر اولیه ی علم حرکت ما را به درک بهتر پیام های حرکتی کمک می کند. ما از راه های گوناگونی به درک حرکت می پردازیم. ادراک حسی ما  را در جریان فهم حرکت کمک می کند. چگونگی وضعیت در حال گارد، حرکت رو به جلو، حفظ تعادل، پشتیبانی حرکتی، واکنش نسبت به حرکت حریف با حرکت ناگهانی، در تبعیت و نوع دریافت و تفسیر ما از آنچه می بینیم و آنچه حس می کنیم بسیار مؤثر است. این واکنش ها به صورت طبیعی انجام می گیرند و لازم است به آموختن آنها بپردازیم. اما این واکنش ها تحت تأثیر حالات حرکتی و وضعیت بدن (حالت بدن) و ضروریات حرکت هستند. بنابراین دیدگاه و نحوه ی نگرش ما به حرکت تأثیر می گذارد. بالاخره آنچه عمل حرکتی در یک ورزشکار به شکل خاص انجام می گیرد. نشانه ی تجلیات روانی اوست. درست همین جا، سلیقه های حرکتی خاصی شکل می گیرند که در وجود ورزشکار آمیخته شده است.

در نتیجه شرایط حرکتی خاص باعث می شود که خطوط مشخص دیده شوند و با در نظر گرفتن حالات خطوط، شیوه ی حرکتی آنها را تحلیل و بررسی کنید.

اما به رغم اختلافات حرکتی بین افراد مختلف، اساس و نحوه ی دریافت حرکت در همه ی اشخاص یکسان است. اما تنوعاتی هم در انجام حرکت وجود دارد و این رمزهای حرکتی به وسیله ی مغز رمزگشایی می شوند. به این سبب ساخت حرکت از نوعی منطق برخوردار است.

بعضی از خصوصیات ابعاد حرکتی:

هر شخص تمایل دارد که ساخت حرکت را با ساخت بینایی مربوط کند. علت این تمایل کاملا قابل فهم است. یکی از دلایل تصویری بودن حرکت، قابل فهم بودن آن است. کلیه ی اخبار و اطلاعات به صورت تصویری بودن حرکت است. کلیه ی اخبار و اطلاعات را که به صورت تصوری دریافت می کنیم به سه نوع کاملا متمایز از یکدیگر می توان تفکیک کرد:

1- طول

2- عرض

3- ارتفاء (سه بعدی)

اشکال حرکتی در همه ی ابعاد به وجود می آیند. یعنی دارای یک چارچوب و اسکلت بندی خاصی هستند و به تنهایی دنیای وسیعی را تشکیل می دهند. این مرزهای حرکتی برای نشان دادن حرکات و خصوصیات مختلف حرکت ساخته شده اند. هر حرکتی دارای جزئیاتی است و در واقع یک حرکت شبیه به همان حرکت است. مانند فردی که خصوصیات و ویژگی های شخصی خودش را دارد.

اما بعضی از حرکات مانند تصویر کاریکاتور است که به شکل هوشمندانه ای، از تصویر اصلی الگوبرداری شده و با تغییر در رموز وعلایم اجزاء آن تغییر و تحول یافته است. در ترکیب بندی این نوع حرکت، برداشت و تفسیر مخاطب اهمیت دارد. اما نوع اول به صورت شبیه سازی شده ای از حرکتی است که آموخته اید. یعنی آموخته هایی که از تجربیات مستقیم و واقعی فرا گرفته اید. اما توضیحات حرکتی حریف تا حدی در تغییر حرکت شما مؤثر است. اما حرکت همان حرکت واقعیتی است که آموخته اید.

برای شناساندن این دو مفهوم تصویر خودتان را در یک آینه ی ساده ببینید. حالا تصویرتان را در آینه ی محدب و مقعر ببینید. درک اهمیت موضوع به شما نشان می دهد که هر کدام از این تصاویر دارای ویژگی های خاص خودشان هستند. اما تمام این تصاویر از یک شکل خاص پیروی می کردند.

آخرین موضوعی که در اینجا مورد بحث قرار می گیرد، ترکیب بندی پیام های حرکتی با سه نمونه ی بالا است. به عبارت دیگر پیام های خالص حرکتی در جریان حرکت به طور آگاهانه و ناخودآگاه (ثانویه ی ذهنی) با توجه به مقتضیات زمانی یا همزمانی با یک حرکت خاص، موضوع و محتوای آن تغییر می کند. در اینجا ورزشکار از طریق تجربه و تفکر نشان می دهد که از توانایی التقاطی خاصی و همساز و سازگار با حرکت حریف برخوردار است و می تواند میان پدیده های عینی و ذهنی، فرق قائل شود و با یک دید کلی بلوغ یافته و شناخت کامل از موضوع اجرای مفید را انجام دهد. این سیستم نیاز به تجربه و بررسی دقیق حرکات دارد. بنابراین ورزشکار هر چیزی را که می بیند و حس می کند را معنا می کند و نیز چگونگی واکنش را کشف می کند. در اینجا توجه خاص ورزشکار به نحوه ی سازمان یافتن حرکات و شناخت و دریافت حس حرکت است. در حقیقت بررسی چگونگی جریان تشکیل حرکت و بیرون آمدن از تنگناهای آن. در اینجا پیاده کردن آنچه از تفسیر حرکت دریافته است، بسیار ارزنده است.

همچنین وحدت بخشیدن به حرکت به صورت یک کل و معنی بخشیدن به کل حرکت است. در اینجا معنا را می توان از ترکیب بندی حرکات دریافت کرد. شکلی که دارای محتوا و تا حدودی تحت تأثیر حرکت حریف ایجاد شده است. به بیان دیگر نسبت و رابطه ی حرکت با حرکت حریف معنی پیدا می کند. این تجربه ای است که ورزشکار با روبرو شدن با حرکتی کشف می کند. این ارزیابی درونی به کیفیت و سازمان یابی کل یک حرکت، نه فقط معنی تک تک اجزاء به وجود می آید.

برای آنکه پاسخ پرسش های حرکت را آغاز کنیم، باید اول اجزاء حسی حرکت را در ساده ترین شکل هایش مورد بررسی قرار دهیم. محتویات این بسته ی حرکتی از چه عناصری پیروی می کند؟ ترکیب بندی این عناصر چگونه است؟ در انواع پیام های حرکتی پدیده های بصری چگونه بکار گرفته می شوند؟

عناصر حرکتی با چه خصوصیاتی قابل اجرا هستند؟ چگونه با منظور اصلی حرکت تناسب لازم را می یابند؟ چگونه با فنون یا تکنیک های مختلف به کار گرفته می شوند؟

پر تحرک ترین فن در میان فنون حرکت، استفاده از فن کنتراست (تضاد) است. این فنون لزوما با درجات از خفیف تا شدید، بکار گرفته می شوند. اگر بین سفید تا سیاه را ده درجه مختلف در نظر بگیریم. هنگام اجرای یک حرکت می توان منظور یافتن حالت مناسب از درجات مختلفی (1 تا 10) استفاده کرد. در زیر به مهمترین آنها که به آسانی قابل تشخیص هستند اشاره می کنیم. قرار گرفتن آنها در مقابل هم به صورتی است که بتوان حالت متضاد را در مقابل یکدیگر یافت.

1- متعادل / نامتعادل

2- متقارن / نامتقارن

3- منظم / نامنظم

4- ساده / پیچیده

5- وحدت / پراکندگی

6- صرفه جویی / پرنقش و نگار

7- مختصر و مفید/ مبالغه آمیز

8- پیش بینی شده / غیر قابل پیش بینی

9- معمولی / تأکید

10- مبهم / شفاف

11- ریتمیک / آزاد

12- یک دست / متغییر

13- مطابقت با حرکت حریف / خلاف حرکت حریف

14- حرکت تحت خط صاف / حرکت سه بعدی (حرکتی دوار)

15- چند عنصری / تک عنصری

16- ردیف / درهم

17- حرکت محور / حرکت واضح

18- حرکت قوی / حرکت سست

19- حرکت ناگهانی / حرکت آرام

20- حرکت لرزشی / حرکت صاف

21- حرکت نرم / حرکت سخت و خشن

از این تکنیک ها (عناصر حسی حرکتی) می توان با ده درجه اختیار بکار برد. البته راه های انتخاب بسیار است و حتی می توان این
حالت ها را با یکدیگر ادغام کرد تا انواع جدیدی حاصل شود.

بنابراین تعداد راه های انتخاب بیشمار است. اما انتخاب تکنیک مناسب و مؤثر عاملی برای گرفتن نتیجه است. از این رو درک بیشتر این حالات و استفاده درست از آنها بر کیفیت حرکت می افزاید.

اگر به طور کلی در پی درک حرکت هستید باید بررسی مباحث ذکر شده را به طور جدی در نظر بگیرید و به تحلیل و تعریف آنها بپردازید. این مباحث عبارتند از: شناخت رابطه ی متقابل بین حرکتتان با حرکت حریف، درک بصری حرکت، درک حسی حرکت، درک روانی یا فکری. همچنین شناخت نیروهای موجود در یک حرکت. تفکر برای به کارگیری آسان و روان سریع از یک حرکت. علاوه بر اینها  راه حل های درست برای عبور از تنگناها - استفاده ی به جا از یک حرکت به منظور مقصود خاص و به طور کلی کشف ویژگی های حرکت است.

نکته ی آخر اینکه شناخت نوع شیوه ی حرکتی یک ورزشکار اهمیت دارد. زیرا هر یک از ورزشکاران با ویژگی های حرکتی خاصی که تعیین کننده ی شیوه ی کار آنهاست به انجام حرکات مبادرت می کنند. در اینجا هم باید حرکت را شناخت و هم باید شیوه ی حرکتی حریف را بشناسید و با تلفیق این دو با هم، حرکتی مؤثر و منطقی انجام دهید.

اما ارتباط با شیوه ی حرکتی باید قابل فهم باشد. اگر تعداد تعاریف شما از عناصر حرکت محدود باشد، برای به وجود آوردن یک ترکیب بندی خاص، دچار مشکل می شوید. نیروی خلاقیت به شما این امکان را
می دهد که از تأثیرات خاص که بین حرکت شما با حرکت حریف و اثری که حرکات به طور هماهنگ بر یکدیگر وارد می کنند، به وجود می آید. شما را قادر می سازد بر حرکات حریف احاطه ی کامل داشته باشید. در این عمل حرکت به جلو و عقب و چپ و راست، به شما این امکان را می دهد که حرکت حریف را در حوزه ی دید خود و مورد توجه و تمرکز قرار دهید. مانند: عکاسی که در یک موقعیت مناسب یک تصویر مناسب می گیرد. ورزشکار نیز باید با جاگیری مناسب تمام زوایا و حرکات حریف را مورد توجه قرار دهد. به این وسیله با توجه به میزان تحرک و شناخت فعالیت نیروها بر یکدیگر همچنین هماهنگی و ترکیب بندی مناسب، جریان حرکتی مناسبی را شکل دهید. دیدن راه های انتخابی متعددی را پیش روی شما قرار می دهد و همه ی این راه ها هم زمان در اختیارتان گذاشته می شود. نحوه ی برداشت و تعریف شما از حرکت حریف حیاتی است. مسلما یک راه از همه بهتر است. با آگاهی حرکتی و سرعتی مناسب با حرکت حریف ارتباط برقرار کنید و جریان پیروزی را کشف کنید.

ترکیب بندی:

مهمترین گام در حل یک مسأله حرکتی، ترکیب بندی (کمپوزیسیون) است. رسیدن به نوع ترکیب بندی مورد نظر به مهارت و سلسله مراتب بر حرکات بستگی دارد. علاوه بر این ترکیب بندی یک حرکت در جلب توجه بیننده نیز نقش بسیار مهمی دارد.

همانطور که قبلا اشاره شد، ورزشکار برای القاء منظورش بر حرکات نظارت می کند و با آن ارتباط برقرار می کند. ولی روش استفاده از حرکات با ترتیبی درست در کل حرکت تعیین کننده است. این مسأله باید با دقت و علم به این موضوع باشد که تصمیمات ما بر حرکت، نتیجه ی نهایی را در بر دارد. اما این توصیف حرکت با جمع آوری کل حرکات و سازماندهی اجزای مختلف در یک حرکت و تأثیر آن بر محتوای حرکت حریف باید قابل فهم باشد و در جریان و نحوه ی اجرای آن باید منطق حکم فرما باشد.

دریافت حسی حرکت:

وقتی از معنی در پیام های حرکتی صحبت می شود، فقط نتیجه ی جمع شدن تأثیرات حاصل از ترکیب عناصر اولیه ی حرکتی نیست. بلکه چگونگی انجام آن تا حدود زیادی به دستگاه حسی بدن بستگی دارد. به عبارت دیگر وقتی حرکتی را به وسلیه ی خطوط، شکل ها حالت ها، فرم ها و اندازه هایی به وجود می آوریم و آنها را در حرکتمان به یکدیگر مربوط می سازیم. این کار در واقع ترکیبی است که
می خواستیم منظور خود را بیان کنیم. در اینجا حرکت هم از نظر شکل و هم از نظر معنی به اشتراک گذاشته می شود. این دو تمام مستقل از یکدیگر به یکدیگر وابسته اند و منظور مشخصی را تأیید می کنند. نتیجه اینکه با ادغام شدن شکل و معنی کار ویژه ای به وجود می آید. ظاهرا به نظر می رسد پیام نهفته در این نوع حرکت دارای شخصیت مستقلی می شود. حال باید گفت: کدام عنصر بر دیگری غالب می شود. این بستگی به ماهیت و نوع حرکت دارد. یعنی طبق الگوی حرکت حریف، بعضی عناصر مجاز هستند در حرکت بیشتر نشان داده شوند و بعضی دیگر محو شوند. انواع مختلف عناصر حرکتی که به نسبت عناصر حرکتی حریف نیروی بالقوه ایجاد می کنند. انتخاب یکی از عناصر وابسته نسبت به حرکت مقابل چیزی دارد که فراتر از حرکت خوانده می شود که می خواهد آن را بیان کند و آن یک حرکت هوشمندانه است. ورزشکار بر بعضی از عناصر حرکت نسبت به دیگران تأکید بیشتری می کند و ماهیت حرکتی اش را طبق برنامه ای خاص انتخاب می کند و بدین وسیله حرکت مورد نظرش را انجام می دهد. نتیجه ی نهایی این کار همان چیزی است که ورزشکار آن را می سنجد. پس معنای یک حرکت بستگی به واکنش حریف دارد. زیرا حریف نیز از طریق برخی داوری های ذهنی خود به تعبیر و تفسیر آن حرکت می پردازد و تا حدی آن را دستخوش تغییر قرار می دهد. تنها عاملی که دو ورزشکار را به جلو پیش می برد، احساس حرکتی است که نسبت به واکنش یکدیگر انجام می دهند. در اینجا کیفیت حرکت و نحوه ی احساس کردن حرکت و چگونگی سازمان یابی حرکت نسبت به کشفیات انجام شده، ساختار حرکتی جدید را می سازد.

هر حرکتی دارای کیفیتی بر تحرک، تند، کم تحرک و آرام است که برای تعریف آن هم از نظر عقلی، عاطفی و یا مکانیکی، نیاز به عواملی مانند: اندازه، جهت و شکل و... است.

این عناصر محرک هایی هستند که به تنهایی فاقد هرگونه ارزش گذاری هستند. اما نیروهایی که به واسطه ی آنها با یکدیگر پیوند برقرار می کند، هویت حرکت را می سازد و به طور کلی باعث به وجود  آمدن حالتی دگرگون شده می شود. دریافت و برداشت ما از مجموعه ی این عوامل ما را وادار می کند که واکنش منطقی را انجام دهیم. این عناصر و دستورات حرکتی، باید آگاهانه و با خصوصیات ویژه اجرا شوند. یک حرکت به دو صورت می تواند دارای معنی باشد. یکی از راه معنای خاص که در اجزای حرکت وجود دارد و دیگری از طریق کل حرکت که تداعی کننده ی ویژگی خاص حرکت است. از مجموع این دو عامل کیفیت حرکتی شناخته می شود.

تعادل:

مهمترین عامل فیزیک حرکت، حفظ تعادل است. ورزشکار می خواهد مطمئن باشد در هر شرایطی وضعیت متعادلش حفظ شود. از این روست که آگاهانه یا ناآگاهانه در ارزیابی حرکت ثابت قدم است و به وجود تعادل و توازن توجه دارد.

شگفت اینکه در هر حالت حرکت نقطه ی ثقل بدن تغییر می کند. و در طی حرکت یک جریان تطبیق یافته، سعی می کند تعادل بدن را حفظ کند. این جریان تطبیق یافته، دائم بدن را نسبت به نحوه ی قرار گرفتن و گرایش وزن بدن نسبت به سبکی و سنگینی با انجام واکنش های مختلف بدن به حالت تعادل نگه دارد. این آگاهی و میل درونی به تعادل را می توان در یک بندباز به خوبی مشاهده کرد. در اینجا بندباز با نحوه ی تقسیم وزن نسبی بدن، باعث متعادل نگه داشتن خودش
می شود. در طبیعت یک درخت در یک باد شدید، شاخ و برگ ها به گونه ای حرکت می کنند تا تعادل درخت حفظ شود. تعادل نقطه ی مقابل عدم تعادل یا سقوط است.

فشار:

یکی از عوامل پنهان در حرکت فشار است. برقرار ساختن ارتباط بین حرکت و فشار کار پیچیده ای است. این جریان فشار به منظور ثبات بخشیدن و پایداری حرکت است.

جریان ترتیب دادن فشار می تواند منظم یا بی نظم باشد. نبودن تعادل در یک حرکت و یکدست نبودن حرکت می تواند با تغییر فشار کامل تر شود. حتی گاهی فشار عاملی است برای گمراه کردن حریف. از این رو اگر بخواهیم منظور حرکتی را بیشتر القاء کنیم  فشار را کم یا زیاد
می کنیم. تأثیر ناشی از وجود تعادل، نقش مستقیم با فشار دارد.
رابطه ی میان فشار و تعادل نسبی است و در جاهایی می تواند تعادل را به ناپایداری و نامتعادلی را به پایداری برگرداند. بنابراین عنصر فشار نامرئی است و تأثیرات ناشی از آن بیشتر دیده می شود. پدیده ی فشار را در یک جزء حرکت نمی توان ارزیابی کرد و وجود آن را به تنهایی نمی توان خوب یا بد دانست. ارزش آن بستگی به چگونگی استفاده از فشار در یک مورد خاص دارد. یعنی باید دید با استفاده از فشار در یک فرم حرکتی، معنا و هدف مورد نظر بدست می آید یا نه و اینکه برداشت و تعبیر حریف از آن چگونه می باشد. یا اینکه در یک ترکیب بندی حرکت وجود فشار و یا نبود آن چقدر تأثیرگذار است. ولی باید گفت: فشار یک عامل غیر منتظره و ناگهانی و پیچیده و بی ثبات است و گاهی به تنهایی می تواند حریف را سرنگون کند.

در نتیجه استفاده از فشار در ترکیب بندی حرکت اهمیت خاصی دارد. حتی در حرکت های ساده و منظم نقش تعیین کننده ای دارد. البته باید یادآور شد که باید بدانیم که در چه نواحی فشار وارد کنیم و به چه مقدار و چگونه با این کار حریف را به دشواری بیندازیم. در اینجا جهت حرکت فشار نقش زیادی دارد. بنابراین فشار خود به خود عامل تعیین کننده ای نیست. بلکه جهت و نسبت آن با حرکت مهم است. پس با یک جریان پایان ناپذیر، مانند فشار، می توانیم محور حرکت خود را تعیین کنید.

برجسته کردن بخشی از حرکت:

چیزی که قابل پیش بینی است، برجسته کردن بخشی از حرکت است. این کار جاذبه ی خاصی به حرکت می دهد. همچنین نقطه ی عطفی در برقرار کردن تعادل و هماهنگی در حرکت می باشد. در اینجا نقش محور افقی و عمودی در نقطه ی عطف حرکت بسیار مهم است. با این کار درک حسی کل حرکت بیشتر نشان داده می شود. اما در جایی لازم است که این برجستگی در حالت مبهم باشد. گاهی استفاده از این کار نوعی ثبات در کل حرکت ایجاد می کند. یا با این کار
می توانیم حریف را گیج کنیم. در اینجا یک ابهام و گنگی در حرکت ایجاد می شود و فهم و معنای حرکت را برای حریف دشوارتر می کند. این نوع ابهام جریان طبیعی متعادل ساختن حرکت را برای حریف غیر ممکن می کند و گاه به علت ابهام مذکور، شناخت منظور اصلی حرکت ناممکن می شود.

ایجاد این وضع مبهم از نظر قواعد اصول حرکت غلط است. اما در جایی کارساز است. اگر این کار با دلیل منطقی همراه باشد. مثلا داخل یک مغازه می شوید و روی دیوار نوشته ای می بینید. (نثیه نداریم) این جمله غلط املایی (نسیه) دارد. اما با این کار مغازه دار، مشتری را بُحت زده می کند.

اهمیت فشار:

علاوه بر تأثیر مثبتی که از روابط عناصر با ساخت کل حرکت ایجاد می کند. از راه های دیگری هم می شود تأثیر پدیده ی فشار را در یک حرکت افزایش داد.

هنگامیکه حریف در حال انجام یک حرکت است. به علت ناپایداری بعضی از قسمت های بدن در یک حرکت خاص، فشار بر این
قسمت ها در جهت و نیروی خاص، منجر به ناپایداری بدن حریف
می شود. راغب بودن بدن برای برگشت به حفظ تعادل تا حدودی حریف را از انجام کارش منصرف می کند.

در هر صورت به دلیل منطقی بر قسمتی از بدن حریف فشار وارد کنید. اگر این فشار قبل از شروع حرکت حریف باشد یک تأثیر را
می گذارد و اگر در حین اجرای حرکت حریف باشد تأثیر دیگری را خواهد گذاشت.

این موضوع نسبت به اختلاف وزن، اختلاف عضلات و جثه ی حریف و تناسب قد دو ورزشکار متفاوت است. حتی ترکیب بندی حرکت حریف می تواند بر نوع فشاری که وارد می کند تأثیر خاص بگذارد. البته فشار می تواند با یک دست و یا هر دو دست انجام پذیرد. شاید پاها هم در این کار نقش داشته باشند. نتیجه اینکه آگاهی به فشار و دانش و فهم آن اهمیت زیادی دارد.

هر گاه عامل فشار، منطبق با انتظارات ما باشد و حالت فشار به حد کافی بر حریف تلقین شود، نتیجه مطلوب حاصل می شود. اما هر گاه شرایط برعکس باشد و ترکیب بندی حرکت حریف با حداکثر فشار در مناطق درگیر بدن حریف باشد واضح است که فشار تأثیر لازم را نخواهد داشت.

نکته: به جایی از بدن حریف فشار وارد نکنید تا موجب متوازن تر شدن و یا متعادل شدن بدن حریف باشد. یعنی با این کار شما حریف را در شرایط تعادلی بهتری قرار داده اید.

اهمیت فشار در گروه ترکیب بندی های منظم و هماهنگ با شکل ها و ترکیب بندی های پیچیده متفاوت است. در نتیجه نوع فشار در هر کدام متفاوت خواهد بود. بنابراین نوع فشار بر حرکات ساده تر و کم تحرک تر متفاوت است با نوع فشار بر حرکات پیچیده تر و پر تحرک تر متفاوت است. باید توجه داشت که نوع فشار نسبت به قرینه سازی حرکت حریف انتخاب شود. اگر نقطه ای در قسمت چپ بدن حریف درگیر است، می توانید به نقطه ای خاص در قسمت راست حریف نیرو وارد کنید. در اینجا تأثیر فشار قوی به ضعیف یا برعکس با یک نظم خاص توصیه می شود. اکنون تجسم کنید که حریف بعد از وارد کردن فشار چه عکس العملی انجام می دهد. آیا فشار وارد شده از تحرک حریف می کاهد و یا بر تحرک حریف افزوده می شود؟ تنوع حالات گوناگون فشار و شیوه ی استفاده کردن از آن، نظیر وزن، اندازه و محل قرارگیری فشار نقش ارزنده ای دارد. یعنی توزیع فشار بر مبنای وزن و جهت حرکتی حریف بسیار مهم است. در عین حال می توان فشار های مختلفی را بر یک نقطه از بدن حریف وارد کرد و تأثیرات متفاوت آن را مشاهده کرد.

جمع شدن نیروی حریف:

 در روابط موجود در یک حرکت ترکیبی، جمع شدن نیروی عناصر حرکتی نسبت به یکدیگر، اصل دیگری را به نمایش می گذارد که در ترکیب بندی ها دارای ارزش بسیار است. این اصل از دو جهت دارای اهمیت است. اول اینکه وضع و حالت بصری حرکت در تأثیر متقابل نیروها نسبت به یکدیگر قرار می گیرند. نوعی رابطه ی بده و بستان
به وجود می آید. یک قسمت از حرکت با کل حرکت ارتباط برقرار
می کند. اما چون این قسمت به تنهایی کاری انجام نمی دهد، منحصرا نیازمند تأثیر متقابل اعضای حرکتی پشتیبان است. رابطه ی متقابل این اعضای حرکتی نسبت به یکدیگر و رقابت و نزاع اعضای بدن نسبت به یک حرکت خاص قابل توجه است.

اینکه اعضای بدن نسبتا مستقل از یکدیگر و به علت اندازه ی فاصله های مختلف بین اعضای بدن، بعضی حرکات دافع و بعضی جاذب یکدیگر می شوند و از یکدیگر به علت فاصله ی زیاد و کم تأثیر
می گیرند. در اینجا با فشار بیشتر حریف روابط شدیدتر واضح تر
می شوند و چند عضو دیگر هماهنگ شده و جاذب یکدیگر می شوند. هر چه این اعضاء بر یکدیگر تأثیر بیشتر بگذارند، پیوند بیشتری بین آنها برقرار می شود. در نتیجه با جمع شدن کلیت حرکتی با واحدهای منفرد، اعضاء حرکتی با یکدیگر اتصال برقرار می کنند.

اهمیتی که قانون جمع شدن در شکل حرکتی دارد، فهم چگونگی تأثیر اعضای حرکتی بر یکدیگر است. اهمیت شناخت این جریان حسی زمانی قابل ارزش است که شما بتوانید این نیروها را از هم جدا کنید و یک گسست و سستی بین آنها به وجود آورید. هر چقدر ماهرانه تر و دقیق تر فشاری بر یک نقطه ی خاص وارد کنید تا این اعضاء نتوانند مأموریت خودشان را انجام دهند، موفق تر خواهید بود. در اصل شما با این کار وضوح حرکت حریف را کم خواهید کرد و با اختلاف انداختن بین اعضاء حرکتی حریف، قانون جمع شدن را خنثی کرده اید.

تأثیرات نیروی مثبت و منفی در حرکت:

هر حرکتی را که انجام می دهید با یک سری اعضاء اصلی و یک سری اعضای کمکی و فرعی انجام می گیرد. این رابطه های حرکتی و پیوندهای سست و پایدار بین چند عضو حرکتی فهم حرکت را جذاب تر می کند. توجه به علائم مثبت و منفی در حرکت باعث می شود، معنی و اهمیت حرکت را بیشتر درک کنید.

با آنکه عناصر و رخدادهای حرکتی مستقل از یکدیگر هستند در عین حال با هم در اتحاد نیز می باشند. به عبارت دیگر با مواجه شدن با یک حرکت، آنچه تأثیر عمده بر شما می گذارد یا حرکت رو به جلو است یا عقب و یا حرکت به طرفین است. یا اینکه حرکت حالتی خنثی یافته و در حالت سکون است که در اینجا عضو حرکتی عنصر خنثی محسوب می شود. وجود مثبت و منفی در حرکت باعث یک سر در گمی در حرکت است. در این مرحله توجه به علائم و نشانه های حرکت به ما این امکان را می دهد که در برابر هر حرکت مثبت یک حرکت مثبت ایجاد کنیم و در برابر هر حرکت منفی باز هم یک حرکت مثبت ایجاد کنیم. یعنی بدون مخالفت با حرکت حریف آنچه که نفع ما در آن است انجام دهیم.

اما آنچه حریف را گمراه می کند اجرای حرکتی فعال است. یعنی اگر حریف حرکت مثبتی انجام داد، شما نیز تا جایی که برای شما ضرر ندارد او را همراهی کنید. در نتیجه این کار باعث می شود که نوعی ابهام در حرکت حریف ایجاد شود.

تعیین اینکه حریف دستش را به سمت شما می آورد و شما دست حریف را به سمت عقب هُل می دهید (مثبت - منفی). حریف دستش را به سمت شما می آورد و شما دست حریف را به سمت خودتان می کشید (مثبت - مثبت) این نوع تضادهای هم زمان یا طراحی دو حرکت همسو یا متضاد، نوعی سردرگمی در حریف ایجاد می کند. این حرکات
می توانند در جایی ساده و در جای دیگر نسبت به نیاز افراطی انجام شوند. در این مرحله اگر حرکتی را (یِر به یِر) انجام دهید یا اینکه حرکتی را ناهمگون (حرکتی که با شکل حرکت  حریف متفاوت است) اجرا کنید، ترکیب شکل دو حرکت با یکدیگر مفهوم جدیدی را به همراه خواهد داشت که منجر به تشکیل بُعد سومی از حرکت می شود.

برای انجام این حرکات داشتن یک نقشه و یک برداشت خاص ذهنی و استفاده از شیوه های خاص بسیار ضروری است. اما شیوه ی حرکت را باید مطابق با حرکت حریف و طبق الگوی سومی طراحی کنید. یعنی شیوه ی پیام حرکتی حریف را با کمی تفاوت شاید هم تقریبا شبیه به همان حرکت، بازسازی کنید یا اینکه یک حرکت متفاوت ایجاد کنید. این امر بستگی به تعابیر و برداشت شما نسبت به حرکت حریف دارد. با دانش بیشتر و عمیق تر نسبت به جریانات حرکت و نحوه ی
واکنش های صحیح نسبت به محرک های حریف، تعیین می کنید که شما کنترل حرکت را در به وجود آوردن معنایی به وسیله اشکال مختلف حرکات افزایش داده اید.

با یک قیاس ساده ی حرکت می توان گفت : هر حرکت بازگو کننده ی پیامی است. این مقدمه ای است برای درک پیام های حرکت و فهمیدن توانایی ها و پتانسیل موجود در حرکت خاص و اجرای حرکتی به منظور سرکوب کردن حرکت حریف می باشد. به وسیله ی شناخت حرکت می توان به محتوای حرکت پی برد و حرکتی مقبول تر انجام داد.

3

عناصر اولیه در ارتباط حرکتی:

هر حرکتی به هر شکلی، از یک سلسله عناصر اولیه تشکیل یافته است. منظور از عناصر اولیه حرکتی، کلیه پدیده های مرئی و نامرئی است که عبارتند از: خط منحنی، جهت، تنالیته ی حرکت، بافت، بُعد، مقیاس. این عناصر ماده ی خام علم حرکت هستند و به شکل های مختلف با یکدیگر ترکیب و تلفیق می شوند. انتخاب این عناصر و طرز تأکید بر برخی از قسمت های آن در یک حرکت، بستگی به نوع کارکرد حرکت دارد.

دانش علم حرکت بر اساس کنش و واکنش حرکات بر یکدیگر و تأثیراتی که بر یکدیگر می گذارند، شناخته می شود. بر این اساس برای شناخت یک واقعه ی حرکتی، ابتدا باید اجزای تشکیل دهنده ی آن را شناخت. همچنین این اجزاء را می توان جداگانه  و به صورت منفرد مورد بررسی قرار داد.

مشاهده می شود که با تغییر یکی از آن اجزاء حرکتی، کل حرکت دچار تغییر و دگرگونی می شود. یک اثر حرکتی را می توان از زوایای مختلف تحلیل کرد. اما بهترین روش برای تحلیل و فهم حرکت،
تجزیه ی آن به عناصر تشکیل دهنده ی اولیه ی آن است. با این کار فهم از یک حرکت بسیار عمیق تر می شود و می توان با تعبیر و تفسیر آن میزان قابلیت و موفق بودن یک حرکت را ارزیابی کرد.

در اینجا باید گفت: نوع انتخاب و میزان تأکید و نحوه ی استفاده از عناصر حرکتی برای رسیدن به تأثیر مورد نظر، عملی هنرمندانه است. هنر ورزشکار انتخاب و چگونگی پیاده کردن آن عناصر است. با این توضیحات فهم عمیق تر عناصر حرکتی و استفاده برای ترکیب بندی های مختلف اهمیت فراوان دارد. برای آنکه به درک کلی از بیان حرکت برسیم، بهتر است چند عنصر حرکت را جداگانه بررسی کنیم.

زاویه:

زاویه ساده ترین عنصر در ارتباط حرکت است. طبیعی ترین حالتی که چند عنصر حرکتی را شکل می دهد. اگر اعضای مختلف بدن با زوایای مختلفی قرار بگیرند. تقریبا فرم کلی شکل حرکتی پدیدار
می شود. زاویه به هر صورتی که باشد، اعضای دیگر را تحت تأثیر خود قرار می دهد. همچنین زاویه یکی از وسایل جهش و پرش است و یا می توان دست به حرکات ناگهانی (انفجاری) زد. هر چقدر
اندازه  گیری این زوایا  پیچیده تر باشد، تعداد زوایای بیشتری به کار گرفته می شود و در نتیجه شکل های پیچیده تری ساخته می شود. چند زاویه در اعضای بدن، خاصیت تبادلی دارند. به عبارت دیگر بر یکدیگر تأثیر می گذارند. آنها می توانند با یکدیگر ترکیب و همراه شوند و شکل های گوناگونی را به وجود آورند. این ادغام و ترکیب زاویه ها از لحاظ تنوع حرکت بسیار غنی به نظر می رسد. در اینجا نحوه ی عمل مخلوط شدن زوایا و برایند نیروهای آنها بر یکدیگر حائز اهمیت است . این جریان حرکتی که ترکیب چند زاویه به وجود می آورند، معنای خاصی به حرکت می دهند.

خط:

اگر دست یا پای خود را به سمت جلو یا عقب ببرید، احساس امتداد حرکت تقویت می شود. این حرکت عنصر خط است. می توان خط را به صورت دیگری شناساند. زیرا برای ترسیم یک خط ابتدا نوک قلم را روی کاغذ می گذارید(نقطه) و سپس آن را به حرکت در می آورید.

خط، عنصری ساکن و ایستا نیست. بلکه همیشه در حال جنب و جوش است و علی رغم آزاد بودنش دارای جهت و هدف است. همچنین کیفیت سیال و قابل انعطاف بودن خط (منحنی) به خط اعتبار بیشتری می دهد. زیرا خط با آزادی به آزمودن شکل های مختلف می پردازد. همچنین آشکار بودن اطلاعات حرکتی خط می تواند تا حدی ما را در چگونگی شکل گرفتن آن راهنمایی کند. این خاصیت خط نقشی بسیار مهمی در شناخت حرکت حریف دارد.

خط می تواند صاف، منحنی یا لرزان باشد. خط ممکن است ظریف و نازک و یا درشت و سنگین باشد. خط ممکن است حالتی جستجوگر و یا سرگردان به خود بگیرد. حتی می تواند درلرزش های خفیف و خاص که حتما با چشم دیده نمی شود به وجودآورید. همچنین خط می تواند تحت تأثیر فشارهای مختلف در جای جای از قوی به ضعیف یا برعکس و یا ترکیبی از حالت های مختلف اجرا شود. بنابراین حتی خطوط مستقیم نیز می توانند بیانگر احساسات فردی ورزشکار باشند و مهم اینکه نشان دهنده ی نحوه بینش او نسبت به حرکت می باشد.

شکل (فرم):

شکل دارای ویژگی های مخصوص به خود است و هر شکل حالات و خصوصیات مخصوص به خودش را دارد که یا به علت شکل ذاتی آن است و یا به علت تعبیرهای مختلفی است که در ترکیب با عناصر مختلف به خود می گیرد. بعضی از شکل ها توانایی انبساط و انقباضی را دارا می باشند و در بعضی شکل ها، پیوستگی خاصی مشاهده
می شود.

جهت:

هر شکلی می تواند در جهات مختلف حرکت کند. انتخاب هر یک از این جهت ها تداعی کننده ی یک معنای خاصی می باشند. آنچه در انتخاب جهت مهم است، برقراری نوعی تعادل در کل حرکت است، اما انواع جهت ها (بالا- پایین- چپ- راست- مورب جهت دورانی) معنای خاصی را القاء می کنند.

کلیه ی جهت های نامبرده ورزشکار را در رسیدن به تأثیری خاصی در یک ترکیب بندی هدایت می کند.

مرز بین دو جزء حرکتی:

معمولا در محل تلاقی بین دو جزء حرکتی، میزان و شدت نیروی خاصی اعمال می شود به علت وجود نسبی این میزان حرکتی به صورت یکنواخت و یکدست پدید می آید. چنین به نظر می رسد که کل حرکت تعریف خاص پیدا کند و دیگر جزء حرکتی دیده نمی شود.

این کار به سبب استفاده از زبری و نرمی در حرکت و استفاده از زوایای صحیح حرکت را متعادل تر می کند. همچنین جنس و بافت حرکت نیز در میزان روانی حرکت نقش مهمی دارد. علت اینکه حرکتی را به صورت خاص می بینیم، دقیقا همان چیزی است که در مرز بین دو جزء حرکتی اتفاق می افتد. این نقاط بسیار ریز نقش تعیین کننده و سرنوشت سازی در خلق یک حرکت دارند و تا آنجا پیش می روند که انعکاس یک حرکت در زمان ایجاد می شود؟ اینجاست که حرکت در تبلور اهداف قرار می گیرد. این فرایند درجاهایی (کم و زیاد) اجتناب ناپذیر است. مطابقت این نوع تغییرات ظریف در کل حرکت، اعضاء حرکت را چنان به هم پیوند می دهد که همگی یکی
می شوند و به یک وحدت کل می رسند. اما اغلب افراد به وجود این نوع حساسیت ها پی نبرده اند.

رنگ:

نظرات گوناگونی می توان درباره ی رنگ حرکت تدوین کرد. اما رنگ حرکت بیش از همه به عواطف و احساسات آدمی سروکار دارد. اگر بگویم که رنگ حرکت مثل چاشنی غذاست، شاید درست باشد. اما کافی نیست.

رنگ حرکت در واقع حاوی اطلاعاتی است که عناصر حرکت را به هم پیوند می دهد. خلاصه آنکه رنگ حرکت به اصل حرکت کیفیتی خاص می دهد. می توان گفت که رنگ حرکت حالت انقباض و انبساط می دهد و تا آنجا کیفیت حرکت را ارتقاء می بخشد که به حرکت عمق و برجستگی خاصی دهد.

جنبه ی دیگر قابل بررسی درباره ی رنگ حرکت، میزان اشباع بودن آن است. منظور از اشباع بودن رنگ حرکت، درجه و خلوص نسبی حرکت است. یعنی درجایی از حرکت، کم رنگ تر و در جایی دیگر پر رنگ تر جلوه می کند. حتی در جایی از حرکت درخشان تر و در جایی دیگر چرک تر است. این خلوص در رنگ حرکت، جذابیت و تنوع بیشتری به حرکت می دهد. بنابراین هر چه رنگ حرکت بیشتر باشد، نوع حرکت تند تر است. هرچه میزان رنگ حرکت کم رنگ تر باشد، رنگ حرکت ملایم تر و آرام تر است. در نتیجه انتخاب میزان اشباع بودن رنگ حرکت، بستگی به منظور خاص ورزشکار در ارتباط با حرکت دارد.

دلیل دیگر اهمیت رنگ در حرکت به نیاز شدید حرکت به حفظ تعادل است. خلاصه اینکه، رنگ مهمترین عنصر از نظر احساس در حرکت است. بنابراین دارای نیروی ویژه ای در انتقال حرکت است. به هر حال وقتی رنگ حرکت انتخاب می شود، معنای بسیار زیادی همراه آن منتقل می شود.

بافت:

بافت آن عنصر حرکتی است که بسیاری اوقات به عنوان حس لامسه ایجاد می شود. در حقیقت ما می توانیم، بافت یک پدیده ی حرکتی را با لمس کردن باز شناسیم و ارزش آن را دریابیم.

بافت حرکتی از پیچیده شدن چند عنصر حرکتی با یکدیگر، دارای کیفیت ملموس می شود. در اینجا بافت دارای کیفیت حسی منحصر به فردی می شود.

بافت ترکیبی، کمیتی است که پیوست عناصر حرکت متنوع نشان داده می شود. شناخت این کیفیت به رفتارهای حرکتی شما بستگی دارد. به هر حال بسیاری از دریافت های حسی - حرکتی ما مربوط به غرایض می باشد. جعل کردن نوع بافت حرکتی که در طبیعت وجود ندارد،
می تواند وسیله ی دفاعی بسیار خوبی باشد.

مقیاس: (اندازه)

تمام عناصر حرکتی می توانند تأثیر یکدیگر را تعدیل کنند و تغییر دهند. مهمترین عامل این جریان مقیاس است. اندازه ی شکل ها نسبت به یکدیگر و وابستگی و اشتراکات بین حرکات حالات گوناگونی به وجود می آورد. مقیاس بزرگی یا کوچکی حرکات و درمجاورت هم قرار گرفتن آنها با یکدیگر شکل های بدیع ایجاد می کند. اما وقتی بزرگی یا کوچکی اشکال مختلف یک حرکت را با هم مقایسه می کنید، با کنار هم قرار دادن این اشکال کوچک و بزرگ و ترتیب بکارگیری آنها نسبت به یکدیگر، اندازه ی نسبی کل حرکت را به ما نشان می دهد. با این حال نتایج مقیاسی حرکات نسبت به یکدیگر مطلق نیستند و به آسانی دچار تغییر و دگرگونی می شوند. در اینجا آنچه درباره ی بزرگی و کوچکی گفته شد، فقط به خاطر مقایسه است و هیچ ربطی به
با اهمیت تر بودن عناصر حرکت ندارد. شاید یک حرکت کوچک نقش تعیین کننده تری نسبت به یک حرکت بزرگ تر داشته باشند. اما آنچه همیشه همراه مقیاس می آید این است که سرعت در کنار یک شکل به آن محتوی می دهد. چه بسا یک حرکتی که باید با سرعت کمتر اجرا شود و یا برعکس.

یادگیری این موضوع که اندازه ی یک حرکت را با منظور و مقصود خودمان طراحی و انطباق دهیم ، بسیار مهم می باشد. با زیر نظر داشتن حساب شده ی مقیاس و اندازه ی حرکت حریف می توان حتی از روزنه ی کوچکی، فن خود را بر حریف تحمیل کنید.

بُعد سوم حرکت:

اوج حرکت در نشان دادن بُعد سوم حرکت است. در بسیاری از مواقع لازم است تا شکل حرکتی حریف را با شکل حرکتی خود طوری تطبیق دهید که نظیر مکمل حرکت حریف باشد. بهترین شیوه ی القاء بعد سوم حرکت برمبنای نرینگی و مادگی است. برای مثال یک سنگ را از وسط بشکنید. ملاحظه می کنید که زوایای شکسته شده داخل هم قرار می گیرند. درست است که این دو شکل شبیه هم نیستند، اما وقتی کنار هم قرار می گیرند، طوری همدیگر را پوشش می دهند که هیچ درزی باز نمی ماند و کاملا داخل هم چفت می شوند. در اینجا لازم است ورزشکار تا حدی بدن خود را طوری با بدن حریف تطبیق دهد که هنگام چسبیدن به حریف کاملا با آن چفت شود. در این حالت عنصر قالب، کیفیت انجام حرکت و سرعت عمل مناسب است. بنابراین بُعد سوم به مراتب اصلیتر از یک حرکت واقعی است.

میدان دید:

قرار گرفتن در فاصله ی مناسب، نسبت به حرکت حریف به کمک چشم ها صورت می گیرد. مستقر شدن در زاویه ی مناسب و فاصله ی مناسب نسبت به حریف احتمال موفقیت را بیشتر می کند. اما مواظب باشید حریف پیش دستی نکند. ورزشکاری که بتواند با محدود کردن میدان دید حریف نگذارد که حریف اندازه و مقیاس حرکت را به خوبی درک کند، استراتژی مناسبی انتخاب کرده است. در اینجا حریف قادر به تخمین دقیق مقیاس ها و شناخت بیشتر جزئیات نیست. همچنین تفاوت های بین حرکات را به خوبی درک نمی کند. در اینجا دیدن نیمرخ جزئیات متری را به نمایش می گذارد. برای همین سعی کنید طوری دور حریف بچرخید تا حریف کاملا روبروی شما قرار نگیرد. زیرا حساسیت عکس العمل حریف بیشتر می شود. به خاطر جاگیری مناسب، حریف نمی تواند کار خاصی انجام دهد.

عنصر دیداری حرکت:

عنصر دیداری حرکت، در واقع به صورت حقیقی نمایش داده می شود. بنابراین عنصر دیداری حرکت قابل وصف می باشد. یعنی صورت حقیقی حرکت، سرعت است. که یکی از مهمترین تجربیات حرکتی ورزشکار محسوب می شود. عنصر حرکت بر خلاف برخی دیگر از عناصر وابسته به حرکت که گاهی به صورت مصنوعی و کاذب به وجود می آیند، شخصیتی حقیقی دارد.

می دانیم حرکت تصاویر فیلم با سرعت های متفاوتی قابل دیدن است. هر چقدر شما حرکت واقعی یک فن را آهسته تر انجام دهید. اجزاء و عناصر سازنده ی آن بیشتر آشکار می شوند. درنتیجه اینکه درک بهتری نسبت به حرکت خواهید داشت. اما در سرعت های آهسته، سعی کنید تداوم حرکت به صورت طبیعی و پیوسته باشد. یعنی کل حرکت به نسبت کم یا زیاد شدن سرعت یکدست تغییر کند. گاهی ممکن است به علت ریتم و آهنگ موجود  در یک حرکت ترکیبی، حالت حرکت کمی تغییر کند. این امر بستگی به نوع سرعت و خصلت های ویژه فن مذکور دارد.

وقتی فنی اجرا می شود، چشم با نگاهی سریع در عمل بازخوانی انضباطی خاص حرکت، عناصر حرکتی مختلف را با هم قیاس کرده و مورد بررسی قرار می دهد. اما وقتی چشم و ذهن با یکدیگر مسیر حرکتی را با هم مروری کردند، نقش ویژه را ایفا می کنند. به این ترتیب نقاطی که به این حرکت می توان بدل زد کشف می شود و شاید در یک فن در حالت های مختلف ده ها و شاید صدها روش برای بدل زدن وجود داشته باشد. این دگرگونی های حرکتی، نتیجه ی تحرک و جنبش مغز، نسبت به حالت ها و مقیاس های مختلف حرکتی است. بلکه این تحرک مغزی در عمل نیز به وجود می آید.

می توان گفت: حرکت به عنوان یک جزء از عناصر حرکتی دارای ویژگی افسونگری است. یعنی ورزشکار با تجربه می تواند با یک حرکت صحیح حرکت حریف را مسخ و نابود کند. مانند نهنگی که در دریا ماهی کوچکی را می بلعد. تحقق این منظور بهتر از درک حرکت حریف نیست.

تمام عناصری که تا اینجا ذکر شد، مواد خام و ساده ای هستند که ارتباط و تفکر حرکتی با استفاده از آنها شکل می گیرد. این عناصر در عین سادگی قابلیت های ویژه ای دارند. یادگیری و فهم این عناصر، بسیاری از اندیشه های حرکتی را شکوفا می کند. زیرا برای تدوین حرکت، نیاز به فهم عمیق عناصر ساده است.

4

شرحی بر پیام های حرکتی:

پیام های حرکتی با دو روش بازشناسی می شوند. از راه بازنمایی یا شبیه سازی که از راه مشاهده و پیش بینی می بینیم و باز می شناسیم. از راه انتزاعی، یعنی تحلیل کیفیت حرکتی با رمزگشایی مؤلف های حرکتی که بدانها معنا داده است. این سطوح بازشناسی با یکدیگر بستگی دارند و یکدیگر را پوشش می دهند. اما آنقدر از یکدیگر متمایز هستند که بتوان آنها را جداگانه از لحاظ کیفیتشان بررسی کرد. اطلاعات حرکتی برای بقا و بالا رفتن سطح آگاهی حرکت دارای اهمیتی فوق العاده می باشند که بتوان آنها را جداگانه از لحاظ کیفیتشان بررسی کرد. اطلاعات حرکتی برای بقاء و بالا رفتن سطح آگاهی حرکت دارای اهمیتی فوق العاده هستند. اما تا کنون شناخت پدیده های حرکتی ضروری در نظر گرفته نشده است. در اینجا لازم است مقایسه ای از لحاظ قابلیت و میزان تأثیرپذیری یک عنصر حرکتی بر عناصر حرکتی دیگر تلاش کنیم و آن را بیاموزیم.

ما باید بتوانیم خوب ببینیم و آنچه را که می بینیم، خوب بفهمیم. یعنی بسیاری ازمسائل حرکتی را از راه دیدن تجزیه و تحلیل کنیم. مسأله ی مهم این است که چگونه می توان با یک حرکت ارتباط برقرار کرد.

شیوه ی شبیه سازی:

واقعیت یک حرکت را می توان از طریق شکل کلی آن و خطوط و جزئیات مهم تشخیص داد. هنگام بازنمایی دقیق یک حرکت دانستن جزئیات ظریفی مانند: نسبت اندام ها، اندازه و نحوه ی حرکت آنها و غیره برای تشخیص حرکت، ضروری است. بنابراین هنگام بازنمایی یک حرکت، هر چه جزئیات بیشتری دقت کنیم، حرکت آسان تر می شود. در حقیقت نوعی بینش هوشمندانه، لازم است. تا به یک شناخت کامل نسبت به کل جریان حرکت دست یابید. در این حالت ویژگی های موضوع حرکت را بیشتر درک می کنید و با دیدن جزئیات بیشتر، حتی می توانید از آن گزارش تهیه کنید. فراموش نکنید: شاید یک موضوع کم اهمیت نقش اساسی در حرکت داشته باشد. مهم آنکه نحوه ی حرکت را دریابید.

نخست انتزاعی کردن یک حرکت پیچیده، معنای آن را آسان تر می کند. در این حالت شکل حرکت آنقدر ساده می شود تا دیگر شباهتی به واقعیت نداشته باشد.

شیوه ی رمزگشایی:

برای رسیدن به کشف حرکت، رسم انتزاعی لازم است و باید آن را بسیار ساده کرد. به طور کلی رسم یک حرکت نباید دارای جزئیات باشد. اما تا حدودی کیفیات حرکتی در آن گنجانده شود.

شیوه ی انتزاعی:

اگر حرکت را آنقدر تقسیم کنیم تا عناصر اولیه ی آن باقی بمانند. در واقع این همان عمل انتزاعی کردن حرکت است. اساس این کار شناخت راحت تر عناصر تشکیل دهنده ی یک حرکت و چگونگی به اجرا گذاشتن آنهاست. نوعی سادگی به منظور دست یافتن به معنای عمیق تر حرکت است. با شناختن روابط و جزئیات نحوه ی شکل گیری حرکت و مسیر تعادلی حرکت را کشف می کنید.

شیوه ی شبیه سازی حرکت، راهگشای انتخاب شیوه ی حل مسائل حرکتی است. هم برای ارتقاء حرکت شناخته شده و هم برای شناخت (اجزاء فیزیکی حرکت) اهمیت دارد.

ظاهرا باید این طور نتیجه گیری کرد که هر چقدر درک ما نسبت به حرکت گسترده تر و عمیق تر باشد، زیر ساخت حرکتی صحیح و به آنوتومی تشریحی حرکت نزدیکتر می شوید.

روابط متقابل سه نوع:

انواع سه گانه ی پدیده حرکتی سهم زیادی در پختگی یک حرکت دارد. برای پدید آوردن یک حرکت، بسیار ضروری است تا اطلاعات کافی داشته باشید. هر یک از این انواع شبیه سازی و انتزاعی و رمزگشایی خصوصیات ویژه ی حرکت را بیشتر نمایان می کنند. اما این خصوصیات با یکدیگر روابطی متقابل برقرار می کنند و تأثیر یکدیگر را فزونی می بخشند. اگر بخواهیم گزارش دقیقی از حرکت بدهیم، بهترین روش، استفاده از شیوه ی شبیه سازی است. این اتفاق
می تواند با فیلم برداری یک حرکت صحیح صورت پذیرد. یک حرکت فیلم برداری شده را، آهسته کنید تا جزئیات آن را بیشتر ببینید. با دقت به جزئیات نگاه کنید. آنوقت نقطه ضعف های حرکت را خواهید شناخت.

به هر صورت با دخالت و کنترل تصویر با سرعت های مختلفی که تکنولوژی ویدئو به ما می دهد، چه از لحاظ تکنیک و چه از لحاظ سبک کاری، جزئیات را به دقت مشاهده کنید.

جریان خلق یک حرکت به طور خلاصه از مراحل متعددی تشکیل شده است که به تدریج با ریزه کاری ها و انتخاب های نهایی کامل تر
می شود. وضعیت نهایی در واقع همان هدفی است که ورزشکار در نظر داشته است. جریان و دریافت یک پیام حرکتی حالت معکوس دارد. یعنی ابتدا باید متوجه پیام ها و مطالب حرکتی حریف باشید. سپس در مرحله ی بعد راه حل موضوع و ترکیب بندی خاصی را انتخاب کنید. اما شرط اول آن است که شما عناصر اولیه و فنون به کار رفته را بشناسید. اگر ورزشکار راه حل درست را انتخاب کند، باعث می شود که تمام کارکردهای حرکتی حریف را خنثی کند. بنابراین معنا کردن حرکت حریف و ترکیب بندی درست مثمر ثمر است. نتیجه اینکه یک حرکت سازمانی مؤثر است که به روابط متقابل حرکتی حریف شناخت پیدا کند. در اینجا نیروی تفکر هر دو حریف در ارتباط حرکتی با یکدیگر به مقابله برمی خیزد.

جنبش و تحرک در حرکت:

برای اینکه هنگام اجرای حرکت برکار خود تسلط داشته باشید، فهم صحیح رابطه میان پیام های حرکتی است. آشنایی با خصوصیات عناصر اولیه ی حرکت و دریافت های حسی از طرف دیگر لازم است. این اطلاعات هنگام اجرای فنون حرکت و ترکیب بندی آنها بسیار مهم است. با شناخت این مسائل می توان بر ایجاد معنای حرکتی احاطه ی کامل داشت.

هماهنگی بین حرکات:

هماهنگی و کنترل تکنیک های حرکتی به صورت قطب های متضاد در مقابل یکدیگر قرار می گیرند. علت این کار فقط به خاطر حفظ تعادل است. اهمیت اجرای این تکنیک بر کنترل حرکت و بر زیباشناسی حرکت می افزاید. در این مرحله بعضی از اجزاء حرکت در جاهایی مستقر می شوند تا تعادل بهتری داشته باشند. شاید بعضی از این اجزاء کار خاصی را انجام ندهند. اما نتیجه کلی نقش مهمی دارند.

شاید این مفهوم در مقابل وحدت بین حرکات و اتحاد بین اعضای حرکت قابل قبول تر باشد. یعنی در یک نظم منطقی اعضای حرکت با یکدیگر روابط دوستانه برقرار می کنند و در یک جریان حرکتی هر کدام از اعضاء کار خود را به خوبی انجام می دهند. این رابطه اصلی بین اعضاء حرکت جزء اصول اولیه ی شکل سازی حرکت است. با این کار معنای حرکت قوی تر بیان می شود. در نتیجه ارتباط برقرار ساختن با حرکت آسان تر می شود.

در جریان این هماهنگی و تضاد (کنتراست) است که عامل مهمی دیگری شکل می گیرد و کلیت یک سیستم حرکتی را منسجم تر می کند. در اینجا نقش اعضای حرکت در مقابل هم قرار می گیرند و در کل جریان بصری فوق العاده ای را ایجاد می کنند. در این مرحله یک نظم هماهنگ و با شعور و آگاهی خاصی اتفاق می افتد. چگونگی حرکت و چگونگی درک حرکت توأم اتفاق می افتد. در این لحظه به نظر
می رسد اعضای حرکت جویای هماهنگی و آرامش بیشتری هستند. آنچنان حرکت بسط و گسترش می یابد که همه ی اعضای حرکتی در یک نظم واقعی شرکت دارند و محرک های مختلف به صورت یک کل جدا ناپذیر و دور از تشنج و تنش با یکدیگر همکاری می کنند تا
پدیده ی حرکتی به دور از ابهام و سردرگمی به وجود آید و یک سبک باری حرکتی در جریانات حرکتی بدن خلق می شود.

باید یادآور شوم که کنتراست نقطه ی مقابل تعادل است. کنتراست یا تضاد بر هم زننده ی تعادل است. اما همین تضاد حرکت در مقابل یک حرکت دیگر تعادل واقعی را شکل می دهد. یعنی تضاد حرکت در مقابل یک حرکت دیگر تعادل واقعی را شکل می دهد. یعنی تضاد به تنهایی یعنی نا متعادلی. اما با یک حرکت دیگر خود تعادل واقعی است. برای مثال یک شناگر رشته ی کرال سینه را در نظر بگیرید
پاهای شناگر عکس یکدیگر و در نقطه ی مقابل هم بالا و پایین 
می شوند. اما همین پاها حرکت بدن را در حالت تعادل نگه می دارند و این امر به نقطه ی حرکت دو پا در لحظه ی مساوی بستگی دارد.

یعنی زمانی که دو پا می خواهند از کنار یکدیگر عبور کنند و کاملا با هم مساوی می شوند. اینجا نقش دست ها هم به نسبت نقش پاها انجام می گیرد و این هماهنگی بین دست ها و پاها با یکدیگر عین تعادل واقعی است. حرکت شناسان معتقدند: حرکتی را که در ذهن می بینیم و درک می کنیم در حال تصفیه شدن و کامل تر شدن است. به همین ترتیب به نظر می رسد که جریان زنده ماندن حرکت نیاز شدید به تجربیات حسی حرکتی و بخصوص تجربیات دیداری است. ما از طریق دیدن خود را به جریان حرکت متصل می کنیم و به باطن حرکت پی می بریم. حالا جریان دیدن در حین عمل است، باید به خود جریان توجه کنیم نه به اجزاء آن.

اهمیت کنتراست در عمل حرکت:

هر عنصر حرکتی می تواند به صورت های کنتراست های مختلف ظهور کند. برای مثال خط ممکن است بسیار رسمی یا حالت نرمی و آزاد و یا نقطه نقطه (بریده - بریده) و یا حالتی زبر و.... داشته باشد. همینطور با استفاده از کنتراست های مختلف در یک حرکت در
لحظه ی های متفاوت، احساس حرکتی خاصی را به وجود آورد. اکنون با تحلیل ترکیب بندی کنتراست، می توان حرکت های سریع خلق کرد. بدین سان کنتراست به محتوای حرکت وضوح بیشتری می دهد.

اهمیت عامل کنتراست، بیانگر خاصیت فیزیکی حرکت است. حرکت دارای درجات مختلف است. اما گاهی یک حالت توانایی حرکت را بیشتر می کند. این مطالب گفته شد تا نتیجه ای بگیریم: وجود تضادها در حرکات بدن، حرکت سه بُعدی کامل تری را شکل می دهد. این نقشه های حرکتی به وسیله ی ذهن تشخیص داده می شود. بنابراین انتخاب زوایای حرکتی مختلف و یا انتخاب ریتم های مختلف نسبت به همین تضادها و تعادل ها به وجود می آید. هر چقدر تضاد یک حرکت
تغییر کند، تعادل آن حرکت هم متفاوت تر می شود. برای مثال چند عصاره ی خوشبو را در نظر بگیرید که با مخلوط کردن آنها با یکدیگر بوی جدید ایجاد می شود. هر چقدر شما از تک تک این عصاره ها شناخت بیشتری داشته باشید، بهتر می دانید که چگونه و با چه مقدار باید آنها را با یکدیگر ترکیب کنید تا یک عطر مطبوع تری بدست آید.

اهمیت کنتراست در ترکیب بندی حرکت:

حرکت قبل از هر چیزی عبارت است از دریافت و ادراک حسی نقش های حرکتی و این جریان به دلیل نیاز ذهن به تشخیص و فهم حرکت انجام می گیرد. باید گفت نقوش یعنی درست ترسیم کردن حرکات برای انجام حرکت بدور از ابهام است. یعنی در اجرای یک حرکت وضعیت مبهمی به وجود نیاید. قاطعانه باید گفت: استفاده از دستگاه حسی حرکتی و توجه به علائم حرکت به صورت گاهی کاملا متعادل و گاهی اندکی نامتعادل ثبات حرکتی را به وجود می آورد.

اجرای حرکتی پایدار و اندکی ناپایدار. این حالت واقعی خود زندگی است. در اینجا حالت های مبالغه و تأکید و گاهی حالت های سست و کم رنگ شکل می گیرند. گاهی تضعیف و رقیق شدن حرکت لازم است.

در واقع این کنتراست و تضاد است که با یک نوع سازماندهی در عناصر حرکتی به تأثیر آنها بر یکدیگر به منظور حفظ تعادل است. به نظر می رسد پدیده هایی که با یکدیگر تضاد دارند، معنا و مفهوم خاص یکدیگر را تقویت می کنند. بنابراین فقط تراز کردن حرکت و هماهنگی محض لازم نیست.

اجتناب از این موارد باعث سردرگمی و خارج شدن از ریتم حرکتی می شود. همچنین روشنی و تاریکی، زبری و نرمی، سردی و گرمی و... لازم و ملزوم یکدیگر هستند. خوب بودن وضع موجود حرکت، بستگی به استفاده ی صحیح و ارتباط صحیح مواردی که گفته شد، متفاوت است. کاملا معلوم نیست که منظور از حرکت خوب، نظم تقارنی مطلق است یا نه و یا اینکه حرکت کامل یا متصل کردن حرکات و استفاده از حرکات نیمه و یا جمع و جور کردن شکل های حرکتی چیست؟ همه ی این موارد باید در جای خود به روش صحیح و منطقی انجام پذیرد.

بنابراین نباید نظم مطلق، ایده های حرکتی ما را بسازد. چرا که تعیین و تشخیص آن آسان می باشد و واکنش نسبت به آن هم قابل پیش بینی است. با این تعریف باید گفت: حرکت بنای ساختمان نیست تا کیفیت ثبات و تعادل کامل از طرح درآید. در نتیجه یک طراحی کاملا هماهنگ و کاملا منطقی شکل می گیرد.

آگاهی کامل از قانون طراحی ساختمان، کاملا جوابگوی آگاهی از طراحی حرکت نیست. چرا که جوابگوی نیازهای ناخودآگاه حرکت را نمی دهد. برای همین حرکت یک کار طبیعی است و خوب بودن حرکت ناخودآگاه اتفاق می افتد. اینکه حرکت یک کار طبیعی است و خوب بودن حرکت نباید الزاما با قرینه سازی انجام پذیرد. می توان خوب بودن را در تعادل بین حرکات جستجو کرد و همچنین ارتباط او با حرکت حریف و مفهوم بخشیدن به درک بین دو حرکت است. حرکتی که یک دوگانگی در وجود آن نهفته است و هر لحظه امکان تغییر دارد. اما نباید تصور کرد، فهم انجام یک حرکت، فقط با فهم حرکت حریف امکان پذیر است و نیازی به انجام شیوه ی متفاوت ندارد. گاهی لازم است در یک فعالیت واقعی شیوه ی متفاوتی را انتخاب کنید. در اینجا اجرا نقض کردن حرکات حریف است.

قرینه سازی حرکت:

برای یافتن تعادل الزاما نباید آن را قرینه سازی کنید. اما لازم است قرینه سازی را یاد بگیرید. همینطور از طریق غیر قرینه سازی علم تعادل را حفظ کنید. در اینجا حرکت دارای تعادلی است که از تقارن محور مرکزی برخوردار نیست. این بستگی به هارمونی و هماهنگی بین حرکات دارد. ایجاد وضع طراز شده و هماهنگ در طرح های حرکتی، شیوه ی مفیدی است. اما در حرکت عنصر ماجراجویی و تحرک وجود دارد و در حل مسائل مربوط به ترکیب بندی و تعادل نقش مهمی دارد.

تضاد رنگی در حرکت:

تضاد رنگی حرکت از سه جنبه قابل پیش بینی است:

1- جنبه ی رنگی

2- جنبه ی اشباع

3- ماتی یا درخشندگی

مهمترین کنتراست رنگی بین سفید و سیاه است. شاید قبل از این نوع کنتراست، کنتراست سرد  و گرم اهمیت داشته باشد.

برای نشان دادن ساختار حرکت، رنگ های گرم (قرمز- زرد) به هنگام بیان حرکت استفاده

می شوند. از این کیفیت برای قدرت و جنب و جوش بکار می رود. همینطور رنگ های سرد به هنگام بیان انقباض حرکت استفاده می شود.

اما رنگ های مکملی هستند که مکمل های کنترل کننده نام دارند. بر طبق نظریه رنگ، این نوع رنگ ها مکمل رنگ های سرد و گرم هستند. در اینجا رنگ های مکمل بر شدت حرکات مجاور تأثیر
می گذارند. و مانند رنگین کمان عمل نمی کنند. با این توضیحات جریان حرکت را با ترکیب رنگی مشخص می توان مشاهده کرد. تلاش حرکت برای رسیدن به حد اعتدال بین رنگ ها بی وقفه ادامه دارد. در اینجا وسیله برای کنترل سرعت و کنترل حرکت می باشد.

تضاد در اشکال حرکتی:

تمام حرکات نیازمند نوعی تعادل و توازن (آسایش حرکتی) در جریان حرکت هستند. هنگام استفاده از عناصر دیداری می توان تمام نظم و تعادل یک حرکت را مشاهده کرد. با کیفیت های مختلفی که در شکل حرکات به وجود می آوریم.  با ساختن شکل های قرینه و متضاد،
می توانیم تعادلی نسبی درحرکت برقرار کنیم. کیفیت های متضاد عناصر حرکتی در کنار یکدیگر موجب روان تر شدن حرکت
می شوند. فایده ی اصلی این تکنیک، برجسته تر کردن حالت احساسی حرکت و تقویت کننده مقاصد ترکیب بندی حرکت است.

تضاد در اندازه ی حرکت:

ایجاد تغییر و دست بردن در مقیاس حرکت باعث تقویت حرکت می شود. اما این کار باید معقول و منطقی باشد و دلیل محکمی برای استفاده از آن وجود داشته باشد. در اینجا رابطه ی فیل و عاجش را در نظر بگیرید. یا رابطه ی گوزن و شاخ هایش را در نظر بگیرید. از حیوانی عظیم الجسه مانند فیل، چنین عاجی دفاع می کند. این تضاد (کوچکی، بزرگی) بین فیل و عاج شیه اجرائی گوناگون استفاده از عاج را بیان می کند. در اینجا انتقال معنا با شدت و سرعت بیشتر صورت
می گیرد.

می توان گفت: انواع تضادها هر یک در جاهای خود، ابزار بسیار مفیدی برای نظم بخشیدن به حرکت می باشند.

هر پیام حرکتی، ترکیب پیچیده ای از عناصر گوناگون است و هر لحظه ایجاد نامتعادلی و سرگردانی در آن وجود دارد. اگر بخواهیم نتیجه ی نهایی کار دارای تعادل بیشتری باشد، باید سعی کنیم مفاهیم کلی و مبهم را به کمک کنتراست (تضاد بین حرکات) مفهوم و دقت بخشیم و به هنگام اجرای یک حرکت به حرکت هویت بدهیم. برای همین عناصر حرکتی باید به صورتی اجرا شوند که پاسخگوی مقصود مورد نظر باشند. بدین منظور کنتراست، پلی میان حرکت و تعادل است.

5

نکاتی برای ارتباط بهتر حرکت ها:

خصوصیات محتوای حرکت به طور مستقیم یا غیر مستقیم با پیام اصلی حرکت ارتباط دارد. اما در ارتباط دیداری شکل و محتوا از یکدیگر جدا نیستند.

ممکن است یک حرکت با دو نوع محتوا بکار گرفته شود. در هر یک از این موارد، محتوا به نوع خاصی جلوه می کند. شاید یک حرکت از چند نوع مختلف از عناصر حرکتی باشد. اما هر یک از اجراها از نظر ترکیب بندی و شدت عناصر یادگیری به یک میزان نباشد. بنابراین نحوه ی بیان هر یک متناسب با نوع کاربرد مخصوص خودش است.

برای رسیدن به هر مقصدی، راه های زیادی وجود دارد. اما آن راهی باید انتخاب شود که واکنش بهتری نسبت به حرکت حریف داشته باشد.  ورزشکاری که یک پیام حرکتی را مشاهده می کند، آن را خواه ناخواه مورد تعبیر ذهنی خود قرار می دهد. برای اینکه بتوان آن حرکت را بهتر فهمید، ترکیب بندی و هارمونی حرکت را باید به دقت سنجید و تعابیر ذهنی آن را درک کرد. نتیجه ی نهایی دیدن یک شکل حرکتی، شناختن رابطه ی عناصر و وابستگی های آنها با یکدیگر است. شناخت نیروی نهفته در حرکت و مقتضایت و پیامدهای آن و تأثیر متقابل حرکت نسبت به حرکت شما، تعیین کننده است. اجزای اولیه هر شکل حرکتی و هارمونی حرکت همواره به موازات یکدیگر پیش می روند. اما اجزاء هر چه باشند، این ترکیب بندی است که مهمترین عامل از نظر مفهوم حرکت محسوب می شود.

ارتباط پیام های حرکتی با ساختار حرکت:

اسلوب بیان یک حرکت، تکنیک اجرای آن فن می باشد. حالا می توانید با ساده کردن شکل حرکت جزئیات یک حرکت پیچیده را به یک خط گرافیکی ساده و قابل فهم تبدیل کنید. اما دانستن نکات پیچیده ی یک حرکت با شناخت حرکت حریف مسیر می شود و یا اینکه در ورزش های انفرادی مانند شنا، دانستن علم قرینه ها و علم تضاد به ما کمک شایانی می کند. خلاصه برای اینکه بتوانیم تمام نیروهای سازماندهی شیوه ی یک حرکت را ارزیابی کنیم. در هر مرحله باید ارتباط حرکت را با حرکت حریف مقابل بشناسیم. یعنی حریف چه عملی انجام داده و دیگری در پاسخ آن عمل چه عمل خاصی را به اجرا گذاشته است و یا برعکس.

ابتدا باید ادراک جسمی خود را از قید محدودیت برهانید و نقشه ی حرکتی حریف را با نقشه ی حرکتی خود مقایسه کنید. سپس آنها را با یکدیگر پیوند بزنید. در اینجا قوه ی دریافت جسمی و جمع آوری اطلاعات هر دو حرکت، میزانی برای انجام احتیاجات و گرایش های حرکتی به وجود می آورد.

آنچه به صورت نظری ارائه شد، همواره تحت تأثیر وقایع و اتفاقات لحظه ای (بده بستان حرکتی) اعمال می شود. ورزشکار در حالت های حرکتی مختلفی به وسلیه ذهن خود، فقط آن چیزهایی را درک می کند که بدان احتیاج دارد. در نتیجه اخبار حرکتی چه هنگام تشکیل شدن در ذهن و چه هنگام اجرا ناخودآگاه تحت تأثیر تعبیرات ذهنی، دچار تغییراتی می شود. ورزشکار برای حفظ تعادل، قسمت چپ بدن را به راست و قسمت پایین بدن را به بالا دخالت می دهد تا حرکتی
متعادل تر داشته باشد.

به همین دلیل واکنش بدن تحت تأثیر آموزش، تجربه، نیروی درون، خلاقیت و درک محتوای حرکت قرار می گیرد و اعضای بدن به جنب و جوش در می آید. بنابراین در اجرای یک حرکت تنها فهمیدن و مشاهده کردن، چاره ی کار نیست، بلکه یک فکری اتفاق می افتد و با تفکر به کل حرکت با واسطه و یا بی واسطه شکل حرکتی جدیدی به وجود می آید. بزرگ ترین امتیاز ارتباط با حرکت، فهم سریع و فوری آن است. زیرا در یک لحظه محتوا و مفهوم شکل حرکت تغییر
می کند. در اینجا معانی جدیدی شکل می گیرند و با درک محتوای جدید، روشی تازه، تنظیم می شود تا به مرحله ی اجرا درآید. بنابراین شناخت حرکت امری انعطاف پذیر است و هر لحظه خصوصیات و پیام های جدیدی شکل می گیرند. در هر موقعیت نسبت به خصوصیات حرکت، قالب ریزی خاص شکلی را باید انجام دهید. بنابراین جریان های حرکتی در هر لحظه در حال تغییر شکل و دگرگونی هستند و ذهن فعال می تواند در یک لحظه آنها را تحلیل و عکس العمل به موقع را انجام دهد. 

آگاهی دیداری و عمل به حرکت:

معنی دادن به یک شکل حرکتی در ابتدا جریانی آزاد است. این مرحله هنگامی است که مشغول مرور فن هستید. ورزشکار باید متناسب با اشکال واقعی مسابقه، محتوا و پیام های حرکتی خود را تغییر دهد و با یک شکل مشخص مرور فن نکند. اما البته در ابتدای کار این امر اجتناب ناپذیر است و مانند یک استاد خطاط که در ابتدا کار یکی از حروف الفبا را از  استاد آموخته و نسبت به آموزشی که دیده، به
دفعات آن را به همان شکل می نویسد تا به پختگی برسد. حالا می تواند آن حروف را نسبت به ترکیب بندی کلمات و جملات کمی تغییر دهید.

در این مرحله برای اجرای فن، از ریزه کاری ها صرف نظر کنید. ورزشکار به دنبال راهی می گردد تا حرکتی متناسب و مفید انجام دهد. اما به تدریج دنبال ترکیب بندی ها و راه و روش های خاص خودش
می رود. شاید به دلیل آزادی عمل وی در این مرحله که ورزشکار عادی تبدیل به یک ورزشکار حرفه ای می شود. در این مرحله
تصمیم گیری لحظه ای در ارتباط با یک حرکت باید سنجیده انجام پذیرد. بالاخره ورزشکار به مرحله ی کشف و شهود می رسد. یعنی با معیارها و سنجش هایی که آموخته، ناگهان عملی سنجیده انجام می دهد که بسیار هوشمندانه و از روی فکر است.

در این مرحله ورزشکار به دنبال راه حل مناسب برای ایجاد یک حرکت شایسته می باشد.  اما این حرکت در عین حال باید از انجام کار ویژه ای برآید. در عین حال که متوجه ی رابطه ی متقابل شکل ها و محتوای حرکات است، باید به دنبال استراتژی خاصی باشد تا نتیجه مطلوب را کسب کند.

او باید بداند چه کاری در حال انجام است و چه باید انجام دهد. اولین گام در راه ایجاد یک حرکت جدید، انتخاب عناصر مناسب برای آن است. به عبارت دیگر شکل یک حرکت متشکل از عناصر حرکت است. اما چگونه می توان نحوه ی قطعی و نهایی حرکت را بشناسد. این را
می دانیم عوامل و نیروه های بیشماری در این انتخاب دخالت دارند. نحوه انتخاب عناصر مورد استفاده در حرکت و چگونگی استفاده از آنها باید بر اساس جهت و میل فطری حرکت مقابل باشد. به این ترتیب شکل نهایی یک حرکت مبتنی برنتیجه ی تجزیه و تحلیل حرکت حریف است. در اینجا حریف تعیین می کند که یک حرکت را چگونه بسازید. اما سازنده ی آن حرکت شما هستید. برای مثال یک بازیکن پینگ پنگ که در سمت راست میز حریفش می باشد و به سمت چپ آن بفرستد. وقتی توپ به سمت چپ میز ارسال شد، بازیکن به آن سمت می رود تا توپ را دریافت کند، حالا اوست که تعیین می کند، توپ را به کجای میز حریف ارسال کند.

در اینجا منظور پیروی از شکل و محتوای حرکتی حریف به منظور ساختن شکل و محتوای حرکتی خودتان است.

منطقی خواهد بود که بگویم، شکل دارای محتوا است و به همین منظور شکل دارای کارایی ویژه ای است. مثلا شکل یک هواپیما کارایی آن را نشان می دهد. شکل یک حرکت نیز همین گونه است. اما آیا ورزشکار از محتوای حرکتی حریف پیروی می کند؟ خیر. این تجزیه و تحلیل شکل حرکت حریف به منظور ساختن شکل حرکت خودش است.

فنون ارتباط حرکت:

قوانین حرکتی به ورزشکار امکان می دهد تا حرکات گوناگون را خلق کند. این فنون به صورت قطب های مخالف در مقابل یکدیگر قرار
می گیرند. مثلا فن پرتابی را در نظر بگیرید که با یک تکنیک خاص اجرا می شود. اما همین فن نقطه ی مقابلی هم دارد. یعنی هنگام اجرای این فن، فنونی وجود دارد که می تواند این حرکت را خنثی کند و یا اینکه فاعل فن را در تله ی حرکت خودش گرفتار کند.

بنابراین فنون یا تکنیک های حرکتی به صورت دو قطب مخالف وجود دارند. یعنی هر فن می تواند بدل هم داشته باشد. درست مانند موشکی که ضد همان موشک هم وجود دارد. اما شناخت بدل های فنون نیز مراحل خاصی دارد.

عوامل متضاد در حرکت:

عوامل متضادی در حرکت وجود دارد که حرکات را متعادل تر
می کند. اما نام بردن تمام تضادهای حرکتی کاری بس دشوار است. به هر حال به چند نمونه اشاره می کنیم:

متعادل - ناپایدار:

مهمترین عامل در حرکت تعادل است. دلیل اهمیت تعادل، احتیاج بسیار زیادی که حرکت به آن دارد. چرا که حرکت نامتعادل به خوبی اجرائی نمی شود و شکل مناسبی به خود نمی گیرد. متضاد این حالت ناپایداری است، در حالت تعادل دو سمت محور حرکت، حالت متعادل دارند.

متقارن - نامتقارن:

یکی از راه های به تعادل رساندن یک حرکت، قرینه سازی است. در یک حرکت متقارن حرکت به روش صحیح اجرا می شود و حرکتی که سمت چپ بدن انجام می گیرد، عینا سمت راست بدن همان کار را انجام می دهد. اما گاهی ممکن است به علت های مختلف مانند نحوه ی ترتیب خاص اعضای حرکتی با یکدیگر، حالت متقارن وجود نداشته باشد و تعادل به علت مسائل دیگر حفظ شود.

منظم - نامنظم:

منظم بودن یک حرکت بدان معناست که عناصر حرکت با یک شیوه و نقشه ی واحد، حرکت خاصی را انجام می دهند. ضد این حالت نامنظم بودن حرکت است. در این گونه حرکت ها هدف ایجاد حالت های غیر قابل پیش بینی است. با رمزگشایی این حرکت، مشاهده می کنیم که حرکت در عین بی نظمی، نظم خاصی را دنبال می کند.

ساده - پیچیده:

نظم و ترتیب سهم بسزایی در به وجود آوردن یک حرکت دارد. اما اگر حرکت ها با جزئیات بیشتری اجرا شود، همان حرکت ساده کار
خاص تری را انجام می دهد که شاید با دیدن هم نتوان آن را تشخیص داد.

وحدت - پراکندگی:

این دو عامل متضاد بی شباهت به فنون ساده و پیچیده نیستند. وحدت در یک حرکت به معنای آن است که عناصر مختلف حرکت به نحوی با یکدیگر ادغام می شوند که انگار همه ی آنها با هم به یک حرکت یکپارچه تبدیل شده اند. اما گاهی پراکندگی زمانی و مکانی در یک حرکت اتفاق می افتد که مجری آن منظور و قصد خاصی را دنبال
می کند. در این حالت، درست است که حرکات زیاد با یکدیگر مربوط نیستند، اما می توانند در یک حرکت دیگر ترکیب شوند و نقش دیگری را به خود بگیرند.

گاهی لازم است حرکتی را کش دهیم. طوری که عناصر اولیه آن هم تغییر نکنند و در جایی از حرکت منظور خاص خود را اعمال کنیم.

صرفه جویی در حرکت - پرتحرکی در حرکت:

استفاده از حداقل عناصر در یک حرکت یک اصل صرفه جویانه است و در مقابل آن پرتحرکی قرار دارد. برای مثال یک قالی با نقش و نگار ساده و یک قالی با نقش و نگار زیاد چه فرقی با هم دارند.

گاهی با افزودن عناصر حرکتی بیشتر به حرکت، کارایی حرکت را بالاتر می بریم. استفاده ی صحیح از این جزئیات باعث بالا رفتن قدرت حرکت و زیبایی آن می شود. در حالی که در حرکت صرفه جویانه فقط به اصلی ترین عناصر حرکت توجه دارد.

حرکات اختصاری - حرکات مبالغه آمیز:

این دو عامل متضاد بی شباهت به فنون صرفه جویانه و پرتحریک نیستند. اما کمی متفاوت تر می باشند. در فن اختصاری ورزشکار سعی می کند با حداقل عناصر حرکتی و با حداقل انرژی، حداکثر واکنش را به اجرا بگذارد.

روش مبالغه در حرکت، درست نقطه ی مقابل آن است. در فن مبالغه در اجرای حرکات اغراق زیادی می شود. اجرای هر دوی این فنون در جای خود بسیار مفید است.

قابلیت پیش بینی حرکت - عدم پیش بینی حرکت:

با استفاده از نوعی نظم حرکتی، یک فن را به آسانی قابل پیش بینی
می کنیم. در اینگونه حرکات از روی تجربه و منطق، حرکت قابل پیش بینی است. برای اینکه می دانید عناصر حرکتی در کل حرکت چگونه مورد استفاده قرار می گیرند. اما در فن عدم پیش بینی نقطه ی اجرای فن قابل پیش بینی نیست. این کار نیاز به تجربه و استفاده از ترفندهای متنوع در اجرای حرکت دارد.

پرتحرک - آرام:

در اجرای یک فن، تحرک و جنب و جوش خاصی مشاهده می شود. اما فنی که آرام و در حالتی کم انرژی اجرا می شود، احساس سکون در آن بیشتر است.

هر حرکت با سرعت و فواصل زمانی ثابت و خاصی نسبت به حرکت دیگر به طور سریع اجرا می شود.  با این عمل تک تک حرکات و عوامل فرعی سازنده ی آنها به طور پیوسته و با سرعتی نسبتا یکسان انجام می شوند.

برجستگی حرکت - کم رنگی حرکت:

در اجرای یک فن گاهی لازم است بخشی از قسمت های آن نمایان تر باشد و یا اینکه ظرافت، کیفیت و شفافیت و وضح آن قسمت بیشتر نشان داده شود. اما نقطه ی مقابل آن کم رنگی حرکت است. در اینجا سعی می شود قسمتی از حرکت مرموزانه و مخفیانه و در حالتی پنهان اجرا شود.

بی تفاوتی - تأکید:

گاهی لازم است در اجرای یک حرکت بعضی از عناصر خنثی شوند و یا از کمترین مقدار عناصر محرک استفاده شود. اما گاهی لازم است بر یکی یا چند عنصر تأکید شود و در اجرای یک حرکت آن قسمت ها برجسته تر دیده شوند.

شفافیت - کدری:

هنگام اجرای یک حرکت شفاف، تمام جزئیات و عناصر حرکتی پدیدار هستند و یا به عبارت دیگر به وضوح مشاهده می شوند. اما گاهی قسمتی یا بخش هایی از حرکت مرموزانه و مخفیانه و در حالتی پنهان اجرا می شود.

یک دستی - حرکت بریده بریده:

این امر زمانی اتفاق می اتفد که اجزاء یک حرکت به صورت پیوسته و یکدست به اجرا گذاشته شود. اما گاهی لازم است به حرکت تنوعی بدهیم. در اینجا حرکت را بریده بریده اجرا می کنیم. هر چند
موضوع ها و محتوای حرکت تغییر نمی کند. اما در قسمت هایی از حرکت سکته ایجاد می شود. با این کار می توانید تم های متنوعی ایجاد کنید. در بیشتر موارد حریف نمی تواند این تم ها را به درستی تشخیص دهد.

اجرای یک حرکت واقعی - انحراف از اجرای یک حرکت واقعی:

دقیق بودن شکل حرکت، مطابق دستورات آموزش، امتیاز قابل توجهی نیست. چرا که خیلی سریع شناخته می شود. دقت در این مورد مانند اجرای یک حرکت شبیه سازی شده است. درست است که یک حرکت استاندارد است اما اجرای آن یک حرکت معمولی است. یعنی بیشتر ورزشکاران شبیه آن حرکت را اجرا می کنند. این شیوه مانند جعل اسکناس است. یعنی جعل یک واقعیتی که وجود دارد. اما با انحراف از یک حرکت واقعی به خلاقیت ها و نوآوری هایی دست می یابید که حریف به راحتی نمی تواند دست شما را بخواند. در اینجا انحراف از واقعیت اصلی است که با واقعیت سازگاری دارد. در این حالت شکل فن از حالت عادی خارج می شود و حریف را تحت تأثیر قرار می دهد. چرا که حریف نیاموخته با این اشکال حرکتی، چگونه رفتار کند. در اصل با این کار بنای ناسازگاری را با حریف گذاشته اید.

حرکت تک عنصری - حرکت چند عنصری:

تک عنصری بودن حرکت، تأکید بسیار زیادی روی یک موضوع حرکتی دارد. این کار در مواقع خاص کاربرد دارد. اما حالت متضاد آن وقتی است که دو یا چند عنصر حرکتی با کمک یکدیگر معنای حرکتی خاصی را دنبال می کنند.

پشت سر هم - درهم:

هر گاه توالی عناصر حرکتی از روی نقشه ی خاص و با حساب انجام بگیرد، نظمی منطقی شکل می گیرد. اما زمانی در هم بودن یک حرکت به فراخور زمان صورت می گیرد که نمی خواهیم، حریف بفهمد چه نوع نظم حرکتی را اجرا می کنیم. در این بی نظمی و حالت تصادفی بودن عناصر حرکت اهمیت دارند.

واضح - محو:

واضح انجام دادن یک حرکت، فنی است که هم معنی و هم محتوای حرکت به روشنی معلوم است. با استفاده از حرکات دقیق می توان حرکتی را انجام داد. اما شیوه ی عکس آن محو کردن حرکت، که دقت و روشنی حرکت را مخفی می کند. حالتی نرم تر و مخفیانه تر انجام می گیرد.

تکرار - مختلط:

در اینجا به معنای یک مجموعه ی حرکت تکراری است که در یک واحد زمانی خاص و در یک فضای خاص تکرار می شود. این فن ویژه حرکت هایی است که باید به صورت قرینه و شبیه هم اجرا شوند. مانند حرکات باله و شنا. اتصال و تداوم حرکت و مجزا انجام نشدن حرکت بسیار مهم است. برای انجام این کار نیروی منسجم و سیال لازم است که انجام حرکات ترکیبی را با استحکام و روانی قوی انجام دهد. اما هنگام استفاده از فن مختلط، بین حرکات پیوند سست تری برقرار است و حداقل جدایی یا ضعف در حرکت دیده می شود. در این نوع حرکت ها، حالت های اتصالی ضعیف تر است و بخشی از قسمت ها هم قوی تر اجرا می شوند. در اجرای این فنون کیفیت اجزاء ترکیبی بسیار از خود حرکت مهمتر است. اما در عین حال وجود یک کل واحد تا حدودی محفوظ است.

فنونی که در اینجا نام برده شد به مراتب بیشتر می باشند. اما باید خاطر نشان کنم، استفاده از همه ی این فنون می تواند به صورت ترکیبی جلوه ای خاص به حرکت بدهد.

این فنون تا حدی ترکیب بندی یک حرکت را تقویت می کنند و
مجموعه ی ابزارهای حرکتی مفیدی را در اختیار ورزشکاران قرار می دهند. امید است با بهره گیری مناسب از این فنون، راه موفقیت خود را هموارتر کنید.

6

چگونه یک سبک حرکت بسازیم؟

از این کتاب دوباره ساختن حرکت یا ترکیب بندی حرکت و رفوع حرکتی، بحث خواهیم می کند.

دانستن معنای حرکت،  برعکس معنای خاص خودش را دارد و
نتیجه ی واکنش هر ورزشکار دانسته ها و تجربه های مشخص او
می باشد. ورزشکار در لحظه ی شروع اجرای حرکت تا حدودی، نتیجه حرکت خود را پیش بینی می کند. اما شرط مهم برای برقرار کردن ارتباط با حرکت، شناخت عناصر اولیه است که ماده ی خام ساختمان یک حرکت می باشد.

تقسیم بندی انواع پیام های حرکتی، شبیه سازی حرکت حریف در ذهن، روش آگاهانه ای برای مشخص کردن هدف حریف است. شناخت اجزاء و عناصر خاصی که وی می تواند با آنها حرکتش را کنترل کند و نتیجه ی مطلوب را بگیرد، بسیار مهم است. بالاخره نوع بیان حرکتی حریف و شکل و محتوای هنرمندانه ی آن می تواند خلاقیت فردی و شخصیت درونی وی را نشان دهد و نیز فلسفه ی خصوصیات احساسی حرکت نیز در کارش منعکس می شود.

سبک حرکتی:

سبک حرکتی ترکیبی از عناصر و تکنیک های مختلف، یا شیوه ی ترکیب بندی به منظور خاصی انجام می پذیرد. به بیان دیگر مجموعه ای از حرکات بخشی از آن دیداری است و بخشی دیگر حسی است که به حرکت، شکل و هویت می دهد و به طور کلی راه و روشی که باید همه چیز بر طبق عمل و عکس العمل انجام شود. با انجام کلیه کارها و حرکات، شکل کامل حرکت مشخص می شود. یک ورزشکار برای انجام حرکت خود، روی نقشه ی از پیش تعیین شده کار می کند. اما در انجام حرکت چهارچوب تحمیل شده ای وجود ندارد و تا حدودی آزادی های حرکتی نسبت به موقعیت به وجود می آید. در اینگونه حرکات، ذهن فعال ورزشکار و خلاقیت نقش اساسی دارد. تأثیر یک سبک حرکتی بی تفاوت به معیارهای حرکتی حریف نیست. در اینجا با یک تفاوت های ظریفانه، حرکت قالب می شود. در واقع سبک حرکت بر حرکت حریف تأثیر می گذارد و بر او مسلط می شود. در اینجا قراردادهای حرکتی به نسبت قرار دادهای حرکتی حریف تعیین
می شود. در نتیجه هر دو حرکت نسبت به چهارچوب حرکتی یکدیگر ساخته می شود و بریکدیگر تحمیل می گردند. برای کامل تر شدن این موضوع اول باید سیستمی بودن حرکت را نسبت به بیان عناصر اولیه حرکت شناخت. تعریف وسیع تر شیوه ی حرکت فهم از رابطه های میان حرکت متقدم و متأخر است.

انواع سبک حرکتی:

1- سبک بدوی 2- سبک حرکتی واقع گرایانه 3- سبک حرکتی اغراق آمیز 4- سبک احساسی. 

در اینجا سبک حرکتی می تواند شیوه کار سبک دیگری را شناسائی کند و بر آن قالب شود. حرکت از این حرکات و نشانه ها بر روی یکدیگر تأثیر می گذارند. این تأثیر گذاری در  مکان ها و زمان های مخلتف، متفاوت است. همچنین وجود حرکت های مشترک و مشابهت های حرکتی، نشان می دهد که این دو سبک حرکتی گاهی بر یکدیگر تطابق می یابند تا همدیگر را خنثی کنند. اما تردیدی نیست که خصوصیات حرکتی منسجم تر و فعال تر با شکل های جدیدتر، اثرگذارتر هستند. اگر بخواهیم محتوای شکل جدید حرکت را مشخص کنیم، باید بگوییم که نحوه ی سازماندهی و ترکیب بندی عناصر به کار رفته نقش مهمی دارد. بنابراین می توان یک حرکت را انتخاب کرد و آن را از نظر شیوه کاربردی حرکتی تحلیل کرد و با کمی تغییرات، برداشت جدیدی از آن حرکت به دست آورد. می توان به درستی از این دگرگونی های ساختاری به محتوای جدیدی دست یافت.

هر اثر حرکتی دارای خصوصیات حرکتی ویژه ای است. مثل اینکه بخواهیم دوایری ترسیم کنیم. از میان این دایره ها، دو دایره شبیه هم نخواهیم داشت. اما اسلوب و فن اجرای این دایره ها از یکدیگر جدا نیستند.

مهمترین عامل کم رویت، نحوه ی دریافت حسی حرکت است. یعنی نحوه دریافت حسی حرکت، طرز بیان حرکت را نشان می دهد. حرکت قالب و حرکت مقلوب به نوبه ی خود سعی می کنند، از تعادل خارج نشوند.

انواع سبک های حرکتی:

1- سبک بدوی 2- سبک واقع گرایانه 3- سبک اغراق آمیز 4- سبک احساسی.

1- سبک بدوی:

ورزشکار مبتدی، برای دریافتن منظور حرکتی حریف، فقط از حدس و گمان استفاده می کند. اصلوب انجام اصلی حرکت، حالت شکار و شکارچی دارد. این حرکات، کیفیتی واقع گرایانه دارند. شاید بتوان گفت: استفاده از این نوع حرکات به منظور قطع و مهار حرکت حریف باشد. اگر یک گام جلوتر برویم به این نتیجه می رسیم که با ترسیم شکل های حرکتی، ارتباط کمی بین حرکات مشاهده می شود.

مجموعه ی این حرکات کیفیتی کودکانه به حرکت می دهد و حالتی جسورانه را تداعی می کنند که در آن از جزئیات خبری نیست و نوعی هیجان کاذب و شتابزدگی در اجرا دیده می شود. از مهمترین خصوصیات ویژه ی این سبک، شکل و موضوع کاریکاتوری حرکت است. یعنی در جایی از حرکت چنان اغراق می شود که شکلی کاریکاتورگونه به خود می گیرد و درجای دیگر شکل حرکت واقع گرایانه تر می باشد. معمولا اجرای این نوع سبک خام و ناپخته می باشد و در اکثر مواقع استفاده از حرکات در جای مناسب خود انجام نمی گیرد. حتی در بیشتر مواقع استفاده از این حرکات به نتیجه ی مطلوب نمی انجامد.

2- سبک واقع گرایانه:

این سبک شبیه سازی شده ی حرکت واقعی است. منطقی بودن در این سبک، نقطه ی مقابل احساسی بودن است. در این سبک حرکات به صورت خالص و ناب انجام می گیرد که این نوع حرکات دارای ارزش بالایی هستند. اما به دلیل اینکه بیشتر این حرکات در سر جای خودشان اجرا نمی شوند به نتیجه ی مطلوب نمی انجامد. به همین دلیل اجرای این حرکت ها طبق منطق ریاضی، صلابت و انعطاف پذیری حرکت را اعتلا می بخشد. در نتیجه سبکی در حرکت به وجود می آید که از عقل و منطق برخوردار است.

منبع الهام این نوع حرکات، طبیعت است. در این سبک تنوع حرکت و ویژگی های حرکت به حد اعلا می رسد. اجرای این نوع حرکات تداعی کننده ی کمال حرکت است. حرکتی که در جریان یک فکر هنرمندانه شکل می گیرد.

3- سبک اغراق آمیز:

تفاوت اصلی این سبک با سبک واقع گرایانه در این است که استفاده از جزئیات به شکل اغراق آمیزی انجام می پذیرد. در این سبک مبالغه در اکثر نقاط حرکت دیده می شود. این سبک بر اساس فنون و شگردهایی است که در آن خطوط حرکتی آزاد و گوشه ها و زاویه های دیداری حرکت نرم تر می باشند.

سبکی است که تداعی کننده ی لودگی و شوخ طبعی است. در آثار حرکت این سبک نوعی ابهام و رؤیا دیده می شود. در تمام این حرکات خطوط حرکتی بزرگ نمایی شده است و کش و قوس به حد وفور پدیدار است و اغلب دارای خطوط کمانی و مارپیچی هستند. شاید بتوان گفت در این نوع سبک حرکتی، واقعیت و رویا در هم آمیخته شده است. حتی در بیشتر مواقع پیروی از واقعیت کمتر مشاهده می شود. در واقع واقعیت و رؤیا در جوار یکدیگر قرار می گیرند و به حرکت احساس جاه طلبانه ای می دهند. شاید اینگونه حرکات در جایی استفاده می شوند تا در حریف برانگیختگی بی مورد به وجود آورند. گاهی همین شدت احساسات حالت تخریبی به حرکت می دهد.

4- سبک احساسی:

در این نوع سبک، ورزشکار سعی می کند به تحریک عواطف و احساسات بپردازد. استفاده از این نوع سبک بیشتر برای جلب طرفداران و تحریک مخالفان است. البته کار شایسته ای نیست. در نتیجه ورزش از راه اصلی خود خارج می شود و استفاده از حرکات فقط برای تخریب حریف بکار می رود.

بدترین نمونه ی این سبک، گول زدن داور (خود را بی مورد به زمین انداختن، با داور جر و بحث کردن، حرف های تخریب کننده زدن و...) است. در اینجا ورزش از شکل واقعی خود خارج می شود. این سبک هر کجا که باشد، ورزش را از هدف معقول و منطقی خود خارج
می کند.

گاهی نزاع ها و کشمکش ها جای ورزش را می گیرند و روح ورزش را آلوده می کنند. نتیجه ی این اعمال: بی ایمانی ورزشکار و دلزدگی مردم از ورزش است.

5- سبک ویژه گرا: (برنده محور)

این سبک بیشتر مانند مصنوعات بشری است. کاربرد این سبک بیشتر برای پیروزی و قالب شدن است و در بیشتر موارد هیچ نوع جنبه ی احساسی و یا تزئینات حرکتی دیده نمی شود. این سبک روشی است برای پیروز شدن مانند استفاده از تراکتور برای شخم زدن زمین.

جستجو و یافتن ارزش های زیباگرایانه ملاک ارزش گذاری این سبک نیست. شعار این سبک چیست؟ حتی می توان با یک امتیاز هم برنده شد. در اینجا ورزشکار مانند یک ماشین عمل می کند. حقیقت حرکت مساوی است با پیروزی. حقیقت امر این است، مهم نیست به زیبایی های حرکت فکر کنی، فقط به پیروزی فکر کن.

در اینجا ارزش واقعی ورزش و ارزش واقعی حرکت فراموش
می شود. شاید بهتر است بگوییم که حرکت ارزش خود را از دست
می دهد. در اینجا کیفیت مکانیکی حرکت، مهمتر از خود حرکت است.

هدف اصلی، یافتن شکل هایی برای پیروزی است. راه حل های جدید که جسارت در آن معنایی ندارد.

در اینجا بحث سبک ها را به پایان می برم. هدف اصلی این مباحث، کمک به فهم و شناخت بیشتر به علم حرکت است. به هر حال ورزشکاران باید خصوصیات حرکت را درک کنند.

ساختار دیداری حرکت:

علت به وجود آمدن شکل های گوناگون در حرکت چیست؟ طبق شرایطی خاص، حرکت به وجود می آید. گاهی دلیل اجرای یک حرکت بسیار روشن است و گاهی داری پیچیدگی هایی است. از معمولی ترین نوع شکل حرکت تا پیچیده ترین شکل های هنرمندانه، همگی ناقل خبری هستند.

مهمترین عامل اجرای یک حرکت نیاز است. برخی از حرکات ممکن است نیازهای ساده و عمومی را برآورده کنند. بسیاری از حرکات بر مبنای نحوه ی ساختمان حرکت حریف برنامه ریزی می شوند. یعنی ساختن جریانی بر مبنای ارتباط با حرکت حریف.

بنابراین یک حرکت می تواند، بازگو کننده ی خبری باشد. یک پیام عمومی و ساده یا یک پیام پیچیده و خاص. اینگونه حرکات یا بر اساس حرکتی آگاهانه و مستقیم و یا ناخودآگاه و غیر مستقیم شکل می گیرند.

تصوری که از شکل های حرکتی ادراک می شود، قابلیت ها و ویژگی های آن حرکت را نشان می دهد. این خبررسانی در زمان های متفاوت یکسان نیست. این مطلب مهمترین ویژگی حرکت است. بنابراین با وجود گوناگونی شکل های حرکتی، کاربردهای متفاوتی در زمان های مختلف دارند و در یک لحظه نقشی را ایفا می کنند که در لحظه ی بعدی نمی تواند آن نقش را داشته باشد. با توجه به موارد گفته شده، یک حرکت می تواند نقش های گوناگونی به خود بگیرد. همچنین یک حرکت می تواند مقاصد متنوعی را دنبال کند. این تنوع و گوناگونی به علت متغییرهایی است که هر لحظه در حال تغییر هستند و گاه یک منظور و یا چند منظور را در هم ادغام می کنند. برای همین فهم آنها، نیاز به دانش وسیع و گسترده دارد. همچنین فهم یک حرکت، منجر به شناخت کارایی جوانب حرکت است. در نتیجه کارایی یک حرکت منحصر به یک یا چند عملکرد حرکتی نیست، بلکه جایگاه و کارایی ویژه ی حرکت با رشد و تکامل آن بیشتر می شود. نتیجه اینکه چگونگی ارتباط بین اجزاء و نیازمندی های ارتباطی یک حرکت با حرکت دیگر باید در نظر گرفته شود.

قسمتی از جوانب عمده ی ارتباط حرکتی:

برای ورزشکاران، تنها راه ارتباط  با حرکت، رمزگشایی عناصر حرکتی می باشد. این عناصر وسلیه ارتباطی بین اجزای حرکت هستند. در چنین موقعیتی ورزشکار برقرار کننده ی ارتباط حرکتی است. این موضوع از اهمیت خاصی برخوردار است. شناخت از نحوه ی برقرار کردن ارتباط حرکتی است که حرکت کم و بیش شناخته می شود و حقیقت و راز و رمز آن کشف می گردد.

در خلال این تغییر و تبدیل ها، طرح های حرکتی جدید به وجود
می آیند که در عین حال بازتابی است از وضعیت و حال و وضع ورزشکار.

همین بازشناسی حرکت است که وسلیه ی ارتباط هر دو ورزشکار با یکدیگر می شود. در چنین موقعیتی وضعیت تعادلی اهمیت زیادی دارد. این کار باعث می شود تا جزئیات بیشتر درک شوند. اما هر گونه افراط و تفریط در آن از تأثیرات مثبت حرکت می کاهد.

بنابراین کیفیت اصلی حرکت مربوط به قابلیت های کنترلی است، تا تعادل در حد مطلوبی حفظ شود. در اینجاست که حرکت و سرعت در کنار یکدیگر قرار می گیرند تا هر کدام ویژگی های دیگری را بروز دهد. برای همین شدت و ضعف بی جای هر کدام باعث اختلالات حرکتی می شود. اما گاهی می توان یکی را جانشین دیگری کرد. آن هم به دلیل حفظ تعادل حرکت و روانی در اجرای حرکت.

فهمیدن معنای حرکت:

برای فهمیدن معنای حرکت باید عناصر حرکتی را یک به یک تحلیل و ارزیابی کرد. سپس به دنبال جانشین های مناسب دیگری باشید. با این کار قابلیت های حرکتی خود را بر قابلیت های حرکتی حریف تحمیل می کنید. در اینجا بلافاصله معنای خاص حرکت حریف کشف و ردیابی شده است.

درست در همین جاست که کیفیت حرکت شما ارزش گذاری می شود. در اجرای همه ی این حرکات یک کیفیت و ساختار خاصی نهفته است و نحوه ی کارکرد هر کدام متفاوت با دیگری است. در واقع این شناخت برای بالا بردن کیفیت حرکت بسیار ضروری است. شناخت این عوامل برای بالا بردن درک حرکت بسیار سودمند است و به معنای حرکت حریف بسیار نزدیک شده است.

حالا ورزشکار دست به کاری زده است که ورزشکار عادی از انجام آن ناتوان است. اکنون باید متوجه شده باشید، که بدون آموزش های خاص، نمی توانید استعدادهای خود را شکوفا کنید.

زوایای حرکتی:

یک حرکت از زوایای مختلفی تشکیل شده است. مهمترین خصوصیات این زوایای حرکتی به اشتراک گذاشتن نیروهایشان بر یکدیگر است. استفاده از فنون با زوایای منطقی، یک حالت سه بعدی به حرکت می دهد. به هر حال این کار بر کیفیت و انسجام حرکت افزوده می شود. این حرکات طوری به نظر می آیند که گویی به میل و اراده ی خود، رفتار می کنند و هر لحظه قابل تغییر و عوض شدن هستند. در اینجا حرکت، مانند یک گل نرم شکل می گیرد و بالاخره شکل نهایی تشکیل می شود. دراینجا قالب حرکتی، شکل و فرم خاص خود را گرفته و آماده ی انجام وظیفه است تا نقش خود را به خوبی ایفا کند. در حرکت شناسی جواب مختلف با هم پیوست می شوند و شکلی یک تکه و نهایی را می سازند. این حرکت را باید از گوشه ها و زوایای آن مورد بررسی قرار داد. چرا که حرکت یکپارچه دارای هویت مستقلی شده است و در نتیجه شناخت حرکت و تصورات درباره ی آن کلی است.

در این وضعیت ورزشکار به مرحله ای از نبوغ حرکتی رسیده است که در حین حرکت کردن دست به اصلاحات و تجربه کردن می زند. این دو کار هم زمان و آزادانه اتفاق می افتد. ورزشکار از مراحل اولیه ی حرکت گذشته و به مفهوم حرکت دست یافته است. در اینجا تأثیر عناصر حرکتی به صورت سه بعدی ساخته شده است. شکل، بافت و مقیاس در این حرکات در طرح کلی منعکس می شود.

هر چقدر هدف و حرکت خاص باشد، موفقیت بیشتر است. اما گاهی خواسته های مشترک بین  دو ورزشکار حرکت را به یکدیگر جوش می دهد. اما آنکه از مسائل فنی، آگاهی بیشتری داشته باشد با حرکت سازگارتر است. هر چه موضوع حرکت پر اهمیت تر باشد، محدودیت حرکت بیشتر است. اما علی رغم تمام این محدودیت ها، ورزشکار به دنبال راه مناسبی می گردد تا راه های بهتری برای چیره شدن به حرکت مخصوص بیابد.

رسم خطوط حرکتی:

بهترین روش برای شناخت جزئیات بیشتر حرکت، رسم خطوط حرکتی می باشد. با ترسیم این خطوط، می توانید مناسب ترین و بهترین شیوه را ارزیابی کنید. این خطوط باید بتوانند وضعیت حرکت را کاملا مشخص کنند. یعنی کجای حرکت بالا رونده و کجا پایین رونده است. همچنین کش و قوس ها و پیچ و تاب ها در کدام قسمت حرکت انجام گرفته است. همینطور در انجام یک حرکت در هر کدام از بخش ها و قسمت ها با چه سرعتی به کار گرفته شوند و...

همینطور استفاده از مدل های حرکتی، توانایی و تجسم فضایی حرکت را آسان تر می کند و آگاهی شما را از حرکت بالاتر می برد. با توجه به ویژگی های حرکت و تفاوت ها و شباهت هایی که در بخش های مختلف یک حرکت وجود دارد. فن روبرو شدن با این دستورالعمل های حرکتی را خواهید شناخت. اینجاست که ورزشکار باید علم حرکت را بشناسد تا بتواند مسائل مربوط به شکل و کار ویژه ی آن را به خوبی بشناسد و تصمیم بگیرد که چگونه به موضوع پاسخ بدهد. دو راه حل ارائه شده در اینجا مفید است. اول اینکه ورزشکار می تواند با نیروی خود شکل حرکتی حریف را تخریب کند و با میل و اراده ی خود تغییر دهد که این امر نیازمند نیرو و توان بیشتر نسبت به حریف است و راه حل دوم اینکه با شناخت ویژگی حرکت حریف راه حل مناسب برای مهار یا خنثی کردن حرکت حریف بیابد. شاید هم بتواند نیرو و توان حریف را بر علیه خودش استفاده کند.

اطلاعات تصویری حرکت:

وقتی از حرکت صحبت می شود، تصویر آن به خاطر ورزشکار می آید. این تصویر عامل اطلاعات مختلفی است. بعد از آغاز حرکت یک طرح اجمالی در ذهن شکل می گیرد و داستان حرکت از همینجا آغاز می شود.

در هر لحظه هر گونه فشار، سرعت، توقف، کشش، هُل دادن مورد ارزیابی قرار می گیرد و شیوه ای برای مهار تمام این خصوصیات در ذهن متجلی می شود. در این هنگام ساختن یک حرکت در ذهن متجلی می شود. در این هنگام ساختن حرکت در ذهن در نهایت تمرکز و بهت زدگی انجام می پذیرد. بر اثر استفاده از همین توانایی ذهنی است که جادوی حرکت ساخته می شود. بالاخره هر دو ورزشکار داشته های متفاوتی دارند و بر اساس همین اختلاف دانش ورزشی، حرکات انتزاعی و مرموز، آماده ی تولد می شوند. حرکاتی که گاهی دچار تشنج ها، آرامش ها، پیچ و تاب ها و جلو و عقب شدن ها و ... هستند و به سمت جلو پیش روند. شناخت دقیق از این شکل ها و نقش و کاربرد هر کدام از آنها راه موفقیت را هموارتر می کند.

در این هنگام وظیفه ی ورزشکار ساختن چند شکل حرکتی نیست. بلکه باید حرکتی ترسیم کند که کاربردی ویژه داشته باشد.

آیا تا کنون به سقوط یک قلعه فکر کرده اید؟ با درک علت های مختلف آن، پی خواهید برد که یک حرکت، چگونه به اوج می رسد و یا چگونه از اوج پایین آمده و نابود می شود. با شناخت و درک نقاط ضعف و قوت یک حرکت می توان بر آن پیروز شد.

آیا سزای کسی که با شما ناسازا می گوید، ناسزاگویی است؟ مسلما دین اسلام چنین اجازه ای به ما نمی دهد. باید راه کارهای چنین برخوردی را جستجو کرد و مسلما این حرکت یک راه ندارد. اما مقابله به مثل کردن هم کار عاقلانه و خداپسندانه ای نیست. برای همین بهترین راه باید هم جنبه ی عقلانی و هم جنبه ی منطقی داشته باشد.

از این زمان به بعد توجه به شکل حرکت و جنبه های مقابله با آن باید در اولویت قرار بگیرد.

دوگانگی در حرکت:

مسلما شخصی که یک دوگانگی در رفتار و گفتار خود دارد، قابل اعتماد نیست. ورزشکار که در موقعیتی خوب عمل می کند و اما در موقعیت دیگری شیرازه ی کار از دستش خارج می شود، به پختگی کامل نرسیده است. 

همینطور تأثیرات متقابل که یکی سازنده و دیگری ویران کننده است، باید از فهم متقابل هم برخوردار باشد. محصولات حرکتی هم به همین منوال است. یکی سفارش دهنده حرکت و دیگری، سفارش گیرنده ی حرکت است. در اینجا ورزشکاری که بر اساس پیش بینی جلو
می رود، در جایگاه بالاتری قرار دارد. اما گاهی یک تصور غلط، کار دست ورزشکار می دهد. چرا که ارزیابی غلطی از حرکت خود یا حرکت حریف مقابل داشته است. اما اگر به خود آگاهی قطعی رسیدید، درنگ نکنید.

مفهوم حرکت:

حرکت به طور کلی اشتیاق درونی ورزشکار برای رسیدن به رضایت درونی است. حرکت نوعی محصول پالایش یافته ای است که با توجه به ارتباط آن با حرکتی دیگر انجام می شود. وقتی سواد حرکتی نداشتید، حرکت بیش از اندازه مرموز غیر قابل فهم بود و به طور کلی ارزش آن زیر سؤال می رفت.

فهم متقابل هر دو نفر، نسبت به حرکات یکدیگر:

حرکت، چگونگی آشتی بین عمل و عکس العمل است. همینطور پرداختی به یک سری امور اکتشافی است و شناختن مفاهیم و راه های نو برای درک بیشتر حرکت است. علم حرکت روز به روز پیش
می رود و حاشیه ها و فرعیات آن بیشتر شناخته می شوند. تمام این شناخت ها برای آن است که راه حلی برای حرکت بهتر بیابید. یعنی جنبه ی فایده و ثمردهی آن اهمیت دارد.

اما ورزشکار حرفه ای یا سازنده ی حرکت، تسلط خاصی بر کارش دارد. او دست به راه هایی می زند تا نظارت و تسلط بیشتری بر حرکتش داشته باشد و در پایان حرکتی کامل تر را برای رسیدن به مقصود مورد نظرش بکار بگیرد. او برای انجام حرکتش برنامه ریزی می کند و تمام جزئیات را از پیش روی چشم خود می گذراند. تصویری خیالی که در واقعیت وجود ندارد و طی یک سلسله عملیات حرکتی شکل می گیرد و شکوفا می شود. در اینجا با یک حرکت صحیح اوضاع واقعی را تغییر می دهد. در نتیجه حرکت روشن تری را خلق می کند.

میزان این تأثیری قابل بحث است. اما باید گفت: به هر منظور و با هر وسلیه که انجام شده شگفت انگیز است. مهم این است که او حرکتش را بالاتر و با کیفیت بهتری انجام داده است. و طرز تفکر و فهم حرکتی او اهمیت دارد.

هدف اصلی اجرای حرکت:

هدف اصلی یک حرکت ساز، فهماندن حرکت از طریق تجسم آن، چرا که فهم آن از طریق نوشتن و یا گفتن دشوارتر است. کار اصلی او نشان دادن یک حرکت با جزئیات آن، مطابق یک برنامه حساب شده و به صورت مصور است.

طرح گرافیکی حرکت:

ارائه ای از طرح و برنامه ریزی حرکت به روش گرافیکی امکان پذیر است. با این روش ساختارهای متفاوتی را می توان ارائه داد و بررسی کرد. ساختاری که از لحاظ محتوا و هم از لحاظ  کثرت، متغییر است. حتی می توان علت ها و معلول های متفاوتی را در حرکت شناسایی کرد. ساختاری که هم از لحاظ محتوا و هم از لحاظ دستور با هم متفاوت است. با یک ارزیابی دقیق و شناسایی درست می توان به درک عمیق تری از حرکت رسید. این کشفیات حرکتی باعث پرمحتوا شدن اصل حرکت می شود و دید وسیع تری را نسبت به حرکت، پیش روی شما قرار می دهد.

حرکت شما باید نسبت به حرکت حریف تطبیق داشته باشد. در اینجا حرکتی با شیوه ی جدید حرکتی به وجود می آید. برای اینکه حرکت شما با شعور حرکتی دیگری در نبرد است. یعنی این حرکت به تنهایی نمی تواند تصمیم بگیرد که از کجا شروع کند و یا چگونه شروع کند، بلکه در این فکر است که چگونه به نسبت حرکت حریف ادامه دهد.

این کیفیت حرکتی خود به خود به وجود نمی آید، بلکه نسبت به حرکت سنجیده شده ای شکل می گیرد و شکل اصلی خود را پیدا می کند. در اینجا با مشاهده ی یک حرکت نسبت به حرکت دیگر، شکل حرکت دو حریف بازگو کننده ی شکل حرکت هر کدام از آنهاست. این دو شکل حرکتی در چرخش دایره وار در انقباض و انبساط  و رو به تکامل است. اینجا ارزش یک حرکت در درک حرکت مقابل است و برعکس.

مهمترین کاربرد طراحی گرفیکی، قابل مشاهده بودن ساختار حرکت به صورت یک طرح دیداری است. همچنین با تهیه ی آرایش حرکتی، کوچک ترین جزئیات مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرند و کل طرح را می توان جزء به جزء و یا یکجا و یکپارچه کنار یکدیگر مشاهده کرد. همینطور می توان تأثیر نهایی مجموعه ی حرکت را بر حریف بررسی کرد. در اینجا، شیوه ی بکار رفته شده، می تواند آگاهی بیشتری از تأثیر کلی نشان دهد.

برای حل یک مسأله حرکتی بیش از یک راه مناسب وجود دارد. از این رو با بکارگیری عناصر حرکتی و شیوه های مختلف راه حلی بیش از یک مورد مناسب بیابید. راه های مختلفی که ورزشکار با استفاده از فنون گوناگون حرکتی تهیه می کند به او این امکان را می دهد تا در تصمیم گیری نهایی آزادی انتخاب بیشتری بدهد. این کار به خوبی رابطه ی میان شکل و محتوای حرکت را نشان می دهد. این رابطه بیشتر در ترکیب حرکات و نحوه ی ترکیب بندی حرکات بستگی دارد.

مشکل ترین قسمت اجرای فن، زمانی است که فن با شکل حرکتی خاص به نحوی با یکدیگر ادغام شوند که به بهترین وجه بتواند حرکت را اجرا کند.

زمان اجرای فن:

اجرای فن در یک محدوده ی زمانی خاصی اتفاق می افتد.
برنامه ریزی و اجرای اینگونه حرکات باید در زمان و مکان مناسبش انجام پذیرد. این محدودیت باعث می شود که پیام های حرکتی با نظم
روشن تری پیش بینی شوند تا قابل کنترل باشند. یک حرکت مانند اسب سرکشی است که به هر سو می رود و سوار کار آن باید لگام و دهنه ی اسب را تحت کنترل داشته باشد. شاید علت حساسیت حرکت نیروهای خاصی است که همدیگر را همپوشانی می کنند. با مهار همین نیروها است که تصویر کل حرکت زیباتر به نظر می رسد.

باید در نظر داشت که جنگ بین تمام اجزای حرکت تنها یک واقعیت سرگرم کننده نیست. بلکه واقعیتی است برای تعالی روح و جسم.

برای اینکه حرکت ها را بفهمیم و بتوانیم افکار خود را با حرکت بیان کنیم. ابتدا باید ارکان مختلف علم حرکت را بشناسیم. باید با عناصر اولیه ی حرکت و ساخت و قواعد حاکم بر آنها و با مکانیسم حرکتی و فنون و سبک و سیستم های حرکتی بیشتر آشنا شویم. با مطالعه و بررسی آنها می توانیم به حرکت تسلط پیدا کنیم. همچنین دستیابی به سواد حرکتی، مستلزم فهم اینگونه نکات است.

وضعیت ورزشکار:

بعضی ورزشکاران در مسابقات بزرگ به اصطلاح جگرشان آب
می شود. با اینکه حال و هوای آنها در چند روز قبل از مسابقه تغییر کرده است و پژمرده و رنگ پریده هستند، اما باز هم از آنها در مسابقات استفاده می کنند. بهتر است از ورزشکاران بی باک استفاده شود. حتی بدون مسابقه ی انتخابی - برای مثال سربازانی که دوره های مختلف رزمی دیده اند، اما از شجاعت کافی برخوردار نیستند، آیا
می توانند در میدان نبرد پیروز باشند. با در نظر گرفت موارد فوق، ورزشکار باید هم مسائل فنی و هم شجاعت داشته باشد.

مدیریت ساماندهی حرکت

 

به نام خدا

مدیریت ساماندهی حرکت

نویسنده: عبدالله یزدانی

سر شناسه                     : یزدانی، عبدالله، 1353-

عنوان و نام پدید آور        : مدیریت ساماندهی حرکت / نویسنده، عبدالله یزدانی.

مشخصات نشر               : ورامین: انتشارات دوقلوها، 1394.

مشخصات ظاهری          : 49 ص.

شابک                          : 100000ریال9–35–6432-600–978

وضعیت فهرست نویسی   : فیپا

موضوع                       : حرکت آموزی

رده بندی کنگره              : 1394 4 م 4ی/ 452 GV

رده بندی دیویی              : 86/372

شماره کتابشناسی ملی      : 4032268

ناشر: دوقلوها

نویسنده: عبدالله یزدانی

چاپ اول: 1395

شمارگان: 1000

شابک: 9- 35- 6432- 600 - 978

قیمت : 4000 تومان

همه ی حقوق محفوظ است

مقدمه ...............................................................................5

فصل 1..............................................................................7

مفهوم مدیریت حرکت............................................................7

مدیریت علم حرکت...............................................................7

گرایشات حرکت...................................................................8

ویژگی های مدیریت...............................................................9

انتخاب و ساختار...................................................................9

مدیریت حرکت و نامگذاری.....................................................11

مفهوم رایج حرکت................................................................12

فصل 2..............................................................................13

هدف گذاری چیست...............................................................13

چگونه در حرکت مشارکت کنید................................................13

کارشناسی بنای مشارکت.........................................................13

ساماندهی حرکت مبنایی برای مشارکت......................................14

هدف گذاری از طریق مجموعه های حرکتی................................14

فصل 3...............................................................................17

نقشه و تجربه.......................................................................17

نقشه ی اساسی......................................................................17

دامنه ی حرکت.....................................................................17

نقشه های سازمانی حرکت.......................................................17

ایجاد زمنیه ی مشارکت در کل حرکت........................................18

حرکت چگونه بنا می شود؟......................................................18

ماهیت اصلی حرکت..............................................................18

ابعاد فرایند حرکت.................................................................19

فصل 4...............................................................................21

اجرای حرکت چگونه است......................................................21

هدف از فرایند مدیریت...........................................................21

هدف های سوای عملکردها.....................................................23

مقصود به مثابه ابزاری برای کشف حرکت.................................24

هدف مدیریت حرکت.............................................................26

هدف و فرایند مدیریت حرکت..................................................27

اقدام در تحلیل چیست.............................................................27

فصل 5...............................................................................29

بر حرکت چه می گذرد...........................................................29

مدیریت به مثابه پیگیری اهداف.................................................29

اجرا به مثابه حل مسأله...........................................................29

همراه با الگوی حرکتی...........................................................30
به چالش کشیدن حرکت...........................................................30

مرتبط ساختن الگو با عمل.......................................................30

چهارچوب حرکت.................................................................31

اجرا و چهارچوب.................................................................31

ارزشیابی در فرایند حرکت......................................................32

ارزشیابی بازتابی..................................................................32

تحلیل بخشی از حرکت...........................................................33

فصل 6...............................................................................35 

مسائل دیگر.........................................................................35

مدیریت حرکت به معنای خط مشی............................................35

خط مشی مدیریت حرکت........................................................35

خط مشی راه کارهای دیگر.....................................................36

خط مشی سازمان حرکت........................................................37
سه شیوه متفاوت برای ترسیم فرایند خط مشی مدیریت حرکت....37

مدیریت حرکت.....................................................................38

فصل 7...............................................................................41

اجرای متفاوت......................................................................41

عناصر فعال در حرکت..........................................................42

انواع فعالیت های حرکتی........................................................43

نقش های مدیریت حرکت........................................................43

فعالیت حرکت و سیاست گذاری................................................44

فصل 8..............................................................................45

حرکت مفهوم و شیوه ی عمل...................................................45

معنای حرکت.......................................................................45

شور و شوق........................................................................45

نظریه و عمل در حرکت.........................................................46

سازه های حرکت..................................................................46

ابزارهای تحلیلی...................................................................46

سازه های حرکت..................................................................47

مقدمه

در این کتاب، مفهوم مدیریت حرکت، ارزش های خاصی را به حرکت می دهد. مدیریت حرکت نمایش اقدام به صورت پیکربندی شده ی جمعی با هدف های شناخته شده و مشخص است به طوری که به صورت پایدار و قابل پیش بینی درآیند و به این هدف ها قدرت قانونی و مشروع می دهد.

بدین سان، مفهوم مدیریت حرکت، هم عمل را توضیح می دهد و هم به آن اعتبار می دهد. آنچه را ورزشکاران انجام می دهند توضیح می دهد و آنچه برایشان مناسب تر است را ارائه می دهد. بنابراین مدیریت حرکت به منزله ی درک شیوه ای است که ورزشکار برای شکل دادن فعالیت بکار می گیرد. اما برای تحلیل گران (مشاهده گران) نیز مفهومی رایج است. آنان به عنوان شیوه ای برای بازبینی فعالیت سازمان یافته این مفهوم را بکار می گیرند. مفهوم مدیریت حرکت به ما این امکان را می دهد که بدانیم در چه مرحله ای، چگونه به اقدام عملی شکل دهیم و در این فرایند، اندیشه ی معتبر چه هدفی را دنبال می کند. یعنی، مدیریت حرکت به مثابه یک فرایند پرسش و پاسخ در نظر گرفته می شود.

امروز، مطلب خاصی به عنوان مدیریت حرکت وجود ندارد. طبیعی است که خواننده بپرسد چه نیازی با این عنوان است. این کتاب
درباره ی محتوای مدیریت حرکت سخن می گوید. به این منظور که مدیریت حرکت چیست؟

مدیریت حرکت مفهومی است که گستره ی وسیعی از فعالیت های حرکت را تحت پوشش قرار می دهد. مدیریت حرکت صرفا شیوه ای خنثی در اجرا نیست، بلکه شیوه ی توجه به حرکت های معینی است.

این کتاب برای ورزشکاران و همچنین مشاهده گران (مربیان) نگاشته شده است و دامنه ی گسترده ای از حرکت ورزشکاران را خطاب قرار می دهد. ورزشکارانی که به رشته ای خاصی (مثل کشتی) علاقمندند و می خواهند بدانند که مدیریت حرکت به چه معنا است و چگونه ارائه می شود.

بنابراین بهتر است این اثر را مقدمه ای بر نوع خاص از مدیریت حرکت در نظر بگیرید. واژه ی مدیریت حرکت در گستره ی وسیعی از زمینه های مختلف فعالیت بکار می رود. نظام های حرکتی مختلف با روش های متفاوت و پوشش دادن به انواع سبک های حرکت است.

فصل 1

مفهوم مدیریت حرکت

این مفهومی است که بر فهم ورزشکار از شیوه های اجراهای غالب است. به نظر می رسد هر ورزشکاری قصد دارد، قریب الوقوع کار خاصی انجام دهد. در عملکرد مدیریت حرکت این واژه به معنای اقدامات و تعهدات هر ورزشکار در حوزه ی فعالیت ورزشی است.

به نظر می رسد که مدیریت حرکت بیشتر به شیوه ای آینده نگر عمل می کند تا حال نگر. نسبت به آنچه ورزشکار باید در لحظه ی بعد انجام دهد علاقه نشان می دهد تا اینکه آنچه اکنون در حال اجرا است. مفهوم فرایند حرکت به چه میزان مفروض پنداشته شده است. باید حرکت را به مثابه شیوه ای برای بکارگیری قدرت اجرا درباره ی مسائل حرکت دانست. اقدام ورزشکار نسبت به عرصه ی تعریف شده ای از عمل.

اما مدیریت حرکت به چیزی فراتر از تصمیمات اتخاذ شده توسط ورزشکار اشاره دارد. توصیف چیزی به عنوان مدیریت حرکت بدان معنا می دهد که بر آن اهمیت خاص قایلیم.

این بحث مختصر حالی از آن است که مدیریت حرکت همیشه و همه جا در زمینه های مختلف به معنای واحدی بکار می رود و به بررسی معنادار حرکت می پردازد. آنگاه می کوشد درک بهتری در مفهوم گسترش حرکت داشته باشد.

مدیریت علم حرکت:

می توان بحث حرکت را بر پایه ی سه مشخصه مفروض قرار داد:

1- انسجام

2- سلسله مراتب

3- هدفداری

انسجام حاکی از این فرض است که همه ی اجزای حرکت یک اقدام با هم تناسب دارد و اجزایی از کل سازمان یافته و نظام واحدی را تشکیل می دهند. برای همین مدیریت علم حرکت باید به چگونگی هدایت این نظام (یا به نحوه ی هدایت آن) بپردازد. انواع حرکت ها یا دغدغه ها و توانمندی های مختلف در فرایندی (کشمکشی) که طی آن حرکت های مختلف می کوشند هر یک از فعالیت هایی را به شیوه ای شکل بدهند که چشم انداز خاص آنان را می نمایاند.

فرض دوم سلسله مراتب است: اینکه فرایند حرکت به بخش هایی تمرکز دارد که در رأس حرکت قرار دارند و دستور اصلی را صادر می کنند. اما هر کدام ساز خود را می زنند و هر جزء مانند نوعی دستگاه اعصاب مرکزی نحوه ی اقدام را تصویب و آن را به اجرا
می گذارند.

فرض سوم هدفداری است: اینکه باید حرکت را به مثابه پیکری در نظر گرفت که هر کدام بخش های دیگر را پیگیری می کنند و هدف های خاص را می فهمند. می توان این مسائل را بر حسب زمان، تغییر داد و مسائل و راه حل آنها را فهمید.

ورزشکار مدیریت حرکت را در نظر می گیرد و حرکت چیزی است که ورزشکار تصمیم می گیرد انجام دهد. از این رو حرکت باید همگانی باشد. اصلاح حرکت عمومی بر پایه ی نظام سلسله مراتبی است که باید این کار با اقتدار انجام شود. این کار با شیوه ای زیرکانه و با جانشینی زیر مجموعه های فرعی انجام می گیرد.

گرایشات حرکت:

چنانچه گرایش بر این باشد که حریف چه اموری را انجام می دهد. تنها مسأله این است که به چه شیوه ای این مهم را به سرانجام برسانید. در اجرای حرکت به نظر می رسد که مدیریت حرکت بیشتر در جایی استفاده می شود که می خواهید عملکرد حرکتی حریف را به چالش بکشید. در اینجا نه تنها عملکرد حرکتی حریف را توصیف می کنید، بلکه آنچه را توجیح می کنید، آن را استقرار می دهید.

در این مرحله می توان مشاهده کرد که مدیریت حرکت می تواند به معنای مجموعه ای از هدف های فعالیت یا اصول راهنما نباشد، بلکه صرفا استاندارد کردن و تصریح عملکرد باشد. به بیان دیگر باید دانست که حرکت های ذی نفع کدام قسمت ها هستند و چه می کنند؟ همچنین نگاهی به جلو خواهد انداخت (کجا می خواهید بروید؟)

ویژگی های مدیریت:

مدیریت واژه ای است که به روشنی به شیوه های متنوع و در سطوح گوناگون به کار می رود. در شیوه های بکارگیری این واژه سه عنصر اصلی را می توان مشاهده کرد:

1- قدرت اجرایی

2- کارشناسی حرکت

3- ساماندهی حرکت

پیش از همه اصل حرکت بر اساس نظام سلسله مراتبی در حوزه ی خاص اعمال می شود. این امر حاکی از آن است که مدیریت حرکت مستلزم دانش درباره ی مسأله و راه حل آن است. از این منظر مدیریت حرکت در حل ماهرانه ی مسأله پیش می آید که آیا این حرکت مؤثر است یا خیر؟ و این سؤال عرصه ی تخصصی دیگری از ارزشیابی سیاست را ایجاب می کند.

سرانجام مدیریت حرکت بستگی به نظام انسجام دارد. تصمیم گیری امری دلبخواهی و هوا و هوسی نیست. تابع کاربرد کلی قاعده ای شناخته شده است. به این ترتیب مدیریت بر حرکت، رفتار ورزشکار را محدود می سازد. در همین حال، آنان را از الزام انتخاب رها
می سازد و چارچوب مشترکی برای دامنه ای از فعالیت فراهم می کند.

در این بستر، سر چشمه ی عمده ی دشواری مسأله انسجام عرصه های مختلف مدیریت بر حرکت است. هر گونه نابسامانی از مسائل عمده ی حرکت و بخش زیادی از فعالیت حرکت متوجه ی راه کارهای مختلف است. این گفته که قدرت اجرایی، کارشناسی و سازماندهی از ویژگی های مدیریت حرکت است. به این معنا نیست که این هر سه یکسان و در همه ی جهات این فرایند وجود دارند. در واقع، ممکن است این خصوصیات با هم در ستیز هم باشند.

انتخاب و ساختار:

تا اینجا از مدیریت بر حرکت به مثابه انتخابی آگاهانه صحبت شد. یقینا تصمیم گیری کار ورزشکار است و حریف هم وظایفی دارد که به آنچه باید انجام دهد فکر می کند و زمانیکه تصمیمی اتخاذ کرد، آن را انجام می دهد. اما تنها این نمی تواند تحلیل مناسبی از فرایند حرکت باشد.

پیش از هر چیز، گاهی تقسیم اقدامی مشخص از یکسو و اقدام با شیوه و روشی خاص می باشد. شرح جزئیات بماند برای بعد. به نظر
می رسد باید بتوانید از هم ریختگی فعالیت های حرکتی در یک جریان (بالا و پایین) ناهماهنگ اجتناب کنید. بلکه اجرای نسبی استوار که جزئی از جریان پیوسته است که برای قسمت هایی وظیفه است و برای سایر قسمت ها، عاملی ساختاری.

آنچه مدیدریت می نامند می تواند به روشنی بر اساس تصمیم مجری فن باشد. اما منشأ آن ممکن است در عمل حریف باشد. آنچه به راحتی و به شیوه ای نظام مند قابل اجرا است، آنچه مؤثر است، آنچه با انتظارات حریف سازگار است، ممکن است الگویی از طرف حریف باشد. اما توصیف آن به عنوان تصمیم مستلزم بسط معنای این ویژگی ها است.

به هر حال، برخی استدلال می کنند که اتخاذ هر تصمیمی سرآغاز هر نوع فعالیتی است. در صورتی که فهم پیامدهای چنین تصمیمی است. هنگامیکه مجری حرکتی هستید باید بتوانید از آن مراقبت کنید، به این دلیل، برخی استدالال می کنند که مدیریت حرکت را نباید در قالب قصد و نیت فهمید، بلکه بر حسب تعهدات قابل فهم است.

من الگوی حرکت را به معنی الگوی تخصیص حرکت ها در پاسخ آنچه انتظار می رود با توجه به چالش های به وجود آمده می دانم. ادعا می کنم که همه با چنین معنایی موفق اند. اما من هدف ها، نیت ها، اصول، تصمیمات، هدف های ویژه یا همه ی آنها را به مثابه شاکله ی ساختار کم حرکت می دانم که به دنبال کاربرد مناسبی برای اصلاح حرکت است.

از این منظر، نمی توان مدیریت بر حرکت را صرفا به صورت هدف های کاملا تعیین شده در نظر گرفت. بلکه باید آن را احساس شیوه ی الگو بندی فعالیت در میان دامنه ی گسترده ای از فعالیت دید. به
گونه ای که ورزشکار بداند در لحظه ی بعد چه روی می دهد. بیان هدف شاید هم مهم باشد، اما احتمالا گویای همه ی ماجرا نیست و این بدان معنی نیست که مدیریت حرکت وجود ندارد. ورزشکاران می آموزند که چگونه حرکت را اجرا کنند. یاد می گیرند چه قسمت از حرکت را مسأله ی مهم بدانند و چه کاری می توان درباره ی آن انجام دهند. از این جهت، هر حرکت منبع مهمی برای الگوهاست و رفتارهای مختلف تعبیرهای متفاوتی از یک اقدام معین دارد. از این منظر، عنصر اساسی حرکت آرزوها نیست، بلکه تأثیر آنها بر عمل است. همینطور تخصیص ساختارمند حرکت، یعنی مدیریت.

البته، بیان هدف مدیریت یکی از شیوه های مهم اختصاص منابع حرکت است. اما ممکن است کافی نباشد و یقینا تنها راه نیست.

در اینجا نوعی الهام در مفهوم مدیریت حرکت می توان دید: تنشی بین انتخاب و ساختار. توصیف مدیریت حرکت به عنوان تعیین
فرصت هایی برای انتخاب فراهم می آورد و عرصه ی اقدامات متفاوتی را اقتضاء می کند.

بنابراین تقاضا برای تصمیم گیری از نظام موجود، تعهداتی بر اساس انتخاب های حریف بنا شده است. این نکته در اینجا مطرح نیست که ساختار مانع انتخاب می شود. دو بعد حرکتی هر دو ورزشکار ارتباط ناگسستنی با یکدیگر دارند. اتخاذ مدیریتی که به هدف شکل بدهد، لازم است. اگر بتوانید اقدام جدیدی بر ضد هر عمل اعمال کنید، انتخاب نو ساختار موجود را به چالش می کشد و اجرای همین ساختار، فرصت ها را محدود می کند. پس در هر فرایند حرکت، تنشی ساختاری بین این دو به وجود می آید و در نتیجه ابهامی قابل توجه حاصل می شود.

مدیریت حرکت و نامگذاری:

مدیریت حرکت واژه ای است که صرفا عمل را توصیف نمی کند بلکه به آن شکل می دهد. آنچه را می بینیم نامگذاری می کند تا بتوانیم، آن را به شیوه ای خاص به عمل در آوریم. اظهار این نکته که بعضی از قسمت های حرکت را پیش از قسمت های دیگر برجسته تر می سازد و این تفکر را به وجود می آورد که فعالیت های مختلف باید با همدیگر هماهنگ شوند و به سوی یک مقصد مشخص هدایت شوند.

درهمین حال، توجه به سایر قسمت های حرکت الزامی است. هنگامیکه شیوه ی خاصی برای شکل دادن به ذهن بکار می رود، شیوه های دیگری مربوط به سیاست شخصی و مدیریت یا راهکار(استراتژی) نظام می یابد. تمایز بین حرکت ها و مبارزه و بین بعضی نقاط و اجزاء با یکدیگر رواج می یابد. بسیاری از این برایندهای حرکت به شیوه ای مؤثر و کارآمد پیکره ی حرکت را تقویت می کنند. یعنی بعضی از  قسمت های حرکت دارای قدرت قانونی تعیین سرنوشت هستند که
می توان آن را شیوه ی عمل دانست. ورزشکاران حرکت ها را به
شیوه ای انجام می دهند که برای آنان معنی دار و هیچ گونه تجویز رسمی درباره ی اینکه بهتر است چگونه عمل بکنند وجود ندارد. آنها نوعی استدلال و خودگردانی عملیاتی دارند. گاهی حرکتی را اجرا
می کنند و گاهی ترجیح می دهند حرکت خود را متوقف کنند.

مفهوم رایج حرکت:

مفهوم رایج حرکت به این معناست که اجرای حرکت به مقصود خاص می باشد. اهمیت چنین کاری بدان معناست که شیوه ی عمل را به چه روشی شکل می دهد و مفهوم مدیریت در این مهم چه نقشی دارد.

فصل 2  

هدف گذاری چیست؟

ورزشکارانی که اجرای حرکتی را هدف گذاری می کنند، سرخود تصمیم نمی گیرند، بلکه هدف گذاری خود را با توجه به علایق حریف می سنجند. اما با چشم اندازی نسبتا متمایز. در این مرحله بهتر است بخشی از قسمت های حرکت را به تعلیق بیندازید.

چگونه در حرکت مشارکت کنید؟

مناسب ترین نقطه ی آغاز برای اجراهای مختلف چیست؟ همچنین شایان توجه است که این جریان می تواند دو سویه باشد. ورزشکار مقتدر ممکن است بکوشد حرکت خود را تحمیل کند. اما حریف مقابل سعی می کند در حرکت خلل ایجاد کند. به این منظور، باید بتواند به ساختار اقتدار اشراف داشته باشد.

کارشناسی بنای مشارکت:

نخستین پرسشی که در اینجا پیش می آید به نوع کارشناسی  و نوع رابطه بین حرکت ها مربوط است. دفاع یا حمله امری کلی و رها نیست، بلکه مقدم و مؤخر مشخص دارد. بنابراین ورزشکار به دنبال ارتباط مؤثر و نیرومند در حرکت است و این ارتباط  دو سویه است. پاسخ به حرکت حریف و محافظت از آن به صورت دایره ای خواهد بود. در این حالت ورزشکار سعی می کند انتظارات حرکت را بهتر درک کند و به این امید در فرایند حرکت پیروز شود.

در نتیجه تخصص به شیوه ی مهمی برای سازماندهی فعالیت های حرکت تبدیل می شود. ورزشکارانی که به عرصه ی مشخصی از حرکت علاقمندند، دانش ویژه در اینباره کسب می کنند و به تدریج با این دانش آشنا می شوند. اما نمی توان فرض کرد که درباره ی هر مسأله ی حرکت عرصه ی روشنی از کارشناسی مربوط به آن وجود دارد. عرصه های مختلف کارشناسی ممکن است شیوه های متفاوتی برای پرداختن به مسأله ی واحد داشته باشد. بنابراین نحوه ی شکل دادن و تعریف مسأله ی حرکت با عکس العمل حریف ارتباط نزدیک دارد.

ساماندهی حرکت مبنایی برای مشارکت:

دغدغه ی حرکت اجرای فعالیت سازمان یافته و قابلیت پیش بینی آن است. معمولا این مسأله را نظارت درون حرکتی می پندارند. چگونه اطمینان حاصل کنیم، مشارکت در رأس سازمان اجرا قرار دارد. شاید اجرا آنقدر کفایت نکند که قابل پیش بینی باشد و شاید مجبور شوید خود نیز نوعی سامانه به وجود آورید. از همین رو چگونگی کارکرد و حرکت تعیین خواهد کرد که هر ورزشکار چه نوع هدفگذاری را دنبال خواهد کرد.

هنگامیکه به فرایند حرکت در میان سازمان می نگریم، این نیاز به ایجاد نظم بازهم آشکارتر می شود.  همینطور، با محاسبه ی تقسیمات حرکت توان پیش بینی باز هم افزایش می یابد، اما پیشگویی حرکت، بستگی به انضباط حرکت و تعداد دخالت های چالشی خواهد داشت.

پس تعجبی ندارد که بخش قابل توجهی از فعالیت های حرکتی به ایجاد حفظ نظم در فرایند حرکت معطوف شود، این مسأله بیشتر نوعی چانه زنی به نظر می رسد تا تصمیم گیری و این به زمینه های مشترک توجه دارد که می تواند ورزشکار را به هدف نزدیک تر کند. همچنین
انتخاب های متفاوتی پیش روی هر کدام از آنها وجود دارد، اینکه مجموعه ای از مسائل و راه حل های مختلف پیش روی آنهاست و برای رسیدن به مسائد جدید مهارت های کلی حل مسأله را بسیج می کنند.

هدف گذاری از طریق مجموعه های حرکتی:

در بسیاری مواقع، ارتباط میان اجزای حرکت بر پایه ی نقش هایشان سازماندهی می شوند. یک راه حل، ایجاد ارتباط هماهنگ بین این عوامل است. این گروه های حرکتی مختلف در می یابند تا چه اندازه می توانند از یکدیگر حمایت کنند. همچنین به تشکیل کارگروهی کمک می کنند که دلیل وجود آنهاست. در واقع ورزشکار به شناسایی و تحلیل نقاط شکننده اقدام می کند. اما زمانیکه سرخود عمل کند، جنبه های مختلف این فرایند را ضعیف می کند. یعنی گره حرکت تضعیف
می شود.

لازمه ی هر اقدام جمعی نوعی فهم متقابل است و شیوه ی اجرای حرکت با یکدیگر این فهم را تقویت می کنند. اجرای خوب را ورزشکاری انجام می دهد که حرکت های دو طرف را می شناسد و آنها را به اعتدال می رساند. در اینجا نمی توان نشانه های جهل و بدفهمی و ستیز یافت. در این صورت به نسبتی که ارتباط متقابل وجود دارد، حرکت پایه شکل می گیرد.

این تصور توجه ما را به دانش مشترک جماعت ورزشکار معطوف می دارد. آگاهی مشترک آنان درباره ی عرصه خاصی از حرکت است که آنها را به جلو می برد. این آگاهی مشترک می تواند شیوه ی نوینی از فهم حرکت باشد. این نکته بدان معنا نیست که همگی بر سر آنچه در این باره باید کرد اتفاق نظر دارند و مجبور نیستند همدیگر را به حرکتی متقاعد کنند. اما این عناصر با یکدیگر ناهمساز نبوده و هیچ دلیلی وجود ندارد که همدیگر را نفی کنند، یعنی هر دو ورزشکار در مبارزه بر سر قدرت بسیج می شوند.

یادآوری این نکته مهم است که این اصطلاحات اساسا استعاری است و برای کمک به فهم پیچیدگی فرایند حرکت ارائه می شود. این واژه ها توجه ما را به شیوه های خاص متمرکز و به سوی ابعاد گسترده و متعادل فرایند حرکت به شیوه های خاص معطوف می سازد که متمایز با منظر خطی و پلکانی است که اساس بسیاری از عملکردها است. اما اینها (اجزای حرکت) سازهایی هستند که در یک ارکستر بزرگ یکدیگر را حذف می کنند. اما اینکه تصور هر طرف در مسأله ی حرکت نفعی دارد و لزوما در تصمیم گیری ها هر کدام گاهی نقش بالا و گاهی نقش پایین را ایفا می کنند. بلکه هر دو طرف در حل مسأله ی حرکت مشارکت دارند و به شکل دادن حرکت کمک می کنند. همچنان که هر کدام چشم اندازهای متفاوتی درباره ی حل مسأله دارند، به این اعتبار هر دو طرف (مشارکت کنندگان) متقابلا نقشی سازنده دارند.

هر کدام از جایی از حرکت را تقویت می کنند و یا برعکس اما اینکه تصمیم گیرنده کیست؟ یا مسأله ای که به آن می پردازد چیست؟ اینها در فرایند حرکت شکل می گیرند.

فصل 3

نقشه و تجربه

اصل روشنی است که مدیریت در حرکت، رأس تعیین می شود و گسترش می یابد. اما زنجیره ی اقتدار واحدی وجود دارد و تصمیمی شفاف که فعالیت از آنجا جاری می شود.

تجربه ی فرایند حرکت کمی پیچیده تر است. اینجا یکی از معضلات حرکت پیش می آید. این واژه را می توان به معنی گسترده اش برای تمامی فرایندهای حرکت بکار برد که به آنچه سازماندهی می کند، شکل می دهد. اما برای فهم تمام اینها بهتر است فرایندی را بشناسیم که آنها را پدید می آورد و به آن معنا می دهد.

نقشه ی اساسی:

راه حلی آسان در میان نیست. باید دریابید که برای فهم حرکت لازم است بیش از یک سو توجه داشت. باید دانست که اجزای حرکت چه ویژگی هایی دارند و به چه میزان می توانند در شکل دادن به فعالیت حرکتی نقشی فعال داشته باشند؟ کدام اجزاء جزئی از ساختار
تصمیم گیری اند؟ چه ویژگی در حرکت اجرای تصمیمات نقش اساسی دارد؟ این امر بیشتر به ما می گوید که در پی چه هستیم تا اینکه چه خواهیم یافت.

دامنه ی حرکت:

چون دامنه ی حرکت بسیار گسترده است، آسان تر است که با اجزای تصمیم گیرنده آغاز کنیم و سپس دامنه را گسترده تر سازیم. ممکن است تعیین هدف های حرکت به شما کمک کند و سپس از خود بپرسید چه قسمت های دیگر را در حرکت دخالت دهیم.

نقشه های سازمانی حرکت:

هر فن به بخش های تخصصی تقسیم می شود. در سطوح مختلف حرکت لازم است توجه شود. باید فهمید قدرت در کدام قسمت ها تمرکز یافته است. معمولا نوعی پراکندگی قدرت در سطوح مختلف حرکت پراکنده شده است که به تدریج در یک نقطه تمرکز می شود. اما مجموعه ی حرکت از خودگردانی عملیاتی قابل توجهی برخوردار است.

ایجاد زمنیه ی مشارکت در کل حرکت:

چون فرایند حرکت بسیار پراکنده است. می توان جماعت حرکت را شناسایی کرد که چگونه با همدیگر همکاری می کنند.

رأی این امر، پوشش نهادینه شده و متنوعی است و از منطق خاص برخوردار نیست. آنچه ثابت است اینکه مجریان فن در مناسبات پایدار در سراسر قلمرو حرکت سازمانی ایجاد می کنند و می کوشند این مناسبات از ساختار رسمی برخوردار شود تا بتوان از آنها برای ایجاد تنوع و خلاقیت استفاده کرد.

حرکت چگونه بنا می شود؟

به نظر می رسد مدیریت حرکت معنای چندی دارد. بستگی دارد قدرت، تخصص و نظم و اینکه اجزای حرکت بتوانند به چیزهایی نسبتا متفاوت رجوع کنند.

به طور کلی هر فن زیر پوشش برخی مزایای نظام یافته تغییر جهت و یا تغییر هویت می دهد. این امر بدان معنا است که لازم است به
شیوه ای مدرن تر به عملکرد حرکت بنگریم.

ماهیت اصلی حرکت:

هنگامیکه به دنبال مدیریت حرکت می گردید، بستگی دارد تا چه اندازه به مسائل حرکت اشاره  داشته باشید. اما خوب است به سه سطح حرکت توجه شود:

1- سطح درونی: این سطح موضوعات حرکت را به روش عملیاتی درک می کند. بلکه آنچه می کند، چگونگی سازماندهی آن و موضوعاتی که بدان مربوط است.

2- سطح کارشناسی: این امر ایجاد رابطه میان حرکت ها را بررسی می کند. این رابطه ها می تواند از ثبات نسبی برخوردار باشد و به میزانی که این رابطه ها ثبات داشته باشند، تحلیل آنها به عنوان الگویی شبکه ای لازم است.

3- سطح چالش: باید توجه داشته باشید هیچ مرزبندی ثابتی بین سطوح مختلف حرکت وجود ندارد.

ابعاد فرایند حرکت:

تا اینجا دامنه ی نسبتا گسترده ای از کاربردهای حرکت را در معناهای مختلف با تمامی مجموعه ی ترتیبات، ادراکات، تمهیدات، مراقبت ها و رابطه ی بین آنها بررسی کردیم. اما این همه تنوع برای چیست؟ دلیلش این است که حرکت دو بعد دارد، عمودی و افقی و کاربردهای مختلف به ابعاد مختلف مربوط می شود.

در بعد عمودی مدیریت حرکت به صورت انتقال تصمیمات به سمت بالاست. چرا که مسیرهای مجاز برای اقدام به منزله ی درختی است که شاخه های فرعی زیادی دارد که هر کدام ارزش های حرکت را به حداکثر می رساند. این بعد بر اقدام اجرایی تأکید دارد. بر انتخاب عقلی و نیروی قدرت مشروع وبه توانایی در اتخاذ تصمیات مربوط می شود.

بُعد افقی به مناسبات بین حرکت ها در سازمان های حرکتی مختلف توجه دارد. این بُعد توجه خود را به مرزهای سازمانی درون حرکت معطوف دارد. به ماهیت ارتباط بین حرکت ها و چگونگی تشکیل و حفظ آنها و به تفسیر ورزشکار در فهم مسائل حرکت می پردازد.

این دو بُعد دو شق متفاوت نیست. برعکس هر یک می خواهد دیگری را پشتیبانی کند. اجرای تصمیمات مستلزم همکاری و تفاهم در بُعد عمودی اعمال می شود. اما این دو بُعد پاسخ های متفاوتی به این سؤال می دهند که هر حرکت چگونه دوام می یابد؟

این هر دو بُعد اجزای فرایند مدیریت حرکت می باشند. بنابراین
نمی توان هیچ یک را کنار گذاشت. سیاست گذاری درباره ی مراحل اقدام برای پیش بینی و رویارویی با کثیر رُخدادها و اتفاقات در حرکت است.

این امر بدان معناست که حرکت یک هدف متحرک می باشد و از فرمول خاصی تبعیت نمی کند.

فصل 4

اجرای حرکت چگونه است؟

حرکت را با دنبال کردن هدف ها می فهمیم. مدیریت حرکت همان چیزی است که می خواهیم بدست بیاوریم. مطمئنا فن رشته ای از حرکت های هدفدار است. اساس تعریف مدیریت حرکت را تشکیل
می دهد. درک حرکت به مثابه تعقیب مقاصد متعارف که جذابیت دارد. اساس تحلیل عمده ی حرکت، یافتن محاسبه ی بهتر و دستیابی به هدف مطلوب است. از این منظر می توان فرایند حرکت را شامل مراحل زیر بررسی کرد:

1- تعیین هدف: نخستین پرسش همان است که هدف چیست. از این منظر هر تصمیمی هدف را تعیین می کند. اما به شرط اینکه هدف هایی را که می خواهید بدان ها نایل شوید به صورتی شفاف ارائه دهید.

2- انتخاب مسیر اقدام: پس از آنکه مسیر حرکت شفاف سازی شد به انتخاب مسیر اقدام برای تحقق این اهداف مبادرت کنید.

3- اجرای مسیرهای اقدام: هنگام اجرای اقدام، فرایند حرکت را توصیف کنید.

4- ارزشیابی نتایج: اکنون می توان برایند اجرای حرکت را با توجه به تأثیر مورد انتظار ارزیابی کرد.

5- تعدیل حرکت: در صورت ضرورت، اجرای حرکت اصلاح شود.

هدف از فرایند مدیریت:

فرایند فن روش نمایش خطی و منحنی با روش معین و منظم با چنان منطق خاص و تقریبا با عقل متعارف اجرا می شود. در اینجا با عدم ارتباط بین شیوه ی اجرای ورزشکار و شیوه ی حرکتی حریف توافق می شوند.

اهداف اجرا عبارتند از: دستیابی و حفظ تعادل در حرکت، فرایندی مدام و جستجو درباره ی دستیابی به هدف های شناخته شده مطرح است.

ورزشکاران درمی یابند که واحدهای حرکت با چه اهدافی دنبال
می شوند و همه ی قسمت های اجرا چه ارتباطی با دیگر قسمت های حرکت دارند. یا ممکن است به دنبال قسمت هایی باشند که با همدیگر ناسازگار است.

گاهی لازم است برای حفظ یکپارچگی در حرکت، ارتباط بخشی از حرکت را تقویت کنید. اما احتمال دارد که پیگیری یک هدف به زیان هدف دیگری باشد. در واقع ارائه ی فعالیت سازمان یافته ی حرکت به مثابه تعیین هدف های تعریف شده، ماهیتی نسبتا روشن به آن می دهد.

مسأله این نیست که اهداف را نمی توان به راحتی تشخیص داد. فقط
می توان روند عملیات پذیرفته شده ای را دنبال کرد و به دنبال روابطی باشید که روابطی پایدار را سازماندهی کند که اهمیت آن روشن است. اما فهم فعالیت های آن به صورت تلاش برای نیل به اهداف گمراه کننده خواهد بود.

این فرض هم بی مورد است که تصور شود، فعالیت های سازمان
یافته ی حرکت را بر حسب هدف های تعریف شده مورد ارزیابی قرار دهند.

گاهی ممکن است نوعی ارزشیابی صوری بر حسب اهداف در میان باشد. اما فعالیت را به صورت عملکرد عادی مورد ارزشیابی قرار دهید. ممکن است حرکت ورزشکار بر حسب موفقیت حریف در نیل به هدف های تعریف شده مورد ارزشیابی قرار بگیرد. اما احتمال دارد شیوه ی واقعی تری هم برای ارزشیابی آن وجود داشته باشد.

این شیوه ارزشیابی فعالیت سازمان حرکت که یکسونگری فرایند
می تواند همراستای عملکردهای حریف مورد ارزشیابی قرار بگیرد. بازسازی حرکت در حین اجرا، احتمالا از شیوه های ارزشیابی متفاوتی بهره می گیرد. با بسط همین نکته، می توان گفت که این اهداف مورد نظر قرار می گیرند. اما این امر مستلزم آن است که مناظره ی دو حرکت را درباره ی فرایند به صورت هدف هایی شفاف تعیین کنید.

اما به هر حال، مسأله ی هدف را معمولا نمی توان به یک سازمان حرکتی محدود کرد. همچنان که ممکن است اهداف حرکت متمایز از یکدیگر دنبال شوند که می توانند ناقض یکدیگر باشند و دیدگاه های متفاوتی نسبت به یکدیگر داشته باشند. مسأله صرفا این نیست که
اندیشه های مختلفی در این باره داشته باشید که چه اقدامی باید کرد. ممکن است دیدگاه نسبتا متمایزی در این باره داشته باشید؟ همچنان که تفسیرهای متفاوتی درباره ی نقش های مختلف مسأله داشته باشید و درباره ی مدیریت مناسب در پاسخ به آن تصورات متفاوتی ارائه دهید. بنابراین تعیین هدف های حرکت مستقل از وضعیت تعیین می شود. یعنی هدف با توجه به تمام اجزای شرکت کننده در اجرا تعیین کننده هستند. دامنه ای از اهداف حرکت وجود دارند که تحلیل خاص خود را درباره ی مسأله ی حرکت در پی حمایت گسترده تر و با منظر
مناسب تر مسیر نشان می دهند.

این بدان معنا است که رابطه ی بین اقدام و اهداف به صورت معضلی پیش رو می باشد. نمی توان مفروضات را در نظر نگرفت. ممکن است اجرای هدف های حرکتی در جریان مناسبی نباشد. حتی هنگامیکه فعالیت در پاسخ به هدف هایی در نظر گرفته می شود، می تواند با هدفی دیگر در تقابل باشد. اقدامی که در پی هدف های حرکت صورت می گیرد، می تواند بر ضد هدف های حمایت شده در تقابل با یکدیگر قرار بگیرند. هدف های تعیین شده موضوعات مورد مناقشه با تمایلات دیگر حرکت هر اقدامی را به عنوان اجرای هدفی تفسیر می کنند. لازم است از خود بپرسید ارتباط بین هدف و فعالیت چیست؟

هدف های سوای عملکردها:

هدف صرفا یکی از شیوه های ممکن برای فهم فرایند حرکت است. در حالیکه می توان برای مقابله با هر وضعیتی، سازمان روندهای غیر معمول را ارائه داد. اینها شیوه های متفاوتی برای پردازش وارزشیابی اطلاعات حرکت می باشند و به فهم نسبتا متمایزی درباره ی آنچه روی
می دهد، دست می یابند.

چنانچه به شیوه ی دیگر به موضوع نگاه کنید، مشاهده می کنید درباره ی یک ساختار، هدف ها شکل های دیگری به خود می گیرند و گاهی ماهیت سازمانی میانجی رویداد حرکت به این فعالیت شکل می دهد.

اینکه چه کاری انجام می دهید؟ حریف چه کاری انجام می دهد؟ چه روندی با حفظ ترتیبات انجام می شود؟ مسئولیت حرکت چیست؟
چه روندی را برای انجام دادن چنین حرکتی در نظر گرفته
می شود؟

همچنان که تفسیر فعالیت و اوضاع حرکت روند رو به جلو دارد، پرسشی مطرح می شود که به کجا می خواهید برسید؟ این سؤال زمانی مطرح می شود که بدانید اکنون کجائید و چه می کنید؟ بنابراین دو شق فهم فعالیت را مقایسه کنید. این منظر درباره ی روند همیشگی و ساختار حرکت پیوند دارد. هر دوی اینها در معنای حرکت نقش مهمی ایفا می کنند.

پس در این منظر، مدیریت حرکت به فهم فعالیت توجه دارد، امری که به ورزشکار کمک می کند به این واقعیت بپردازد که احتمال دارد و نخست فعالیت شروع شده را بررسی کنید. این امر مستلزم اقدام هماهنگی در شکل گیری چشم انداز حرکت تحت شیوه ی خاصی صورت می گیرد.

مقصود به مثابه ابزاری برای کشف حرکت:

در حالی که این الگوی هدفمند مدیریت حرکت شاید کاملا منطبق بر فرایند حرکت نباشد. به نظر می رسد که در این فرایند اهمیت دارد، ورزشکاران از این الگو به منظور فهم فعالیتی بهره می گیرند که درگیر آنند. این الگو فعالیت را به صورتی خاص شکل می دهد که هم قابل فهم باشد و هم چارچوبی فراهم آورد تا شناسایی ارزش های حرکت را امکان پذیر کند.

ابتدا با تعیین هدف ها مجاز آغاز کنید و بقیه ی فرایند سازمانی حرکت را به صورت دنبال کردن این هدف ها توضیح دهید و با سنجش میزان دستیابی به آن اهداف به نتیجه برسد. جای اهداف را در فعالیت به صورت رابطه شان با حرکت حریف شناسایی کنید. ورزشکاران از آن رو می توانند اصولی عمل کنند که رهبری اقتدار حرکت جمعی را تعیین کنند. اهدافی که هر ورزشکار برای رسیدن به آنها تلاش می کند. یعنی ابتدا هدف انتخاب و وسیله ی دستیابی به هدف را مشخص
می کند. سایر اجزای حرکت به مثابه توصیف کننده ی بخش اصلی حرکت (مشاوره یا حامی) در جریان حرکت قرار می گیرند که نقششان تقویت اجرای حرکت اصلی است و با توجه به میزان دستیابی به اهداف دخالت دارند.

اکنون توجه را به شیوه ی انتخاب این مقاصد معطوف می سازیم و نوعی (روش شناسی انتخاب) رُل بررسی می کنیم. این نه تنها شامل روند جاری حرکت است، بلکه متضمن اندیشه هایی است که زمینه ی اجرای اصیل را فراهم می کند. ادراک حرکت و همت برای یافتن راهکاری صحیح از طریق چگونگی بهینگی حرکت انجام می گیرد.

پیدایش این نوع انتخاب توجه ما را به شیوه ی تشکیل دهی فرایند حرکت به صورت ماهرانه با رویکرد و هدف گیری جهت دار هدایت می کند. چنانچه مدیریت حرکت معطوف به دستیابی به اهداف است. مسائل اصلی به این صورت است که هدف ها چه باید باشند و با چه شیوه هایی باید آنها را دنبال کرد. اینجا همان جایی است که دانش تخصصی مطرح می شود. آیا لازم است سیاستی مکانیکی داشته باشیم؟ اهداف ما درباره ی رشد حرکت چیست؟ بهترین راه برای نیل به اهداف کدام است؟

این امر بلافاصله مسأله ی ارتباط بین حرکت ها را در فرایند مدیریت پیش می کشد. رهبری با کیست؟ حریف یا شما؟ اگر آموزش صحیح درباره ی مدیریت حرکت نداشته باشید، چگونه می توانید در این عرصه مشارکت کنید؟ این مناسبات ذاتا مبهم به طور بالقوه تناقص آمیز است. علاوه بر این، همچنان که مشاهده کردیم، بعید است که یک سری حرکت های شفاف و بدون نقش درباره ی هر مسأله ی حرکت وجود داشته باشد. احتمالا انواع مختلفی از تخصص داریم که می توان به کار گرفت و اینها هر کدام مسأله را به شیوه های متفاوتی تعریف می کنند. اما باید دانست هدف شما چیست؟ مسأله به این صورت نیست که هدفی شفاف اساس مشترک حرکت را تشکیل بدهد، بلکه هر دو ورزشکار (مشارکت کنندگان) مصلحت می بینند که چنین هدف مشترکی باید افت. این امر بدان معنی است که ممکن است با واقعیت وجود منظرهای مختلفی درباره ی طبیعت فعالیت روبرو باشیم و درباره آنچه در این حرکت است که اهداف ما کدام است؟ ارزش و بهاء حرکت چیست؟

طرح و مسأله به ورزشکاران کمک می کند تا هر کدام دیدگاهشان را به شیوه ای سازگار دنبال کنند. چنین دعوتی می تواند مجموعه ی نسبتا ناهمگونی از هدف ها را ارائه دهد.

اما تعیین دیدگاه های متفاوت به صورت یک هدف و پرداختن به واقعیت گوناگونی، فهم آنها را آسان تر می سازد. نتیجه اینکه  ارزش هر دیدگاه شناخته می شود و توجه به چگونگی چارچوب اقدام به شیوه ای که در هر دیدگاه متفاوت است، آگاه  می شوید. این کار اغلب با پیش بینی مجموعه هدف هایی که هر کدام از ورزشکاران برای مشارکت در آن اتفاق نظر دارند، دنبال می شود.

چنین شناختی معمولا بیش از اندازه کلی است و گاه به عنوان اظهاراتی گنگ کنار گذاشته می شود. چون هیچ راهنمایی شفافی وجود ندارد که بگوید چه پیش خواهد آمد. اما معنای این واقعیت ها در روند حرکت نهفته است. ورزشکاران با دیدگاه های مشارکتی متنوع (به شیوه های مختلف) برای رسیدن به اهدافشان از آنها کمک می گیرند. بدین سان، چارچوب هدفمند برای ایجاد سازماندهی فرایند حرکت، بسیج می شوند.

هدف مدیریت حرکت:

این مفهوم که مدیریت حرکت بر مبنای اهداف مشترک شکل می گیرد یا نه، نقش مهمی در مهار حرکت حریف خواهد داشت. سازمان حرکت به تمایز گرایش دارد. یعنی به عناصر مختلفی تجزیه می شود. اغلب یک حرکت زیر مجموعه ی حرکت دیگری است و ورزشکاران نگران انسجام و یکپارچگی آن هستند.

برنامه ی سازمان یافته ی حرکت می تواند در این فرایند نقش مهمی ایفا کند. در این گفتمان حرکتی، تمایز، تناقض های فراگیر، صحنه ای فراهم می آورد که می تواند محل برخورد بازیگری های مختلفی شود.

همچنین می تواند به ورزشکار یاری دهد که نظارت خود را بر تقسیمات عملیاتی سازمان حرکت اعمال کند. برای ورزشکار موقعیتی فراهم می آورد که عناصر عملیاتی حرکت را به چالش بکشد. در نظر گرفتن سیاست مثابه قصد و هدف ورزشکار از یک فعالیت واحد
می باشد. اما آیا فعالیت بهترین نیل به هدفی تعریف شده است؟ آیا بهتر است راه دیگری انتخاب شود؟ یا اینکه بخشی از حرکت را در جهت صورت های مناسب تری از حرکت هدایت کنید؟

این رابطه بین قصد و نظارت در سازمان حرکت از هر دو طرف جریان می یابد. به جایی می رسید که هر دو ورزشکار صرفا رهبری و نظارت و اداره ی دو حرکت را در نظر می گیرند. لیکن در گستره ای از وضعیت های مختلف، رهبری حرکت را با تعابیر متفاوت نمایش می دهند. این بخش از ساختار حرکتی، رهبری در حرکت است. یعنی آنچه انتظار می رود که هر کدام انجام دهند.

همچنین مشاهده می شود که جهت گیری به سوی هدف ها در شکل های مختلف مورد نظر قرار می گیرد. آن هم به شکلی که مخالفت کمتری داشته باشد. درست به همان نسبت که هدف می تواند در درون خود زمینه های مشترک داشته باشد با هم جوشانی دو حرکت واقع
می شود.

هدف و فرایند مدیریت حرکت:

در این بحث استدلال کردیم که حرکت به مثابه هدف در تحلیل شکل حرکت مهم است و هدف های حرکتی که در برابر ما قرار می گیرند، مستقل از فرایند کل حرکت نیستند. بلکه بیشتر باید آنها را به مثابه جزئی از کل فرایند حرکت درک کرد. مدیریت حرکت با هدف آغاز نمی شود تا آن را به سوی اقدام ببرد. ابتدا باید در پی فهم اقدام و تدوین و تصحیح اهداف مشترک مبادرت ورزید. این فرایند پیوسته از تعامل بین تفسیر و اقدام کردن در ارتباط با آن تفسیر است. ملاحظه کردید که مدیریت حرکت شیوه ای برای فهم اقدام و دستیابی به صورت های جداگانه فعالیت در چارچوب مشترکی است. سؤال این است که چگونه این کار انجام می شود و چه پیامدهایی گریبانگیر هر اقدامی است و به طور مشخص تر، اهمیت هدف در اقدام و در تحلیل چیست؟

اقدام در تحلیل چیست؟

این فرض که مدیریت حرکت با تعریف و تحقق اهداف سر و کار دارد، چنان با الگوی غالب اقدام و فعالیت عجین است و عقلانیتی هدفمند آن را مورد بررسی قرار می دهد، مفروضی است که اقدام حرکتی معطوف به اهداف است که سیاست پیگیری هدف های پراکنده است و اینکه مدیریت حرکت به این اهداف سر و سامان می دهد. اما گاهی مشاهده ی فرایند حرکت چنان گسترده تعریف می شود  و متضمن چنان تنش ها و تناقض های درونی است که دشوار بتوان اقدام و فعالیتی را متوجه مفهوم درست پیگیری هدف هایی کرد که به طور شفاف درک شده اند.

ابتدا باید اطلاعات را تحلیل کرد. سپس بر اقدامات تأثیر گذاشت. به نظر می رسد ورزشکاران بالقوه همانقدر به مشارکت در حرکت اهمیت می دهند که فرایند را آسان تر و زنده تر کنند. این امر حاکی از آن است که هر چند بیان اهداف در فرایند حرکت اهمیت قابل توجهی دارد، نمی توان همه ی حرکت ها را به مثابه رسیدن به هدف پنداشت. توضیح مدیریت حرکت به عنوان پیشرفت دقیق به سوی هدفی شناخته شده با توجه به اعتبار و عیار حرکت است. اما ارائه ی حرکت به صورت هدفمند بر مبنای الگوی رایج عقلانیت قرار دارد که منجر به بسیج و پشتیبانی لازم به کل حرکت بکار گرفته شده است.

این نکته تذکری است که به یاد داشته باشید، مدیریت حرکت هم
درباره ی فرایند حرکت است و هم درباره ی برایند و حاصل آن فرایند و هم درباره ی تعهد است و هم درباره ی اهداف.

ورزشکاران در فرایند حرکت می کوشند برای فعالیت خود حمایت لازم را به وجود آورند. اما هر چه این اهداف کلی تر و کمتر مشخص باشد، شانس کمتری برای موفقیت خواهند داشت. از این رو بیانیه ی اهداف معمولا خیلی واضح نیست و تفسیر فرایند به مثابه کوششی برای شناخت بیشتر روند اهداف است. یعنی اهداف باید بر اساس جایگاه حرکت در وضعیت کنونی درک شود. تا به جایگاهی برسیم که حرکت در آینده (لحظه ی بعد) به آن نائل می شود.

فصل 6

بر حرکت چه می گذرد؟

از دیدگاه عقل، مدیریت باید گزینشی به اجرای اهداف بپردازد. مدیریت بر حرکت به ورزشکار امکان می دهد تا فعالیت را به شیوه های خاصی شکل بدهد. نخست، تصمیم گیری، سپس اجرای آن و به لحاظ آینده نگری، ارزشیای برای تعیین اینکه چرخه ی حرکت مدل های متفاوتی ایجاد می کند. در این منظر مدیریت را خود فرایند حرکت
می دانیم.

اجرا به مثابه حل مسأله:

در این منظر مدیریت درباره ی انتخاب هدف ها، اقدام (الف) را انجام می دهد. در نتیجه (ب) حاصل می شود. مدیریت بر حرکت تجسم علت و معلول است. هنگامیکه اجرای حرکت به دنبال اهداف متنوعی است که می تواند نوع مقاصد اصلی و فرعی را در چشم انداز حرکت
پیش بینی کند. در همه ی عرصه های حرکت معضل اجرا وجود دارد که حاصل و برایند آن متفاوت است. پس مسأله تنها تعیین هدف های حرکت نیست. بلکه باید این اهداف تحقق یابند. بنابراین در یک فرایند حرکتی شمار گوناگونی اهداف وجود دارند. در اینجا ورزشکار با
چشم انداز متمایز خودش و سطوح متفاوت تعهد نسبت به هدف ها برنامه ریزی می کند. در بیشتر موارد تصمیم اصلی دارای ابهام است. گاهی حرکت ها با یکدیگر تناقض دارند. اکنون اولویت با کدام است؟ برای اجرای حرکت موانع و منابع حرکتی کافی وجود دارد؟ با اجرای این حرکت برای قسمت های دیگر چه اتفاقی می افتد؟ آیا اقدامات انجام شده تأثیر مورد انتظار را به همراه می آورد؟ توجه به مسائل دیگر چگونه است؟ در واقع این سؤالات تا اندازه ای دلسرد کننده است، زیرا غالبا درباره ی عدم تحقق است.

همراه با الگوی حرکتی:

ورزشکاران نسبت به تشخیص به موقع حرکت به شیوه های گوناگون پاسخ می دهند. نخستین پاسخ در اینباره همراهی است. ورزشکار
می خواهد راهی بیابد تا تجربه ی اجرای حرکت را با انتظارات عقل سلیم شبیه تر بسازد. زمانیکه اجرای حرکت به بن بست برخورد به جای اینکه از خود بپرسید: چرا اجرا به سرانجام نرسید؟ بپرسید تحت چه شرایطی این حرکت اجرا شد؟

به چالش کشیدن حرکت:

مدیریت حرکت به مسائل ناهنجار می پردازد. اگر چه روشن نباشد که  راه حل مسأله چیست؟ ورزشکاران ممکن است به دلایل متفاوتی به یافتن راه حل توجه کنند تا تدوین عوامل متغییر را تشخیص دهند، یعنی کدام متغییر مؤثر است. بنابراین به صورت پرسش و پاسخ فکر کنید و آن را فرایندی پیوسته ببینید.

مرتبط ساختن الگو با عمل:

مسأله اینجاست که به نظر می رسد در خود فرایند حرکت عناصر (بالا و پایین) و (پایین و بالا) وجود دارد. در واقع بسیج حرکت وجود دارد و فرایند حرکت بین اجزایی که مسئولیت حرکت را بر عهده دارند با هم تلفیق می شوند. به عبارت دیگر با چگونگی چارچوب بندی وضعیت سروکار داریم. هر ورزشکار چه برداشتی از آن دارد؟ در اینجا سه چیز مهم را درباره ی حرکت یادآوری می کنیم:

1- بعد افقی و عمودی:

همچنانکه حرکت، در فرایند دو بعد افقی و عمودی جریان دارد.
پیکره ی حرکت، هدف ها را در نظر می گیرد، سازمان را منسجم
می کند و هدف را دنبال می کند. تحقق حرکت برای اجرای اهداف به ترتیب الویت رتبه بندی می شود. این مناظره، کار اصلی حرکت تعیین
هدف ها از طریق تحلیل مسأله است و سنجش اثرات حرکت در
بخش های چندگانه ی حرکت اتفاق می افتد. توجه اصلی به کارایی در انتقال یک وضعیت به وضعیت دیگر است. اکنون باید بپرسید حرکت با چه مقدار اثربخشی انجام می شود؟

بعد عمودی به اقتدار توجه دارد و بعد افقی به شیوه ی جریان فرایند درون سلسله مراتب سازمانی توجه دارد. دراین وضعیت ابهام قابل توجهی درباره ی اهداف حرکت وجود دارد. آیا می توان این ابهامات را شناسایی کرد؟ نوع حرکت ها چه انسجامی با یکدیگر دارند؟ تا کجا فهم ما به اقدام کمک می کند؟ ورزشکار درگیر ایجاد مراقبت شبکه ی حرکت است تا بتواند دغدغه های مشترک را با یکدیگر مرتبط سازد. مدیریت حرکت به معنای اجرای صریح اندیشه ی واحد نیست. بلکه واکنشی بین شماری از اجزای مختلف حرکت است. تشخیص مسأله خود به خود به حل مسأله نائل نمی شود. اجزای حرکت هر یک فهم متمایزی از اقدام دارند و هدف حرکت مواجه فهم های متفاوت با یکدیگر است.

نکته ی مهم وجود ابعاد مختلف فرایند حرکت است. اما هر جزء
می تواند نقش های متفاوتی ایفا کنند. این طور است که کنش و واکنش هر دو عناصر ضروری برای فرایند واحد محسوب می شوند.

چهارچوب حرکت:

این شرح نشان می دهد که چگونه زمان حرکت بخشی از فعالیت است. الگوی هدفمند حرکت در مقام توصیف تجربی حرکت خواهد بود.

عملکرد این الگو فراهم آوردن چارچوبی برای اجرا است. این امر موجب می شود جوانب ذی نفع به طور جمعی ارائه شود.

به همین سان، سخن گفتن از هدف های کلی حرکت به لحاظ تجربی می تواند غیر واقع بینانه به نظر برسد. لیکن دانستن مفهوم هدف های کلی، ورزشکار را قادر می سازد که در یک کشمکش نمادین درباره ی اهداف قرار بگیرد. اهداف گسترده اند، اما تفاوت بین آنها معنادار است و مشارکت بین آنها با پشتیبانی بخش هایی همراه است.

اجرا و چهارچوب:

واقعیت این است، شکلی که در برابر اجرای حرکت قرار می گیرد، چنین است: چه چیزی می خواهد اتفاق بیفتد؟ بدین سان توجه حرکت به فرایند همکنشی معطوف می شود.

بُعد زمان نیز در این فرایند نقش دارد. یعنی این فرایند جزئی از بازی پیوسته است که در جریان آن مدیریت حرکت به دنبال راه حلی
می گردد. همینطور که پیوستگی و تغییر در حرکت وجود دارد، شیوه ای برای شکل دادن اقدام به گونه ای خاص تعریف می شود.

مدیریت حرکت باید با همه ی این ابهامات دست به عمل بزند. همچنین ورزشکار باید هم با بُعد افقی مواجه شود و هم بُعد عمودی و نسبت به نحوه ی بکارگیری چشم انداز حرکت مکمل یکدیگر عمل کند.

ارزشیابی در فرایند حرکت:

در الگوی عقل متعارف، ارزشیابی چرخه را کامل می کند. ارزشیابی ورزشکاران را قادر می سازد که بدانند تا چه اندازه به هدف هایشان نزدیک شده اند و متناسب با آن اقدام کنند. عقل متعارف برای ارزشیابی روشن است: چنانچه مدیریت حرکت متوجه دستیابی به اهداف است.

هدف های مدیریت حرکت، با فرضیه هایی درباره ی تغییر و راه های اندازه گیری پیامد در نبرد هستند و آنها را در هم می آمیزد. در حالی که ممکن است ارزشیابی چندین عمل را احتمال دهد. احتمال دارد هیچ تفاوت معناداری وجود نداشته باشد. در چنین اوضاعی نمی توان تصور کرد که هر کوششی با مخالفتی جدی روبرو شود.

ارزشیابی بازتابی:

صورتی که ارزشیابی به خود می گیرد حاکی از شیوه ی فهم ورزشکار از فرایند حرکت است. آیا مدیریت حرکت کوششی برای هدف های توافقی با یکدیگر است؟ به همان اندازه که مدیریت هدفمند لازم است، اندازه گیری پیشرفت نسبی حرکت با توجه راه های متفاوت معنی خواهد داشت. اکنون چه اقدامی مؤثر است.چه کاری ورزشکار را سریع تر به هدف نزدیکتر می کند؟ چگونه و با چه بهایی به سرانجام می رسید؟

گاهی بر سر اهداف اختلاف وجود دارد. آنوقت مجبور می شوید به شیوه های سطحی تر نوعی توافق بدست آورید. توافق برسر اینکه چه کار بکنید، چرا باید چنین کنید؟ در اینجا وجود ارزش های متنوع الزامی است. (که ضرورتامشترک هم نیست، اما ذاتا متناقض یکدیگر هم نیست) این بدان معنا است که ورزشکار چه معنایی را با چه معیار و ضابطه ای انتخاب می کند. اما بازهم همه ی دلایل، برای همه ی ورزشکاران یکسان نیست.

تحلیل بخشی از حرکت:

در فرایند حرکت، درباره ی ارتباط بین تحلیل و مشارکت پیش می آید. آیا ارزشیابی باید جدا شود یا باید به فرایندی که ارزشیابی می شود درگیر شود؟ و اگر قرار است درگیر شود، در خدمت کدام منافع باید قرار گیرد؟ تدوین روش شناسی ارزشیابی به مشاهده و اقدام می پردازد، دقت می شود که سنجش اطلاعات جداگانه با توجه به فعالیت اصلی ارزشیابی شود.

منتقدان استدلال می کنند که ارزشیابی پیش از هر چیز صورتی از انتظارات است که ورزشکار اعمال می کند و نمی توان این مناسبات را نادیده گرفت یا به عنوان نوعی مزاحمت در برابرش مقاومت کرد. ستیز و درگیرشدن بین اجزای حرکت، کاری غیر عقلانی است. مسأله این است که چقدر توافق یا چقدر درگیری در میزان ارزشیابی دخالت دارد. برای مشارکت کنندگان چه میدانی برای شکل دادن به فعالیت وجود دارد و مشارکت کنندگان چه استفاده ای از آن می برند. در فرایند حرکت تنشی ساختاری وجود دارد.

مدیریت در بعد عمومی با شفافیت هدف تعریف می شود و هدف ارزشیابی و تأمین اهداف معلوم است. در بعد خاص می توان دید که هر جزء حرکت با بازیگری مخصوص به خود در اجرا دست دارد و از این رو گستره ای از همگرایی و واگرایی و تنوع  درباره ی آنچه این فعالیت را ارزشمند می سازد وجود دارد. از این رو چگونگی این ارزشیابی در هاله ای از ابهام قرار دارد. از آنجا که هر دوی اینها (همگرایی و واگرایی) در فرایند حرکت حضور دارند، همیشه تنشی در میان آنها خواهد بود و همه ی اینها رویکرد یکسانی ندارند. اما اهمیت تشخیص دامنه ی مشارکت کنندگان در این بازی و آثار آن برای ارزشیابی مفید است.

فصل 6

مسائل دیگر

مدیریت حرکت حاکی از مفهوم فعالیت دانسته و هدفمند است. نه بر خطا و تصادفی. تدوین حرکت یا دگرگونی حرکت بیان توانمندی و عقلانیت است. این اموری نیست که به خودی خود روی دهد، بلکه فراهم آوردن روندهایی که بیشترین نفع را برای ورزشکار داشته باشد. این کار مستلزم ساماندهی آگاهانه ی فعالیت است. مدیریت حرکت به این اعتبار در مقابل تصادفی و یا خنثی بودن قرار می گیرد. این مراحل ازاعمال دانسته ی دستور و فرمان نیز است. اما مدیریت حرکت چگونه شیوه ای متمایز برای شکل دادن به اقدام عملی است؟

مدیریت حرکت به معنای خط مشی:

در حالیکه می توان بین مضامین مرتبط با خط مشی تمایز تأمل شود. جدا نگه داشتن آنها در عمل دشوار است. نه تنها حرکت های مختلف دیدگاه های متمایز خود را درباره ی فرایند دارند، بلکه در رقابتی مستمر با یکدیگرند. این امر بدان معنا است که آیا حریف هم مثل شما فکر می کند یا خیر؟ آیا حمایت حریف از بخش های مختلف حرکت یکسان است؟ چنین پرسش هایی همیشه وجود دارد. بنابراین همیشه عناصری از حرکت می توانند کل حرکت را مختل کنند.

خط مشی مدیریت حرکت:

سیاست اعتباری خط مشی مدیریت حرکت متعادل است. آن چیزی که به خط مشی می انجامد و مدیریت چیزی است که به دنبال آن می آید. در این دیدگاه فرایند خط مشی سیاست دو مرحله ای دارد: نخست، درباره ی هدف هایی که باید دنبال کرد، تصمیم گیری کنید و سپس این تصمیمات خط مشی مدیریت حرکت می شود. این تمایز تحلیلی بین انواع فعالیت با تقسیم کار در کل حرکت برابری می کند.

جذابیت این تحلیل آسان فهم بودن آن است و شماری از مسائل حرکت را توضیح می دهد. نه تنها اینکه حرکت چگونه شکل می گیرد، بلکه چگونه اجزای حرکت در این بازی شرکت می کنند و چه می کنند. اما در مقام اظهار نظر، این توضیح اندکی اجباری می نماید. به نظر
می رسد که مدیریت حرکت چیزی فراتر از دستیابی اقتدار باشد. این تصور نیز نباید پیش بیاید که همه ی فعالیت های حرکتی منتهی به هدفی معین شود. به سخن دیگر، مدیریت درک عمل می تواند جدا از عرصه ی اقدام عملی و توابع آن اقدام کند.

چرا بین یک الگو و آنچه اتفاق می افتد تفاوت وجود دارد؟ چرا که بین مدیریت حرکت و خط مشی آن تمایزی شفاف وجود دارد. ممکن است به دنبال الگویی آرمانی باشید که از لحاظ اجرا دست یافتن به آن مشکل باشد. در حالی که در واقع نه این و نه آن.

خط مشی راه کارهای دیگر:

فهم دیگر اینکه انتخابی خاص در برابر خط مشی حرکت حریف داشته باشید. اصطلاحی که بعضی آن را مخصوص می نامند، مربیان آن را بازتاب دگرگونی اساسی در عمل می دانند.

وظایف مدیریت حرکت تعیین استراتژی و تدبیر برنامه ی هدف برای دستیابی به آن. مدیریت حرکت به دنبال مؤلفه های درونی یعنی کنش ها و واکنش ها و مدیریت بیرونی به دنبال استدلال است. در واقع این وظایف هستند که در بستر زمان زائیده می شوند. این به معنای تحلیل خط مشی زمانی و مکانی در لحظه ی مشخص است. این کار به طور عمده متوجه بکارگیری روش های ریاضی در بخش های مختلف حرکت است.

اگر چه همیشه روشن نیست که الگوی ارائه شده چیزی را توصیف
می کند که وجود دارد یا به دست آمده است یا از چیزی هواداری
می کند که می تواند باشد یا باید باشد. لیکن به میزانی که تحلیل مدیریت نوین دارد به همان اندازه به دنبال دستور العمل های تعیین شده است. همچنین به روابطی که باید برقرار کرد نیز توجه دارد.

این رویکرد بیشتر چشم اندازی متمایز در همان زمینه ی خاص به نظر می رسد. اما در تعیین اعتبار فعالیت، عنصر مهم خط مشی حرکت حریف است.

خط مشی سازمان حرکت:

باز هم به این نکته باز می گردیم که خط مشی حرکت به کل سازمان حرکت مربوط است. به طور کلی خط مشی حرکت را چگونه می توان هدایت کرد. اساس بررسی خط مشی حرکت در شناخت شیوه ی عملکرد حرکت است. همچنین یافتن شکافی بین شیوه ی عملکرد واقعی و آنگونه که هست.

این نکته را می توان در تصمیم گیری عقلانی حرکت گام به گام مشاهده کرد. این روش چنان عقلانی و نظام مند است که هدف هایی شفاف و مشخص را دنبال می کند.

این امر اساس رویارویی جزء با کل و کل با جزء حرکت است. در اینجا تصمیم گیری عقلانی در برابر تصمیم گیری گام به گام به عنوان الگویی برای اینکه حرکت را بهتر توصیف کنید.

رویکرد انتخاب عقلانی یک تصمیم گیرنده ی واحد را مفروض دارد. اما هر یک با چشم اندازهایی متفاوت و علایقی مختلف و توانایی محدود برای وادار ساختن حریف به پذیرش وضع خود، به طوری که برآمد حاصل بیشتر فرایندی از پذیرش متقابل - سازگاری متقابل جانبدارانه اتفاق می افتد. برای فهم اقدام حرکت از سه منظر متمایز
می توان بهره گرفت.

سه شیوه متفاوت برای ترسیم فرایند خط مشی مدیریت حرکت:

1- عامل عقلانی: اقدام بین عامل های قابل شناسایی است.

2- فرایند سازی: خط مشی حرکت تعیین می کند، واکنش مجموعه های حرکت چگونه صورت می گیرد.

3- مدیریت سازمانی: فرایند حرکت به تناسب نسبت های اجزای حرکت مربوط می باشد.

همه ی این عناصر اجزای کلی هستند. اما عامل عقلانی شاید آشناترین آنهاست. همیشه به نظر می رسد فرضی وجود دارد که اقدام حرکتی باید بر اساس انتخابی عقلانی مربوط باشد که با توجه به عوامل حرکت توجیهات عقلانی تری بکار بگیریم. این فعالیت بیشتر برای تعقیب روند حرکت و رسیدن و نیل به اهداف صورت می گیرد. نه صرفا برای خنثی کردن حرکت حریف. گاهی حرکتی که انجام می دهید به منظور دستیابی یک حرکت معلوم نیست، بلکه می خواهید چیزی را انجام دهید که در آن وضعیت آن را مناسب می بینید. حتی اگر هم خوشتان نیاید، منافع ایجاب می کند که راهبردی بیندیشید. در غیر اینصورت مصرف کننده ی راهکارهای حرکتی حریف خواهید بود.

در هر وضعیت حرکتی عناصر انتخاب و امور جاری و کشمکش هایی وجود دارد که درعرصه ی حرکت برای هر کدام از ورزشکاران یکسان نخواهد بود. با نگاه کردن سه زاویه ی متفاوت به حرکت، فعالیت های متنوعی ارائه خواهید داد. خواه در جریان ساخت حرکت باشد، خواه تغییر آن یا تثبیت آن.

مدیریت حرکت:

هر ورزشکاری چه می خواهد، کی و چگونه. به لحاظ هر انتخابی، حوزه ی متفاوتی از اجرا خواهید داشت.

این چشم انداز در واقع به دنبال شیوه های مکمل آن است. با تشخیص اینکه مشارکت حرکتتان چه دستاوردهایی خواهد داشت. برای بازیگران حرکت در بازی ماندن اهمیت دارد. می توان از طریق جابجایی اجزاء در چارچوب، اجزاء را به گونه ای خاص با یکدیگر مرتبط ساخت. در اینجا عناصر مختلف از طریق چندین راه حل در فرایند حرکت توسعه می یابند.

این نشان می دهد که همه چیز بستگی دارد به اینکه ورزشکاران مشاهده گران خوبی از نقشه ی حرکت باشند. به میزانی که ورزشکاران بر روند حرکت متمرکز هستند قابل فهم است.

بنابراین فرایند مدیریت حرکت، متضمن ستیز بر سر جایگاه در این بازی است و بر سر تفسیر آن فعالیت به این معنا است که شاید انطباق به سختی به دست می آید،  مبهم باشد و موضوع ستیز بیشتری واقع شود.

در آن صورت، وظیفه ی ورزشکار یافتن شیوه هایی است برای کشاندن حرکت به مسیری مشترک، هنگامیکه امکان مجبور ساختن حریف به انجام کاری اجبار شود. این کار را می توان از طریق سیاست گذاری روابط بین حرکت ها دنبال کرد.

سر انجام، چنانچه فرایند حرکت را به مثابه دنبال کردن منافع مشترک در نظر بگیریم، در آن صورت کار مدیریت حرکت به چگونگی ارائه ی ادعا، کشمکش بر سر آن و حل ستیز مربوط خواهد شد. ممکن است در آغاز، مسیرهای حرکت نسبتا نارسا باشند، لیکن با رشد حرکت
پیچیده تر می شود.

نتیجه:

از این بحث روشن است که رابطه ای بین مدیریت حرکت و دیگر اجزای مداخله گر در حرکت به صورت کاملا متفاوتی ارائه می شود. بلکه شیوه ی متمایزی است برای توضیح فرایند سازمانی و شکل دادن به آن. البته این بدان معنا است که فرم حرکت بخشی از فعالیت است. بخشی از شیوه ی درک مشارکت در آن چیزی است که در تصمیم گیری دخالت دارد.

در اینجا می توان تنش پیوسته ای را که بین ابعاد عمودی و افقی حرکت وجود دارد و مضامین آن هدف هایی در نظر گرفت. باید فکر کنید چگونه بهتر به موفقیت نائل می شوید؟ در بُعد افقی، دامنه ی حرکت اهمیت دارد و در بُعد عمودی نوع فعالیتی که می توانید پشتیبانی کنید همه یا اکثر آن را جلب کند.

فصل 7

اجرای متفاوت

کاربرد عقل سلیم مدیریت حرکت را به مثابه موضوعی می بیند: سیاست برنامه ریزی، سیاست انضباطی، به معنای حرکت
سازی هاست. این امر حاکی از آن است که مدیریت حرکت را به فعالیت های هر دو طرف حرکت معطوف می سازد. اینکه حرکت به چه میزان انجام شده و به چه میزان به هدف هایش دست یافته است.

لیکن بسیاری خواهند گفت که صرف مدیریت حرکت کافی نیست. باید بر آنچه حریف انجام می دهد تأثیر بگذارید. برای دستیابی به این مهم، باید به الگوی فعالیت توجه کنید. اکنون استدلال کنید که سیر فرایند حرکت از آغاز تا زمان حاضر چه روندی داشته است.

روش های گوناگونی وجود دارد با رنگ و بوی متنوع که بسیاری از آنها نزدیک به یکدیگرند. نوعا مدت زمان اجرا و واکنش های متفاوت می باشد. از این منظر اجرای حرکت با تنوعی از مشارکت برجسته می شود.

البته حرکت طرفین صرفا متناقض یکدیگر نیستند، بلکه در بیشتر مواقعی مکمل یکدیگرند. نمایش دیگری است از تمایز بین بُعد عمودی و افقی مدیریت حرکت. تأکید بُعد عمودی بر مجری فن است و فعالیت حرکت را به صورت حمایت از تصمیم می بیند. (مثلا شناسایی و مقایسه ی گزینه ها) و بررسی اینکه تصمیمات چه تأثیری در روند حرکت خواهند داشت. در بُعد افقی، تأکید بر دامنه ی مشارکت کنندگان است. تنوع دستور کار آنان و ظرفیت محدودی که برای تحمیل راه حلی از طریق بکارگیری تصمیمات وجود دارد. مدیریت حرکت به صورت یک روند دو طرفه و یافتن توافقی به روندهای مورد توافق است.

مجریان فن، تنش بین منظرهای افقی و عمودی را درباره ی حرکت می فهمند، حتی اگر همیشه هم آن را بازتاب ندهند. تصمیم گیرندگان صاحب اقتدار عموما تشخیص می دهند که صرفا نمی توانند فرمان دهند، بلکه باید با کسانی که نمی توانند به حرکت فرمان دهند، می دانند که فعالیتشان باید به نوعی با الگوی تصمیم گیرنده مرتبط باشد. البته با توصیف درست حرکت. آنها دریافته اند که مدیریت بر حرکت درگیر رشته فعالیتی است که با سرعت در حال تغییر و تحول است و گرایش به تغییر ساختار دارد. آن هم بدون آشفتگی. مدیریت حرکت را نباید چیزی پنداشت که به زور تحمیل شده باشد، بلکه بخش جدایی ناپذیر از فرایند حرکت است. به نظر می رسد، به اقتضای شرایط در زمان های مختلف می توان مرکز نظارت، اداره کننده ی آشفتگی را جابجا کرد. از همین رو با پیگیری و کوشش از طریق جستجو از ساختار سازمان حرکت آگاه شوید. یعنی با این فرض که هر حرکتی کاری نظام مند و مشخص را دنبال می کند که باید انجام شود و باید فهمید چگونه به انجام می رسد. حال آنکه فهمیدید چگونه انجام می گیرد، سیاست حرکت خود را ارائه دهید و آن سیاست را به مثابه الگویی در نظر بگیرید.

عناصر فعال در حرکت:

به هر دلیل، ورزشکاری که می کوشد شیوه ی فعالیت را ترسیم کند. چشم انداز افقی و عمودی را به حساب می آورد. این بدان معناست که حرکت باید به سرچشمه ی اقتدار مرتبط گردد. در راستای این فعالیت کارشناسی انتخاب حرکت مهم است. باید بتوانید مزایای حرکتی هر یک از طرف های درگیر را شناسایی کنید و یا برآوردهایی از قابلیت های اجرایی حرکت را ارزشیابی کنید.

سرانجام، مدیریت درگیر شدن با حرکت حریف است. یعنی فهمی مشترک درباره ی چگونگی عملکرد در وضعیتی مشخص. بنابراین باید تفاوت های مشترک را درک کنید. هر فهمی بیانگر ارزش ها و منافعی است.

سازمان های حرکتی مختلف دیدگاه های ویژه ای برای خود در
عرصه ی مدیریت حرکت دارند و سازماندهی حرکت می تواند مفروضات و عملکردهای درگیر را به چالش بکشد و کنش متقابل ایجاد کند و حتی ممکن است به دگرگونی حرکتی بینجامد.

انواع فعالیت های حرکتی:

عملکرد هر حرکت احتمالا متضمن بیش از یک نوع رفتار حرکتی است. بنابراین نمی توان درجات مختلف فعالیت های حرکتی را بدون تأثیر دانست.

نقش های مدیریت حرکت:

1- اقتدار:

بعضی از حرکت ها به اقتضای جایگاهشان در فرایند حرکت نقش کلیدی دارند. این امر نوعی تحمیل مسیر فعالیتی است که از طریق انتخاب اعمال می شود. این بدان معنا است که نوعی تنش بین برنامه و فرایند سازمانی شکل خواهد گرفت. بعضی ممکن است به برنامه ی اصلی نزدیک باشد و برخی ممکن است در انتخاب بعدی کمک کند. هیچ حرکتی نمی تواند از هیچ عیبی تهی باشد. لیکن رهبریت حرکت به این تنش ها به شیوه ی متفاوتی پاسخ می دهد و خط مشی آنان را سر و سامان می دهد.

2- حمایت کننده ها:

از جمله تغییرات در عملکرد حرکت که نقش بسیار مهمی دارند، حمایت کننده های حرکتی می باشند. این کار به منظور حمایت از حرکت اصلی انجام می شود و با تغییر  در جزئیات حرکت می توان انتظار داشت به طور صحیح بکار گرفته شوند. احتمالا حمایت کننده ها دغدغه ی خاصی برای سامان دادن به حرکت دارند.

3- مکمل های حرکتی:

چنانچه مکمل های حرکت به اندازه ی کافی در حرکت نقش داشته باشند، آنوقت می توان گفت حرکت از یک تعادل نسبی برخوردار است. اینگونه مکمل ها اجزای حرکت را به شیوه ای جمعی در کنار یکدیگر قرار می دهند.

4- سلطه:

 ورزشکاران مجری فن هستند و نقش هایی که به حرکت خود می دهند به همان اندازه سلطه پذیری را مجریان تعیین می کنند. از این رو مجریان حرکت صرف نظر از ترجیحات شخصی تفکرات حرکت را مهار می کنند.

این بیشتر الگوی ساختار شکن برای فرایند حرکت است و بیشتر بیانگر مناسبات ریاضی بین توصیف روابط واقعی است. حال چگونه استدلال می شود که الگوی نوینی از مدیریت حرکت به شیوه ای مؤثر جانشین الگوی دو طرف درگیر شده است. این کار با توجه به تعیین هدف ها و اولویت بندی ها و ارائه ی برنامه برای دست یابی به موفقیت های عالی تر تعیین شده است.

فعالیت حرکت و سیاست گذاری:

علم مهندسی حرکت هم اکنون سرشار از تمایزات اطلاعاتی است. آشکارترین این امر فعالیت گسترده ای است که وجود دارد و روشن است که آن را به عنوان سیاست گذاری تعریف می کند. لیکن به نظر نمی رسد که هر ورزشکاری را سیاست گذار توصیف کرد.

فصل 8

حرکت مفهوم و شیوه ی عمل

لیکن در این زمان مناسب است که به وسیله ی معنای این مفهوم و ارتباط بین مدیریت حرکت و شیوه ی عمل تفاوت قائل شویم. در اینجا مدیریت حرکت از تصمیم گیری ها تشکیل می شود. اما این لفظ حاکی از چه نوع شیوه ی عمل است.

هنگامیکه حرکتی انجام می شود چه روی می دهد؟ دو منظر کاملا متفاوت درباره ی مدیریت حرکت وجود دارد: یکی درباره ی انتخاب مجاز و دیگری درباره ی همکنشی ساختارمند.

از منظر انتخاب مجاز درباره ی تصمیم گیری وجود دارد. اگر پندهایی که ارائه می شود به چگونگی عمل آوردن انتخاب می پردازد. آیا حرکتی که انتخاب شده است مسأله ی مورد نظر را حل می کند؟

از منظر همکنشی ساختارمند، تصمیم گیرنده ملاک نیست؟ در این منظر دامنه ی حرکت در این بازی مورد توجه است. درک های متنوعی از وضعیت و مسأله دارند، شیوه های کنش و واکنش آنها با یکدیگر و برایند این همکنشی. این الگوی فعالیت  کوششی جمعی برای دستیابی به هدف های معلوم و مشترک است.

این دو منظر به شیوه های متفاوت به فعالیت شکل می دهند و هم جریان حرکت را با توجه به همگرا و واگرا بودن بین آنها انطباق
می دهد. ورزشکار هر واگرایی را به شیوه های متفاوتی پاسخ می دهد.

شور و شوق:

این احساس اساس شور و شوق است که برای مدیریت حرکت اعمال می شود. چنانچه بتوانید از تحلیل نظام مند برای حل مسأله بهره بگیرید، کارآمدترین مسیر اقدام آشکار می گردد.

در این وضعیت کانون توجه حرکت به فرایند و انتخاب گزینه های صحیح به منظور دستیابی به اولویت ها بدست می آید. تعهد برای برنامه های حرکتی وجود  ندارد، بلکه ابزاری برای دستیابی به
هدف های حرکتی دریافت می شود. استفاده از برنامه ی حرکتی برای انسجام فعالیت های حرکتی با مؤلفه هایی که ارتباط نزدیکی با هم دارند و همه ی آنها بر اساس اولویت بندی اداره می شوند. ارزشیابی
مرحله ی جاری از پیگیری جریان چند سویه ی کشمکش مدیریت هدفمند حرکت است.

نظریه و عمل در حرکت:

در جریان حرکت،  توصیف عناصر مقتدر و توصیف همکنشی ساختارمند به مثابه عمل است. در عالم واقعیت مدیریت حرکت از کشمکش های میان منافع نیرومند برمی خیزد که هر جزء دستور کارهای متفاوتی را دنبال می کند و مشخصه اش ستیز و عدم تعادل است.

در اینجا واژه ی حرکت به معنای توصیفی انتزاعی از شیوه ی عملکرد بکار گرفته شده است. ضرورتا انتطار نمی رود که همه چیز درست دنبال شود.

از این منظر رقیب از انواع متفاوتی معرفت برخوردار است. آنها چیزهای متفاوتی می دانند. بدین سان معرفت حریف درباره ی فرایند حرکت - درباره ی تعیین جایگاه و مذاکره و سازش و تعهد است. به همین دلیل نوع حس برای شناختن درباره ی حل مسأله ی و چرخه ی حرکت متفاوت است. این بررسی نظام مند نیازها، ترتیب انتخاب ها، محاسبه ی قراردادها و مزایا، نوعی واقع نگری در جهان حرکت است.

ابزارهای تحلیلی:

سازه های حرکتی، تفاوت میان الگو و عمل را نشان می دهند. حتی اگر این فرایند شباهتی به الگوی اصلی نداشته باشد. این کار همچون چرخه ای است برای حل مسأله به صورت کاربردی می باشد:

1- تعیین دستور حرکت

2- تدوین حرکت

3- اجرای مدیریت حرکت

4- ارزشیابی حرکت

اینبار تصمیم گیرنده، به شیوه ی نظام مند عمل نمی کند. مراحل
می توانند ترتیب متفاوتی اختیار کنند و یا به جای چرخه ی بزرگ چرخه ای کوچک باشد.

حتی اگر این الگو، پیشرفت خطی خاصی را دنبال نکند، می گویند که این الگو را توسعه داده اند و آن را استادانه تر ساخته اند. اکنون با تدوین طبقه بندی سبک های عملکرد - چنین الگویی به علم حرکت کمک خواهد کرد و فهم بسیار بهتری برای دلیل انتخاب شیوه ی عمل مشخص فراهم می کند. اگر چه روشن نیست که چگونه الگویی با این شیوه ی عملکرد می تواند فهم بهتری از شیوه ی عمل فراهم کند.

سازه های حرکت:

در این فصل چنین استدلال شده است که حرکت فرایند است که به لحاظ سازمانی پیچیده به نظر می رسد که طی آن الگوی حرکتی نقش مهم ایفا می کند. به شیوه ای مشخص تر، چنین استدلال می شود که:

1- حرکت ابعاد افقی و عمودی دارد:

حرکت جریان هدفمند است. به بیان دیگر رامشی در حل کاربرد بیان حرکت است. دست یافتن به حلقه ای منطقی است که در اینصورت بازخوردش دور تازه ای است که توجه را به سوی هدف ها هدایت
می کند تا به آنها ارزش دهد. چگونه مرتبط ساختن دو حرکت با دستیابی به هدف های تعریف شده است.

نمایشی منطقی و شسته رفته از فرایند مدیریت حرکت است که به جزء جزء مناسبات حرکت توجه دارد. این امر حاکی از این فرض است که مهندسی حرکت در اینجا اجرا می شود. لیکن مجری حرکت درمی یابد که بخش قابل توجهی از انرژی حرکت پرداختن به مسائلی است که بیرون از واحد سازمان حرکت قرار دارند. در هر عرصه ای از حرکت، دامنه ی گسترده ای از اجزای ذینفع وجود دارد - که به دلایلی متفاوت درگیر می شوند و مسأله را به شیوه های متفاوتی
می سنجند.

هر مسأله حرکت احتمال دارد شماری از سازه های حرکت را درگیر کند. سازه هایی که درک متفاوتی از مسأله دارند و درجات متنوعی از حرکت را به همکاری دعوت می کنند.

در این مرحله واکنش ها تصادفی نیستند. چرا که هر فرایندی برای ترکیب ستیز و مشارکت به فعالیت های جاری و عادی عکس العمل نشان می دهد. اما احتمالا این همپوشانی و ستیزه وجود خواهد داشت و فرایند مدیریت حرکت بیشتر متوجه ی مذاکره و ابهام است. اینکه هر ورزشکاری از چه منظری علاقمند به موضوع است و با چه اطمینانی مسأله ی حرکت را بیشتر قابل فهم می داند.

2- حرکت همانقدر که متوجه ی حل مسأله است، متوجه ی ارتباط نیز است:

فرایند حرکت معطوف به هم پیوند دادن و مشارکت امور حرکتی است.

- زمان: در بُعد زمان ابعاد حرکت به احتمال بیشتری به یکدیگر خو می گیرند و همکاری با یکدیگر را آسان تر می کنند.

- درجه ی فهم مشترک: منافع مختلف در فهم حرکت، صرفا آشنایی اشکال با یکدیگر نیست.  بلکه همکاری به وسیله ی توسعه ی دانش با حرکت است.

- وضعیت نا مشخص حرکت: برای نزدیک کردن منافع مختلف در عرصه ی حرکت، به طور مشخص دنبال اهداف باشید.

- نقش های حرکتی می توانند به تخیل کمک کنند: برای تدوین حرکت باید ایمنی و امنیت در نظر گرفته شود.

3- استفاده از الگویی عقلانی:

تدوین فرایند حرکت به مثابه حل مسأله از طریق انتخاب خردمندانه است. شناسایی اهداف و بحث درباره ی آن هدف های دشوار است. سعی کنید به لحاظ ظاهر حرکت هم دگرگونی و معنای خاصی داشته باشد.

4- شکل مناسب الگوی حرکت:

نقش ورزشکاران درباره ی تعیین اهداف نیاز به توصیف خوبی خواهد داشت. در این بستر مفهوم حرکت جزئی از نشان و علائم قراردادی هستند.

بسیج مفهوم حرکت نوعی بیان نظارت متمرکز است. تمرکز بر هدف حافظ قدرت مجری آن است. در بخش شناسایی و مقایسه ی هدف های مختلف که چگونه می توان به هدف ها دست یافت.

5- چارچوب غالب:

باید مفهوم حرکت را آنقدر گسترده کرد تا دیدگاه های متفاوتی درباره ی اجرا یا چگونگی رویکرد به موضوع داشته باشید. در تدوین مفهوم حرکت، تصمیم گیری درباره ی میزان دخالت اجزاء و اقتدار آنها بستگی دارد.

نتیجه گیری:

مدیریت حرکت مفهوم کش داری است که باید بتواند تنش بین الگو و شیوه ی کاربرد آن را در نظر بگیرد. چیزی است که به وسیله ی ورزشکار آفریده می شود. این کار با انعطاف بیشتر و با عوامل گسترده تری پیوندهای سازمان یافته تری را بنا می کند.

لیکن چنانچه صرفا به مدیریت حرکت مثابه اقدامات نگاه کنیم و آن را به عنوان فرایندی در نظر بگیریم، باید بپرسید که آیا ساختاری بدون یافتن منابع ارزشمند وجود دارد. اینکه چگونه می توان فعالیتی همساز به وجود آورید.

این بدان معناست که در عرصه ی حرکت همیشه ابهام و تنش ساختاری وجود دارد. باید بتوانید یک همزیستی در ساختار حرکت ایجاد کنید. آنچه می خواهیم بدانیم این است که چگونگی اجرای حرکت را چه چیزی تعیین می کند؟ و این بدان معناست که پاسخ های متفاوتی به آن بدهید. اگر حرکتی اجرا شده، چگونه اجرا شده است؟ از چند بخش تشکیل شده است و چه بخش هایی اهمیت بیشتری دارد؟ آیا با الگوی حرکتی حریف ارتباطی دارد؟ چه عواملی دیگری در کارند؟ در آن صورت اجرای حرکت از چه لحاظ مهم است؟ توجه به اینکه آیا مدیریت وجود دارد و چه تأثیری دارد؟ این واژه ی مدیریت حرکت متغییری است که با توجه به ضوابط تغییر می کند. مدیریت حرکت مفهومی است که با آن حرکت را برای خود مفهوم بسازیم ـ اما باید با آن کلنجار برویم.

فرهنگ مدیریت حرکت

 

به نام خدا

فرهنگ مدیریت حرکت

نویسنده: عبدالله یزدانی

سر شناسه                     : یزدانی، عبدالله، 1353-

عنوان و نام پدید آور        : فرهنگ مدیریت حرکت / نویسنده، عبدالله یزدانی.

مشخصات نشر               : ورامین: انتشارات دوقلوها، 1394.

مشخصات ظاهری          : 37 ص.

شابک                          : 40000ریال2–34–6432-600–978

وضعیت فهرست نویسی   : فیپا

موضوع                       : حرکت آموزی

موضوع                       : مهارت های حرکتی

رده بندی کنگره              : 1394 4 ف4ی/ 452 GV

رده بندی دیویی              : 86/372

شماره کتابشناسی ملی      : 4032249

ناشر: دوقلوها

نویسنده: عبدالله یزدانی

چاپ اول: 1395

شمارگان: 1000

شابک: 2- 34- 6432- 600 - 978

قیمت : 4000 تومان

همه ی حقوق محفوظ است

مقدمه.........................................................................7

انواع متغییرها در حرکت................................................7

نتیجه گیری..................................................................8

مفاهیم بازیگری بدن.......................................................9

مفاهیم بدن...................................................................9

خصوصیات بازی بدن....................................................10

ارتباط لامسه و چشمی....................................................11

حرکت دست ها.............................................................11

دهان..........................................................................11

زبان بدن.....................................................................11

هماهنگی.....................................................................12

وضعیت قرار گرفتن بدن.................................................12

ارتباط چشمی...............................................................12

فواید ورزش.................................................................13

خصوصیات بدن (بیان حرکتی).........................................14

اجرای تمرینات ورزشی..................................................14

نحوه ی گرفتن حریف.....................................................15

نحوه ی گارد................................................................15

سبک اجرا...................................................................16

روش اجرا...................................................................17

دورخیز......................................................................17

تکمیل کردن.................................................................17

نکات مهم اجرا..............................................................17

تمرین و گرم کردن قبل از مسابقه.......................................18

کنترل اجرای فن............................................................18

روش محاسبه ی مراحل مختلف فن.....................................18

اصول مکانیکی حرکت...................................................19

مفاصل و اهرم ها..........................................................19

شانه...........................................................................19

آرنج ها.......................................................................19

بازوها........................................................................19

مچ ها.........................................................................19

شتاب..........................................................................19

دست ها و بازوها...........................................................19

دنبال کردن حرکت.........................................................19

تکانه..........................................................................20

کشف نیروهای مؤثر در اجرا............................................20

زاویه ی حرکت.............................................................20

کوک کردن حرکت.........................................................20

پیشرفت در مهارت های اجرا............................................20

اصول مکانیکی حرکت...................................................21

الزامات اصلی گرفتن حریف با دست ها...............................21

حالا خودتان باید تشخیص دهید..........................................21

تعادل..........................................................................21

توزیع وزن..................................................................21

خم شدن.......................................................................22
تعادل پاها....................................................................22

پیچ و تاب نخورید..........................................................22

تمرینات منظم و پی در پی................................................22

چگونه حریف خود را ارزیابی کنید؟...................................22

تقسیم بندی حرکت..........................................................22

انگیزه یا انرژی.............................................................22

انرژی بالا و پایین..........................................................23

انرژی مثبت و منفی........................................................23

حرکت از یک وضعیت انرژی به وضعیت دیگر....................23

برنامه ریزی ذهنی.........................................................23

چگونگی تعیین سریع عمل ذهنی........................................24

برتری روانی...............................................................24

باید برای مقابله با برخی عوامل آماده باشید..........................24

تمرکز........................................................................24

روش بهبود و تقویت تمرکز..............................................24

جنبه های تمرکز............................................................25

اضطراب.....................................................................25

مفهوم، اطلاعات، دانش، خرد...........................................26

اطلاعات.....................................................................26

دانش..........................................................................26

خصیصه های حرکت......................................................27

خِرد............................................................................27

تبدیل اطلاعات به دانش...................................................28

مدیریت دانش................................................................28

مزایای مدیریت دانش......................................................29

مراحل مدیریت دانش......................................................29

ضرورت و اهمیت مدیریت دانش.......................................30

نظریه ی تعادلات حرکت.................................................30

ویژگی های دانش یادگیرنده..............................................30

رده بندی مدل های حرکت................................................31

ساختار حرکت..............................................................32

ارکان اصلی ساختار حرکت.............................................32

تفکیک حرکت..............................................................32

رسمیت.......................................................................33

تمرکز........................................................................33

رابطه ی درجه ی تمرکز با کیفیت حرکت............................33

استراتژی....................................................................34

بقاء ادامه ی حیات حرکت................................................34

فرایند مقابله با حرکت.....................................................34

مراحل بررسی حرکت....................................................35

الگوی سازگاری............................................................35

مأموریت حرکت............................................................35

مشارکت......................................................................35

الگوهای همکاری..........................................................36

استفاده ی مناسب و مقتضی از ساختار مکانیکی و ارگانیکی...........36

هویت.........................................................................36

مقدمه

طی سالیان گذشته تحولات بنیادی در مدیریت حرکت به وجود آمده است. این تغییرات و تحولات موجب پیدایش اصول و مهارت های جدیدی گردیده است که از جمله مدیریت دانش حرکت یا مدیریت دانایی است. از این رو ورزشکار، برای اینکه بتواند از فرصت های پیش آمده نهایت استفاده را بکند باید مزیت های رقابت را کشف کند. به همین دلیل ورزشکار برای تضمین حرکت خویش باید بتواند حرکت خود را به طور مؤثر اداره کند. پس باید حرکتش از ساختار مناسبی برخوردار باشد. میزان تمرکز، رسمیت، نحوه ی جریان حرکت بین اجزاء، ابعاد ساختاری مهمی هستند که وضعیت و ویژگی های آنها بر خلق و خوی حرکت تأثیر می گذارد. لذا شناخت پیش شرط های حرکت، اولین اقدامی است که باید مورد توجه قرار بگیرد. از آنجا که اندازه گیری فرایند حرکت پیش نیاز بهبود عملکرد حرکت است، وجود چهارچوب مناسب برای اندازه گیری وضعیت حرکت، امری ضروری است. آمادگی مدیریت حرکت به معنای آمادگی در تمامی زمینه های مربوط به شناسایی، جمع آوری، سازماندهی و به اشتراک گذاشتن بخش هایی از حرکت است.

همچنین ارزیابی یک سیستم حرکتی گامی اساسی در کاهش میزان ریسک پذیری در برابر تغییرات می باشد.

فرهنگ حرکت به عنوان یک عامل زیربنایی مؤثر دیگر در
پیاده سازی مدیریت حرکت می باشد. فرهنگ حرکت مجموعه ای از ارزش ها، باورها، هنجارها، درک و رویارویی در شرایط مختلف است. یک ورزشکار با فرهنگ، نقش مؤثرتری در ایجاد رابطه ی مناسب برای مبادله و فعالیت با حرکت حریف خواهد داشت.

انواع متغییرها در حرکت:

1- متغییرهای وابسته

2- متغییرهای مستقل

نتیجه گیری:

اجرای حرکت، ساختاری منظم و عقلانی و هدفمند است که در جهت برطرف کردن نیازهای اساسی حرکت بکار گرفته می شود. یکی از نیازهای اساسی بهبود مهارت، شایستگی و نظارت و توانمندی مؤثر در حرکت است. ایجاد فضای مفید منجر به ارتقاء کیفیت حرکت و اثربخشی و بهره وری را افزایش می دهد. ورزشکاری که به دنبال موفقیت می باشد، باید ابتدا به توسعه ی اندیشه دست یابد و این مهم بدون شناخت الگوهای مناسب امکان پذیر نمی باشد.

مفاهیم بازیگری بدن:

این مطلب برای ورزشکاران و تمام علاقه مندانی که دوست دارند مفاهیم کلی و ضروری در زمینه ی شناخت بازیگری بدن آگاهی بدست آورند، مفید می باشد. بازی بدن هم عرض و متعاقب با شناخت همه ی آگاهی ها و علوم مرتبط با بدن خواهد بود. بازیگری بدن با شناخت آناتومی، روانشناسی، بهداشت بدن، بدن و ریتم، موسیقی بدن  کارکرد طبیعی بدن و...

در واقع با علمی شدن بازیگری حرکت روز به روز اجرای حرکت تخصصی تر می شود. باید سختی ها و مشقات حرکت در نظر گرفته شود. بسیاری از ورزشکاران نیز پس از ورود و برخورد با
سختی های آن به سرخوردگی دچار می شوند و به سرعت از خود
می پرسند که: علت حضورش در ورزش چیست؟

به هر حال، نمی توان نیز به ورزیدگی و انعطاف بدن یک ورزشکار را انکار کرد. به عنوان نمونه فرض کنید که انعطاف بدن مایکل جردن را با بیان زیبایی هنر در اجرای حرکت وی در نظر بگیرید.

مفاهیم بدن:

ساختار اسکلتی هر جانداری با یکدیگر متفاوت است. آهسته حرکت کن، سریع تر عمل کن. سعی کن هماهنگ تر عمل کنی.

جملات بالا برای انجام دادن فعالیت های روزمره طرح می شوند و ما از طریق فعالیت های مختلف علایمی را به بدن منتقل می کنیم و بدن یا تغییر شکل لازم آنها را عملی می کند. حیوانات از آنجایی که می بایست تمام احتیاجات خود را با بدن خود برآورده کنند، ارتباط بسیار بالایی با بدن خود دارند. پشت تخته سنگی مخفی می شوند، شکار خود را دنبال می کنند و... با وجود این اولین الگو برداری انسان در حرکات ورزشی از حیوانات تقلید شده است. نگاهی به ورزش های رزمی این ادعا را ثابت می کند. بشر اولیه برای دفاع از خود از الگوی حرکتی حیوانات استفاده کرده است.

انسان راه طولانی را پیمود تا از طریق ارتباط و قیاس حرکت خود با حیوانات به تعریف جدیدی از حرکت دست یافت. از این حیث باید بدن را به مثابه ماشین مکانیکی دید که نیاز به بازنگری، تقویت، شکوفایی و خلاقیت دارد. راز هوشمندی در اجرای حرکت نحوه ی استقرار در مقابل حرکت دیگر و قدرت استدلال و خلاقیت است.

حالا پرسش اینجاست که تا چه حد بدن خود را می شناسید؟ اولین
وظیفه ی هر ورزشکار پس از شناخت کامل بدن حفظ سلامتی و تندرستی است.

برای آغاز راه باید هر روز تکلیفی خاص را دنبال کنید. باید مبحث داغ روزانه ی تان دانایی باشد (توانا بود هر که دانا بود) که از بدن پیدا
می کنید. هر روز یک عضو! وقت کم داریم و مطلب برای آموختن بسیار زیاد. بافت ها، عضلات، اعصاب، استخوان ها و... اینها خاص ترین مراحل نقش های حرکت هستند. می توانید ازاین مراحل ورود
نرم تر و صحیح تری به دنیای اجرای صحیح داشته باشید و البته از اجرا لذت بردن منوط به شناخت اولیه و مهم است.

اما مفاهیم کلی فن بدن که بعد از این مرحله آغاز می شود و به عقیده ی خیلی ها ورود به مبحث حرکت است. اعمال جسمانی مانند نقش یک بازیگر تئاتر هماهنگی بدن و درون است. به دنبال آن پرورش عضلات مؤثر و تقویت تنفس می باشد. سپس مبحث دیگر که در خصوص بدن، رُکنی اساسی دارد، مفاهیم ژست است. از شاخه های مهم دیگر این مبحث نگاهی به ژست های روانشناسانه است. نکته ی بعد ژستی است که مواضع و رهیافت مرتبط در کلیت بدن نهفته است. بحث ژست های مختلف شامل نمایش حالات وجودی یک ورزشکار است. از تأثیرگذارترین ورزشکارانی که در این مورد بسیار تلاش کرده اند، تا امروز این مقوله به عنوان یک واقعیت در متدهای ورزشی ماندگار شده است. محمدعلی کلی و بروس لی با پایه گذاری حرکت ریتمی در خصلت های بیومکانیکی بدن و بحث نقش های حرکت و روانشناسی حرکت نقش مهمی داشته اند.

خصوصیات بازی بدن:

1- مخفی کردن عمل

2- آشکار کردن عمل

3- تأثیر بر عمل

4- ترفند در عمل

به خاطر داشته باشید انجام چندین باره ی یک الگوی حرکتی وقتی در وضعیت های متعدد صورت می گیرد به ظاهر آن وضعیت تکرار
می شود. اما خصوصیات و باورپذیری هر اجرا با دیگری متفاوت است. روشن است باورپذیری یک عمل توسط بدن وقتی اتفاق می افتد که ورزشکار نسبت به هر اجرا نقش همزیستی آن حرکت را با صفات و ویژگی حرکت حریف هماهنگ کند.

هر اجرا زبان متفاوتی دارد. در حقیقت حرکات بدن و اندام ها در هر اجرا معنا و مفهوم خاصی را بیان می کنند.

ارتباط لامسه و چشمی:

پذیرش یا عدم پذیرش یک حرکت توسط حریف معمولا از طریق ارتباط لامسه و نگاه کردن به حرکت حاصل می شود. برای شروع هر نوع حرکت، مذاکره وارتباط چشمی کمک زیادی می کند و به جرأت می توان گفت ارتباط بین دو ورزشکار بدون ارتباط چشمی، حرکت را سرد و بی روح می کند.

حرکت دست ها:

پس از چشم، حرکت هماهنگ دست ها در ایجاد ارتباط نقش مهمی دارند. ارتباط تنگاتنگ بین مغز و دست (اندیشه و کردار) وجود دارد.

دهان:

تنفس موزون متناسب با حرکت به معنای تناسب حرکت و تنفس با یکدیگر است. خلاصه اینکه معنی و مفهوم و پیام حرکت بدن، دنیایی است که بهتر است کمی به آن دقیق تر باشیم.

زبان بدن: (فهمیدن حرکت های حریف از روی حرکات اعضای بدن)

باید قبل از اینکه اجرای خوبی داشته باشید، ورزشکاری باشید که احساسات حریف را خوب درک کنید. هنگامیکه ورزشکار هوشمند، توانایی درک رفتار حرکتی حریف را داشته باشد، نصف راه را رفته است. به همین دلیل اینگونه ورزشکاران به داشتن (حس شهودی) معروفند. این چنین ورزشکارانی بر روی زبان غیر کلامی تکیه
می کنند. در نتیجه این ورزشکاران اغلب در اجراهای خود هوشمندتر عمل می کنند. اکنون بعضی از رفتارها و علائمی که در طول اجرا
می بینیم تفسیر می کنیم.

سرعت فهم حرکات یک ورزشکار مبتدی واضح تر است. اما تعبیر حرکات یک ورزشکار با تجربه مشکل تر می باشد.

در شناخت زبان بدن، اول باید حریم ها را بشناسید، حالت تدافعی ورزشکاران با یکدیگر متفاوت است. زمانیکه ورزشکار از اجرای شما احساس خطر می کند، حریف در اجرای خود احساس مسئولیت
می کند و به فکر خنثی کردن حرکت یا عقب نشینی می باشد.

هماهنگی:

در اجرای حرکت دو ورزشکار در حال انجام حرکاتی هستند. آنها سعی می کنند حرکت خود را هماهنگ کنند و در مقابل سعی می کنند پایه های حرکت حریف را متزلزل کنند. بدانید که هر دوی آنها در حال فکر کردن به یک موضوع خاص هستند و تلاش می کنند با در نظر گرفتن نقاط ضعف حریف، او را مغلوب کند.

وضعیت قرار گرفتن بدن:

شکل بدن (گارد) نشان دهنده ی سلطه پذیری یا برتری خواهی ورزشکار است.

ارتباط چشمی:

برقراری ارتباط چشمی می تواند معانی مختلف حرکت را شناسایی کند. چشم ها با نفوذترین نقطه ی بدن از نظر زبان حرکات بدن به حساب می آیند و می توانند نکات زیادی را از درون پنهان حریف شناسایی کنند. ورزشکار سعی می کند حرکات بدن خود را منطبق با اراده ی خود نماید. لازم است اطلاعات بیشتری در مورد زبان حرکات بدن بدست آورید. برای بهبود حرکات خود، نگاهی به روابط حرکتی حریف انداخته و عوامل مخدوش کننده را برطرف کنید. با کمی دقت و ذکاوت می توانید موارد نادرست را شناسایی کنید. بدین ترتیب از روی حرکات بدن حریف می توانید به حقایق شفاف تری برسید. برای موفقیت درک زبان بدن حریف الزامی است.

به یاد داشته باشید باید در تمرین ها به سمتی پیش بروید تا کارآمدی ذهن و جسم افزایش یابد. باید در تمرین ها به سختی پیش رفت تا
فاصله ی ذهن و جسم را به یک اندازه به اراده نزدیک کنید.

انسان ورزشکار به سلامتی به میزان چند برابر سایرین نیاز دارد. او قرار است بر بسیاری از اشخاص پیروز شود. او باید با اراده ی قوی زیر نظر یک مربی با تجربه به تعاریف جدیدی از حرکات بدن دست یابد.

ورزشکار ابتدا از طریق شیوه ای هدفمند،  کنترل حرکت را در دست می گیرد. سپس به تدریج به یک نوع هماهنگی طبیعی دست می یابد. باید بتواند به خوبی اعضای بدن را کنترل کند. باید حالت ها و حرکات نادرست بدن را اصلاح کند و توان ذهنش را افزایش دهد. انجام حرکات ورزشی و رعایت دستورالعمل های آن، پرورش جسمانی را به ایده آل نزدیک می کند.

علم حرکت، اختیار کامل جسم را توسط مغز در دست می گیرد. یعنی عضلات بدن از اراده ی ورزشکار فرمان می برند. روش تمرینی باید براساس تمرکز روی پیشرفت انعطاف و قدرت در تمام اندام های بدن صورت گیرد. ورزش از حرکات کنترل شده ای تشکیل شده است که بین بدن و مغز هارمونی فیزیکی ایجاد کرده وتوانایی بدن افزایش
می یابد.

فواید ورزش:

1- تقویت بدن

2- بالا بردن مهارت

3- شکل گیری عضلات و اندام مناسب

4- افزایش قابلیت تحرک مفاصل

5- پیشرفت انعطاف وتعادل در بدن

6- حجیم کردن فضای ریه و بالا بردن قابلیت تنفس

7- تقویت سیستم قلبی - عروقی

علاوه بر این افرادی که ورزش می کنند، خواب بهتر، استرس کمتر، عصبانیت کمتر، خستگی کمتری خواهند داشت. عامل موفقیت ذهن، جسم، اکسیژن و اراده است.

همچنین خستگی های مفرط و عدم آگاهی از شیوه ی صحیح اجرا، خستگی بیشتری ایجاد می کند و عدم تمرکز موجب شکست می شود.

فشار عصبی ناشی از استرس باعث افزایش فشار خون، نامنظم شدن دستگاه گوارش، بی اشتهایی و پرخوری و... فشارهای عصبی به وجود می آورد. مواردی است که بر اثر فشارهای عصبی حرکت ورزشکار، فاقد کنترل و کارکرد نامطلوب حرکت می شود.

علاوه بر این، هماهنگی نفس با حرکت یکی دیگر از علل اثربخشی حرکات است. ورزشکار هنگام اجرای حرکات، آگاهی و تمرکز داشته و توجه خود را معطوف به بدن و تأثیرات حرکت در بدن می کند و در نتیجه نسبت به جسم خود آگاه تر شده و وحدت بین جسم و ذهن نیز برقرار می شود.

تنش و اضطراب، ضایع کننده ی نیرو و توان ورزشکار است. در هنگام تنش و اضطراب، عضلات سخت و منقبض می شوند و نیروی فراوانی به هدر می رود. امروزه روانشناسان، کنترل تنفس به خصوص برای کاهش استرس و اضطراب را بسیار مفید می دانند. زیار این کار فشارهای عصبی و عوارض ناشی از آن را تقلیل
می دهد. ورزش با ارائه ی روش های تنفسی متعدد به ورزشکار
می آموزد که چگونه ظرفیت تنفسی خود را افزایش داده و از انرژی بیشتری بهره مند شود. این کار بر سلامت اندام های تنفی و سایر
اندام ها کمک می کند.

خصوصیات بدن (بیان حرکتی)

بدن جسم است و نیاز به محاسبات بسیار زیادی برای وقوع حرکاتش دارد. بدن معمولا برای حرکت از انواع بازشدگی ها، تاشدگی ها، دورشدگی عضلات از محور اصلی بدن و نزدیک شدن اعضای بدن
به محورهای اصلی بهره می گیرد. در هنگام محاسبات حرکتی به کشیدگی ها نیز توجه می شود و تمام زیبایی یک حرکت، مفهوم چرایی بکارگیری است. در کل حرکت بدن امری کاملا مکانیکی است و برای ابراز احساسات و عواطف مختلف بکار گرفته می شود.

اجرای تمرینات ورزشی:

بدون شک ورزش ذهن و جسم انسان را تقویت می کند. از این رو بر روح و روان انسان تأثیر می گذارد. همچنین ورزش با بالا بردن تمرکز حواس، تقویت حافظه، آرام بخشی جسمی و روانی، کاهش هیجانات درونی، افزایش اعتماد به نفس، پیشگیری و درمان اختلالات اضطرابی و افسردگی و در نهایت بهبود قدرت محاسبه به اجرای حرکات کمک می کند.

اجرای حرکت از چند بخش مهم تشکیل شده است که عبارتند از:

1- نحوه ی گارد

2- حالت بدن

3- شکل اجرا

4- کنترل

البته ورزشکار با رعایت قوانین و استانداردهای فن اگر هم موفق نشود اجرای موفقی داشته باشد. ضمن رعایت استاندارد اجرای فن با تمرین مستمر و برنامه ریزی شده پیشرفت خواهد کرد.

نحوه ی گرفتن حریف:

هر ورزشکار با روشی که دلخواه وی می باشد و احساس راحتی و تمرکز بیشتری دارد، حریف را در اختیار می گیرد. اما برخی از
روش های گرفتن حریف خطا محسوب می شود. به هر حال قواعد واصول پایه ی گرفتن حریف وجود دارد. نکات مهم و پایه برای گرفتن حریف عبارتند از:

1- قبل از گرفتن حریف ابتدا باید نقطه ی تعادل حرکت را حدس بزنید. سپس به آرامی حرکت حریف را مهار کنید.

2- در هنگام اجرای حرکت خیلی آرام و نرم و به راحتی از دستان خود استفاده کنید

3- برای کنترل حریف بهتر است از نیروی کتف و بازوها استفاده کنید و یا با تغییر زاویه در مچ ها تعادل حریف را بر هم بزنید.

نحوه ی گارد:

نحوه ی گارد ورزشکار (یک پا جلو - یک پا عقب) تأثیر بسیاری در دفاع یا حمله دارد. به خاطر داشته باشید که زاویه ی بدن خود را طوری قرار دهید تا حریف نتواند اجرای خود را به خوبی انجام دهد. بنابراین صاف و ثابت نیستید و بدن خود را به عقب و جلو و طرفین حرکت دهید. شانه ها کمی بالا و سینه جلو باشد و کمر خود را غوز نکنید. همیشه خود را به این حالت عادت داده و کاملا راحت و بدون استرس و در حالت تعادل قرار بگیرید.

حالت تعادل بی نهایت مهم است و تأثیر قابل توجهی در دقت اجرا خواهد داشت.

در نهایت پنجه ی پای جلو و عقب را طوری قرار دهید که احساس تعادل، راحتی و تسلط بیشتری بکنید و همواره از حرکت صحیح دست ها استفاده کنید.

1- در هنگام دفاع پنجه ی پای عقب فشار بیشتری بر روی زمین
می آورد و فاصله ی دو پا  کمی بازتر است.

2- زاویه ی زانوی پای جلو در حدود 45 درجه قرار گرفته و زاویه ی پای عقب کمی بازتر باشد. در هنگام اجرای فن کمی به جلو خم شده و در حالت متعادل فن خود را اجرا کنید. ( به حدی که تعادل شما به هم نخورد. وزن خود را روی دو کف پای جلو و عقب تقسیم کنید و خود را برای اجرای دقیق تر آماده کنید)

سبک اجرا:

برای اجرای دقیق باید قواعد و اصول پایه حالت و سبک بدن را رعایت کنید و با یک فرم و حالت مطلوب حرکت فن را اجرا کنید و هموراه تعادل خود را حفظ کنید.

ورزشکار باید با رعایت نکات زیر حالت دلخواه خود را انتخاب کند:

1- حالت نگاه کردن: باید هم زمان حرکات حریف را در نظر بگیرید.

2- حالت گردن: گردن خود را طوری قرار دهید که با هر دو چشم کاملا حرکات حریف را ببینید.

3- حالت بدن: پشت بدن را به طور صاف و در حالتی که سر و سینه بالا باشد قرار دهید.

4- محل قرار گرفتن کف پاها: پاها را در وضعیت مناسب قرار دهید.

5- اجرای دست ها: در هنگام اجرا، محل قرار گیری آرنج ها نقش مهمی دارد. اگر آرنج شما بیش از حد بالا یا پایین باشد، اجرا به خوبی انجام نخواهد شد.

روش اجرا:

هنگام اجرای فن به قدرت و سرعت نیاز دارید. اما نباید روانی اجرای حرکت را فراموش کنید. در این مرحله توانایی تصویر سازی ذهنی بسیار مهم است. البته هر چقدر در اجرای حرکت مهارت پیدا کنید، آنوقت می توانید به راحتی حرکت خود را کنترل کنید.

اجرای فن از چند قسمت تشکیل شده است که برای اجرای صحیح مناسب گام به گام پیش بروید. حتی می توانید در هر مرحله از اجرا مسیر دیگری را انتخاب کنید و نقش استراتژی حرکت خود را تغییر دهید.

دورخیز:

گاهی لازم است بدن خود را کمی به عقب ببرید و در یک لحظه بدن خود را به جلو پرتاب کنید. در اینجا نقش سر و گردن، دست ها و حرکت رو به جلوی پاها و هماهنگی همه ی اجزای بدن نقش مهمی دارند.

تکمیل کردن:

ورزشکار باید توانایی خود را برای بهبود کیفیت اجرای حرکت داشته باشد. با جابجایی مناسب در طول مسابقه، اهداف حریف را تخریب کنید.

نکات مهم اجرا:

در هنگام اجرای فن نکات زیر را رعایت کنید:

1- با رعایت استاندارد اجرای فن حالت و سبک زیبایی به بدن بدهید.

2- در هنگام اجرای دست ها (مچ، آرنج، بازو، کتف) ساکن نباشند.

3- وزن بدن خود را بر روی دو پا تقسیم کنید به طوری که تعادل حفظ شود.

4- دست جلو برای حمله و دست عقب برای دفاع می باشد. این یک نظام هماهنگ است.

5- در هنگام حمله سنگینی بدن را به پای عقب منتقل کنید.

7- پس از دفاع فرم بدن خود را تثبیت کنید.

8- در هنگام مسابقه هر دو ورزشکار به دنبال موقعیتی هستند تا حریف اشتباه کند.

9- در هنگام مسابقه ریتم تنفسی خود را کنترل کنید.

10- در حین مسابقه با رعایت کامل اخلاق ورزشی به حریف احترام بگذارید.

11- ورزشکار باید به مشکلات فنی هر اجرا آگاهی کامل داشته باشد تا بتواند برنامه ی حرکتی خود را توسعه دهد.

تمرین و گرم کردن قبل از مسابقه:

ورزشکاران باید قبل از شروع مسابقه با اجرای حرکات هوازی (حداقل 5 دقیقه دویدن) و اجرای حرکات کششی و نرمشی قلب، شش و ماهیچه های خود را برای مسابقه آماده کنند. حتی می توانید در انتها از حرکات جهشی و قدرتی و پرتابی استفاده کنید.

کنترل اجرای فن:

در ابتدا شاید نزدیک به 80 درصد ورزشکاران نتوانند استانداردهای اجرای فن را رعایت کنند. اما بعد از تمرینات متمادی به راحتی پیشرفت می کنید. پس مرور فن را فراموش نکنید و هیچگاه ناامید نشوید.

اگر در ابتدا برای کنترل اجرای فنون خود به مشکل برخورد کردید از ورزشکارانی که یک وزن از شما پایین تر هستند، مرور فن کنید. بعد از اینکه دراجرای فن خود تسلط پیدا کردید با تغییر تاکتیک همان فن در مدل ها و اجراهای مختلف آن فن را اجرا کنید.

روش محاسبه ی مراحل مختلف فن:

1- اجرای فن را زمان بندی کنید.

2- فن را به بخش های مختلف تقسیم کنید

3- هر بخش را مجزا از بخش دیگر اجرا کنید

4- در بعضی بخش ها نقاطی وجود دارد که می توانید فنون دیگری را با آن ترکیب کنید. با این کار می توانید ماهیت و شکل فن را تغییر دهید.

بنابراین ورزشکار تازه کار به یک شکل فن را اجرا می کند. اما ورزشکار حرفه ای می تواند یک فن را در مراحل مختلف با تغییرات جزئی یا کلی فن را در مسیر دیگری قرار دهد.

اصول مکانیکی حرکت:

آگاهی ورزشکاران درباره ی مکانیک حرکت و فهم نیروهای مختلف آن، می تواند به  درک عمیق تری از اجرا دست یابند.

مفاصل و اهرم ها:

شانه:

شانه در کل فرایند حرکت نقش مهمی ایفا می کند و در مراحل مختلف اجرا وضعیت و فیگور خاصی به خود می گیرد.

آرنج ها:

هنگام حرکت دادن دست ها آرنج ها در وضعیت های مختلفی قرار
می گیرند. این مورد بسیار قابل اهمیت است. زیرا شما باید بدانید آرنج در چه وضعیتی می باشد.

بازوها:

توجه کنید که بازوها مسیر حرکت را برای شما باز می کنند و با استفاده ی صحیح از نیروی بازوها وضعیت حرکتی حریف را بر هم بزنید.

مچ ها: حرکت مچ بسیار ظریف است و نقش تعیین کننده ای دارد. عملکرد مچ اغلب موضوع مورد بحث است. حرکت مچ خیلی محسوس نیست. اما نقش تعیین کننده ای دارد.

شتاب:

آنقدر که شما فکر می کنید مهم نیست. به طور طبیعی سرعت و نیروی زیاد به طور خشن کاری از پیش نخواهد برد. باید حرکت سریع و نرم و روان باشد.

دست ها و بازوها:

مثلا برای کشتی گیران گاهی لازم است دست ها را به سمت جلو کشیده و به پای حریف حمله کنند.

دنبال کردن حرکت:

موضوع بسیار مهم دیگر، دنبال کردن صحیح و اصولی حرکت با شکل و قواعد خاص خودش است. به هر حال باید بتوانید در هر لحظه تصمیم درستی اتخاذ کنید.

 تکانه:

در هنگام اجرا، گاهی لازم است به طور قابل توجهی بدن خود را تکان بدهید. تکان دادن بدن می تواند دلایل مختلفی داشته باشد.

1- منحرف کردن حرکت حریف

2- نامتعادل کردن حرکت حریف

3- گول زدن حریف

4- بر هم زدن حرکت خودتان

کشف نیروهای مؤثر در اجرا:

هنگامیکه فنی را اجرا می کنید سه نیرو در اجرا مؤثر است که الگوی حرکت با تغییر هر یک از آنها تغییر می کند:

1- نیروی جلو برنده

2- نیروی گرانش یا ثقل (نقطه ی تعادل)

3- سرعت حرکت

زاویه ی حرکت:

در صورتی که زاویه ی حرکت درست انتخاب نشده باشد، حرکت به هدفش نخواهد رسید.

کوک کردن حرکت:

کوک کردن حرکت بدین معناست که کل تنظیمات حرکت در یک راستا و با یک هدف مشخص انجام پذیرد. این عامل اصلی تعیین تناسب بین کل جزئیات حرکت است. مثلا ورزشکاران مبتدی برای اجرای حرکتی زاویه ی خاصی را تا انتهای اجرا در نظر بگیرند. اما ورزشکاران حرفه ای در هر لحظه نقش حرکتشان را تغییر می دهند.

پیشرفت در مهارت های اجرا:

مهارت در اجرا ماهیتی اکتسابی دارد. بنابراین عوامل آمادگی جسمانی که باید در زمان تمرین توجه شوند عبارتند از:

1- قدرت ماهیچه ها

2- سرعت انقباض ماهیچه ها

3- قابلیت انعطاف پذیری مفاصل و مچ

تمرینات ورزشی باید موجب پیشرفت قدرت و سرعت انقباض عضلات درگیر شود. بدین منظور بهتر است از تمرینات هوازی (مانند دویدن) تمرین با وزنه، تمرینات کششی برای آمادگی و تقویت ماهیچه ها استفاده شود.

اصول مکانیکی حرکت:

برای پیدا کردن تعادل و نقطه ی ثقل حرکت تمرینات متنوعی انجام
می شود.

الزامات اصلی گرفتن حریف با دست ها:

در هنگام اجرای فن گرفتن حریف باید محکم باشد، اما عضلات دست شما نباید زیاد محکم باشد. این کار می تواند شتاب و کنترل حرکت را کم کند. بدترین حالت این است که عضلات بدن خود را کاملا منقبض کنید.

حالا خودتان باید تشخیص دهید:

ورزشکار باید به سادگی، بهترین روش اجرا را برای خودش انتخاب کند. هر اجرایی الزاماتی دارد. ورزشکار باید آن را بشناسد و بهترین روشی که برای او مناسب است را انتخاب کند. سعی کنید از حرکت حریف الگو بگیرید. بر روی کنترل حرکت حریف فکر کنید تا بهترین روش را پیدا کنید. البته ورزشکار باید سعی کند با مقایسه ی حرکت خود با حرکت حریف، دانش خود را برای روش بهبود حرکت ارتقاء دهد. سعی کنید هر هفته روش های جدیدی را امتحان کنید و سپس آن را تمرین کنید تا در آن به مهارت برسید.

تعادل:

در هر مرحله از اجرا باید تعادل خود را حفظ کنید. ورزشکاران مبتدی برای حفظ تعادل به مهارت زیادی نیاز دارند. عدم تعادل کافی آنها را مجبور خواهد کرد تا زاویه ی دلخواه خود را تغییر دهند و در این صورت نمی توانند به نتیجه ی مطلوب دست یابند.

توزیع وزن:

در هنگام اجرای وزن خود را در جاهای مختلف بدن توزیع کنید. ورزشکاران باید فیزیک مناسبی داشته باشند. یعنی قد و وزن متعادلی داشته باشند. باید تعادل خود را طوری تنظیم کنید که بر روی کف پاها ثابت و استوار باشید.

خم شدن:

بیشتر ورزشکاران با خم شدن بیش از حد به جلو تعادل خود را کم
می کنند. با این کار حتی مشکلات شدید کمر و پشت به سراقتان خواهد آمد. برای حفظ سلامت خودتان از خم شدن به جلو آگاهانه استفاده کنید.

تعادل پاها:

پاها مسئول حفظ تعادل ورزشکار هستند. اما استقرار صحیح دست ها و همچنین قرار گرفتن صحیح باسن و سر و گردن به این کار کمک زیادی می کند.

پیچ و تاب نخورید:

به طور خلاصه می توان گفت: بیهوده بدنتان را پیچ و تاب ندهید. اگر شما نمی توانید حرکت حریف را مهار کنید و یا تعادلتان را به خوبی حفظ کنید بر روی آن تمرین کنید.

تمرینات منظم و پی در پی:

تمرین نکته ی کلیدی پیشرفت در ورزش می باشد. در بین ورزشکاران جمله ی بسیار مشهوری وجود دارد؟ و آن هم تمرین، سخت کوشی و تمرین. نتیجه ی اصلی تمرین کردن بالا رفتن کیفیت حرکت است. بنابراین موضوع اصلی مهارت و تمرکز است.

چگونه حریف خود را ارزیابی کنید؟

از آنجا که ورزشکاران از نظر شکل و اندازه ی بدن، کوتاهی و بلندی قد، بزرگی و کوچکی دست، آمادگی عضلانی، هوش، خلاقیت، استقامت و همچنین مهارت در اجرای فنون با هم تفاوت دارند، بهترین راه آزمون و خطا است. هنگامی شما بهترین نتیجه را می گیرید که قادر باشید حریفتان را به خوبی ارزیابی کنید.

تقسیم بندی حرکت:

هنگام اجرای حرکت، می توانید تقسیم بندی های مختلف و متنوعی انجام دهدی. این کار بستگی به نوع استراتژی شما دارد. برخورد نامناسب با حرکت حریف باعث شکست می شود.

انگیزه یا انرژی:

انرژی بیشتر درباره ی چگونگی احساس شما در مدت اجرای حرکت است و چگونگی وضعیت انگیزه ی شما را نمایش می دهد. ورزشکارانی که آگاهی و تمرکز بیشتری روی نحوه ی استفاده از انرژی بدن خود دارند. حتی با سطح انرژی پایین تر موفق تر هستند. بنابراین نحوه ی استفاده از انرژی بدن در لحظات مختلف اجرا اهمیت فراوان دارد.

انرژی بالا و پایین:

درک تفاوت بین انرژی بالا و پایین و بست بین آنها اهمیت دارد. ورزشکارانی که سطح انرژی حرکت خود را کنترل می کنند به نتایج بهتری دست می یابند. آگاهی از انگیزه ی انرژی حرکتی حریف کمک زیادی می کند.

انرژی مثبت و منفی:

با ترکیب انرژی مثبت و منفی بدون قید و شرط کاری از پیش نخواهید برد. تمرکز و آگاهی از میزان انرژی های بکار رفته به ورزشکار کمک بیشتری می کند.

حرکت از یک وضعیت انرژی به وضعیت دیگر:

برای حرکت از یک وضعیت انرژی به وضعیت دیگر نیاز به مهارت و تمرکز دارد. سعی کنید از اجرای خود لذت ببرید و اجرای حرکت را در وضعیت های مختلف بررسی کنید. همچنین سعی کنید تفکر های منفی خود را کنترل کنید. شما باید روش های مقابله با تنش های حین مسابقه آشنا باشید. مهم این است که در هر لحظه وضعیت خود را ثابت نگه دارید.

برنامه ریزی ذهنی:

گاهی اوقات احساس می کنید که حرکت شما در مسیری که می خواهید پیش نمی رود و در وضعیت خوبی قرار ندارید. بدون اندیشه ی درست حرکت از کنترلتان خارج می شود.

دلایل اصلی اینکه چرا در یک مسابقه از نظر روانی دچار استرس
می شوید. این است که نحوه ی اجرای خود را باور ندارید. باید بدانید چگونه رفتار کنید و راه های مقابله با حرکت حریف را کشف کنید و در مواقع ضروری تغییرات لازم را اعمال کنید.

چگونگی تعیین سریع عمل ذهنی:

1- بررسی وضعیت انرژی حرکت حریف

2- وضعیت حرکت خودتان را بررسی کنید

3- افکار مثبت و منفی را بررسی کنید

4- آگاهی خودتان را از اجرای حریف بالا ببرید

5- وضعیت تمرکز خودتان را بررسی کنید

این پنج نکته به حد کافی به عنوان تعیین کننده ی سریع عوامل ذهنی در مدت مسابقه شناخته شده اند.

برتری روانی:

تصویرسازی ذهنی روش مناسبی است که شما ذهن خودتان را برای برنده شدن در مسابقه آماده می کنید.

باید برای مقابله با برخی عوامل آماده باشید:

1- مشکل وحشت از حریف

2- موقعیت های تنش زا

3- مشکلات حرکتی

4- شناخت قبلی

5- آمادگی بدنی

تمرکز:

تمرکز یعنی گزینش آنچه با اهمیت است و چشم پوشی از آنچه که اهمیت ندارد. توجه و توانایی تمرکز بر روی نشانه های با اهمیت برای عملکرد موفق حرکت ضروری است. اهمیت تمرکز در ورزش های گوناگون با توجه به شرایط و مقتضیات ورزش مربوطه متفاوت است. اگر بدون توجه به موقعیت کاری انجام دهید، کنترلی بر حرکت نخواهید داشت.

روش بهبود و تقویت تمرکز:

1- توانایی خود را در اجرای حرکت بالا ببرید

2- در اجرای حرکت خوش بین باشید

3- ورزشکار باید بدون توجه به احساسات خود ظرفیت عملکردش را در نظر بگیرد

4- ورزشکار در هنگام مسابقه بیشتر باید تکلیف مدار باشد و با هدفی خاص حرکت خود را اجرا کند

5- کنترل خلق و خوی الزامی است

6- هیجانات خود را کنترل کنید

7- توانایی های خود را صادقانه ارزیابی کنید

8- جنبه های تمرکز شامل جهت، زمان اجرا، طول اجرای خود را ارزیابی کنید

9- عوامل مختل کردن حرکت خود را شناسایی کنید

10- اهداف کوتاه مدت و بلند مدت خود را مشخص کنید

جنبه های تمرکز:

1- جهت حرکت

2- نیروی حرکت

3- عوامل بازدارنده

4- پیش بینی حرکت

5- تصویر سازی ذهنی

6- شناخت نقاط حساس

7- علایق و اهداف حریف

8- کنترل فشار و هیجانات

9- اعتماد به نفس

اضطراب:

هر ورزشکار در طول مسابقه در سطح خاصی از عملکرد قرار
می گیرد. اگر اجرای حرکت رضایت بخش باشد، انگیزش، تلاش، تمرکز و اعتماد به نفس بیشتری خواهد داشت و در بدن خود آرامش احساس می کنید. بدون شک ورزشکاری که مهارت و عملکرد پایینی داشته باشد. در این حالت اضطراب به شکل احساس نگرانی، عدم اطمینان و داشتن علائمی مانند تعریق بیشتر بدن، تپش قلب بروز
می کند. اما این شرایط بستگی به هر فرد و اینکه چگونه اضطراب را مهار می کند، شناخته می شود.

گاهی اضطراب حالتی جسمانی در بهبود مهارت های سرعتی و قدرتی مؤثر است. اما در مهارت های فکری با حرکات ظریف (ژیمیناستیک) و متوازن زیان آور است. به طور کلی عوامل زیادی از جمله اعتماد به نفس، تمرکز، تلاش، قضاوت و قدرت تصمیم گیری بر حال اضطراب تأثیر می گذارد. این حالت اجرای مهارت های ورزشی را تشدید یا تسهیل می کند.

مفهوم، اطلاعات، دانش، خرد:

به منظور درک بهتر مدیریت حرکت ابتدا به بررسی مفاهیم اطلاعات، دانش و تفاوت و ارتباط میان آنها می پردازیم. عبارت دانش در واقع درک تفاوت، حول محور بقای حرکت است.

اطلاعات:

حقایق و دستورالعمل هایی هستند که ورزشکار می تواند بالقوه آنها را درک، تفسیر و تفهیم کند و نیز قابلیت پردازش در ارتباط خاص با کدام یک از زمینه های خاص با فهم ارتباط با دیگر قسمت های حرکت داشته باشد. اطلاعات در شکل اعداد و ارقام قابل بررسی می باشد و به تنهایی معنا و مفهوم مورد نظر را به ذهن القاء نمی کند. اطلاعات حرکت یک سلسله مراحل منظم تلقی می شود، به بیان دیگر، اطلاعات حرکت یعنی اجرای هدفدار حرکت و شناخت ویژگی اطلاعات حرکت می باشد.

اطلاعات حرکت در واقع گروه بندی و روابط اجزای حرکت با یکدیگر را روشن می کند. اکنون می توان با بررسی اطلاعات حرکت به اتخاذ تصمیمات پرداخت. چنانچه اطلاعات مورد تفسیر و ارزیابی قرار بگیرد.

دانش:

مجموعه ای هدفمند از اطلاعات که نهایتا سودمند است و عاملی تعیین کننده و مؤثر تلقی می شود.

خلاصه سازی هر چه بیشتر اطلاعات اولیه به دانش منجر می شود. دانش را در این حالت می توان بینش های حاصل از تفسیر اطلاعات به روش های مختلف و در شرایط گوناگون قابل تفهیم کرد. آنوقت با عقاید و دانش های قبلی آمیخته می شود و به آن مفهوم داده می شود.

دانش یک ادراک و فهم است که از طریق تجربه، استدلال، درک مستقیم و یادگیر حاصل می شود. زمانیکه ورزشکاران دانش های خود را به اشتراک گذاشتند، تجربه ی هر یک افزایش می یابد و از ترکیب دانش یک ورزشکار با ورزشکار دیگر، دانش جدید حاصل می شود. در مفهوم دانش یک چهارچوب و الگویی نهفته است که چرایی
حرکت ها را مورد نظر قرار می دهد و از ترکیب اطلاعات مختلف، اطلاعات جدید را به وجود می آورد.

برای دانش می توان دیدگاه و ویژگی های گوناگونی نظیر حالت، منشأ، درجه ی سودمندی، اعتبار، کاربرد و ... اشاره کرد.

خصیصه های حرکت:

1- حالت

2- نوع مهارت

3- دامنه

4- جهت گیری

5- کاربرد

6- سطح کنترل مدیریت حرکت

7- سودمندی

8- خبرگی و مهارت

خِرد:

از فهم دانش خِرد حاصل می شود. خِرد عبارت است از درک ماهیت درونی حرکت. ورزشکاران باهوش با ایجاد تغییر در ساختار موجود می توانند، اجرای حرکت جدیدی را ایجاد کنند. این ورزشکاران تفکر انتقادی دارند و خلاقیت و نبوغ بسیار بالایی دارند. با ایجاد رابطه بین تجربیان مختلف، چشم انداز جامع تری پیدا خواهید کرد و فراتر از اقدامات حرکتی تفکر خلاقانه ای را به همراه مزایا بدست خواهید آورد. تفاوت قضاوت ورزشکار خلاق با ورزشکار باهوش و ضعیف ممکن است بر اساس تجربیات محدودتری قضاوت کنند. ولی ورزشکار باهوش با ایجاد رابطه بین تجربیات مختلف و استفاده از چاشنی خلاقیت در مورد اجراهای مختلف قضاوت می کند.

تبدیل اطلاعات به دانش:

با شناخت فرایند حرکت، دانش مورد نظر حاصل می شود. مدیریت دانش را می توان به صورت دو نقش مجزا، اما مکمل استفاده کرد. نقش اول به شناسایی و طبقه بندی اجرای حرکت و نقش دیگر به بررسی اینکه حرکت ها چگونه در تعامل با یکدیگر هستند.

دانش حرکت ضمن بکارگیری نهادینه می شود. این دانش با گمان ها، بینش ها، شهودات، عواطف، احساسات و تصویر سازی ذهنی ارتباط برقرار می کند. دانش حرکت به ورزشکار کمک می کند از دنیای حرکت آگاهی یابد و حرکت به طور عمیق به ارزش های فردی تبدیل شوند. دانش حرکت نقش مهمی در اجرا و درک مدیریت حرکت ایفا می کند. سپس مجموعه ی کلی از رفتارها، تجارب، آرمان ها، ارزش ها و عواطف شکل می گیرند و در این مرحله است که شخصیت ورزشکار به مرحله کمال می رسد. یک ورزشکار از طریق تجربه یاد می گیرد که چگونه امور حرکتی را اداره کند و تصمیمات استراتژیک بگیرد. اما ممکن است در توضیح مهارت ها و قضاوت های خود، برای دیگران دچار مشکل شود. به طور کلی نیازهای حرکت قابل ارزیابی هستند. در مجموع می توان گفت که ورزشکار باید اشتراک گذاشتن حرکت خود و رسوخ آن در سراسر حرکت حریف به نوعی سازوکارهایی دست یابد که فرایند حرکت را تسهیل می کند. این امر به نوبه ی خود توانایی و ظرفیت حرکت را تقویت می کند.

مدیریت دانش:

مدیریت دانش عبارت است از کشف چالش ها و بالا بردن دانایی ها و تبدیل آن به یک موضوع اطلاعاتی به نحوی که بتوان آن را به صورت عینی به دیگران منتقل کرد. با دیگران مبادله نمود و در موارد مختلف بکار گرفت. مدیریت دانش، راهبردها و فرایندهایی هستند که قادرند جریان حرکت را به منظور ایجاد برآورد ساختن انتظارات سازماندهی کنند. این امر موجب عملکرد هوشمندانه تری خواهد شد.

تعریف دیگر بیان می دارد که مدیریت دانش، فرایند گسترده تری است که ورزشکار با شناسایی، سازماندهی و استفاده ی صحیح از اطلاعات، آن را مورد استفاده قرار می دهد. راهی بهتر برای ایجاد تسخیر، اصلاح، کنترل حرکت حریف است.

مزایای مدیریت دانش:

1- بهبود پاسخ رقابتی

2- کاهش ریسک

3- برطرف کردن نیازها

4- اثربخشی بیشتر

5- تعیین اهداف راهبردی

مراحل مدیریت دانش:

مدیریت دانش از هر چیز به دنبال استفاده از راه حل ذهنی (نهان) به راه حل عینی (آشکار) می باشد. سپس باید رابطه ی دانش و عملکرد در ورزشکار برانگیخته شود. دانش موجب می شود تا مهارت به عنوان وظایف اصلی آن تلقی شود. پس از درک اهمیت دانش و مزایای رقابتی آن در سطوح مختلف بکار گرفته می شود. مدیریت دانش در زمینه های به اشتراک گذاری، انتقال و بکارگیری در نظر گرفته
می شود. بنابراین با استفاده از آن نمی توان به راحتی به مراحل عملی دست یافت. اکنون مراحل نه گانه ای را برای مدیریت دانش معرفی
می کنیم:

1- شناسایی فرایند حرکت

2- شناسایی موارد اصلی

3- فهم دانش فنی حریف

4- بهینه سازی حرکت

5- به اشتراک گذاری بخشی از حرکت با حرکت حریف

6- بازیابی اطلاعات

7- ارزیابی عملکرد

8- سازگاری با حرکت حریف

9- باز بینی و افزایش قابلیت های حرکت

هر کدام از مراحل بالا ویژگی های خاص خود را دارند و انجام آن به تخصص های خاصی نیاز دارد. در حالی که در مرحله ی بهینه سازی ورزشکار نقش مهمی دارد. در مرحله ی اشتراک گذاری، بازبینی حرکت به یاری هر کدام می آید.

مرحله ی به اشتراگ گذاری، قلب مدیریت حرکت است. هر ورزشکار برای مدیریت حرکت خود بایستی ابتدا زیر ساخت های حرکت حریف را درک کند. سپس به تدوین راهبردهای لازم برای مدیریت حرکت، شکل واحدی برای پیگیری حرکت تشکیل دهد.

ضرورت و اهمیت مدیریت دانش:

ورزشکارانی که دانش خود را مدیریت می کنند به سطح بالای از
بهره وری دست می یابند. ورزشکاران با دسترسی بیشتر به دانش حرکت می توانند تصمیمات بهتری اتخاذ کنند. آنها فرایندهای حرکت را بهینه سازی می کنند. از تکرار کارهای بیهوده کاسته و بر نوآوری ها
می افزایند و در نهایت یکپارچگی و همکاری اجزاء حرکت را ارتقاء می دهند. راهبردهای طرح های اجرایی مدیریت حرکت بایستی برای ورزشکار توجیه شده باشد تا در مرحله ی عمل با موفقیت انجام گردد.

از راه حل های مناسب برای پاسخ گویی به چالش ها این است که نگاه منتقدانه ای نسبت به تجربیات گذشته داشته باشد. مدیریت دانش بر این اصل تأکید دارد که منافع حرکت گسترش یابد.

نظریه ی تعادلات حرکت:

1- به اشتراک گذاری حرکت با حریف

2- ترکیب مفاهیم حرکت

3- بسط و گسترش حرکت به شکل ملموس

4- توزیع حرکت در نهایت پویایی

ویژگی های دانش یادگیرنده:

1- حل مسأله به گونه ای نظام مند

2- آزمایش و تجربه اندوزی با رهیافت های جدید

3- یادگیری تجربیات دیگران

4- یادگیری بهترین شیوه ها

5- اجرای حرکت با سرعت و کارایی لازم

هدف اصلی زیر ساخت ها، چیزی جز جریان روان تر و مستمر
نمی باشد.

رده بندی مدل های حرکت:

1- مدل های شبکه ای:  در این نوع از مدل ها، تمرکز بر روی ارتباطات حرکت و انتقال به طریق تبادل اطلاعات است.

2- مدل های ارتباطی: در این مدل ها درباره ی ویژگی های اجزای حرکت و قابلیت های نهفته در آن شناسایی می شوند. سازماندهی
در تفکر ایجاد می شود و تبادلات حرکت اجازه ی بهره برداری از مکاشفه ها را می دهد. باید ریتم های حرکتی به صورت خلاقانه
برنامه ریزی شوند و نشانه های مهم و راه حل های فراگیر به وسیله ی حرکت منتشر شوند.

3- مدل های شناختی: در این مدل دانش و تجربه برای فهم دقیق حرکت بکار گرفته می شود. ایجاد ارزش های جدید از طریق کاربرد متوالی بهترین روش ها و نیز پرهیز از خطاها ریشه یابی می شود.

4- مدل های فلسفی: در این مدل فرایند حرکت بر پایه ی فهم درونی دو طرفه در یک زمینه ی استراتژیک و پرسش در زمینه ی فرضیات و کند و کاو مدام درباره ی رفتار حرکت مورد توجه قرار می گیرد. این دیدگاه به دنبال محرک های اصلی و بر پایه ی تبادل ارتباط آزاد، با کنکاش خلاقانه ای صورت می گیرد. در این روش چگونگی به اشتراک گذاری حرکت و چگونگی نقل و انتقال حرکت مورد ارزیابی قرار می گیرد.

5- مدل ارزیابی: در این مدل نحوه ی رسیدن به هدف های معین و بازخورد نتایج آن، برای تعیین یا اصلاح هدف ضروری است. باید بتوانید حرکت را با توجه به نتایج کیفی مورد ارزیابی قرار دهید. در این مرحله پیوند و اتصال برقرار نمودن روابط حرکت اولویت دارد.

6- مدل درونی: در این مدل احساس درونی حرکت مورد بررسی قرار می گیرد و تحلیل هر مرحله با توجه به مراحل قبل ارزیابی می شود. لازم است نحوه ی تعالی و استفاده و تبدیل هر حس به حس دیگر مورد شناسایی قرار گیرد.

البته باید توجه داشت که این فرایند با فهم ترکیبات مختلف در
موقعیت های گوناگون به وقوع می پیوندد و نتایج و تأثیر متقابل حرکت ها آشکار و پنهان است. به واسطه ی تعامل حرکت ها این مدل به صورت یکپارچه مورد تحلیل قرار می گیرد و با اتخاذ تدابیر و برنامه ریزی های مورد نظر توازن بین فرایندها برقرار می شود. همچنین دراین راستا با بکارگیری علم رده بندی و طبقه بندی حرکت، انگیزه ی ورزشکار بیشتر می شود.

ساختار حرکت:

ساختار حرکت شیوه ای است که به وسیله ی آن، فعالیت های حرکت تقسیم و سازماندهی و هماهنگ می شوند و ورزشکاران ساختارهایی را به وجود می آورند تا بتوانند کلیه عوامل حرکت را کنترل کنند. نمودار حرکت متغییرهای زیاد با پیچیدگی، تفویض اختیار، تفکیک حیطه ی نظارت و سطوح سلسله مراتب حرکت توجه دارد.

ارکان اصلی ساختار حرکت:

1- ساختار حرکت، تعیین کننده ی روابط بین اجزاء و نشان دهنده ی سطوحی است که در سلسله مراتب حرکت و در حیطه ی کنترل حرکت مشخص می شود.

2- ساختار حرکت، به صورت گروهی و در یک واحد حرکتی، اما در گروه بندی یا تقسیم بندی های کوچک تر وجود دارد.

3- ساختار حرکت، در یک سیستم هماهنگ و یکپارچه، نتیجه ی حرکت را تضمین می کند.

تفکیک حرکت:

1- تفکیک افقی: این نوع تفکیک، بین واحدهای حرکت، بر اساس موقعیت های مختلف، به ماهیت وظایف آن اشاره دارد.

2- تفکیک عمودی: تفکیک عمودی به عمق یا ارتفاع سلسله مراتب حرکت را نظر دارد. افزایش پیچیدگی های حرکت، سطوح سلسله مراتب حرکت دارای پیچیدگی های بیشتری می باشد. این سطوح می تواند عاملی بالقوه در جهت مخدوش ساختن ارتباط اجزای حرکت باشد. در این مرحله هماهنگی بین بخش ها و نظارت بر فعالیت های عملیاتی، توسط ورزشکار دشوار می شود.

تفکیک عمودی واقعی حرکت را نباید دو مقوله ی کاملا مجزا از هم در نظر گرفت. عملکرد عمودی حرکت می تواند پاسخی در برابر عملکرد افقی حرکت باشد.

در تقسیم کار عملکرد افقی/عمودی سه موضوع قابل تأمل باید مد نظر قرار گیرد:

1- تعدا نیازهای حرکت

2- حیطه ی نظارت

3- تفکیک بر اساس منطق

تفکیک بر اساس منطق به میزان پراکندگی اجزای حرکت اشاره دارد. این تفکیک نققش نیروها را روشن تر می کند. به همین نسبت، سطوح مختلف اختیارات در مدیریت حرکت متمرکز می شود.

فواصل حرکت ها نسبت به یکدیگر و عملکرد آنها نسبت به موقعیت های مختلف، دارای اهمیت است. با افزایش فواصل، پیچیدگی های حرکت هم بیشتر می شود.

رسمیت:

اهمیت حرکت از جهت درجه ی رسمیت با یکدیگر متفاوت است. رسمیت وقتی به اوج خود می رسد که اجرای حرکت به وسلیه ی انبوهی از قوانین و مقررات به طور دقیق مشخص شده باشد.

هنگامیه یک موقعیت منحصر به فرد وجود داشته باشد. در این حالت رویدادهای مشخصی برای اجرای حرکت وجود دارد.

تمرکز:

تمرکز در سلسله مراتب اختیارات، به آن سطح از اختیارات گفته
می شود که قدرت تصمیم گیری دارد. به عبارت دیگر، تمرکز به سطوحی از سلسله مراتب اختیارات اطلاق می شود که می توانند تصمیماتی را بگیرد. در اجرای متمرکز ورزشکاران حق تصمیم گیری دارند.

یکی از ارکان مکانیسم تمرکز، تبادل اطلاعات به نقاط تصمیم گیری است. هر چه تصمیمات به صورتی صحیح، عالی یا به سرعت انجام شود، حرکت متمرکز است.

رابطه ی درجه ی تمرکز با کیفیت حرکت:

بین اجرای حرکت و توسعه ی حیطه ی نظارت، رابطه ی معکوس وجود دارد. یعنی هر چه حیطه ی نظارت محدودتر شود، بر میزان کیفیت حرکت تأثیر می گذارد و ورزشکار قادر به اتخاذ تصمیم درست نخواهد بود. در نتیجه مجبور می شود که بخشی از اختیارات خود را برای تعمیم تغییر دهد.

استراتژی:

ساختار حرکت وسیله ای است که ورزشکار می تواند با استفاده از آن به هدف های خود دست یابد. از آنجا که تعیین استراتژی معقول باعث اصلاح ساختار حرکت می شود. بدین ترتیب ساختار نوآور از نظر انعطاف پذیری باید دارای ساختار ارگانیک باشد. در حالی که اجرای دیداری حرکت دارای ساختار مکانیکی می باشد. یعنی با ترکیب این دو ساختار، فعالیت های حرکت تخصصی تر می شود.

بقاء ادامه ی حیات حرکت:

پس از اینکه حرکت به تدریج تحت تأثیر عوامل مختلفی به وجود آمد، حضور خود را در ابعاد مختلف نشان می دهد. در این موقعیت احتمالاتی وجود دارد که پس از شکل گیری به تدریج روابط حرکت سست می شوند. در چنین شرایطی حرکت از سلسله مراتب رسمی خود فاصله می گیرد و طوری با حرکت حریف انطباق می گیرد که باعث انهدام خود می شود. در اینجا تدابیری جهت زنده نگه داشتن حرکت شکل می گیرد. تدابیری که در جهت ثبت حرکت اتفاق می افتد.

ورزشکارانی که بتوانند نقش های اصلی خود را با حرکت حریف سازگار کنند، شکست خواهند خورد. بایستی بتوانید اقداماتی انجام دهید که موجب ارتقاء حرکت خود شوید.

فرایند مقابله با حرکت:

1- مرحله ی پیش از تصمیم گیری

2- مرحله ی تصمیم گیری

3- مرحله ی دگردیسی (تحول حرکت)

در مرحله ی سوم تغییرات نسبتا دائمی رُخ می دهد و نقش های حرکتی جدید شکل می گیرد. در این مرحله ورزشکار مهارت های لازم در جهت ایفای نقش های جدید را می آموزد و در آنها تبحر پیدا می کند. به ارزش ها، هنجارها و معیارها پی می برد و رابطه ی بین آنها را کشف
می کند.

مراحل بررسی حرکت:

1- انطباق: برای تطبیق با یک سیستم حرکت باید از چگونگی تغییرات آن آگاه باشید و خود را به طور مناسب با آن تطبیق دهید.

2- دستیابی به هدف: به این معنی که سیستم حرکت باید دارای فرایندی باشد که اهداف مورد نظر و نیز راه های دستیابی به آنها را مشخص کند.

3- انسجام و یکپارچگی: بدین معنا که تمام سیستم حرکت نیاز دارد که اجزاء آنها از گسیختگی و از هم پاشیدگی حفظ شود و قسمت های مختلف یک سیستم با یکدیگر در ارتباط باشند. این وابستگی متقابل و درک نیازها به هماهنگی هر چه بیشتر حرکت منجر می شود.

4- مشروعیت: تمام سیستم های حرکتی نیاز به بقاء دارند. یعنی
ادامه ی بقاء حرکت ضروری است.

الگوی سازگاری:

در این نوع الگو توجه کامل به حیطه ی واکنش حرکت در برابر تغییرات به منظور تأمین نیازها ضروری است. در این مرحله نقاط قوت و ضعف حرکت مورد توجه قرار می گیرد و تقویت
می شود.

مأموریت حرکت:

مأموریت حرکت، هماهنگی با تغییرات در حد تأمین نیازهای ضروری است. ولی الزامی در برخورد با حرکت حریف که به سرعت دستخوش تغییرات قابل قبول قرار بگیرد. اما به دیدگاه های مشترک توجه زیادی می شود. این دیدگاه نوع فعالیت حرکت را تعیین می کند.

مشارکت:

در این نوع حرکت اجرای دو ورزشکار به مسأله ی مشارکت و درگیری در امور حرکتی یکدیگر می انجامد. توجه کردن به تغییراتی که به سرعت در حیطه ی فرایند حرکت رُخ می دهد، نیازهای حرکت را توجیه می کند. مشارکت باعث می شود نوعی احساس مسئولیت در ورزشکار به وجود آید و در نتیجه تعهد بیشتری به اجرا پیدا می کند تا بتواند به سرعت در برابر تغییراتی که با سلیقه ی حریف رُخ می دهد از خود واکنش نشان دهد.

الگوهای همکاری:

1- ابداع و ریسک پذیری:

جستجوی فرصت های تازه، قبول مخاطره، آزمون و خطا در اجرای امور مهم است.

2- ثبات و امنیت:

قابلیت پیش بینی حرکت، کنترل حرکت را بیشتر می کند.

3- تحلیل حرکت حریف:

پیش بینی تعیین خط مشی حرکت حریف اجتناب ناپذیر است.

4- هماهنگ سازی:

اجرای حرکت به طریق هماهنگ و مسالمت آمیز، مشخص کننده ی ارتباط حرکتی دو طرفه و پیش بینی بازخوردهای آن است.

5- الزام به عمل:

در اجرای موفق نوعی تعصب به اجرا وجود دارد. ورزشکارانی که از تصمیم گیری سریع برخوردار بوده و به حرکت ارزش می نهند، نسبت به ورزشکاران دیگر موفق تر هستند.

6- بهره وری:

ورزشکاران به دنبال فرصت های تازه هستند.

استفاده ی مناسب و مقتضی از ساختار مکانیکی و ارگانیکی:

ورزشکاران موفق به طور ارگانیکی حرکت خود را سازماندهی
می کنند. زیرا در تداوم حرکت در سلسله مراتب مکانیکی قوانین و مقررات محدودتری وجود دارد.

هویت:

1- شناخت ارزش ها

2- تأکید بر منافع

3- تأکید بر وظایف

4- کنترل زیاد یا کم

5- هماهنگی واحدهای مختلف

6- میزان ریسک پذیری

7- معیارهای سنجش

8- میزان شناخت تعارض ها

9- تأکید بر هدف

10- تفکر سیستمی

11- یکپارچگی

12- تعیین هنجارها

13- پر کردن شکاف ها

14- الگو یا ارتباط

شناخت ارتباطات حرکتی

 

به نام خدا

شناخت ارتباطات حرکتی

نویسنده: عبدالله یزدانی

سر شناسه                     : یزدانی، عبدالله، 1353-

عنوان و نام پدید آور        : شناخت ارتباطات حرکتی / نویسنده، عبدالله یزدانی.

مشخصات نشر               : ورامین: انتشارات دوقلوها، 1394.

مشخصات ظاهری          : 118 ص 5/14 * 5/21س م.

شابک                          : 100000ریال5–33–6432-600–978

وضعیت فهرست نویسی   : فیپا

موضوع                       : حرکت آموزی

موضوع                       : مهارت های حرکتی

رده بندی کنگره              : 1394 9ش4ی/ 452 GV

رده بندی دیویی              : 86/372

شماره کتابشناسی ملی      : 4032248

ناشر: دوقلوها

نویسنده: عبدالله یزدانی

چاپ اول: 1395

شمارگان: 1000

شابک: 5- 33- 6432- 600- 978

قیمت : 10000 تومان

همه ی حقوق محفوظ است

مقدمه...........................................................................7

فصل 1........................................................................ 9

ماهیت و کارکرد حرکت...................................................9

تعریف حرکت و تحلیل مفاهیم آن........................................9

تحلیل مفهوم حرکت.........................................................10

تعیین فرایند برنامه ی حرکت.............................................12

کارکرد های حرکت........................................................12

کارکرد های درونی حرکت...............................................13

نظریه ی عوامل مؤثر بر حرکت........................................15

گروه های رابط..............................................................15

چهار چوب حرکت ها......................................................15

ماهیت فرایند حرکت........................................................17

فصل 2 .......................................................................19

منابع تعیین هدف های حرکتی............................................19

ضرورت تعیین و تنظیم هدف های حرکت.............................20

منابع تعیین هدف های حرکت.............................................20

حیطه های اهداف حرکت..................................................21

حیطه ی شناخت حرکت....................................................21

حیطه ی عاطفی حرکت....................................................23

حیطه های روانی- حرکتی................................................25

فصل 3 .......................................................................27

مراحل تحلیل و تنظیم یک حرکت.......................................27

تعیین هدف های کلی حرکت..............................................27

تبدیل اهداف کلی به اهداف واسطه ای..................................27

تبدیل هدف های واسطه ای به رفتارهای حرکتی جدید..............27

ویژگی های هدف های جدید..............................................28

کارکرد های هدف های حرکتی خوب..................................28

گام دوم: تحلیل و تعیین موقعیت حرکت...................................29

گام سوم: تحلیل و تعیین محتوا، روش اجرای حرکت..................31

شیوه های تجزیه و تحلیل محتوای حرکت...............................32

مراحل تحلیل محتوای حرکت............................................33

تهیه و تنظیم محتوای حرکت.............................................34

تحلیل حرکت.................................................................36

انواع حرکت ها.............................................................37

معیار انتخاب حرکت.......................................................38

ویژگی های حرکت.........................................................38

ویژگی های فنی حرکت...................................................38

امکانات اجرایی حرکت...................................................38

گام چهارم: تحلیل و تعیین نظام حرکتی...................................39

مرحله ی آمادگی حرکت..................................................42

مرحله ی اجرای حرکت..................................................42

مرحله ی خلاصه کردن و نتیجه گیری از حرکت...................43

فصل 4.......................................................................45

اجرا(عملیاتی کردن حرکت).............................................45

حرکت مستقیم...............................................................45

تعریف و تحلیل حرکت مستقیم...........................................45

تجریه و تحلیل نظام های حرکتی........................................46

تجزیه و تحلیل عملکرد وظایف..........................................46

درک و فهم و تسلط بر حرکت...........................................47

رو ش نمایشی...............................................................49

فعالیت هایی که می توانند به حرکت استمرار دهد...................49

فصل 5.......................................................................53

حرکت غیر مستقیم.........................................................53

حرکت غیر مستقیم تعاملی................................................53

حرکت غیر مستقیم هدایت شده...........................................54

الگوها و روش های حرکت غیر مستقیم...............................55

الگوهای محتوایی...........................................................55

اهداف الگوهای محتوایی..................................................56

ایجاد مهارت حرکتی.......................................................56

روش ارزشیابی حرکت....................................................57

ساختار الگوی محتوایی....................................................57

روش های مختلف شناخت الگوی محتوایی............................59

شناخت حرکت تا حد تسلط................................................59

حرکت برنامه ای...........................................................59

آشنایی ارزشیابی تشخیصی...............................................61

روش حرکتی هدایت شده..................................................61

فصل 6........................................................................63

حرکت تعاملی(روش فعال)...............................................63

تحلیل حرکت تعاملی.......................................................63

الگوها و روش ها در حرکت تعاملی...................................65

الگوی حرکت تعاملی......................................................65

مراحل اجرای الگوی تعاملی...............................................66

نظام حرکتی(روابط حام بر حرکت) در الگوی حرکت تعاملی...68

موقعیت و منابع در الگوی حرکت تعاملی............................68

محدودیت های حرکت تعاملی...........................................69

روش های حرکت تعاملی................................................69

روش پرسش و پاسخ......................................................69

روش ایفای نقش............................................................70

مفهوم روش ایفای نقش....................................................71

مراحل اجرای ایفای نقش حرکتی.......................................72

نقش مربی در فرایند اجرای روش ایفای نقش حرکت...............74

روش اجرای همگانی......................................................74

مراحل اجرای روش حرکت گروهی...................................75

روش حرکت مشارکتی....................................................78

رویکرد های مختلف حرکت مشارکتی.................................79

ساختار و ویژگی های خاص روش مشارکتی حرکت...............80

مراحل اجرای روش مشارکتی حرکت.................................82

روش بدیهه پردازی........................................................85

قیاس شخصی................................................................85

قیاس مستقیم..................................................................86

تعارض فشرده................................................................86

مراحل اجرای روش بدیهه پرد ازی.......................................86

فصل 7........................................................................ 89

حرکت مسأله محور.........................................................89

تعریف و تحلیل حرکت مسأله محور.................................... 89

مراحل و اجرای حرکت مسأله محور...................................90

الگوها و روش های حرکت مسأله محور..............................91

الگوی کاوشگری...........................................................91

حس کنجکاوی................................................................92

ساختار الگوی کاوشگری.................................................94

مراحل اجرای الگوی کاوشگری........................................94

روش حرکت در الگوی کاوشگری.....................................96

روش حرکت دوگانه.......................................................96

روش آزمایشی..............................................................98

روش اکتشافی...............................................................99

تأکید بر اهمیت شهود حسی...............................................100

مراحل اجرای روش اکتشافی............................................101

روش واحد محوری........................................................104

روش واحد موضوع محور...............................................104

ویژگی های روش واحد موضوع محور...............................104

روش واحد تجربه محور..................................................105

ویژگی های روش واحد تجربه محور....................................105

ارزیابی نتایج فعالیت های حرکتی.......................................106

فصل 8 .......................................................................107

ارزیابی پیشرفت حرکتی..................................................107

مفهوم اندازه گیری و ارزشیابی حرکت................................107

اهداف ارزشیابی...........................................................108

اهمیت و ضرورت ارزشیابی............................................109

انواع ارزشیابی............................................................ 110

ارزشیابی تشخیصی........................................................110

وظایف ارزشیابی تشخیصی..............................................110

ارزشیابی تکوینی...........................................................111

موارد استفاده از ارزشیابی تکوینی.....................................111

ارزشیابی تراکمی...........................................................112

روش های مختلف ارزشیابی.............................................112

ارزشیابی از طریق مشاهده...............................................113

انواع مشاهده.................................................................113

ارزشیابی از طریق انجام کار............................................114

ارزیابی از طریق آزمون و خطا.........................................114

ارزشیابی از طریق مقیاس..................................................114

حرکت های تمرین شده....................................................115

حرکت های خودکار........................................................115

تفاوت بین حرکت های تمرین شده و حرکت های خودکار..........115

انواع حرکت های خودکار.................................................116

پرسش های حرکتی چگونه تعیین و قضاوت می شوند..............117

انواع حرکت های گزینشی................................................117

حرکت های تسلیمی........................................................ 118

موارد اضافه.................................................................118

مقدمه

هر کدام از ما، از نظر خاصی به فرایند حرکت می نگریم و نگرش ها و باورها و تجارب گوناگونی داریم. هر ورزشکار آنگونه عمل می کند که فکر می کند. اگر آنها برداشت صحیحی از فرایند حرکت نداشته باشند، نمی نتوانند حرکت درستی را انتخاب کنند و رُخدادهای حرکتی را به نحوی مطلوب هدایت کنند. به همین دلیل شناخت مبانی حرکت برای همه ی ورزشکاران الزامی است. اگر چه هنوز بعضی از مربیان بر این باورند که برای انجام فعالیت های حرکتی شناخت فنون کفایت می کند. به اعتقاد بسیاری از متخصصان علم حرکت، عدم آگاهی از فرایند حرکت کافی نیست. زیرا همچنان که با دانستن اینکه چگونه فن کار می کند نمی توان نیازهای رفتار حرکتی را برآورده کرد.  بنابراین بخش مهم حرکت، مهارت و کاربردی کردن اجزاء حرکت و تنظیم عوامل مؤثر، باید مورد تجزیه و تحلیل درست قرار بگیرد.

فصل 1

ماهیت و کارکرد حرکت

هر حرکتی ساختار و زبان فنی خاص خودش را دارد. برای فهم و کاربرد ویژه اش بر اساس برداشت شخصی خود که از حرکت حریف بدست می آورید، اقدام به انجام حرکتی می کنید. زیرا مفاهیم و تعاریف حرکت از جریان حرکت حریف الهام می گیرد. همینطور چه در طراحی و چه در اجرا ورزشکار بر اساس برداشت شخصی خود عمل می کند. بدون تردید شفاف سازی و به اشتراک گذاشتن دو مفهوم حرکتی معنادار و با مقایسه قرار دادن آنها دو وجه تشابه و تمایز آنها، مفاهیم موجود در آن را تحلیل می کنید. بر این اساس سازه های مؤثر را ترسیم کنید و ساختارهای مختلف را در یکدیگرادغام کنید و تفاوت دو حرکت را در نظر بگیرید و تأثیر هر عامل را در فرایند حرکت مشخص کنید. سپس نتیجه و قضاوت خود را با اجرای یک حرکت مناسب تحمیل کنید.

تعریف حرکت و تحلیل مفاهیم آن:

اگر چه اکثر ورزشکاران اصطلاح حرکت را به مفهوم جریان برنامه ریزی شده با معنی و ماهیت شناخته شده اش می شناسند. اما برداشت های مختلف هر ورزشکار از مفهوم حرکت می تواند در نگرش آنها نسبت به نحوه ی کارکرد هر کدام تأثیر مثبت یا منفی بر جای بگذارد. برداشت های چندگانه از مفهوم حرکات می تواند دلایل مختلفی داشته باشد. از مهمترین آنها ضعف اجرا، اختلاف در سرعت، برداشت نادرست از دیدگاه های مختلف و چند گانه از مفهوم حرکت و گاهی آشفتگی و اغتشاش می تواند دلایل ضعف حرکت باشد. این مفاهیم اگر چه ممکن است در برخی جهات وجوه مشترک و درهم تنیده ای داشته باشند. اما اصولا مفاهیم مستقلی هستند و معنی خاص خود را دارند.

پرورش یا تربیت حرکت، جریانی است منظم و مستمر که هدف آن هدایت و رشد همه جانبه ی حرکت در جهت پیشرفت و کشف ناهنجاری های حرکتی می باشد. در اصل پرورش یک نظام حرکتی بر اساس شکوفا شدن کارکرد حرکتی و متعهد شدن به ارزش های حرکت است.

به همین دلیل ورزشکار بدون جهت گیری خاص آزادانه به کاوش
می پردازد و با به اشتراک گذاشتن انواع حرکت ها، آموخته های خود را وحدت می بخشد و به سوی تعالی گام  بر می دارد.

تحلیل مفاهیم و کارکردهای ذکر شده مشخص می کند که نمی توان مفهوم حرکت را با مفهوم حرفه آموزی یکی دانست. بنابراین حرکت مفهوم کلی است که می تواند سایر مفاهیم را درون خود جای دهد.

مفهوم (حرکت) بر خلاف مفهوم (فن) یک نظام نیست. بلکه فعالیتی است هدفدار که از پیش طراحی نشده است. بلکه هدفش فراهم کردن فرصت ها و موفقیت هایی است که اجرای فن را در یک نظام حرکتی هماهنگ تسهیل کند و سرعت بخشد. بنابراین فن یک فعالیت مشخص و دقیق است که از قبل طراحی شده است و هدف های آن دقیق تر و مشخص تر است. مفهوم (حرکت) به آن قسمت از فعالیت ها که طبق شرایط و موقعیت های خاص شکل می گیرد و هدفش ایجاد شرایط مطلوب است.

چهار ویژگی خاص در تعریف حرکت وجود دارد که عبارتند از:

الف: وجود مقابل بین ورزشکار و حریف

ب: فعالیت حرکتی بر اساس اهداف معین و از پیش تعیین شده

پ: طراحی منظم با توجه به موقعیت

ت: ایجاد فرصت های مناسب

تحلیل مفهوم حرکت:

حرکت از دیدگاه های مختلف ماهیت و معنای مختلفی دارد. گروهی آن را تعامل بین  دو حرکت تعریف کرده اند. عده ی دیگری مفهوم حرکت را، فراهم آوردن موقعیت مناسب می دانند. در اینجا نقش موقعیت یک حرکت در مقابل حرکت دیگر انکار ناپذیر است. بر اساس چنین نگرشی حرکت به معنی انتقال اطلاعات دو سویه است. یعنی یک تعادل یا ارتباط بین دو حرکت می باشد. اگر در فرایند ارتباطی تأثیر و تأثری اتفاق نیفتد، در واقع ارتباطی برقرار شده است. بنابراین دو حرکت نیاز به تعامل و ارتباط با یکدیگر دارند. همچنین تمام تغییراتی که بین متغییرهای دو حرکت ایجاد می شود با روش کنترل شده ای انجام
می گیرد. اساس چنین رویکردی ایجاب می کند که ورزشکار در جهت تغییرات مثبت گام بردارد. زیرا کوشش در انجام حرکت عملکرد آن را به وسیله ی هدف هایی هدایت می کند. در فرایند حرکت نظام فکری و روش های حرکتی با روش های مختلف اهدافی را دنبال می کند. به دلیل اینکه تفکر فعالیت حرکت را سازماندهی می کند. به همین منظور اراده ی ورزشکار در تشخیص هدف بسیار اهمیت دارد. در چنین برداشتی از حرکت همواره دو سؤال اساسی وجود دارد.

1- چه حرکتی باید انجام شود؟

2- چگونه باید اجرا شود؟

طبق این رویکرد ورزشکار باید حرکت خود را مطابق با شرایط  و دلایل انتخاب کند. بر اساس چنین رویکردی اجرای حرکت باید عاری از هر گونه ابهام  وعدم دقت باشد. دراین رویکرد اجرای حرکت با توجه به چرایی و چگونگی اجرا سنجیده می شود. اما معیارهای تنظیم شده بر اساس خط مشی رفتار حرکتی از قبل تمرین شده و تکرار صورت می گیرد.

ورزشکار باید بر اساس محتوا و چهارچوب تعیین شده فعالیت های حرکتی را طراحی و اجرا کند. اما مجاز نیست برنامه یا فعالیت حرکتی را وابسطه و در یک بدو بستان درآورد. از دیدگاه متخصصان حرکت عبارت است از ایجاد موقعیت مطلوب از طریق تجزیه و تحلیل حرکت حریف که همواره به  برجستگی قسمتی از دو حرکت تأکید دارد. به هر حال شکل و کارکرد نظام حرکتی به دلیل تبادل خط سیر حرکت و فرایند نیروهای بکار رفته و ارتباط مستقیم به موقعیت و زمان اجرا دارد.

بنابراین اگر موضوع مشترکی بین دو حرکت در نظر گرفته نشود به طور قطع به دلیل عدم هماهنگی عناصر درون نظام حرکتی، برنامه ی حرکتی ناموفق خواهد بود. باید در نظر داشت که داشتن یک دیدگاه خاص برنامه ی حرکتی قطعا نمی تواند ورزشکار را به اهداف مورد نظر، آنگونه که شایسته ی یک نظام حرکتی پویاست برساند. شاید از طریق یک طرح دو بعدی بتوان سازه های حرکت، وحدت یافته را تحلیل و تبیین کرد. برنامه ی حرکتی باید با توجه به موقعیت، اهداف، وضعیت موجود و توانایی های ورزشکار تهیه و تدوین شود.

تعیین فرایند برنامه ی حرکت:

در انتخاب و تنظیم یک برنامه ی حرکتی به منظور تأثیر مؤثر وضعیت موجود و رسیدن به موفقیت اهمیت دارد. زیرا با شناخت این دو وضعیت می توانید محتوای آنچه را که باید انجام دهید، تعیین کنید. به دلیل ضرورت چنین وظیفه ای، حرکت را به صورت مراحل زیر تعریف می کنند.

الف- تعیین وضعیت موجود:

وضعیت موجود، وضعیتی است که ورزشکار قبل از آغاز حرکت در آن قرار دارد. ورزشکار باید این وضعیت را درک و مشخص کند. شناخت رفتار حرکتی حریف معیار بسیار مناسبی برای تعیین محتوا و فعالیت های حرکتی خواهد بود. زیرا رسیدن به اهداف حرکتی با شناخت رفتار حرکتی حریف امکان پذیر خواهد بود. ورزشکار باید بداند که حریف چه می داند، چه می کند. بلکه اطلاعات نادرست، تصورات و مفاهیم غلط و حرکات نابجا را شناسایی می کند.

ب- تعیین موقعیت مطلوب:

موقعیت مطلوب موقعیتی است که انتظار داریم ورزشکار پس از انجام مجموعه ای از فعالیت های حرکتی به موفقیت دست یابد.

پ- تجزیه ی حرکت برای سازماندهی و تعیین برنامه ی حرکتی:

برای رسیدن به هدف نهایی با گام های منظم و منطقی، امکان پذیر است. در یک موقعیت حرکتی تعیین ارتباط بین اجزاء حرکت برای رسیدن به هدف تعیین شده لازم می باشد. در ابتدا باید حرکت به
بخش ها و موضوع های جزئی و کوچک تر تجزیه شود. در اینجا تجزیه و تحلیل اهداف و محتوا و روابط اجزاء با یکدیگر، احتمال تأثیر هر جزء بر اهداف حرکتی را بالاتر می برد.

کارکردهای حرکت:

حرکت یک پدیده ی ساده ای نیست، بلکه رویدادی کاملا پیچیده است. حرکت یک تعامل دو طرفه است که شامل یک سلسله فعالیت های منظم و هدفدار است. حرکت بر اساس نقشی که دارد، آثاری را چه در درون و چه در بیرون نظام حرکتی از خود بر جای می گذارد. اگر چه تفکیک کارکردهای درونی و بیرونی حرکت به دلیل تأثیر متقابل آنها بر یکدیگر، کار چندان آسانی نیست. شناخت کارکردهای حرکت به ویژه کارکردهای درونی حرکت، می تواند در نگرش نوع رفتار حرکتی ورزشکار نسبت به فعالیت های حریف بسیار مؤثر باشد.  اگر کارکردهای حرکت را مسئول تعامل متغییرهای متعدد حرکتی بدانیم این سؤال مطرح می شود که نقش ورزشکار در این کارکرد تا چقدر و چگونه است؟

به طور یقین عوامل متعددی در تقویت یا تضعیف کارکردهای حرکت مؤثرند. به دلیل اهمیت کارکردهای درونی حرکت به تحلیل و توصیف این کارکردها می پردازیم.

کارکردهای درونی حرکت:

1- ایجاد انگیزه:

هنگامیکه ورزشکار انگیزه ی کافی برای اجرای حرکت نداشته باشد، انجام فعالیت های حرکتی کار بیهوده ای خواهد بود. برای ایجاد انگیزه، ورزشکار باید فعالانه در فعالیت های حرکتی مشارکت کند و با حل مسائل حرکتی و مشکلات عملا به بازسازی اندیشه ی خود بپردازد. نه اینکه صرفا بر اساس یک روش قالبی اقدام کند. در چنین فرایندی احتیاط جای کنجکاوی را می گیرد و فکر کردن جایش را به
عکس العمل های بیهوده می دهد.

2- ایجاد تعادل در حرکت:

یکی از مهمترین و اصلی ترین اهداف حرکت، حفظ و ایجاد تعادل در حرکت می باشد. تحقق چنین هدفی نیاز به شناخت چهارچوب و ساختار کل حرکت است. چرا که هنگام اجرا، عملا کارایی حرکت  درفرایند مواجهه با مسائل حرکتی جدید نشان داده می شود.

3- کنش متقابل:

کنش متقابل باید بر جو حرکت حاکم باشد. در اینجا ورزشکاران باید به صورت اشتراکی به این فهم دست یابند. برای ایجاد تعامل خلاق بین دو حرکت لازم است ورزشکار هر لحظه متغییرهای موجود در حیطه ی حرکت را شناسایی و تغییر دهد و در نتیجه این تغییرات تعادل را برقرار کند. هر ورزشکار در زمینه ی حل مشکلات حرکت و رسیدن به اهداف مورد نظر فعال می باشد و با حرکت حریف همکاری
می کند. حرکتی مؤثر و مفید است که در آن تعامل و کنش متقابل به درستی با حرکت حریف به تعامل بپردازد.

4- چگونگی کسب اطلاعات حرکتی جدید:

یکی از کارکردهای مهم حرکت، کسب دانش و نگرش جدید می باشد. اطلاعات حرکتی جدید ممکن است به طرق و اشکال مختلف انجام پذیرد. در تمام موقعیت ها، حرکت باید به صورت معنی دار و در مسیر جریان واقعی حرکت صورت گیرد. به منظور اطمینان یافتن مسیر درست حرکت باید بتوانید مفهوم روابط بین دو حرکت را کشف کنید. ورزشکار باید در دو مسیر جریان حرکت را شناسایی کند. نخست اینکه اطلاعات به دست آمده باید روشن و آشکار باشد. یعنی
فرضیه ها، احتمالات، تأثیرات احتمالی، روابط و پیوستگی بین اجزاء حرکت معلوم و قابل فهم باشند. دوم اینکه ورزشکاران باید از طریق مقایسه ی قسمت های مختلف حرکت، نسبت به ساخت و ترکیب آنها پیش بینی لازم را پیدا کنند تا بتوانند به بازسازی ساختار شناسی حرکت اقدام کنند.

5- بازیابی اطلاعات مجدد:

اگر حرکت معنی دار نباشد، اصلاح یا بازسازی حرکت امکان پذیر نخواهد بود. برای رسیدن به ساختار جدید باید بتوانید اطلاعات حرکتی گذشته را بازبینی کنید. در فرایند بازیابی با مقایسه ی اطلاعات حرکتی و یا ترکیب آنها با یکدیگر، یعنی از طریق کشف مشابهت ها، تفاوت ها، پیوستگی ها و گسستگی ها بین حرکت ها به اصلاح یا دوباره سازی ساختار کل حرکت می پردازیم.

6- فهم اطلاعات حرکتی:

استفاده از اطلاعات حرکتی در موقعیت های ویژه به دو صورت مثبت و منفی صورت می گیرد. در انتقال مثبت نوع حرکت موافق با حرکت حریف انجام می گیرد. اما در انتقال منفی نوع حرکت مخالف با حرکت حریف انتخاب می شود و می تواند کارکرد انتقال اطلاعات جزئی، حرکت را تقویت کند.

7- کنترل، هدایت و تحول حرکت:

کنترل و هدایت حرکت مهمترین کارکرد حرکت می باشد. کارکرد کنترل و هدایت حرکت به معنی آن است که حرکت باید آنچنان مؤثر باشد که اندیشه ی حرکت در فرایند کنترل درونی حرکت استوار باشد. یعنی عمل و اندیشه و الگوی حرکت با توجه به کنش ها و واکنش ها انتخاب شود. شناخت کارکردهای مختلف حرکت با ایجاد موقعیت مناسب به تغییر و بازسازی حرکت روشی مؤثر می باشد.

نظریه ی عوامل مؤثر بر حرکت:

اگر حرکت را نقطه ی آغاز فعالیت در جهت مبادله ( داد و ستد ) متقابل در نتایج و رخدادهای حرکتی بدانید. عوامل متعددی از جمله تصمیم های لحظه ای می تواند این فرایند را محدود یا گسترش دهد. بعضی از ورزشکاران عوامل مؤثر حرکت را در چهارچوب شکل حرکتی ارائه می دهند. سازه های حرکتی در چهارچوب ارائه شده به سه دسته عوامل مؤثر و عوامل فشار و عوامل تنظیم کننده تقسیم
شده اند. البته اصطلاح چهارچوب در رابطه با شوق منحنی حرکت برای تغییر مسیر دادن حرکت در زماندهی های خاص در دوره ای معین در نظر گرفته می شود.

گروه های رابط:

در اجرای یک حرکت روابط خاص و ویژه ای تنظیم و طراحی
می شود. در این مرحله بدون توجه به ویژگی های انتخاب شده،  اقدام به طراحی و اجرای برنامه ی حرکتی می کنید. زیرا شخصیت ویژگی های رفتاری هر حرکت تابع عوامل مختلفی است. ورزشکار باید توجه داشته باشد که سیر تکوینی حرکت از لحاظ فرم و محتوا ثابت نیست. بنابراین حرکت می تواند به مدل ها و روش های مختلف با بازده های متفاوت انجام شود. نخستین الگوی مؤثر در شکل گیری حرکت، پذیرش و تعامل دو حرکت با یکدیگر به روش منطقی می باشد.

چهارچوب حرکت ها:

سه دسته از حرکت ها هستند که بر یکدیگر تأثیر متقابل دارند. بر اساس این نگرش حرکت منعطف، نوع فشار و ویژگی پیچش و چرخش حرکت، نتایج رخدادهای حرکت را به صورت هدف ها و فعالیت های رفتاری تعیین می کند. در فرایند حرکت نیز از تقویت کننده های مختلف استفاده می شود تا قابلیت های مورد نظر گنجانده شود. در این رویکرد تغییر رفتار حرکت در ارتباط با کنترل حرکت معنا پیدا
می کند. ورزشکار باید با دستکاری حرکت و استفاده از تقویت
کننده های مختلف به رفتار حرکت شکل دهد.

فرایند حرکت از نگاه ورزشکاران شامل:

1- شناسایی قابلیت های مطلوب حرکت

2- طراحی رفتار حرکتی جدید به منظور انتقال برنامه حرکتی جدید و رسیدن به هدف های حرکتی تنظیم شده

3- ارزشیابی حرکت به منظور اطمینان از دستیابی به قابلیت ها و تحقق اهداف حرکتی

هدف های حرکتی به ورزشکار کمک می کند تا حرکتی را طراحی کند که موجب تحقق اهداف حرکتی شود. اگر چه خلاقیت، ابتکار و انعطاف پذیری نقش مهمی دارد.

دومین مرحله از چهارچوب حرکت مربوط به تنظیم و تسلسل بخش های مختلف حرکت می باشد. برای اینکه فعالیت های حرکت اثر متحد و یکپارچه داشته باشد، محتوای حرکت را باید طوری تنظیم کرد که همدیگر را تقویت کنند. سه شرط اصلی برای تنظیم محتوای حرکت وجود دارد که عبارتند از: مداومت، توالی، وحدت. به این ترتیب در مداومت یک عنصر اصلی نقش رهبری دارد و عنصر وحدت در گسترش و توسعه ی حرکت نقش اصلی را ایفا می کند. در صورتی که توالی بر روانی و عمق حرکت تأکید دارد. ملاک وحدت به ارتباط افقی و عمودی حرکت مربوط است.  با توجه به این ملاک حرکت یکپارچه انجام می گیرد. بی تردید نوع سازماندهی بخش های مختلف بسیار مؤثر است. اگر هنگام اجرای حرکت سازماندهی و تنظیم حرکت به درستی رعایت نشود، نمی توان حرکت مؤثری را انتظار داشت. حرکت از قبل طراحی شده و غیر منعطف، خلاقیت حرکت را محدود می کند. سومین مرحله ی حرکت(زمان) است. زمان اجرای اجزاء مختلف حرکت به سه حالت زیر می باشد:

1- پیش بردن حرکت به جلو در زمان مورد نظر

2- رسیدن به هدف در غیر زمان تنظیم شده ی حرکت حریف

3- اجرای حرکت در زمان پیش بینی شده حریف

در موقعیت سوم، زمان نقش مهمی در بر هم زدن تعادل حرکتی حریف دارد. در چنین موقعیتی ورزشکار باید تصمیم های متفاوتی انتخاب کند. گاهی زمان قابل تمدید است. ورزشکار پس از بررسی دو حرکت در چهارچوب مشخص می تواند هدف های متفاوتی را دنبال کند.

ورزشکار باید با تعیین اولویت ها یا حذف بخشی از هدف ها یا
قسمت های مشخص به قضاوت پردازد. ورزشکار می تواند بر اساس ملاک های گروه های حرکتی پیشرفت حرکت را مشخص کند. قوانین مؤثر بر موقعیت حرکت ایجاب می کند که روش های متفاوتی اتخاذ کند.

تصمیم ورزشکار به همان اندازه که تحت تأثیر حرکت حریف قرار
می گیرد،  نحوه ی استفاده از زمان را مشخص می کند.

ماهیت فرایند حرکت:

ماهیت فرایند حرکت شامل سازه ی حرکت، محتوای فعالیت و موقعیت و موانع است. محتوای حرکت که در قالب یک برنامه ی حرکتی ارائه می شود. ورزشکار با بررسی حرکت، هدف های حرکت را شناسایی می کند و نوع فعالیت و شیوه های عملی اجرای حرکت را با توجه به آزادی عمل و ابتکار و خلاقیت اجرا می کند. در اینجا باید با توجه به تفاوت ها و شباهت های هر دو حرکتی که ارائه می شود سعی کنید اهداف تعیین شده را تحقق بخشید. در حالی که سازه های حرکت با توجه به اصول و قواعد خاصی به واکنش ها پاسخ می دهد. در اینصورت با شناسایی و بررسی روابط بین دو حرکت بر نحوه ی تصمیم گیری اثر می گذارد.

اگر ورزشکار در فرایند حرکت هیچ گونه رابطه و تعاملی بدست نیاورد.  در اینصورت حرکتش نقش غیر فعالی خواهد داشت. بنابراین تصمیمات مربوط به فعالیت های حرکتی به صورت گروهی و مشارکتی انجام می شود. ورزشکار می تواند سازماندهی و هدایت فعالیت را برعهده بگیرد. به هر حال در صورت فقدان حرکت مناسب و عدم سازماندهی صحیح حرکت نمی توان از ورزشکار انتظار یک حرکت فعال و مؤثر داشت. اگر چه یک ورزشکار خوب در شرایط محدود نیز می تواند با توجه به فضا و استیل حرکت، موقعیت مناسب را به وجود آورد.

به منظور تجزیه و تحلیل حرکت توانایی های ورزشکار به سه دسته ی توانایی های ذهنی، تجزیه و تحلیل اطلاعات و تداوم حرکت تقسیم
می شود. بازنگری برنامه حرکتی در مراحل اولیه، نیاز به برنامه ریزی مجدد دارد. در تجزیه و تحلیل اطلاعات حرکتی حاصل از مشاهدات، همبستگی بین سطح توانایی های ذهنی و فیزیکی ورزشکار  نقش بسیار مهمی ایفا می کند. یعنی، فضاهای مثبت و منفی و رفتارهای نامطلوب و نظم مقررات حرکتی بر اساس گروه های حرکتی بسیار مهم می باشد. در مجموع تحول و پیشرفت حرکت بین سازه های حرکتی در زمینه ی چگونگی شکل گیری این همبستگی و تقریبا عوامل مؤثر و عوامل تأثیرگذار هر دو سطح تصمیم گیری را در فرایند حرکت تعیین می کنند. دیگر اینکه عواملی که فضای حرکت را تنظیم می کنند و جهت می دهند مانند نظام ارزشیابی و نمره گذاری باید مورد توجه قرار بگیرد. شناخت دقیق آنها می تواند موقعیت حرکت را بهبود بخشد.

فصل 2

منابع تعیین هدف های حرکتی

صاحبنظران، هدف حرکت را مرحله نهایی یک سلسله فعالیت مستمر می دانند. آنها بین هدفگذاری بین دو حرکت جدایی قائل نیستند. در نتیجه هدف مرتبط بر فعالیت دو حرکت می باشد و اشتیاق اجرای آن، محرک فعالیت های معین است که از طرف حریف انجام می شود.

در تعیین و تنظیم هدف، اصول زیر را باید در نظر گرفت:

1- اجرای حرکت باید متناسب با هدف حرکتی حریف انتخاب شود تا بتواند به موفقیت منتهی گردد. اگر در هنگام اجرا عوامل مختلف آن مورد توجه قرار نگیرد، انتظار موفقیت را نباید داشت.

2- اگر چه هدف هر فعالیت پیش از شروع فعالیت تعیین می شود.  اما حرکت نباید تغییر ناپذیر و غیر قابل انعطاف باشد. هدفی که در آغاز هر فعالیت انتخاب می شود، هدفی است احتمالی و آزمایشی که ممکن است در فرایند فعالیت، دستخوش تغییراتی شود هدفی خوب و مطلوب است که از اوضاع و احوال و شرایط واقعی سر چشمه بگیرد و با آن سازگار شود تا بتواند شرایط را تغییر دهد و با این تغییر، تحقق خود را امکان پذیر کند.

3- هدف باید ورزشکار را به فعالیت برانگیزد و به فعالیت او جهت دهد. چنین امری زمانی امکان پذیر است که هدف های حرکتی با توجه به احتیاجات حرکتی انتخاب شود.

4- هدف حرکتی باید با اوضاع و احوال حریف موافق باشد تا موفقیت حاصل شود. متأسفانه حرکت های تحمیلی در بسیاری از موارد با مقتضیات سازگار نیست.

5- هدف های حرکتی باید به گونه ای باشد که تحقق هر یک از آنها به آسانی امکان پذیر باشد و زمینه ی تحقق هدف های بعدی را فراهم کند.

ضرورت تعیین و تنظیم هدف های حرکت:

وقتی ورزشکار نداند مقصدش کجاست هرگز نمی تواند به گزینش بهترین راه رسیدن به آن دست یابد.

دلیل تحقق نظام حرکتی، تحقق هدف هایی نهایی است. اگر هدف های حرکتی حریف به درستی تحلیل و اولویت های آن به روشنی تعیین شده باشد، امکان پیش روی و کشف نظام حرکتی آن ممکن خواهد بود. اگر ورزشکار نخواهد تغییرات معنا داری در حرکت خود ایجاد کند، باید دقیقا بداند که چه انتظاراتی از آن حرکت دارد. فعالیت حرکتی زمانی درست اجرا خواهد شد که به هدف و منظور فعالیت حرکتی به روشنی معین شده توجه شود و پرسش هایی که برای سنجش حرکت تعیین می شود،  بر اساس نتایج معین شده طراحی شده باشند.

منابع تعیین هدف های حرکت:

از نظر نیازهای مختلف حرکت، منابع تعیین اهدف حرکت متغییر و متفاوت است. ورزشکاران محور تعیین اهداف حرکت را خارج از نیاز، علاقه، رغبت، تمایل و توانمندی حریف بی ثمر می دانند. هر ورزشکار با دانشی که از تجزیه و تحلیل مسائل حرکتی حریف بدست می آورد، هدف های حرکتی پیش بینی شده ای را تعیین می کند. بنابراین ابتدا باید مشکلات حرکتی مشخص شود و سپس بر اساس آن مشکلات، امر مستقل حرکت شکل گیرد. با توجه به نگرش های مختلف حرکت، ارزش ها و قضاوت های مختلفی بر روی حرکت بدست می آید. از طرف دیگر عوامل متعددی از جمله موقعیت هر حرکت بر اساس نیازها و مهارت های هر ورزشکار با توجه به موقعیت فیزیکی و نگرش های ذهنی نقش مهمی ایفا می کند. اگر اهداف نظام حرکتی با حرکت حریف مقابل سازگار نباشد، نظام حرکتی در درون خود دچار تعارض خواهد شد و در تحقق هدف های خود دچار شکست می شود. از آنجا که تبدیل رفتارهای نامطلوب و یا نسبتا مطلوب هر حرکت عوامل بازدارنده ای هستند که نمی توان آنها را نادیده گرفت.  بعد از این مرحله، احساس امنیت مهمترین نیاز حرکت است و باید حرکتی انجام شود که از عوامل تهدید آمیز دور باشد. در صورت عدم همسویی نیازهای حرکتی در ادامه حرکت، خود به خود دچار مشکل می شود. بنابراین نیازهای حال و آینده ی حرکت طبق فرمول تنظیم شده ای پیش می رود. گاهی هدف های تعیین شده ی بلافاصله قابل اجرا نیستند. زیرا باید موقعیت و فضای مناسبی ایجاد شود و عوامل اضافی حذف شوند. در صورت عدم مغایرت این اهداف، ارزش های حاکم برحرکت در یک لحظه محو و نابود خواهد شد.

حیطه های اهداف حرکت:

حیطه هر حرکت با توجه به ویژگی های هندسی و شکل های مختلف طبقه بندی می شود. معروف ترین طبقه بندی حرکت در حیطه ی روانی حرکتی قرار می گیرد مثلا، اهداف مربوط به فرایند آگاهی، ادراک، تشخیص، تفکر، تصور، قضاوت و استدلال در شناخت راهکار حرکت قرار

می گیرد. در هر صورت این اهداف جدا از هم نیستند، بلکه به صورت شبکه ای و یک پارچه و پیوسته در هم تنیده می شوند.

حیطه ی شناخت حرکت:

این حیطه بر یادآوری آنچه انجامش ضروری است تأکید دارد. در این مرحله نخست باید نوع حرکت را تشخیص دهید. سپس الگوی حرکتی حریف را با الگوی حرکتی خود ربط دهید. در این مرحله هدف حرکتی از ساده ترین سطح حرکت تا پیچیده ترین تنظیم می شود. این اهداف در شش سطح قرار می گیرد.

1- علم و دانش:

هنگام اجرا یا بازشناسی حرکت، اندیشه های حرکتی در تقابل یکدیگر قرار می گیرند. در این سطح صرفا جنبه ی فهمیدن حرکت و اطلاعات و معلومات در این سطح جنبه ی فهمیدن حرکت و اطلاعات و معلومات کسب شده با منبع یادگیری مقایسه می شود. شناخت این مرحله شامل دانش اجرای فن، دانش واقعیت های زمانی و مکانی آن، دانش راه ها و روش های برخورد با آن، دانش امور کلی و جزئی، دانش راه های ویژه و نحوه ی ارائه ی آنها، دانش روان و توالی ها، دانش طبقه بندی قسمت های مختلف اجرای فن، دانش ملاک های ارزشی، دانش اصول و قوانین، دانش نظریه های احتمالی است. این سطح یادگیری، متکی بر خلاقیت می باشد و گاهی ورزشکار با استفاده از مسائل جزئی و اطلاعات حرکتی بی ربط، حرکت نوین می آفریند.

2- درک و فهم حرکت:

اجرای حرکت در این سطح، عبارت است از توانایی پی بردن ورزشکار به مفهوم یک قسمت از حرکت و تبیین راه هایی برای جلوگیری و یا غلبه بر حرکت حریف می باشد. اجرا در این سطح، مستلزم آگاهی از اصول و شرایط است. این سطح به اجزاء جزئی دیگری تقسیم می شود که عبارتنداز:

الف- مهارت تغییر شکل: ورزشکار باید بتواند حرکت خود را از شکلی به شکل دیگر تغییر دهد.  بدون اینکه معنی و محتوای آن حرکت دگرگون شود.

ب- شناخت نسبت های حرکت: اهمیت نسبت هر حرکت ممکن است مستلزم نظم بخشی و تنظیم مجدد حرکت ها به صورت ترکیبی تازه به وجود آید. در واقع ورزشکار با درک واقعیت های حرکت دست به تدابیر تازه و گوناگونی می زند و یک نوع  بازآرایی در حرکت ایجاد می کند. به عبارت دیگر ورزشکار در تشخیص نکات مختلف حرکت و جدا کردن هر قسمت از قسمت های دیگر، استنباط های مختلفی را بدست می آورد.

پ- القاء حرکت: این کار مهارت ورزشکار را در تعمیم دادن یا به چگونگی بکارگیری حرکت در طول زمان و مکان به منظور پیش بینی نتایج خاص می پردازد. در نتیجه، با تفسیر حرکت حریف روال ها و روندهای هر حرکت را با توجه به شرایط به وجود آمده نسبط می دهد و نتیجه گیری می کند.

3- کاربردی کردن حرکت:

اهداف در این سطح عبارتند از: توانایی استفاده ازمفاهیم و قوانین و اندیشه ها، فرضیه ها  و روش ها در موقعیت مناسب، بدون اینکه حریف بتواند راه حل جدیدی ارائه دهد.

4- تجزیه و تحلیل حرکت:

این نوع مهارت به تجزیه و تحلیل مربوط می شود که در سطحی نسبتا بالاتر از مهارت های مربوط به فهمیدن و کاربرد قرار دارند. در فهمیدن، تأکید بر درک قسمت های مختلف حرکت و تعمیم حرکت مناسب و ربط دادن آن با مفاهیم و مسائل حرکتی حریف دارد. در حالیکه در تحلیل بر یافتن روابط بین اجزاء و نحوه ی سازمان یافتن آنها تأکید می شود. به عبارت دیگر تجزیه و تحلیل حرکت متضمن داشتن توانایی تجزیه کردن یک موضوع حرکتی به اجزاء تشکلیل دهنده ی آن و مشخص کردن ارتباط اجزاء با یکدیگر و نیز درک
نحوه ی سازمان یافتن یک کل با اجزاء است. تجزیه و تحلیل را به عنوان یک هدف حرکتی می توان به سه سطح جزئی تر تقسیم کرد. در سطح اول از ورزشکار انتظار می رود که موضوع را به اجزاء تشکیل دهنده ی آن تجزیه کند تا عناصر حرکتی مورد تحلیل را شناسایی و دسته بندی کند. در سطح دوم ورزشکار باید روابط میان عناصر حرکت را مشخص کند تا پیوند ها و کنش های متقابل آنها تعیین شود و سطح سوم، شامل شناخت اصول سازمانی حرکت، یعنی آرایش و ساخت موضوع آن که به صورت یکپارچه پیوند می خورد.

5- ترکیب:

در این مرحله ورزشکار می تواند عواملی را که در مرحله تجزیه و تحلیل از همدیگر جدا کرده بود به شیوه ای نو برای انجام منظوری جدید با یکدیگر ترکیب کنند.  به بیان دیگر ترکیب مستلزم در هم آمیختن قسمت هایی از دو حرکت به صورت یک کل تازه و نسبتا انسجام یافته است. در این مرحله پیوستگی عوامل به گونه ای جدید به معنای تازه و ایجاد ساختار حرکتی جدید منجر می شود. با این حال این کار در محدوده ی تعیین شده و در چهارچوب روشی خاص انجام
می گیرد.

6- ارزشیابی حرکت:

در واقع با نتیجه گیری یا عدم نتیجه گیری حرکت، توانایی های کمی و کیفی آن مورد نقد و بررسی قرار می گیرد.

حیطه ی عاطفی حرکت:

دامنه ی رفتاری حیطه ی عاطفی به حدی وسیع است که سنجش اجزاء حرکت و عمق ارزش های کسب شده در این حیطه کاری لحظه ای
می باشد. در اینجا ارزشیابی درجه ی تحقق اهداف نیاز به فراهم نمودن دامنه ای برای خنثی نمودن قسمت هایی از حرکت و به تعادل درآوردن کل حرکت دارد.

زمینه های شناختی عاطفی حرکت نیز به پنج سطح طبقه بندی می شود. سطوح مختلف اهداف در حیطه ای عاطفی عبارتند از:

1- دریافت و توجه کردن:

این دسته از هدف های حرکت، شامل رفتارهایی است که از الگوهای حرکتی مجزا می شود و میل به انجام نگرش خاصی را نمایان
می سازد. در این مرحله حرکت به نوع خاصی از هنر یا الگو توجه می کند. توجه به یک پدیده حرکتی، نخستین گام برای طراحی حرکت می باشد.

2- پاسخ به محرک:

پاسخ دومین سطح اهداف حرکت در حیطه ای عاطفی است. در این سطح ورزشکار ابتدا تمایل به پاسخ و سپس اشتیاق به پاسخ دارد. معنی تمایل به پاسخ این است که ورزشکار آنچه را دریافت کرده است دنبال می کند یا قانون آن حرکت را قبول می کند. سپس اشتیاق برای انجام حرکتی را دنبال می کند.

3- ارزش گذاری:

سومین سطح هدف های حرکت در حیطه ای عاطفی، ارزش گذاری است. در این مرحله واقعه ی حرکتی یا الگوی حرکت تحت تأثیر الگوی اجرا شده قرار می گیرد و پس از ارزش گذاری یا الگوی مورد نظر را رد می کند یا می پذیرد و این پذیرش دوام و ثبات پیدا می کند. هر حرکت رفتار حرکت قبلی را هدایت می کند در حقیقت در سطح نهایی به نسبت ارزش هر حرکت تکلیف حرکت بعدی مشخص می شود و رفتار او را هدایت می کند.

4- سازماندهی ارزش های حرکت:

سازماندهی حرکت سطحی بالاتر از ارزش گذاری است و آن عبارت است از: ادغام ارزش های مختلف و رفع تناقص ها بر طبق یک نظام حرکتی پایدار و منسجم شکل می گیرد. در این سطح از حرکت پس از اینکه حرکت ها نسبت به ارزش های درونی خود بر یکدیگر تأثیر گذاشتند و به نحوی با یکدیگر تطبیق یافتند، یکی بر دیگری برتری پیدا می کند. در اینجا از درون یک نظام حرکتی با معیارهای موجود خود، رابطه ی آنها را بررسی می کند و تشخیص می دهد که کدام یک از این ارزش ها پایدارتر و مسلط تر است.

5- درونی شدن ارزش های حرکت:

در این سطح از حوزه ی عاطفی حرکت در ورزشکار نوعی شخصیت تثبیت شده پدید می آورد.

حیطه های روانی- حرکتی:

در این مرحله، مهارت در انجام یک فعالیت حرکتی ، مستلزم درک و شناخت بهتر و درک موقعیت و مکان مناسب است. بر این اساس اعمال روانی و حرکتی که توسط اندام های مختلف بدن انجام می گیرد، هماهنگی پیدا می کند که در عمل نتیجه ی مطلوب حاصل می شود. در این حیطه وقتی ورزشکار سطوح پایین تر حرکت را طی کرد و به سطوح عالی تر حرکت رسید به گذراندن پنج مرحله نیاز خواهد داشت که عبارتند از:

1- مشاهده و تقلید:

در این مرحله ورزشکار با مشاهده ی رفتار حرکتی مربی که مشغول انجام مهارت مورد نظر است- می پذیرد. ورزشکار وادار می شود به ترتیب، وقوع حرکات، رابطه ی موجود بین آنها و سرانجام نتیجه ی نهایی حرکت را به دقت مشاهده می کند. نتیجه ی توجه و مشاهده این خواهد بود که از حرکات و فنون تقلید کند. هنگام تقلید کردن ورزشکار می کوشد تا حالات خاصی از رفتار مورد نظر را همانطور که مربی انجام داده است، تقلید کند.

2- اجرای حرکت فعال:

در این مرحله سطح یادگیری اندکی بالاتر از مرحله ی قبلی است و در آن از روش تقلید ساده دور می شوید و به مرحله ی اجرای آگاهانه تر حرکت می رسید. در این مرحله اجرای مهارت به سه سطح فرعی اجرای آگاهانه دستور العمل ها، انتخاب بهترین روش ها با استفاده از تمایل و وابستگی به حرکات حریف انجام می گیرد.

3- دقت در عمل:

اجرای عمل در این مرحله با دقت و سرعت عمل مناسب انجام
می گیرد. ورزشکار در این مرحله حرکت را با دقت و سرعت و ظرافت انجام می دهد. او در این سطح، توانایی های کنترل اعمال خود را بر حسب نیازها پیدا می کند. مثلا حرکت خود را سریع تر یا کند تر انجام دهد یا مسیر حرکت خود را تغییر دهد. در این مرحله نظارت و راهنمایی مربی و تمرین و تکرار مانند: مراحل قبل، نقش ارزنده ای خواهد داشت.

4-هماهنگی بین حرکات:

هماهنگی بین حرکت ها یعنی برقراری نظامی هدفمند  بین مجموعه ای از اعمال با رعایت نظم و کارایی لازم که در این سطح از اجرا، ورزشکار توانایی انجام دادن هماهنگ چندین حرکت را به طور همزمان به دست می آورد.

5- عادی شدن حرکات:

این سطح بالاترین مرحله ی یادگیری در حیطه ی روانی- حرکتی است که طی آن، ورزشکار به طور خودکار به انجام دادن کارهایی دقیق و موزون عادت می کند. به عبارت دیگر ورزشکار در این سطح به فکر کردن و صرف انرژی برای هماهنگ کردن فعالیت ها و تنظیم و توالی حرکت ها نیاز ندارد و اغلب فعالیت های او به طور خودکار صورت می گیرد مانند: مهارت در رانندگی که راننده بدون فکر کردن و تصمیم ارادی عکس العمل مناسب نشان می دهد.

فصل 3

مراحل تحلیل و تنظیم حرکت

هدف های حرکت با توجه به وضعیت های مختلف متفاوت می باشد. اهداف با توجه به نظارت مستمر قابل مشاهده و اندازه گیری هستند.

مراحل اهداف حرکتی عبارتند از:

1- تعیین هدف های کلی حرکت

2- تبدیل اهداف کلی به اهداف جزئی

3- تعیین هدف های واسطه

4- بازنگری و تعیین مجدد اهداف حرکتی

مراحل چهار گانه ی فوق نه تنها در طراحی، بلکه برای اجرا هم در یک زمان محدود امکان پذیر است.

تعیین هدف های کلی حرکت:

هدف های کلی مهارت هایی کسب شده از جریان حرکت را بیان
می کنند. در واقع هدف های کلی به علت عدم صراحت، مهم و تا حدودی مقایسه ای به هدف های واسطه ای به زمان بیشتری برای تحقق نیاز دارند. به همین دلیل این اهداف جهت عمومی فعالیت را تعیین می کنند.

تبدیل اهداف کلی به اهداف واسطه ای:

هدف های واسطه ای از هدف های جزئی سرچشمه می گیرند و نسبت به اهداف کلی نقش واسطه و پشتیبان را ایفا می کنند.

هدف های واسطه ای مراحل رسیدن به هدف نهایی را آسان تر و حتی سریع تر می کنند.

تبدیل هدف های واسطه ای به رفتارهای حرکتی جدید:

هدف های حرکتی جدید با توجه به بسط و گسترش اهداف کلی در ارتباط با واسطه ها شکل می گیرند. یعنی دقیقا بعد از استفاده از یک واسطه عمل یا رفتار خاصی را تعریف می کنند.

ویژگی های هدف های جدید:

یک هدف حرکتی جدید باید دارای ویژگی های زیر باشد:

1- رفتار حرکتی مورد انتظار قابل اندازه گیری باشد.

2- موقعیتی که رفتار حرکتی جدید ایجاد می کند صریح و روشن باشد. در واقع شناخت موقعیت جدید و محدودیت هایی که از نظر زمان اجرا مشخص می کند و مانع سردرگمی و آشفتگی در اجرا می شود.

3- تعیین درجه ی موقعیت اجرا:

هنگام اجرا باید نسبت موفقیت حرکت ارزشیابی شود. در نتیجه سطح اجرا، معیارهای مشترک و محکمی هستند که بر اساس آنها حرکت رو به جلو پیشرفت می کند و شایستگی حرکتی و تکنیکی ورزشکار معین و بررسی می شود.

کارکردهای هدف های حرکتی خوب:

1- تمرکز روی برنامه ریزی حرکت:

اغلب با تعیین ارزش گذاری حرکت خوب به طراحی حرکت و تعادل مطلوبی که حرکت باید داشته باشد ارتباط پیدا می کند. اگر هنگام اجرای حرکت تعادل مناسب برقرار نباشد، اهداف تعیین شده در سطح مطلوب انجام نمی پذیرد.

2- طراحی رخدادهای حرکتی مؤثر:

در فرایند حرکت هر نوع فعالیت باید در جهت تکمیل حرکت قبلی و با توجه به رُخدادهای حرکتی حریف طراحی و اجرا شود. به بیان دیگر در یک رُخداد حرکتی، طراحی حرکت باید معطوف به مسأله و حل مسأله شود. به هر حال فعالیت ورزشکار باید سبب شود که حریف مطابق هدف های حرکتی شما تنظیم شده بیندیشد و عمل کند. رخدادهای حرکتی باید موقعیت مناسبی را برای ورزشکار فراهم کند تا منجر به پیروزی وی شود. زیرا انواع مختلف رخدادهای حرکتی نیازمند موقعیت های مختلف اجرا می باشد. نخستین گام مناسب برای طراحی حرکت این است که هر فعالیت با توجه به دو فعالیت حرکتی (فعالیت حرکتی حریف و فعالیت حرکتی جدید) و بر اساس اهداف کلی حرکت تنظیم شود. شناخت افعال حرکتی بر اساس اهداف کلی حرکت تنظیم
می شود. شناخت افعال حرکتی بر اساس تمایزها و تفاوت ها و تضادها، ترجیح دادن و... مبین اجرای اصول حرکت مطلوب می باشد. اما نباید فراموش کرد که اجرای اهداف نباید اطلاعات مورد نیاز را در اختیار حریف بگذارد. بلکه در فرایند اجرا باید فعالیت های حرکتی برای حریف گنگ و نامفهوم باشد.

3- طراحی شیوه های حرکتی معتبر:

انعطاف و پویایی دو عامل بسیار مهم و قابل توجه در فرایند ارزش گذاری نتایج حرکت هستند و انعطاف به ورزشکار کمک می کند تا نحوه ی اجرای حرکت را با حالت معتبر و مناسب تری اجرا نماید و پویایی حرکت می تواند در صورت لزوم برای برطرف کردن مشکلات حرکتی کمک کند.

4- اجرای مؤثر حرکت:

چگونگی نحوه ی ارزش گذاری حرکت تعیین می کند، نحوه ی اجرای مؤثرتر کدام هستند. اگر حریف بتواند نتایج فعالیت حرکتی شما را تشخیص دهد. هرگز فرایند اجرا به طور مؤثر اتفاق نخواهد افتاد. باید تلاش کنید تا حریف نتواند علت و معلولی حرکت شما را کشف کند. حتی گاهی لازم است که ورزشکار نتیجه ی خاصی را از حرکتش طلب نکند. بلکه باید در فرایند اجرای حرکت مهارت خاصی را به دست آورد تا حریف را گیج و سردرگم کند.

گام دوم: تحلیل و تعیین موقعیت حرکت:

در این مرحله ورزشکار، پس از بررسی رُخدادهای حرکتی، تحلیل و تعیین موقعیت حرکت ضروری به نظر می رسد. پس از تعیین رخدادها، روابط بین اهداف تعیین شده و به دنبال آن نوع ارتباط بین رخدادهای حرکتی باید بررسی شود تا سلسله مراتب فعالیت ها مشخص شود. علاوه بر تعیین سلسله مراتب فعالیت ها، نحوه فعالیت آن را پیش بینی کند و نقطه ی اوج فعالیت ها را بر اساس ارزشیابی تشخیصی معین کند. بنابراین تحلیل و تعیین موقعیت حرکت فرایندی است که در آن نوع ارتباط  بین حرکت ها بر اساس ارزشیابی تشخیصی تحلیل و تعیین می شوند.

بررسی نوع ارتباط شامل:

1- رخدادهای حرکتی:

به مجموعه فعالیت های ورزشکار در یک زمان معین برای تحقق هدف معین رخداد حرکتی گفته می شود. بنابراین رخدادهای حرکتی شامل دو قسمت فعالیت ورزشکار و فعالیت حریف می باشد.

الف- فعالیت ورزشکار: در طراحی حرکت، ورزشکار اهداف حرکت را به گونه ای انتخاب می کند تا انتظارات پیش بینی شده فراهم شود. این دسته از اهداف حرکت وقتی ارزشمند است که در جهت هدایت و تضعیف فعالیت حرکتی حریف تنظیم شده باشد. در بسیاری از فعالیت های حرکتی، نظارت بر عملکرد حرکتی حریف اهمیت دارد. چرا که بازخورد و تقویت و اصلاح فعالیت حرکتی بر اساس اهداف حرکتی راهنمای مناسبی است.  برای ورزشکار این نکته که یک رخداد حرکتی، دقیقا چه نقشی را ایفا می کند و چه قدر می توان از آن انتظار داشت، بسیار مفید خواهد بود.

ب- فعالیت حریف:

برای بسیاری از ورزشکاران دانستن دقیق اهداف یک رخداد حرکتی برای دستیابی به نتایج مورد انتظار اهمیت دارد. ممکن است نداند برای دستیابی به نتایج حرکت چگونه عمل کند. در نتیجه بسیار مفید خواهد بود که بداند به چه چیز نیاز دارد و چه نوع فعالیتی را باید انجام دهد تا به نتیجه ی مورد انتظار برسد.

وقتی که نتایج حرکتی معین شدند، باید فعالیت هایی که برای رسیدن به چنین نتایج انجام می دهد، ارزش گذاری  شود. تجارب یادگیری باید متناسب با اهداف حرکت و متنوع باشند. مربیان نباید ورزشکاران خود را محدود به چند فعالیت حرکتی کنند. یعنی ورزشکار می تواند از میان تعداد تقریبا نامحدودی از تجارب یادگیری، آن دسته از فعالیت ها را که بیشترین احتمال دستیابی به اهداف را فراهم می کند، انتخاب کند.

2- رابطه بین اهداف حرکتی:

در تحلیل و تعیین موقعیت حرکتی باید به گونه ای هدف های حرکتی را مرتب کنیم که اجرا ساده و تحلیل برای حریف مشکل باشد. در ضمن سلسله مراتب هدف های حرکت باید بر اساس ارتباط آنها با یکدیگر تعیین شود. معمولا هدف های حرکت با همدیگر به سه صورت ارتباط دارند:

الف- ارتباط اهداف بین دو حرکت (ارتباط مقایسه ای)

ب- فهم تقدم حرکت نسبت به حرکت های دیگر(ارتباط هم تراز)

پ- انتخاب حرکت های ترکیبی نسبت به اهداف حرکت(ارتباط  دو سویه)

در هر صورت هدف باید به گونه ای تنظیم شود که مفاهیم حرکتی، پیوسته و مرتبط با یکدیگر عرضه شوند تا ورزشکار به نتیجه ی مطلوب برسد.

3- تعیین رفتار حرکتی:

تعیین رفتار حرکتی مهارت ها و توانایی هایی است که ورزشکار باید قبل از شروع یک فعالیت حرکتی تصمیم گیری کند.

4- ارزشیابی حرکت:

ورزشکار باید بتواند بین دو تصمیم طبق ارزشیابی رفتار حرکتی حریف یکی را انتخاب و اجرا کند. این ارزشیابی باید وسیله ای باشد تا میزان آگاهی را از آنچه می داند بیازماید.

5- تعیین اولین گام حرکت:

معمولا برای تعیین نقطه ی شروع از ارزشیابی تشخیصی استفاده می شود تا ورزشکار بتواند نخستین گام حرکت، یعنی نقطه ی شروع حرکت خود را مشخص کند.

اگر ورزشکار حرکتش را بدون توجه به توانایی و قابلیت های حریف انتخاب کند، نه تنها حرکت مطلوب به وجود نمی آید، بلکه توانایی حرکتش به هدر خواهد رفت.

گام سوم: تحلیل و تعیین محتوا، روش اجرای حرکت:

مرحله ی سوم از طراحی حرکت ، تحلیل و تعیین محتوا، با روش وسیله ای متناسب با هدف ها انتخاب و تنظیم می شوند.

آشنایی با اصول تنظیم و تحلیل محتوای حرکت، هم باید با تنظیم و ابداع روش های متناسب باشد. در این مرحله تحلیل اجمالی از چگونگی اجرا انجام می شود تا ورزشکار همواره فعالیت خود را بر اساس طرح
پیش بینی شده ای پی ریزی کند. با این کار او می تواند نگرش مطلوب و منطقی در زمینه ی حرکت بدست آورد.

الف- تحلیل و تعیین محتوای حرکت:

محتوای هر حرکتی بر اساس هدف های آموزشی تهیه و تنظیم
می شود. حرکت های ارائه شده باید دقیقا با هدف های کلی، واسطه ای و پشتیبان همسو باشند.

شیوه های تجزیه و تحلیل محتوای حرکت:

تجزیه و تحلیل محتوای حرکت، یک روش علمی برای ارزشیابی و منظم پیام های حرکتی می باشد. برای اینکه تجزیه و تحلیل محتوای حرکت ارزش علمی داشته باشد، باید از قواعد دقیق و مشخص پیروی کند و حداقل دارای چهار خصلت زیر باشد:

1- واقعی بودن حرکت:

تجزیه و تحلیل محتوای حرکت، مستلزم آن است که بررسی انجام شده آن قابل بازبینی و بازسازی باشد. یعنی هر ورزشکار بتواند همان نتایج را بدست آورد.  بنابراین لازم است معیارهای بررسی و ارزیابی صریح و روشن و مشخص باشد.

2- نظم و ترتیب:

منظور از منظم بودن حرکت این است که در تجزیه و تحلیل به تمام عناصر موجود در محتوا توجه شود. هدف از منظم بودن تجزیه و تحلیل آن است که انتخاب خود آگاهانه با عناصر قابل انطباق انجام پذیرد.

3- انطباق:

در تجزیه و تحلیل محتوا، استنباط ها و پیشنهادهای فردی بر اساس حرکت حریف تعیین شود.

4- مقدار عددی:

خصلت مقدار عددی بودن در واقع جانشین جنبه های ذهنی با مقیاس دقیق قابل اندازه گیری هستند. از لحاظ بررسی حرکت، هر حرکت، ترکیبی از عناصر قابل تجزیه به شمار می رود که می توان آنها را به واحدها و روش های خاص طبقه بندی کرد و با شیوه های خاص مورد ارزیابی قرار داد. در تحلیل عددی ورزشکار باید معلوم کند چه
ویژگی هایی در حرکت تأکید می شود و در کنار تحلیل عددی،
می توان به تجزیه وتحلیل همبستگی نیز توجه داشت. این نوع تحلیل مشخص می کند که ارتباط عناصر حرکت چگونه است و چه عواملی آنها را به یکدیگر پیوند می دهد. آیا اجزاء حرکت یکدیگر را جذب
می کنند یا دفع می کنند؟ آیا عناصر و اجزاء حرکت ارتباط و تسلسل لازم را دارند یا نه؟

مراحل تحلیل محتوای حرکت:

در تحلیل محتوای حرکت، ورزشکار بر اساس یک روند منظم و خاص پیش می رود. مراحل تجزیه و تحلیل محتوا عبارتند از:

1- مشخص ساختن هدف تحلیل حرکت:

برای جلوگیری از استنباط غلط، ضروری است که ورزشکار هدف خود را از بررسی محتوای حرکت کاملا مشخص کند. هر چند تحلیل محتوای حرکت صریح تر و مشخص تر باشد، انتخاب عمل حرکتی مناسب تر صورت خواهد گرفت. علاوه بر این انتخاب روش مقابله با حرکت حریف، جهت حرکت حریف را مختل می کند.

2- بکارگیری نمونه های قابل اجرا:

پس از تجزیه و تحلیل حرکت حریف و بررسی تمام پیام های موجود در محتوا، نوبت به تعیین هدف حرکتی می باشد. به ناچار باید نمونه ی حرکتی را انتخاب کنید تا نزدیک به حرکت حریف باشد و یا درصدد ویرانی و بر اندازی حرکت حریف باشد.

3- تقسیم حرکت مورد بررسی به واحدهای مختلف:

یکی از مشکلات بررسی و تحلیل حرکت، عدم امکان تعیین حدود واحدهای حرکتی است. زیرا هر واحد حرکتی فضای مشخصی را اشغال نمی کند و لزوما اجرای هر حرکت در هر نوبت کلیشه ای انجام نمی گیرد. به همین منظور ویژگی های هر واحد حرکتی باید مورد بررسی و تحلیل قرار بگیرد.

4- طبقه بندی واحدهای حرکتی:

در هر بررسی حرکت، تحلیل با یک نظم و ترتیب انجام می شود. بنابراین در این مرحله، باید واحدهای مورد بررسی را بر اساس موقعیت و اولویت ارزش گذاری و طبقه بندی کنید.

5- ارزیابی عیب های حرکت:

سنجش و عیب یابی حرکت با روش های مختلف صورت می گیرد. روش ارزیابی حرکت به هدف حرکت بستگی دارد. در ارزیابی به تجزیه و تحلیل موقعیتی و یا تجزیه تحلیل عیب ها و تجزیه و تحلیل همبستگی و تجزیه و تحلیل نیروها و جهت ها استفاده می شود. تجزیه و تحلیل نیروها و جهت ها، بیشتر به شدت و ضعف و وسعت حرکت و اهمیت عناصر مورد نظر در محتوای حرکت امکان پذیر می باشد. در حالی که در تجزیه تحلیل همبستگی روابط و همبستگی عناصر حرکت توجه می شود. در تجزیه و تحلیل جهت گیری، گرایش ها و عقاید پنهان در حرکت باید بررسی و تحلیل شود. به هر حال اگر ورزشکار به روش ها و مراحل تحلیل آشنایی نداشته باشد، هرگز قادر به ارزشیابی و انتخاب صحیح حرکت نخواهد بود. زیرا برای انتخاب حرکت
نمی توان بدون ضابطه عمل کرد.

سؤال های زیر حداقل ضوابطی هستند که هر ورزشکار باید در هنگام انتخاب محتوای حرکت ارزیابی کند:

1- آیا محتوای رفتار حرکتی حریف را که انتظار داریم، در حریف
می بینید؟

2- آیا محتوای حرکت بر اساس توانایی های ذهنی تهیه شده است؟

3- آیا محتوای حرکت انتخابی شما با حرکت حریف تناسبی دارد؟

4- آیا محتوای حرکت حریف با مفاهیم علمی حرکت تناسبی دارد؟

5- آیا محتوای حرکت با مدت زمان تخصیص یافته انطباق دارد؟

تهیه و تنظیم محتوای حرکت:

یکی از اصول فهمی که باید در طراحی حرکت مورد توجه قرار گیرد، تهیه و تنظیم محتوای حرکت است. به طور کلی اصول و ضابطه هایی که در تهیه و تنظیم محتوای حرکت باید در نظر گرفته شود، عبارتند از:

1- میزان درک حریف:

محتوای حرکت برای همه ی افراد با قابلیت های متفاوت، فرصت هایی را فراهم می کنند.

2- اصول و قوانین علم حرکت:

مفاهیم موجود در محتوای حرکت را باید در عوامل مختلف جستجو کرد. هر حرکت با قوانین و اطلاعات حرکت حریف تطبیق می یابد. در تهیه و تنظیم حرکت باید به محتوای حرکت حریف رجوع کنید. در این زمینه، توجه به اصول و مفاهیم کلیدی حرکت حریف اهمیت خاصی دارد.

3- شیوه اجرای حرکت:

اجرای حرکت در هر نوبت، بر اساس شیوه ای خاص، سازماندهی
می شود. هر فن ساخت ویژه ی خود را می طلبد و روش ها و قواعد اساسی ویژه خود را دارد.

4- توالی حرکت:

محتوای حرکت، باید در یک خط سیر مشخص و به صورت منطقی و توجه ساخت ویژه ی آن تهیه و تنظیم شود. زیرا ساختار هر حرکت بر اساس یک سلسله مراتب شکل گرفته است. ترتیب توالی منطقی حرکت به گونه ای که می تواند آن را در یک فرم و شکل قرار داد.

5- اطلاعات و آمار حرکت:

ارقام و آمار حرکت باید متناسب با شرایط و نیازهای حرکت حریف باشد.  یعنی بر اساس ارزش ها و اطلاعات حرکتی حریف تنظیم شود.

6- شناختن ارزش های اصلی حرکت:

مفاهیم موجود در محتوای حرکت بر اساس تحلیل رشد حرکت بررسی می شود. محتوای واقعیت های حرکت باید طوری انتخاب و تنظیم شود که در فعالیت های مهم و به هم پیوسته، به پرورش فکر سازنده و خلاق کمک کند.

7- انطباق با زمان حرکت:

تهیه و تنظیم محتوا باید بر مبنای پیش بینی مدت زمان حرکت باشد.

ب- تحلیل و تعیین روش حرکت:

روش حرکت، یکی از عوامل اصلی در فرایند و طراحی حرکت به شمار می رود. زیرا نوع وظایف حرکت و زمینه ساز حرکت جدید را تعیین می کند. بنابراین حرکت یک فعالیت خنثی نیست، بلکه فعالیتی است هدفمند و تعاملی درفرایند عمل و عکس العمل. فرایند حرکت خلال فعالیتی هوشمند انجام می گیرد. در واقع ورزشکار با تجزیه ی حرکت و درک زمان، طراحی حرکت را پیش می برد. چون تحلیل و تعیین فعالیت حرکتی، مراحل مختلف رخداد حرکت را تشریح می کند و چگونگی فرایند حرکت را بر اساس برنامه ی پیش رونده، اصلاح
می کند.

تنوع در حرکت، فرایند را جالب و جذاب می کند. حرکت مؤثر همواره به تنوع در روش می انجامد. اما این راهبردها و شیوه ها باید به صورت معقول و منطقی صورت گیرد. ورزشکار باید چهار معیار: اهداف، سبک های حرکتی مختلف، نوع محتوای حرکت حریف، انتخاب حرکت مناسب بر اساس حرکت حریف را در نظر بگیرد. ورزشکار به هیچ وجه بدون تحلیل، موقعیت به اقدام تعیین روش حرکت نکند.

ج- تحلیل و انتخاب حرکت:

در فعالیت حرکتی، ورزشکار باید تلاش کند شرایط لازم را برای مهار یا غلبه بر حرکت حریف فراهم کند. بی تردید آشنایی با مفهوم صحیح و منطقی هر فن پایه و اساس درک مباحث و مسائل متعدد حرکت می باشد. بنابراین اگر مفهوم حرکت را ندانید و جایگاه آن را در روند حرکت نشناسیم، هیچگاه نخواهید توانست به طور علمی مشکلات حرکتی را مرتفع کنید.

تحلیل حرکت:

در بسیاری از کلاس های آموزشی، بدون کوچک ترین توجه به مفهوم صحیح فن، فقط مربیان اجرای فن را بدون توصیه های جانبی تدریس می کنند. در حالی که مفهوم فن بسیار فراتر می باشد. اما این نکته را نباید از نظر دور داشت که در تعریف علمی فن، بیشتر به دنبال تعیین حدود و مشخصات فن مورد نظر هستیم و کلیه ی امتیازات و ارزش های مرتبط با آن را باید در نظر بگیریم. بنابراین وزشکاری که فقط به دنبال اجرای فن باشد، هیچگاه نمی داند چرا و به چه صورت و در چه مراحلی در جریان اجرای حرکت نقش اصلی خود را ایفا کند.

به دلایل یاد شده، عده ای از ورزشکاران به جای اجرای فن به دنبال ارتباط حامل هایی هستند برای ایجاد ارتباط صحیح و مؤثر و پایداری حرکت در هر مرحله از حرکت، موضوعی به عنوان پیام حرکتی مهم می باشد تا عمل جایگزین تحقق پیدا کند. اما استفاده از راه حل ها برای برقراری ارتباط با حرکت حریف، ورزشکار  ناگزیر از انتخاب یک یا چند راه حل می باشد.  در این صورت ورزشکار می تواند حرکت قابل قبولی انجام دهد. ممکن است مربی یا ورزشکار طرز تلقی خاصی از اجرای یک حرکت داشته باشند. اما به هر حال هر حرکت و روشی که مربی یا ورزشکار بر می گزیند تا بدان وسیله پل ارتباط برای برقراری بین دو حرکت برقرار کند، اهمیت دارد. بنابراین حق داریم راه حل های مختلف را بدانیم و آشنایی با راه حل های متعدد و فراوان تری در اختیار داشته باشیم. پس بر اساس تحلیل ارائه شده می توان شرایطی به وجود آورد که در آن شرایط، اجرای حرکت آسان تر، سریع تر، بهتر، با دوام تر و پایدارتر و مؤثرتر باشد.

انواع حرکت ها:

همه ی انواع حرکت ها (حرکت مستقیم، پیچی، چرخشی، مورب و...) از نظر نقشی که در فرایند اجرا دارند، می توانند به دو دسته تقسیم شوند: انواع حرکت های معیاری و انواع حرکت های تسهیل کننده. حرکت های معیاری که بر اساس آموخته های ورزشکار و بر اساس کارایی خاصی به کار می رود.  اما حرکت های تسهیل کننده جزئی از معیارهای مورد نظر فن هستند و نقش آنها برای درک بهتر و یا بررسی حرکت حریف و شناسایی و بدست آوردن اطلاعات بیشتر از پدیده ی حرکت و فعالیت مورد نظر است و نباید این تجربه ی حرکتی نادیده گرفته شود. در واقع حرکت های معیاری اجرای حرکت را از راه تمرین و مهارت تسهیل می کنند و به ورزشکار کمک می کند تا مهارت مورد نظر را بدست آورد. بنابراین حضور حرکت های تسهیل کننده نه تنها در طول حرکت، بلکه در هنگام ارزشیابی نیز لازم و ضروری می باشد. در مقابل چگونگی انتخاب استفاده از آنها در فرایند حرکت با توجه به شرایط و موقعیت اهمیت دارد. تحقیقات نشان
می دهد که نقش هر حرکت در انتقال و تفهیم و تأثیر و نقش آن به صورت زیر خلاصه می شود:

1- قابل لمس و توجه بیشتر به موضوع حرکت

2- فراهم کردن پایه ی لازم برای یادگیری تدریجی و تکمیلی

3- تجربه ی واقعی و حقیقی در اختیار ورزشکار قرار می دهد

4- توسعه و رشد معناداری به حرکت می دهد

5- تجاربی را در اختیار ورزشکار قرار می دهد که سبب می شود
راه های دیگری را جست و جو کند و در نتیجه به حرکتش عمق و کمال بیشتری بدهد.

معیار انتخاب حرکت:

برای استفاده از هر حرکت معیار و ضوابط خاصی وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از: شرایط زمانی و مکانی اجرای آن.

ویژگی های حرکت:

حرکتی که انتخاب می شود باید علاوه بر اینکه بتواند بر حرکت حریف غلبه کند، باید بتواند امکانات جدیدی را برای خلق حرکت های نوین ایجاد کند. علاوه بر این کیفیت حرکت را افزایش دهد و حریف را به پاسخگویی و تحریک واکنش تشویق کند.

ویژگی های فنی حرکت:

مهمترین ویژگی های فنی حرکت را می توان به صورت زیر بیان کرد:

1- توانایی انتقال پیام حرکتی

2- قابلیت بازگشت یا جابجایی

3- سهولت اجرا

4- سهولت دستکاری و تغییر

5- قابلیت تبدیل یا تداخل در فن دیگر

امکانات اجرایی حرکت:

مهمترین عواملی که در اجرای حرکت تأثیر می گذارد عبارتند از:

1- حرکت انتخاب شده باید متناسب با حرکت حریف باشد

2- وضعیت و اندازه ی حرکت مورد نظر باید قابل استفاده در وضعیت موجود باشد

3- حرکت انتخاب شده باید در زمان مناسب اجرا شود

4- اجرای حرکت حتی المقدور با صرف انرژی کمتر باشد

5- تا حد امکان اجرای حرکت غافل گیرانه باشد

گام چهارم: تحلیل و تعیین نظام حرکتی:

چهارمین مرحله از طراحی حرکت، تحلیل و تنظیم نظام حرکتی است. طراحی حرکت یک فرایند چرخشی است که می تواند بارها اتفاق بیفتد. اجرایی معنادار است که با توجه به فرایند حرکت حریف تعیین شود. اینگونه اجرا ارزشمند بودن یا نبودن طراحی حرکت را مشخص
می کند. به عبارت دیگر فرایند اجرای دو حرکت، مکمل یکدیگرند و تغییر در هر یک باعث تغییر در دیگری می شود. تغییر در اجرا باید مبنی بر حرکت حریف باشد. همینطور ارزشیابی حرکت باید پس از اجرا انجام شود. زیر نظام ارزشیابی نشان دهنده ی میزان تسلط ورزشکار بر هدف های حریف است.

هدف از طراحی و اجرای یک برنامه ی حرکتی به چالش کشیدن حرکت حریف و ایجاد تغییراتی در حرکت حریف می باشد تا حریف نتواند برنامه ی حرکتی مورد انتظارش را به سرانجام برساند. همچنین ملاک تشخیص این تغییرات را تعیین می کند. تعیین این موارد نیازمند داشتن اطلاعات در زمینه ی نگرش، دانش و مهارت کافی ابتدا و پایان برنامه ی حرکتی است.

ارزشیابی برای هر ورزشکار معنای خاص دارد. این معنای خاص از دیدگاه ها و معیارهای ورزشکار در زمینه ی اجرای فن نشأت
می گیرد. زیرا ارزشیابی معمولا توجه به اطلاعات ویژه در خصوص برنامه ی حرکت می باشد. تا بر اساس این اطلاعات قضاوت کرد و تصمیم گیری کنید. بنابراین ارزشیابی وسیله ای برای گردآوری اطلاعات درباره ی ارزش یک برنامه ی حرکتی، نتیجه، شیوه، هدف یا استفاده با القوه از رویکردهای گوناگون برای رسیدن به هدف های مشخص شده و معیاری برای تعیین یک برنامه ی حرکتی است.

ارزشیابی آخرین مرحله از مراحل طراحی حرکت می باشد. در این مرحله ورزشکار با استفاده از راه های مختلف، میزان موقعیت حرکت را در دستیابی به اهداف  تعیین می کند. همچنین ورزشکار می تواند با ارزشیابی و تحلیل آن میزان موفقیت خود را در اجرای مراحل مختلف برنامه ی حرکتی طراحی و تعیین کند و اگر نقص حرکتی به وجود آمد درصدد رفع آن باشد.

ارزشیابی صحیح حیطه های تصمیم گیری به تعیین ملاک های قضاوت و اجرای درست کمک می کند. ابتدا عملکرد حرکتی باید تحلیل و بررسی شود و سپس ورزشکار تصمیم درست را اتخاذ کند. در فرایند طراحی حرکت و اجرا، ارزشیابی از اهمیت خاص برخوردار
می باشد. زیرا اصلاح و تقویت حرکت مستلزم داشتن دانش و اطلاعات کافی و استفاده از یک حرکت اثر بخش برای بهبود فعالیت در جهت تحقق هدف های حرکت است. ارزشیابی اطلاعاتی از قبیل نقاط قوت و ضعف موجود در حرکت و سنجش میزان آمادگی حریف برای مهار حرکتش می باشد. برای سنجش میزان تغییر رفتار حرکتی حریف همانند ارزشیابی های دیگر به جمع آوری اطلاعات حرکتی تحلیل نتایج به دست آمده و مقایسه ی آنها با حرکتی که در حال اجرا می باشد، معیار مؤثری است. زیرا با انجام ارزشیابی تشخیص و تحلیل نتایج آن، اولین گام حرکت خود را تعیین می کنید.

مراحل تحلیل و تعیین نظام ارزشیابی عبارتند از:

1- تغییرات مورد نظر باید دقیقا استنباط و تعریف شود. اما این نکته ضروری را نباید فراموش کرد که هدف های مختلفی که از طریق قسمت های مختلف فن مورد تأکید واقع می شوند باید به صورت روشن و غیر مبهم مشخص شوند.

2- تعیین معیار قضاوت درباره ی عملکرد فن به صورت مطلق یا نسبی تعیین می شود. در واقع بیشتر ارزش های حرکت باید با توجه به معیار موفقیت مورد توجه قرار بگیرد.

3- سرانجام درجه ی درستی حرکت به وسیله ورزشکار نمره گذاری می شود. برای تعیین تغییراتی که در حیطه ی عاطفی و روانی حرکت قرار دارند، روش ارزش گذاری آن را به مراتب مشکل تر می کند.

در هر صورت اگر نتایج ارزشیابی چندان رضایت بخش نباشد،
می توان دلایل زیر را برای توجیه آن برشمرد:

الف- مشخص نشدن هدف های حرکتی حریف به طور صریح و روشن و یا متناسب نبودن حرکت انتخاب شده با ویژگی های حرکتی حریف

ب- مناسب نبودن کیفیت حرکت، به این معنا که محتوای حرکت، متناسب با هدف های حرکتی حریف نبوده است

پ- عدم تناسب حرکت ها به کار گرفته شده با یکدیگر

ت- فراهم نشدن موقعیت مطلوب برای اجرا

ث- ناتوانی ورزشکار در انجام فعالیت حرکتی به دلایل مختلف

ج- عدم وجود فرصت کافی

چ- عدم تناسب نحوه ی ارزشیابی حرکت با فعالیت و هدف

ح- حرکت انجام شده تناسبی با اهداف و زمان ارزشیابی حرکت بدون وقفه پس از تعیین هدف های حرکت اجرا شده است

مسلم است پس از بررسی حرکت حریف و شناخت عوامل مؤثر در آن، باید اقدامات لازم را به عمل آورد. درصورت ایجاد مشکل برای رفع نقایص و اشکالات باید به اصلاح برنامه ی حرکتی پرداخت. در حالی که ورزشکار می تواند در اصلاح برنامه ی حرکتی به درستکاری و اصلاح عوامل متعددی اقدام کند، نکات زیر ضروری به نظر می رسد:

1- هدف حرکت را متناسب با نیاز و توانایی انتخاب کند

2- در صورت نامطلوب بودن، حرکت را بازبینی کرده، محتوایی متناسب با هدف و توان خود انتخاب کند

3- روش های حرکتی خود را بررسی و تحلیل کند  و در صورت عدم موفقیت باید در روش خود تجدید نظر کند

4- انتخاب تجارب بکار گرفته شده ی حریف

5- پیش بینی برای استفاده ی بهتر از حرکت موجود با توجه به امکانات و شرایط موجود

6- تجدید نظر در حرکت انتخاب شده

7- تحلیل و بررسی چگونگی و مدت زمان اجرای حرکت

8- بازنگری اصلاح روش های ارزشیابی حرکت

به هر حال ورزشکار باید از تجارب حاصل از طراحی و اجرای برنامه ی حرکتی، برای طراحی حرکت بعد استفاده کند.  در واقع ارزشیابی و اصلاح مستمر برنامه ی حرکتی می تواند ورزشکار را نسبت به فعالیت های بعدی خود امیدوار سازد.

مرحله ی آمادگی حرکت:

بدیهی است برای انجام هر کاری باید آمادگی داشت. ورزشکار مجبور است خود را برای اجرای حرکت آماده کند. او باید در نظر بگیرد از حرکت چه می خواهد و چگونگی می خواهد حرکت را اجرا کند و چه هدف هایی را می خواهد تحقق بخشد. چگونه می خواهد حرکتش را تا پایان استمرار بخشد و سرانجام حرکت چگونه می خواهد به پایان برسد.

علاوه بر این با تسلط کافی حرکتش را اجرا کند. اگر هنگام اجرای حرکت، ورزشکار با حرکت حریف همکاری لازم را نداشته باشد، حرکت به مفهوم واقعی و عملی آن صورت نخواهد گرفت. تجربه نشان داده است که در شروع مسابقه افکار ورزشکار هنوز کاملا متوجه ی انجام فعالیت حرکتی نیست. بنابراین بدون تمرکز حرکت مؤثر انجام نخواهد گرفت. چناچه ورزشکار در کاربرد بعضی از حرکت ها مهارت لازم را نداشته باشد، باید تمرینات لازم را انجام دهد تا مهارت لازم را کسب کند.

مرحله ی اجرای حرکت:

در این مرحله ورزشکار باید نحوه اجرای حرکت سازماندهی شده را مشخص کند. او باید مشخص کند که می خواهد از کجا و چگونه شروع کند و به کجا ختم نماید. موضوع مهمی که ورزشکار در این مرحله باید در نظر داشته باشد این است که از انجام حرکات اضافی و پراکنده اجتناب کند و مرحله ی پایان حرکتش را با توجه به شروع حرکتش تعیین نماید. چرا که در روند اجرای حرکت، در مرحله ی پایان کمی جزئیات تغییر می کند و هر چه به مرحله ی پایان نزدیکتر می شود، امکان دارد که این جزئیات تغییرات بیشتری کند و پس از مدتی امکان دارد که حرکت دچار حالتی شود که به قول معروف به پوسیدگی و پوکی حرکت انجامد.

مرحله ی خلاصه کردن و نتیجه گیری از حرکت:

نتیجه گیری برای تثبیت حرکت ارائه شده در پایان هر حرکتی لازم است. این کار بستگی به میزان یادگیری و مؤثر بودن روش حرکت ورزشکار دارد. گاهی ورزشکار با تقویت بخشی از حرکت، بین عناصر حرکتی حریف اختلال ایجاد می کند و حرکت حریف ویران می شود. اما این کار باید به گونه ای باشد که ریتم حرکتی خودش از بین نرود.

فصل 4

اجرا:(عملیاتی کردن حرکت)

یکی از مراحل مهم فرایند حرکت عملیاتی کردن فعالیت های طراحی شده می باشد. اگر بهترین برنامه ی حرکتی، خوب اجرا نشود و یا در اجرای فرایند حرکت به دلایل مختلف با شکست روبرو شوند. ارزش چندانی نخواهد داشت. بر اساس نوع تصمیم گیری ورزشکار است که خط و مشی رخدادهای حرکتی، طبق الگوی حرکتی حریف مشخص و معین می شود. با مشاهده و بررسی رخدادهای مختلف در فرایند اجرای حرکت، می توان همه ی آنها را در چهار مجموعه یا رویکرد کلی با عنوان حرکت مستقیم، حرکت غیر مستقیم، حرکت تعاملی و حرکت به صورت حل مساله قرار داد. هر یک از این چهار مجموعه یا رویکرد، ویژگی ها و کارکردهای خاص خود را دارند و در موقعیت های ویژه ای از آنها استفاده می شود.

حرکت مستقیم:

ورزشکاران قبل از اینکه بتوانند مفاهیم مهمی را کشف کنند، مسائلی را حل نمایند، باید اطلاعات و مهارت های پایه را کسب کنند. آنها باید قادر باشند در پیام های حرکتی رمزگذاری و رمزخوانی کنند. ورزشکاران قبل از اینکه بخواهند حرکتی را اجرا کنند، باید با ساختار حرکت آشنا و بر کل حرکت مسلط باشند. در حقیقت تفاوت ورزشکاران مبتدی و متخصص در کشف موقعیت های مختلف، حتی در
موقعیت های بحرانی و تنش زا مشخص می شود.

تعریف و تحلیل حرکت مستقیم:

مربی بیشترین نقش را در سازماندهی و هماهنگ کردن فعالیت های حرکتی ورزشکار دارد. فعالیت هایی چون تعیین موقعیت هر یک از اعضاء بدن، تحلیل مهارت حریف، پیش بینی اهداف، چگونگی ارائه ی حرکت و کارهایی که برای کسب پیروزی لازم هستند. اگر چه هنگام اجرای حرکت فرصت هایی برای هر دو طرف به وجود می آید. اساسا این نوع آموزش مربی مدار است. رویکرد تدریس مستقیم بر پایه ی تقویت مثبت حرکت در فرایند کنترل حریف می باشد و لزوما نوعی برنامه ریزی وظیفه مدار را تجویز می کند.

تجزیه و تحلیل نظام های حرکتی:

تجزیه و تحلیل نظام های حرکتی، همبستگی های مختلف اجزاء یک کل را بررسی می کند. در حوزه ی حرکت، رویکرد سیستمی تأکید بر این دارد که چگونه مهارت های پیچیده ی حرکتی را به طور منظم تجزیه و تحلیل کنیم تا بتوانیم به طور مؤثرتر با آنها برخورد کنیم. این نوع یادگیری معنادار در حوزه دانش توضیحی است. برای مهارت در حوزه ی دانش روندی در موقعیت های واقعی آموزش تمرین داده
می شود. اما الگوی مهارت آموزی پنچ مرحله یا گام ضروری وجود دارد. این پنچ مرحله عبارتند از:

1- تعیین مجموعه ای از اهداف حرکت

2- تشریح ضرورت اجرای حرکت ها

3- تعیین و تنظیم تمرین های هدایت شده

4- ارزشیابی میزان درک و فهم حریف و ارائه ی بازخورد مناسب

5- تعیین و تنظیم تمرین های مستقل و فراهم کردن زمینه ی مناسب برای اجرای حرکت

1- تعیین مجموعه ای از اهداف حرکت:

باید در نظر داشت که سطح عملکرد حرکت مشخص شود و موقعیت های مختلف آن را توضیح دهید. یکی از ویژگی های مهم شناخت حرکت، شناخت چگونگی مهار آن است. در اینجا رفتار حرکتی مورد نظر به دقت اندازه گیری شده و رفتار مورد انتظار زمان بندی می شود.

تجزیه و تحلیل عملکرد وظایف:

تجزیه و تحلیل عمکرد هر حرکت برای شناخت دقیق ماهیت اصلی حرکت خاص بسیار ضروری است. برای آسان سازی فهم و تسلط بر ادراک ها و مهارت های پیچیده، ابتدا باید آنها را به اجزاء قابل مشاهده و اندازه گیری تقسیم کرد. این کار می تواند طی مراحل یا گام های زیر انجام شود:

الف- فعالیت مورد نیاز برای رسیدن به هدف در حد مطلوب

ب- تجزیه ی مهارت های پیچیده به مهارت های ساده

پ- شناسایی سلسله مراتب یک حرکت

ت- کارایی هر قسمت از واحدهای حرکت و سرانجام چگونگی تلفیق و ترکیب آنها به منظور کسب نتیجه ی مطلوب

ث- تهیه وتنظیم تمرین های مستقل و فراهم کردن زمینه های مناسب حرکت

1- فعالیت مورد نیاز برای رسیدن به هدف در حد مطلوب:

گاهی اوقات تجزیه و تحلیل حرکت را می توان به صورت یک نمودار ترسیم و جریان حرکت را شناسایی کرد. چنین کاری سبب می شود که مهارت های اصلی و همبستگی مهارت های فرعی به نحوی قابل مشاهده می شود. البته باید توجه داشت که هر مهارتی را نمی توان به صورت نمودار جریانی تجزیه و تحلیل کرد. مسلم است بعد از این مرحله ورزشکار از انتظارات حرکت آگاه

می شود و سپس حرکتی معنا دار را با هم تلفیق و ترکیب می کند. علاوه بر این ورزشکار اهداف یک حرکت ویژه را با اهداف حرکت قبلی شناسایی می کند و تلاش می کند یک حرکت معنادار را اجرا کند. در اینجا نوعی حرکت معنادار را درجهت تحقق هدفی خاص اجرا کرده و زمان مناسب برای اجرای آن را پیش بینی می کند. بازنگری و مرور بخشی از کل حرکت، موجب انگیزه و تعهد بیشتر ورزشکار می شود. سپس تلاش می کند با مهارت ویژه یک حرکت حمایت کننده بیافریند.

2- تجزیه و تحلیل مهارت های پیچیده به مهارت های ساده:

ورزشکار پس از مشاهده حرکت، فکر می کند چه رفتاری باید از خود نشان دهد. بر اساس این نظریه رفتار حرکتی چه بد و چه خوب، الگو و راهنمایی است برای ورزشکار، این امر نیازمند آن است که ورزشکار درک و فهم عمیقی از آن مهارت داشته باشد. یعنی باید بتواند تمام جنبه های مهارت را به خوبی بررسی کند.

درک و فهم و تسلط بر حرکت:

ورزشکاران باید دقیقا آنچه را که مشاهده می کنند، درک کرده و بر آن تسلط داشته باشند.

ب- تفکر قبل از اجرا:

هر چقدر اطلاعات ورزشکار بیشتر باشد، می تواند با دقت و سهولت بیشتری حرکت بهتری را به نمایش بگذارد.

3- شناسایی سلسله  مراتب یک حرکت:

مربیانی که تمرین های زیادی به ورزشکاران می دهند، لزوما موجب افزایش مهارت آنها نمی شود. مثلا تمرین مکرر یک فن، لزوما درک و فهم ورزشکار را از آن فن افزایش نمی دهد. یکی از مراحل فهم اجرای یک فن، تحلیل و نقد رویکرد اجرای آن است. چنین تمرینی به ورزشکار این امکان را می دهد که اجرای فن را در موقعیت های جدید کشف کند. رعایت اصول زیر می تواند ورزشکاران را در تعیین تمرین های هدایت شده کمک کند:

الف- تمرین های کوتاه معنادار:

در یادگیری یک حرکت جدید، بهتر است زمان تمرین را طولانی نکنید. اگر فنی پیچیده بود، بهتر است ابتدا آن را به اجزاء ساده تری تبدیل کنید و سپس به تمرین هر مرحله بپردازید.

ب- تمرین به منظور تسلط بر مهارت:

بسیاری از تمرین ها در مرحله ی تسلط است که می توان از یک حرکت به طور مؤثر در یک موقعیت جدید و آن هم بدون استرس استفاده کرد. اما مربیان باید دقت کنند که تمرین ها موجب یکنواختی و بی تنوعی و در نتیجه موجب کاهش انگیزه ی ورزشکار نشود.

پ- آگاهی از مزایا و معایب فنون:

اگر چه تمرین های مستمر و منطقی بسیار مفید است اما بدون آگاهی از گذرگاه ها و چالش های هر فن نمی توان بر آن غلبه کرد.

4- کارایی هر قسمت از واحدهای حرکت و سرانجام چگونگی تلفیق و ترکیب آنها به منظور کسب نتیجه ی مطلوب:

یکی از مهمترین وظایف مربی در آموزش فن، فراهم کردن زمینه ی بازخورد معنادار و آگاهی از نتیجه ی فعالیت ورزشکار است. شناخت معلول و علت به ورزشکار می تواند از طرق مختلف انجام شود. موارد زیر می تواند راهنمای مناسبی برای مربیان در ارائه ی بازخورد به ورزشکاران باشد:

الف- بعد از هر تمرین بلافاصله عملکرد یک حرکت و نتیجه و عاقبت آن را بررسی کنید.

ب- بازخورد هر حرکت را به طور شفاف و روشن ارائه دهید.

پ- به جای اینکه روی قصد و نیت حریف فکر کنید، بر روی رفتارها تمرکز شوید.

ت- مراحل رشد یک حرکت را پیش بینی کنید.

ث- بازخورد عملکرد صحیح را بررسی کنید.

ج- در صورت عملکرد منفی، اشتباه خود را اصلاح کنید.

چ- به ورزشکار کمک کنید به جای تمرکز روی نتیجه بر روی فرایند حرکت متمرکز شود.

ح- به ورزشکار یاد بدهید که چگونه روی عملکرد خود قضاوت کند.

5- تهیه و تنظیم تمرین های مستقل و فراهم کردن زمینه های مناسب حرکت: به هر حال تمرین مستقل برای انجام فعالیت جدید ضروری به نظر می رسد.

رو ش نمایشی:

در این روش مربی روش حرکتی یک فن را از راه توضیح و نمایش به ورزشکار می آموزد. با استفاده از این روش مربی می تواند، مراحل مختلف یک فن را در زمان بندی های محدود و در موقعیت های متفاوت آموزش بدهد.

بررسی و تحلیل یک مسأله حرکتی بر اساس مراحل منطقی زیر
می باشد:

1- حقیقتی که در حرکت اتفاق می افتد

2- معیاری که راه حل های حرکت را ارزشیابی می کند

3- سازماندهی حرکت بر اساس مقایسه

4- سرانجام، مراحل اجرای راه حل های پذیرفته شده

فعالیت هایی که می توانند به حرکت استمرار دهد:

الف- تغییر دادن محرک حرکت:

ورزشکار تا آنجا که می تواند، حرکات خود را تغییر دهد، به شرطی که تغییرات آنقدر زیاد نباشند که ورزشکار را بی اختیار از موضوع حرکت منحرف کند.

ب- تغییر کانال ارتباطی حرکت:

با تغییر مناسب در الگوی رفتاری حرکت، باعث تغییرات ناخواسته در حرکت حریف شوید.

پ- مقدار فعالیت جسمی:

اجرای حرکت باید به صورت فعالانه انجام شود. به جای اینکه یک نیرو و یا یک فشار را وارد کنید، نیروی خود را در جای جای حرکت تغییر دهید.

ت- شور و حرارت ورزشکار:

ورزشکارانی که با شوق و علاقه حرکت خود را ارائه داده اند، بیشتر موفق بوده اند. بنابراین شدت و کیفیت حرکت را تغییر دهید و از انجام حرکت یکنواخت اجتناب کنید.

ث- پرسش و پاسخ در حین حرکت:

ورزشکار باید سعی کند حرکت حریف را کشف کند و عکس العمل مناسب را انجام دهد. تفکر ورزشکار می تواند تأثیرات مطلوب زیر را داشته باشد:

1- تأکید: بخشی از حرکت را باید با تأکید بیشتری انجام دهید.

توجه: ممکن است با تأکید آگاهانه، ذهن حریف را متوجه ی قسمتی از حرکت کنید که تمایل دارید، هدف خاصی را دنبال کنید.

3- مکث کوتاه: مکث کوتاه در حین حرکت، می توانید منظور خاصی را دنبال کنید.

4- جمع بندی و نتیجه گیری: نکته ی دیگر اینکه سازماندهی روابط بین مرحله پایانی حرکت، با شناخت حلقه های بین اجزاء حرکت روشن می شود.

5- موافقت یا مخالف با روش حرکتی حریف: هر حرکت محاسن و محدودیت های دارد که کاربرد آن را در موفقیت های مختلف موضوعات خاصی را طلب می کند.

6- حالات انفعالی حرکت: استعدادها و ظرفیت های هر حرکت متفاوتند. هر روش حرکتی که انتخاب می کنید باید سازگار و مناسب باشد، هنگام اجرای هر حرکت آرامش، روانی و نظم یک نسبت خاصی دارند و نقاط ضعف و قوت باید با یکدیگر تناسب داشته باشند. اگر ورزشکاری توانایی لازم را در اجرای حرکت نداشته باشد، نمی تواند منطبق بر خواسته های حریف حرکت معقولی را انتخاب کند.

فصل 5 

حرکت غیر مستقیم

هدف از حرکت غیر مستقیم فراهم کردن موقعیتی است که در آن موقعیت ورزشکار با توجه به توانایی های حرکت حریف، فرایند حرکت او را شخصا نظارت، تنظیم و ارزشیابی کند. این روش، روشی است انعطاف پذیر، که در آن به احتیاجات و توانایی های حرکت توجه زیادی می شود. حرکت چنان طراحی و سازماندهی می شود که ورزشکار در انتخاب راهبردهای حرکتی، فعالیت های ثمر بخش و ارزیابی فعالیت های حریف احساس مسئولیت می کند. به طور کلی مشخصات حرکت غیر مستقیم را می توان به شرح زیر بیان کرد:

1- ابتدا پیشرفت حرکتی حریف ارزیابی شده و تعیین نیازهای کاربردی حرکت توسط ورزشکار

2- حرکت غیر مستقیم با تداخل و پیوند بین دو حرکت صورت
می گیرد

3- نقش حرکت های تسهیل کننده و جهت دهنده

4- سنجش پیشرفت حرکت یا خود ارزیابی

5- سهم تعیین اهداف حرکتی در حرکت حریف

از نظر اجرا، روش غیر مستقیم سه رویکرد مختلف است، این رویکردها عبارتند از:

الف- حرکت غیر مستقیم تعاملی

ب- حرکت غیر مستقیم ساختاری و هدایت شده

پ- حرکت غیر مستقیم سنجشی

حرکت غیر مستقیم تعاملی:

در این رویکرد رخداد حرکت ها، هر لحظه اتفاق می افتد، اما ورزشکار باید سعی کند نیازها را از دریچه نگاه حریف بررسی کند و آنان را در فهم نیازهای راهبردی خود کمک بگیرد تا آنجا که به طور مؤثر تصمیمات خود را عملی سازد و تجارب حریف را شخصا هدایت کند. در رویکرد حرکت تعاملی، ورزشکار اندیشه ها و تفکرات حریف را منعکس می سازد و با استفاده از اظهار نظرهای حریف،
ادراک های منطقی و فعالیت های حرکتی را جهت می دهد. اگر ورزشکار در دستیابی اهداف حرکتی یا توانایی های فکری حریف دچار مشکل شود، حریف شخصا در حل مسأله ی حرکت اقدام می کند. او سعی می کند مشکل را با انتخاب راهبردی مناسب بر طرف سازد. ورزشکار از جهت گیری فردی یا واکنش به صورت رفتار انتقادی پرهیز می کند و روابط بین حرکت ها را بدون فشار و تحمیل بی مورد جهت  می دهد. بلکه به جریان تفکر حرکت جهت  می دهد.

در این رویکرد گاهی هر دو ورزشکار به طور اشتراکی فعالیتی را می پذیرند، اما در تمام مراحل حرکت، نقش یکی انتقادی است و نقش دیگری ارشادی است. شاید هم نه جهت دهنده و کنترل کننده فعالیت ها. ورزشکار باید جوی را به وجود آورد که حریف نتواند اندیشه های حرکتی خود را بروز دهد و از لحاظ روانی اتکاء به نفس داشته باشد. ورزشکار باید با حریف همراهی کند و به تدریج حرکت خود را تحمیل کند تا حریف مسئولیت حرکتی او را بپذیرد و راه های رسیدن به اهداف او مسدود شود. یکی از مسائلی که ورزشکاران باید مورد توجه قرار دهند، ایجاد رابطه بین حرکت ها و روش مهار کردن فعالیت های حرکتی است. ورزشکار باید به تفاوت های حرکتی حریف توجه کند و زمینه ی پیشرفت حرکت خود را بر اساس توان فردی فراهم آورد. ورزشکار نباید چهارچوبی را به عنوان یک قاعده ی ثابت و
انعطاف پذیر انتخاب کند. روش حرکت غیر مستقیم تعاملی باید منجر به افزایش توانمندی حرکت شود.

حرکت غیر مستقیم هدایت شده:

این نوع رویکرد حرکتی بر اساس توان فردی ورزشکار انجام
می شود. در اینجا محتوای فعالیت به نحوه ی سازماندهی می شود که ورزشکار بتواند به طور مستقل تجارب حریف را تحت تأثیر حرکت خود قرار دهد. نظام حرکتی موظف است امکانات لازم مورد نیاز حرکت خود را در زمان های مختلف به تناسب نیاز، تغییرات لازم را انجام دهد.

در این رویکرد اغلب محتوای یکنواخت و کلیشه ای، بدون انعطاف ارائه می شود. این نوع فعالیت ممکن است بر حسب نظر و انگیزه ی ورزشکار انجام پذیرد و توجه ورزشکار معطوف بر اهداف حرکتی حریف نیست. این کار به نوبه ی خود یک روش مستقل یا وسیله ای برای حمایت سنتی مورد استفاده قرار می گیرد. در اینجا برنامه ی حرکتی به صورت خودکار و بدون در نظر گرفتن محتوای حرکت حریف به شکل خود جوش انجام می شود. این محتواها ممکن است به دو صورت مورد استفاده قرار بگیرد، یا جایگزین محتوای سنتی حرکت حریف می شود و یا به منظور تکمیل و حمایت از حرکت خودش به صورت جانشین انجام می شود. گاهی در رویکرد حمایتی محتوای تقویتی نقش تکمیلی دارد. تحقیقات نشان می دهد که ورزشکاران توانایی متوسطی دارند و بیشتر حرکتشان اختیاری نیست و بیشتر سعی می کنند پیشرفت حرکتشان را بر اساس زور و قدرت بدنی به حریف تحمیل کنند. در صورتی که هر ورزشکار باید محتوا محور و سازمان یافته عمل کند و در انتخاب و تنظیم حرکت در حد تسلط گام بر دارد. در این رویکرد نقش مربی خیلی بیشتر از زمانی است که نقش آن صرفا آموزش فنون بوده است. متأسفانه کمتر مربی یافت می شود که قدرت سازماندهی و هدایت چنین برنامه ای را داشته باشد.

الگوها و روش های حرکت غیر مستقیم:

الگوهای محتوایی:

بسیاری از ورزشکاران حرفه ای اعتقاد دارند که موقعیت حرکت باید آنچنان سازماندهی شود که حرکت بر اساس توانایی های خود به فعالیت بپردازد. برای رسیدن به چنین هدفی الگوی محتوایی بسیار مناسب است زیرا در این الگو حرکت بر اساس توانایی هایش پیش می رود و ورزشکار وقت و انرژی کمتری صرف می کند. البته اساسی ترین گام برای تحقق چنین هدفی پذیرفتن مفهوم طراحی حرکت حریف است. به ویژه روحیه ی استقلال طلبی حرکت در اجرای دو حرکت کوچک و بزرگ تقویت می شود. لزوما الگوی محتوایی به معنای یک روش و برنامه ی خاص نیست. بلکه شناخت ویژگی های مشترکی است که در ساختار حرکت درحال شکل گرفتن می باشد.

اهداف الگوهای محتوایی:

الگو و روش محتوایی در بسیاری مواقع به طور مستقل کارکرد خاصی ندارند، بلکه واقعیت آن است که اجرای صحیح آن در هماهنگی مجموعه ی حرکت، احتیاج به شناخت و تحلیل دارد. اما الگوهای محتوایی چه هدف هایی را دنبال می کند. به شرح ذیل می باشد:

1- شناخت تفاوت های حرکتی:

بارها اتفاق افتاده است که ورزشکاران نسبت به کارایی روش های مختلف حرکت دچار تردید و ابهام شده اند. این عدم آگاهی، تا حدودی ناشی از عدم شناخت تفاوت بین دو حرکت بوده است. طبیعی است که شناخت تفاوت های حرکت بسیار پیچیده و مشکل است. اگر در هنگام اجرا، تفاوت های حرکت در نظر گرفته نشود، حرکت تقویت نخواهد شد. راه حل چنین مشکلی طبقه بندی کردن اجزاء مختلف حرکت
بر اساس توانایی های ورزشکار است. اما باید توجه داشت که این کار می تواند مشکل ویژگی های ثابت حرکت را حل کند، اما هرگز قادر به حل مشکل ویژگی های متغییر حرکت نیست. مثلا ممکن است پاسخ به یک حرکت و قدرت درک و دریافت متفاوتی در موقعیت های مختلف داشته باشد.

2- رشد و استقلال حرکت در عمل:

یعنی ورزشکار یاد می گیرد چگونه فکر کند و چگونه عمل کند و این خود یکی از اهداف فهم آموزش حرکت است. زیرا آنها باید قادر باشند، یک حرکت را در موقعیت های مختلف، متفاوت اجرا کنند.

3- عادات حرکتی:

این هدف معمولا از طریق تکرار تحقق می یابد و ورزشکار با این روش معلومات بیشتری کسب می کند و بر اثر ادامه ی فعالیت، حرکت به طور عادت و استمرار تقویت می شود.

ایجاد مهارت حرکتی:

مربی می تواند با ارئه ی صحیح فن به مهارت ورزشکار بیفزاید.

مراحل این روش عبارت است از:

الف- مرور اجمالی حرکت حریف

ب- ایجاد سؤال هایی در ذهن و احتمالاتی که باید در نظر گرفت

پ- اجرای دقیق حرکت

ث- در صورت عدم پذیرش حرکت توسط حریف باید در اجرای حرکت، بازنگری صورت گیرد

5- حرکت هدایت شده و مستقل:

مربی ممکن است تمرینی به ورزشکار واگذار کند که انجامش روزها و یا هفته ها به طول بینجامد.

او ممکن است ورزشکار را برای انجام این کار به خود واگذارد تا زمینه ی روش هدایت شده و مستقل در ورزشکار فراهم شود. در نتیجه ماحصل یادگیری بهتر و بیشتر از آن چیزی خواهد بود که ورزشکار توانایی اش را داشته است. برای اجرای مستقل، مربیان اغلب باید چند نکته را برای ورزشکاران روشن کنند:

الف- چه باید آموخته شود

ب- اطلاعات حرکتی یا مهارت حریف سنجیده شود

پ- اجرای حرکت مورد نیاز

ت- مراحل انجام حرکت در اجرا

ث- زمان مورد نیاز

روش ارزشیابی حرکت:

البته درجه ی استقلال حرکت در اجرای آن متفاوت است. گاه ورزشکار می تواند از کل حرکت حریف، موضوع خاصی را انتخاب کند و برای تحقق هدفش نسبت به آن همت بگمارد و یا اینکه ورزشکار کاملا مستقل عمل کند. اینکه ورزشکار باید تا چه حد مستقل عمل کند، به چه عواملی همچون میزان رشد و بلوغ اهداف حرکتی اش بستگی دارد.

ساختار الگوی محتوایی:

این کار بر اساس تقسیم بندی و سازماندهی حرکت ارائه می شود. در صورت موفقیت حرکت، بخش بعدی را ادامه می دهد.این ساختارعبارتنداز:

1- پیشرفت بر اساس توانایی های فردی:

ورزشکار می تواند، بخش هایی از حرکت را با توجه به توان خود و موقعیتی که دارد، بررسی کند. هر وقت که احساس کرد، موقعیت مناسب فراهم شده است، حرکت مناسب را اجرا کند.

2- اجرا تا حد تسلط:

تا زمانی که یک ورزشکار بخش های مختلف یک فن را تا حد تسلط یاد نگرفته باشد. هیچ تضمینی برای موفقیت وی وجود ندارد.

3- حالت های مختلف یک فن:

ورزشکاران حرفه ای، قادرند در حالت های مختلف، حرکتی را اجرا کنند و با نشان دادن کاربردهای خاص زمینه های مختلف اجرای حرکت را فراهم کنند.

4- امکان راهنمایی از حرکت حریف:

ورزشکار با بررسی حرکت حریف، هدف واحدهای مختلف حرکت را بررسی می کند و پیشنهادهایی را ارائه می دهد.

5- اجرای تکنیک ها و روش های مکمل:

ورزشکار با تحریک حریف، تأثیرات مثبت و منفی حرکت حریف را بررسی می کند. در این روش دو حرکت با یکدیگر مقایسه می شوند و راهکارهای جدید برای غلبه بر حرکت حریف ارائه می شود. در این روش بر اساس هدف های رفتاری یک نوع تعقیب و گریز بین حرکت ها به وجود می آید و به محض اینکه احساس می کند که در آن بخش به حد تسلط رسیده، آمادگی خود را برای انجام حرکت نهایی اعلام
می کند. نتایج بدست آمده نشان می دهد که معدل ارزشیابی دو حرکت حریف نسبت به یکدیگر در کنار سنجش توانایی های فردی، معیار مناسبی برای امتیازدهی می باشد.

اگر هر کدام از ورزشکاران معیارهای حرکتی حریف را شناسایی کند و به طور صریح و روشن، حرکتی ارائه دهد که انتظارات را برآورده کند، در سازمان دادن حرکت موفق خواهد بود. شناخت هدف های حرکتی حریف کمک می کند که به دقت دریابد، حرکت ها چه مسئولیتی دارند و چه فعالیت های را باید انجام دهد.

روش های مختلف شناخت الگوی محتوایی:

الگوی محتوایی، ممکن است با توجه به امکانات و شرایط به
روش های مختلف سازماندهی و اجرا شوند. این روش ها عبارتنداز:

شناخت حرکت تا حد تسلط:

چنانچه ورزشکار انگیره و زمان کافی برای یادگیری حرکت نداشته باشد، توانایی و تسلط کافی به فن نخواهد داشت. در نتیجه کیفیت حرکت پایین آمده و معایب حرکت افزایش می یابد. در این حالت به کفایت و ارزش حرکت پی نمی برد و اطمینان حاصل نمی کنند که به موفقیت دست یابند. در این مرحله سلامت روحی ورزشکار به خطر می افتد. این روش ثابت می کند، تمرین یک ورزشکار با ورزشکار دیگر، باعث سازگاری و تطابق بیشتر فعالیت دو ورزشکار می شود و به اصطلاح ورزشکاران دست یکدیگر را می خوانند.

حرکت برنامه ای:

حرکت برنامه ای، یک نظام جدید حرکتی است که کوشش می کند که اجرای حرکت را با نیازهای حریف هماهنگ سازد. این روش، بر اساس مجموعه ای از هدف های حرکتی پی ریزی شده است. در هر موقعیت، اجزاء حرکت به واحدهای کوچک تر تقسیم می شود که چهارچوب یا گام نامیده می شود. در هر گام، موقعیتی مشخص شده است که باید از طریق انجام دادن آن به هدف رفتاری خاصی دست یافت. این گام بر اساس دانش حریف تنظیم می شود. این گام ها و مراحل بعدی باید به گونه ای برنامه ریزی شود که شما را به هدف نهایی نزدیک تر کند. محاسن حرکت برنامه ای در چند زمینه خلاصه می شود: اولا، حریف روی حرکات خود کمتر متمرکز می شود. ثانیا با فعال بودن شما در پاسخ گویی به حرکت حریف، اجرا تسهیل می شود. ثالثا، با بازخورد حرکت، می توانید اشتباهات را اصلاح کنید و سرانجام با اجرای چنین روشی، شما بر اساس توانایی و آهنگ حرکت خود به جلو می روید. به منظور تهیه ی محتوای برنامه ی حرکتی حریف، ابتدا باید هدف های حرکتی حریف را دقیق و صریح، تعریف و سپس شکل و قالب حرکات حریف با تکالیف مرتبط با آن مقایسه شود، ارتباط هر گام حرکتی باید بر پایه ی ساخت طبقه بندی هدف های حریف انجام گیرد. از نظر تنظیم اطلاعات حرکتی، برنامه های حرکتی را می توان به دو صورت خط(تک بعدی) یا شاخه ای (چند بعدی) بکار گرفت. در اجرای برنامه ی خطی، هر گام مربوط به یک قسمت از حرکت و به دنبال هم قرار می گیرد و ورزشکار باید تمام گام های حرکتی را بررسی کند و قدم قدم پیش برود و بررسی و فهم یک گام، در اجرای گام های بعدی تاثیر می گذارد. در برنامه ی ریزی خطی، معمولا باید اصول زیر رعایت شود:

1- ورزشکار فعالانه در برنامه ی حرکتی شرکت کند و به بررسی مسائل حرکت بپردازد

2- اجرای حرکت باید صحیح باشد، زیرا حرکت غلط ممکن است کل حرکت شما را به خطر اندازد

3- بازخورد هر حرکت باید بی درنگ بعد از هر فعالیت بررسی شود

4- برنامه ی حرکتی باید سیر منطقی داشته باشد

5- در هر گام نباید رابطه ی محرک- پاسخ(عمل و عکس العمل) کشف شود

6- ورزشکاران باید مراحل هر گام حرکتی را قدم به قدم پیش ببرند

7- گام ها باید به نسبت کوتاه یا بلند باشد

8- گام ها باید به نسبت حرکت حریف تنظیم شود

9- حرکت با یک سیر منطقی تنظیم شود

در برنامه ی شاخه ای، پس از اینکه ورزشکار یک گام حریف را بررسی کرد، باید بتواند یک حرکت مناسب، حرکتی متناسب با فعالیت حریف انجام دهد و درصورتی که حرکت غلط باشد، از مسیر حرکت خارج شده و به حرکت های جانبی انتقال داده شود. در این نوع
برنامه ها، گام های مستقیم را چهارچوب اصلی و گام های جانبی یا انشعابی را چهارچوب جبرانی می نامند. هدف از گام های جبرانی این است که ورزشکار، اشتباهات خود را تصحیح کند. البته این روش در غنی کردن حرکت مفید است. حتی در مواقعی لازم است که ورزشکار به دنبال راهی باشد تا از چنین حرکتی خلاص شود. بعضی از ورزشکاران، قدرت چندانی برای به پایان رساندن برنامه ی حرکتی ندارند و این نشان دهنده ی آن است که برنامه ی حرکتی آنها، آن گونه که باید، چندان موفقیت آمیز نیست.

آشنایی ارزشیابی تشخیصی:

برای اینکه ورزشکار موقعیت حرکت خود را بداند، در آغاز ارزشیابی تشخیصی به عمل می آورند تا برنامه ی حرکتی خود را بر اساس ساخت شناسی حرکت حریف معین کند. به این صورت که ورزشکار موضوع مناسب از یک گام حرکت حریف را تعیین می کند و معمولا فعالیت بر روی آن موضوع را آغاز می نماید. وقتی که تجزیه و تحلیل بر آن واحد حرکتی به پایان رسید، محکی را نسبت به آن قسمت حرکت انجام می دهد و نتیجه بلا فاصله با رعایت حد مطلوب، واحد بعدی ارائه می شود. چنین فعالیتی به صورت زمانی (لحظه ای) تکرار
می شود. معیار موفقیت در ارزشیابی حرکت، تسلط 80 درصدی بر حرکت حریف می باشد. بنابراین هر ورزشکاری بر محتوای حرکت حریف تسلط داشته باشد، از حریف بهتر بوده است.

در این روش نقش مربی بیشتر به عنوان تحلیلگر حرکت ها و نتایج آزمون های ارزشیابی و تعیین کننده مطرح است. اوست که با سنجش نتایج کار، ورزشکار را در فرایند حرکت هدایت کرده، مشکلات آنان را حل می کند. در هر حال ورزشکارانی که از لحاظ سرعت و توانایی متوسط هستند، ممکن است در تعامل حرکات با یکدیگر دچار اشتباه شوند. باید گفت: ورزشکار به جای فکرکردن درباره ی اینکه چه باید یاد بگیرند، به این موضوع فکر کنند که چگونه باید یاد بگیرند.

روش حرکتی هدایت شده:این روش، هدایت برنامه ی حرکتی ورزشکار را با توجه به نوآوری هایش در نظر می گیرد. ویژگی های روش حرکتی هدایت شده عبارتنداز:

1- اجرای حرکت گروهی:

این کار به روشی اطلاق می شود که چندین روش حرکتی برای بهبود حرکت در نظر گرفته می شود و اجرا و ارزشیابی می شوند. هر واحد حرکتی از چندین بخش تشکیل شده است. سپس ورزشکار اطلاعات حرکتی را دسته بندی می کند و بعد از تجزیه و تحلیل حرکت،
درباره ی هدف های حرکتی خود تصمیم گیری می کند. با این روش هر ورزشکار سعی می کند امکانات بهتر را در موقعیت مناسب اجرا کند.

2- اجرای حرکت با نقش های متفاوت:

در اجرای یک فن، همه ی اعضای حرکت نقش تعیین می کنند و مکمل یکدیگر هستند. همه ی اعضاء بدن به طور یکسان در تصمیم گیری حرکتی بکار نمی روند و ممکن است نقش و وظایف مختلفی را اجرا کنند. مسئولیت اصلی حرکت به عهده ی همه ی اعضای بدن می باشد و هر یک نقش مشخص و معینی ایفا می کنند. یکی از مزایای این روش، این است که هر عضو حرکتی با انگیزه ی بهتر و مسئولیت بیشتری نسبت به حرکت حریف رفتار کنند.

3- اجرای یک فن به روش های متفاوت:

در واقع این روش، ترکیبی است از حرکت های متفاوت و مکمل با توجه به وضعیت بدنی حرکت حریف است. این روش، با تشخیص مناسب و شناسایی موقعیت هدف های رفتاری و راه های بکارگیری آن با توجه به توان و سرعت حریف مقابل تعیین می شود.

4- تفاوت های حرکتی:

نظام حرکتی هدایت شده، با توجه به تفاوت های حرکتی هر ورزشکار در نظر گرفته می شود و فعالیت های حرکتی باید بر همین مبنا بررسی شود.در این روش ورزشکار بر اساس استعداد، سرعت بکارگیری یا بر اساس روش یادگیری، خلاقیت، اشتیاق و سایر خصوصیات حرکت را تنظیم می کند. در چنین مواقعی ورزشکار باید تشخیص دهد که کدام یک از روش های اجرا، بهتر و مؤثرتر است. خلاصه اینکه تعیین واحدهای حرکتی بر اساس ویژگی های حریف باشد. اگر چه این روش یک روش آرمانی و مطلوب است، اما هنوز به صورت علمی چندان توسعه نیافته است. باید در نظر داشت که هر فن در بسیاری از برنامه های حرکتی، تأثیرات متفاوتی دارد. این نتایج، ما را هدایت می کند که کدام روش بیشتر مؤثر است. آنچه بیشتر در تحلیل روش های جدید مورد بررسی قرار می گیرد این است که: آیا روش های جدید می تواند هدف های حرکتی را به خوبی تحقق بخشد. این سوالات به ورزشکار کمک می کند تا مخالفت یا موافقت با حرکت تا چه اندازه با واقعیت انطباق دارد.

فصل 6

حرکت تعاملی:(روش فعال)

حرکت تعاملی روشی است که در آن رُخدادهای حرکتی به صورت تعاملی اتفاق می افتد. از ویژگی های چنین روشی، فعال بودن ورزشکار در فضایی کاملا آزاد و بازسازی تجارب گذشته می باشد.

تحلیل حرکت تعاملی:

حرکت تعاملی، حرکتی است که فراتر از حرکت دو ورزشکار به درک محتوای فنی و مهارت ها می اندیشد. در این رویکرد علاوه بر توجه به اطلاعات و مهارت های حرکتی حریف، تفکر و فرایند موجود بین اهداف دو حرکت مورد توجه قرار می گیرد.

حرکت تعاملی در مقابل حرکت اقتدار و تسلط یعنی آنچه مهارت های نقش محور است، قرار دارد. در حرکت تعاملی بیشتر بر انتخاب آزاد حرکت و ارزش های رسیدن به هدف تأکید می کند. بر همین اساس هیچ موضوع و روشی وجود ندارد که برای همه و در همه ی زمان ها مناسب باشد. در چنین رویکردی ورزشکار و حریف از طریق یک نظام مشارکتی فعالیت های حرکت را دنبال می کنند و هر دو ورزشکار در کنش و واکنش متقابل و فعال هستند. از این نظر اجرای هر حرکت، کلیتی است که ورزشکار حرکت را تجربه می کند و اجرای هر حرکت موجب شناخت و تحول فرایند حرکت می شود. سه اصل مسئولیت پذیری، انتخاب نقش هر حرکت و آزادی در عمل در این رویکرد دخالت دارند.

رویکرد حرکت تعاملی، فعالیتی سنجیده و منظم درباره ی موضوع حرکتی خاص می باشد. در این رویکرد ورزشکار فعالانه مسئولیت های جدید را بر عهده می گیرد. هر دو ورزشکار با مبادله ی حرکت، راه حل های جدید را بکار گرفته به قضاوت می نشینند و از اندیشه و نگرش های یکدیگر الهام می گیرند و از اصول حرکتی خود دفاع
می کنند. در روند چنین فعالیتی ورزشکاران توانایی های فکری و جسمی خود را چه درست چه نادرست بکار می گیرند.

اهداف استفاده از حرکت تعاملی عبارتند از:

1- درک حقایق حرکتی از طریق تفکر و استدلال منطقی

2- اصلاح و تجدید نظر در مهارت های حرکتی

3- تقویت کارکردهای جدید حرکتی

4- استفاده از اندیشه های مخالف حرکتی

کارشناسان معتقدند که حرکت تعاملی موقعیتی فراهم می کند که ورزشکاران یکدیگر را ارزیابی کنند و در فرایند تجزیه و تحلیل حرکت به اندیشه های یکدیگر احترام می گذارند و حرکت خود را بسط و گسترش می دهند. در چنین الگویی فعالیت حرکتی با یک موقعیت تحریک کننده آغاز می شود و ورزشکار می تواند تعارضات اساسی بین حرکت های مختلف را کشف کند و نسبت به آنها عکس العمل نشان دهد. ورزشکاری که تجریه می کند، برای حل مسائل به جست و جوی اطلاعات حرکتی می پردازد و در ساختار ذهن خود آنچه را برای حل مسائل جدید مفید تشخیص می دهد، بکار می برد و به جای اینکه به طور انفعالی تحت تاثیر حرکت قرار بگیرد، فعالانه انتخاب، توجه و چشم پوشی می کند. همچنان که هدف ها را دنبال می کند به دنبال پاسخ مناسب می گردد.

اما گاهی لازم است سطح اشتراک بین دو حرکت سنجیده شود. درنتیجه در هر موقعیت سطح اشتراک دو حرکت میزان و کیفیت حرکت را تعیین می کند. در فرایند حرکت سطح تعامل و تعبیر و تفسیر به ورزشکار توصیه می شود. مطابق چنین رفتاری حرکتی بسازد. لذا بده بستان های حرکتی از قبل تعیین شده نیستند. بنابراین مهم نیست که ورزشکاری می تواند فنی را اجرا کند، بلکه مهم این است که او چه و چگونه حرکتش را اجرا می کند. ورزشکار باید آنچنان اندیشه و تفکرش را تقویت کند که بتواند عقاید را از حقایق، سفسطه را از استدلال منطقی تشخیص دهد. مربیان باید به ورزشکاران بیاموزند که چگونه فکر کنند و چگونه یاد بگیرند. به عبارت دیگر ورزشکاران باید مربی تعلیم خود باشند.

عوامل زیادی وجود دارد که اثربخشی الگوی تعاملی را در بهبود روابط میان حرکتی نشان دهد. ورزشکارانی که روش تعاملی و مشارکتی را بکار برده اند، مزایای بیشتری برای کنترل حرکت حریف بدست آورده اند.

الگوها و روش ها در حرکت تعاملی:

الگوها و روش های تعاملی در اکثر موضوع های حرکتی کم و بیش کاربرد دارند.

الگوی حرکت تعاملی:

الگوی حرکت تعاملی به رشد حرکت و آگاهی ها و تجربه ی ورزشکار در شناخت مهارت های حرکتی بستگی دارد. دراین الگو سه وجه فعال بودن و پویایی حرکت، وحدت بین حرکت ها و تعادل در مرکز ثقل حرکت به تعامل و ارزش می رسند. این اکتشاف درونی با تحلیل و تلفیق و ترکیب صحیح کامل می شود. چنین فرایندی به زمان و فضای کافی و مناسب نیاز دارد. هرگز نمی توان حرکت را از پیش تعیین شده دانست.

در تعالی حرکت، به اوج ادراک با تجربه کردن و گسترش آگاهانه، موجب رضایت درونی می شود. سه بعد حرکت در فرایند اجرا همواره با هم در تعامل هستند. بنابراین در الگوی تعاملی، حرکت باید آنچنان سازماندهی شود که در آن فرصت ها، هر چه طبیعی تر برای تعامل فراهم گردد و تلاش فردی و گروهی برای رسیدن به خلق معانی جدید میسر شود.

در چنین الگویی، اجرا یک فرایند تعاملی بین دو ورزشکار با غوطه ور شدن در تضادها و مسائل معما گونه است. معمولا اجرا، منعکس کننده ی کثرت گرایی و بررسی آزادانه ی مسائل حرکت، درباره ی تضادهای گوناگون موجود است. در چنین رویکردی ورزشکار فردی است که قادراست از استعدادهای عقلانی خود در برخورد با مسائل حرکتی استفاده کند و همچنین باید بتواند عاقلانه مسائل مختلف را (کلی و جزئی) تحلیل و مواضع خود را تعیین کند. این موضوع بازتاب مفاهیم تعادل، اندازه ی حرکت یعنی دو ارزش اساسی مناسب در اجرای یک حرکت را فراهم کند. ایفای چنین نقشی مستلزم سه نوع شایستگی است: نخست شایستگی ارزش های شناسایی شده است.

شناخت این نوع ارزش ها، اساس و پایه ای برای قضاوت درباره ی مسأله ی حرکت است. دوم، آمادگی برخورداری از مجموعه ای مهارت ها برای تصمیم گیری، درباره ی مقابله با حرکت حریف است. سوم، شناخت و تحلیل و نقد منطقی تضادها و مشخص کردن موضوع خود در برخورد با این تضادها بر اساس معیارها و ارزش های محوری حریف می باشد. زیرا ارزش های حریف به عنوان یک چهارچوب کلی به ورزشکار در تحلیل موقعیت مناقشه کمک خواهد کرد. هنگامی که دو ارزش مهم با یکدیگر در تعارض باشند و یا
مسأله ی حرکتی مطرح شده بر ارزش های محوری حریف منطبق نباشد، فعالیت و وحدت بخشیدن، معطوف بر سازماندهی و ترکیب حرکت هایی است که در فرایند کاوش بدست می آیند. وحدت بخشیدن در حرکت ها، دانش، احساسات، نگرش ها، ارزش ها، مهارت ها، روابط فکری ورزشکاران تجلی پیدا می کند.

مراحل اجرای الگوی تعاملی:

فرایند اجرا در این الگو شامل شش مرحله می باشد:

مرحله اول: روبرو کردن حریف با یک موقعیت مسأله دار و یا متضاد یا متعارض:

موقعیت جدید می تواند با طرح یک سؤال، خواندن حرکت حریف که مبانی حرکت آن با ارزش ها است، آغاز می شود. یکی از راه های تشویق و تحریک حریف به چالش کشاندن عادت های حرکتی او که در آن تضاد و تعارض به وجود آید.

بسیاری از ورزشکاران، بیشتر وقت خود را صرف ایجاد فضایی
می کنند که در آن محتاط و انفعالی ادامه دهند و کوشش و تلاش قابل توجهی در رد یا اثبات موضوع حرکت حریف ندارند. اما واقعیت هایی چون زمان محدود، فرصت ها و موقعیت ها را یکی پس از دیگری از دست می دهد.

مرحله ی دوم: شناسایی مسأله ی حرکتی و تعارض های موجود در آن:

در این مرحله ورزشکار باید مسأله و تعارض های موجود بین
حرکت ها را شناسایی کرده، تعریف دقیق و روشنی از آنها ارائه دهد و درباره ی راه حل های مختلف آن فکر و عکس العمل نشان دهد. برای دست یابی به راه حل های متنوع باید کلیه ی راه های ممکن فکر و یا تعارضات میان ارزش های حرکتی را شناسایی کند. هیچ محدودیتی از نظر تعداد راه حل ها وجود ندارد. در این مرحله ورزشکار از قضاوت درباره ی راه حل ها و یا انتخاب موضوع خود دارای می کند. یکی از مهارت های مطلوب مربی در این مرحله این است که ورزشکار را برای پیدا کردن راه حل های غیر معمول و خلاق تشویق کند.

مرحله ی سوم: انتخاب مواضع و راه حل های ممکن:

در این مرحله ورزشکار مواضع خود را در تعیین معیار حرکتی و چگونگی اجرای آن مشخص می کند. مثلا ممکن است ورزشکار در زمینه ی ایجاد فرصت کارخاصی انجام دهد.

مرحله ی چهارم: گزینش درباره ی راه حل ها و یا موانع مطرح شده:

ورزشکاران به صورت انفعالی اجرای حرکت نمی کنند، بلکه از طریق تعامل با حرکت حریف و تجربه دست به خلق حرکتی می زنند که آن را ساخت ذهنی می نامند. این ساخت ها ورزشکاران را در سازمان دادن تجربیات و هدایت کنش ها و واکنش ها کمک می کند. فضای حرکت نیز در ایجاد تعامل بین حرکت ها مؤثر است. فضای حرکت باید به گونه ای طراحی شود که موجب تسهیل تعامل گردد. علاوه بر ساختار فیزیکی حرکت، نوع برآیند نیروها نیز در این امر بسیار مؤثر است.

مرحله ی پنجم: ارزیابی دیدگاه های مختلف حرکتی و تدوین و تنظیم نتایج: در این مرحله ورزشکار باید توانایی داوری درباره ی ارزش نتایج به دست آمده را، بر اساس معیاری مشخص، کسب کند و بیاموزد که چگونه اندیشه های حرکتی خود را نقد و بررسی کند.

در این مرحله مربیان باید مواضع و دلایل خود را روشن بیان کنند.

مرحله ی ششم: اصلاح مواضع و یا انتخاب موضع نهایی:

مربیان باید به ورزشکاران یاد دهند که ضمن نقد و بررسی عقاید حریف، در صورت روشن شدن آن عقاید، عقاید خود را اصلاح کنند و یا به انتخاب موضوع برتر بپردازند.

باید توجه داشت که واکنش مربیان، مخصوصا در مرحله ی چهارم و پنجم نباید جنبه ی ارزشیابی به معنای تأکید و یا رد داشته باشد، بلکه تنها زمینه ی به چالش کشیدن حرکت را فراهم سازد و ورزشکار را به تفکر و استدلال تشویق می کند. هدف این کار فراهم کردن فرصت ها و موقعیت هایی، برای تفکر خلاق و سازنده است. آموزش به این معنی ایجاب می کند که مربیان دلایل خود را برای ورزشکار مطرح سازند و حتی افکار و اندیشه های خود را در برابر ارزشیابی و نقد آنها قرار دهند، تا آنان نیز بر روی اندیشه های مخالف تفکر کنند.

نظام حرکتی(روابط حاکم بر حرکت) در الگوی حرکت تعاملی:

در الگوی تعاملی حرکت، عامل اساسی در فعالیت های حرکتی، حس اعتماد ورزشکار است. اصولا در این الگو ورزشکار، فردی مسئول و فعال است که سازماندهی حرکت ها را بر عهده دارد، نظر خود را بر حریف تحمیل کند. در اینجا ورزشکار با ایجاد انواع روابط حرکتی فردی و گروهی تا فعالیت های مثبت خلاق را هدایت می کند. او به عنوان تصمیم گیرنده  مسئول انعطاف پذیری خاصی دارد و دائما در صدد کشف رازهای حرکت است و می کوشد مهارت های خود را گسترش و بهبود بخشد. چرا که فضای حرکتی، سرشار از چالش و... می باشد.

موقعیت و منابع در الگوی حرکت تعاملی:

درالگوی حرکت تعاملی، مفهوم عمل متقابل بسیار حائر اهمیت است و شامل رابطه ای متقابل، پویا که دائما متعهد است، ارزش ها و
مهارت ها هدفمند انتخاب می شوند. فعالیت های حرکتی تجربه ها را می سازند و تجربه ها بیش از آنکه وسیله ای برای اهداف از پیش تعیین شده باشد، ذاتا ارزش حرکتی دارند. اهداف از تعامل شرایط ذهنی و عینی تجربه شکل می گیرد. در واقع اهداف حرکتی برخاسته از تعامل هستند و نمی تواند بدون توجه به موقعیت حرکتی حریف به وجود آیند و یا از پیش تعیین شوند.

در این الگو بر موقعیت و کیفیت حرکت حریف تأکید می شود. محیط حرکتی، خواسته یا ناخواسته، فرصت هایی را برای ورزشکار به وجود می آورد تا راه حل های کنش متقابل را فراهم کنند، تا آنها بتوانند به تجربه هایی دست بزنند و تعهدات حرکتی را بیازمایند. در چنین موقعیت هایی دانش و حقایق حرکتی از طریق مشارکت و چالش بدست می آیند. بنابراین مهارت های حرکت باید به گونه ای طراحی نشوند که:

1- تجربه ی ورزشکاران به طور فعال و مؤثر تحقق یابند

2- فرصت های مناسب را ارزیابی کنند، تا با آگاهی از معرفت کسب شده برای طراحی اهداف جدید احساس مسئولیت کنند

3- ورزشکار باید ارزش ها و مهارت های و اهداف حرکتی خود را توسعه دهد

4- هر تجربه ی حرکتی باید موجب کاوش دائمی شود، تا راه های کنش متقابل را کشف کند

عمل حرکت باید دامنه وسیعی از انتخاب ها را که شامل فرصت هایی برای تجربه کردن است، برای ورزشکار فراهم کند. محیط حرکتی باید فرصت های مناسبی را برای مشارکت مستقیم ورزشکار در تمام سطوح حرکتی فراهم سازد.

محدودیت های حرکت تعاملی:

عدم آشنایی ورزشکاران مبتدی با چگونگی اجرای این الگو، احساس عدم امنیت را برای اظهار عقاید و نگرش های خود، قدرت تصمیم گیری، تشخیص تعارض ها، تفکر منطقی، احترام به اندیشه های حریف، رابطه ی مطلوب حرکتی و قدرت تجزیه و تحلیل مسائل حرکتی را به درستی نخواهد داشت.

روش های حرکت تعاملی:

الگوی حرکت تعاملی بر اساس محتوا، هدف و امکانات به روش های مختلفی اجرا می شوند. از رایج ترین روش های الگوی تعاملی
می توان پرسش و پاسخ متقابل و رابطه های مشارکتی نام برد.

روش پرسش و پاسخ:

پرسش و پاسخ روشی است که مربی به وسیله آن، ورزشکار را به تفکر درباره ی مفهومی جدید تشویق می کند. در این روش ورزشکاران تلاش می کنند، از معلوم به مجهول حرکت کنند. یعنی معلم، ورزشکار را به تفکر وا می دارد تا آنان قدم به قدم حرکت درست را کشف کنند.

در روش پرسش و پاسخ، مربی هنگام جلب توجه ورزشکار به مطلب جدید، مستقیما به بیان مطلب نمی پردازد، بلکه با طرح سؤال های برنامه ریزی شده، فعالیت ذهنی ورزشکار را هدایت می کند تا خودشان به کشف راه حل جدید توفیق یابند. این روش برای پرورش قدرت تفکر و استدلال آنها بسیار مؤثر است اما سئوالات باید با توجه به زمینه های علمی ورزشکاران مطرح گردند. از طرف دیگر، مربی باید به ورزشکار فرصت کافی برای تفکر و تأمل و پاسخ دادن بدهد.

روش ایفای نقش:

هر ورزشکار برای ارتباط با حریف در موقعیت های مختلف، روش منحصر به خود دارد. بعضی از ورزشکاران حرکت تهاجمی دارند و برعکس بعضی دیگر ممکن است، حالت تدافعی داشته باشند.

ورزشکاران نسبت به خود نیز نگرش یکسانی ندارند، برخی خود را قوی و توانا تصور می کنند. بنابراین نگرش های افراد نسبت به خود و دیگران، بر رفتار آنها اثر گذاشته و نحوه ی تصمیم گیری آنها را در موقعیت های مختلف تعیین می کند.

به واکنشی که ورزشکاران نسبت به حریف نشان می دهند، نقش گفته می شود. در واقع نقش زنجیره ای حرکت ها،حالت ها و اعمال یک ورزشکار که به صورت یک الگوی خاص تبلور پیدا می کند. نقش یک روش خاص و همیشگی در اربتاط با حرکت حریف است.

عوامل متعددی در ایجاد و تثبیت نقش حرکت مؤثر هستند. مثلا شخصیت افرادی که فرد با آنان در تعامل است، چگونگی رفتار آنان با فرد و چگونگی درک افراد از احساسات خود نسبت به دیگران بر نگرش فرد نسبت به خود تاثیر می گذارد. قواعد اجتماعی- فرهنگی نیز تاثیر عمیقی در نقش افراد دارند و نحوه ی فکرکردن آنان، رفتار آنها را مشخص می کند. رضایت یا عدم رضایت افراد از نقش، به نوع تجربه و میزان آگاهی آنها از نقش بستگی دارد. آگاهی از مفهوم نقش در فرایند حرکت یک هدف اصلی است. مربیان باید به ورزشکاران در شناخت نقش های متفاوت و تفکر در باره ی رفتارهای خود و دیگران در قالب نقش های مختلف کمک کنند. ایجاد یک فضای تعاملی با نقش های مختلف و تجزیه و تحلیل عملکردها در نقش های مختلف اهمیت دارد. در چنین روشی ورزشکاران بازیگران نقش و در نهایت حریف تحلیل گران نقش های مختلف خواهند بود.

مفهوم روش ایفای نقش:

در روش ایفای نقش، ورزشکار خود را به جای حریف قرار می دهد و سعی می کند با حریف که نقش های متفاوتی ایفا می کند به تعامل بپردازد. علاوه بر ایفای نقش، اعمال و احساسات نقش های مختلف و اندازه گیری حرکت در تجزیه و تحلیل آنها مؤثر هستند. اصولا درگیر کردن حرکت چه آن قسمت از حرکت که نقش بازی می کند و چه آن قسمت که منفعل هستند، جزء ماهیت نقش حرکت هستند. فرایند نقش بازی کردن حرکت، وسیله ای در خدمت ورزشکاران قرار می دهد تا:

1- حرکت خود را بررسی و ارزیابی کند.

2- به نگرش ها و ارزش ها و ادراکات حرکت آگاه شوند.

3- نگرش ها و و مهارت ها و حل مسأله ی خود را گسترش دهند.

4- با روش های مختلف به حل مسأله ی حرکت بپردازد.

در روش ایفای نقش حرکت، این امکان وجود دارد که قیاس ها برای واقعیت های حرکت واقعی شناخته شود و از طریق این باز آفرینی ها، خط  مشی حرکت مشخص یا انتخاب شود.

روش ایفای نقش حرکت می تواند به ورزشکار کمک کند تا با حرکت حریف آشنا شود و در ضمن راه حل مناسب را پیدا کند. این پالایش یا تجزیه و تحلیل زمانی ارزش دارد که برای تغییر نوعی رفتار حرکتی بکار رود. اگر ورزشکار ارزش ها و نگرش های حرکتی خود را بشناسد و آنهارا با عقاید حرکتی حریف بسنجد، می تواند تا اندازه ای نظام حرکتی خود را کنترل کند. این عمل به نقش بازی هوشی معروف است. در نقش بازی هوشی، برخوردهای حرکتی و هیجانی می تواند به ورزشکار برای ارزشیابی نگرش ها و نتایج کمک کند، تا در صورت لزوم بتواند آنها را بازنگری یا بازسازی کند. اگر ورزشکاری در یافتن نقش حرکتی خود دچار مشکل شود، الگوی رفتاری با ثباتی نخواهد داشت.

مراحل اجرای ایفای نقش حرکتی:

ایفای نقش به عنوان یک روش مؤثر دراجرا، بستگی به انسجام و کیفیت روش اجرای آن دارد. وقتی اولین بار ورزشکاران سعی در اجرای حرکت دارند، درگیر ایفای نقش یا تحلیل آن نمی شوند. برای اینکه ورزشکاران در اجرای حرکت به طور فعال و مؤثر مشارکت کنند، به آمادگی جسمی نیاز دارند. تمرینات بدنی برای آمادگی ورزشکاران مبتدی بسیار مؤثر است. در اجرای این روش مراحل زیر باید با ظرافت طراحی و اجرا شود:

مرحله ی اول-  تعیین موضوع حرکتی و طرح مسأله:

به علت وجود فشارهای گوناگون بر روی حرکت، ممکن است تحلیل محتوای حرکت بسیار دشوار باشد.

مرحله ی دوم- انتخاب حرکت و تعیین نقش آن:

در این مرحله ورزشکار با طرح سؤال هایی مانند آنها شبیه چه حرکتی هستند؟ این حرکت چه کاری می خواهد انجام دهد؟ سپس ورزشکار، داوطلب بازی با حرکت حریف می شود.

مرحله ی سوم- تحلیل حرکت:

در این مرحله ورزشکار باید با زیرکی و تیزهوشی نقش هر حرکت را تحلیل و ارزیابی کند.

مرحله ی چهارم- مشاهده ی دقیق حرکت:

دراین مرحله ورزشکار باید با مشاهده ی دقیق به صورت فعال درگیر نقش حرکتی حریف شود. ورزشکار باید با ارزشیابی نقش های ایفا شده، تفسیر میزان اثربخشی و پیامدهای رفتار حرکتی را مشخص کند. ورزشکار باید بداند چه هدفی را دنبال می کند و در این راستا کدام یک از اقدامات مفید است و کدام یک مفید نیست و چه تجارب مختلفی ممکن بود به جای آن اتفاق بیفتد.

مرحله ی پنجم- اجرای حرکت:

در این مرحله ورزشکاران نقش هایی را بر عهده می گیرند و به طور واقع بینانه ای به حرکت حریف پاسخ می دهند. انتظار نمی رود که هر حرکتی بتواند یک اجرای روان و بدون اشکال باشد. این نامشخص بودن هم بخشی از واقعیت حرکت است. حرکت باید تا زمانی ادامه یابد که حرکت تقویت شود. اگر ورزشکار درک صحیحی از رویدادها و نقش های حرکتی نداشته باشد، ادامه ی حرکت ضرورتی ندارد و ورزشکار باید اجرای مجدد حرکت را فراهم سازد. هدف اجرای حرکت، نشان دادن رویدادها و نقش هایی است که در حرکت بعدی تحلیل و بررسی می شود.

مرحله ششم- تفکر و ارزشیابی حرکت:

اگر نتیجه ی حرکت و اندیشه های حریف بازخوانی و تفسیر شود، اجرا آسان تر است.

مرحله ی هفتم- اجرای مجدد حرکت:

ممکن است اجرای حرکت به هر دلیلی به تعویق بیفتد و لازم باشد تفسیر جدیدی از نقش حرکت ارائه شود و تصمیم جدید گرفته شود این فعالیت ها و بحث ها و اجرا به طور متناوب انجام می شوند. اجرای مجدد به این علت است که همه ی عوامل دوباره بررسی شده، عواملی که باعث تغییر رفتار حرکت ممکن است لازم باشد، پیش بینی شوند.

مرحله ی هشتم- ارزشیابی مجرد:

در این مرحله ورزشکار به دلیل پذیرش یا رد حرکت توسط حریف، از خودش می پرسد چه پایانی ممکن است اتفاق بیفتد. ورزشکار سعی
می کند به راه حل هایی مبتنی بر واقعیت دست یابد.

مرحله ی نهم- دسته بندی تجربه ها و بکارگیری آنها:

هرگز نباید انتظار داشت که حرکت های بکار رفته به نتیجه مطلوب دست یابند. در هر حال ورزشکار باید تلاش کند، حرکت را به گونه ای هدایت کند تا رویکردهای مختلف حرکتی حریف توأمان بررسی شوند و پیامد های مختلف آن هم زمان مورد بررسی قرار بگیرند. هر اندازه سازماندهی حرکت مناسب تر باشد، نتیجه ی بدست آمده جامع تر خواهد بود و ورزشکار به اجرای حرکت واقعی تر نزدیکتر خواهد بود.

نقش مربی در فرایند اجرای روش ایفای نقش حرکت:

در این روش، مربی مسئول هدایت ورزشکار در دو مرحله می باشد. هر چند که محتوای اجرای حرکت ها را در بیشتر موارد به ورزشکار می سپارد.

روش اجرای همگانی:

روش اجرای همگانی، حرکتی است سنجیده منظم درباره ی موضوعی خاص که مورد علاقه ی هر دو ورزشکار است. در این روش، معمولا یکی از ورزشکاران موضوع یا مسأله ی خاصی را اجرا می کند و حریف مقابل درباره ی آن به اندیشه، تفکر و اظهار نظر می پردازد. در اینجا هر دو ورزشکار در فعالیت های حرکتی، فعالانه شرکت می کنند و هر یک مسئولیت خاصی را بر عهده می گیرند. آنها در ضمن تداخل، از اندیشه ها و نگرش های خود با دلایل متکی بر حقایق، از مسائل و اصول حرکتی خود دفاع می کنند. در اجرای صحیح حرکت گروهی، ورزشکاران باید توانایی سازماندهی عقاید و دیدگاه های حرکتی خود -  ارزیابی نظرهای مختلف را در ضمن اجرا داشته باشند.

روش اجرای گروهی، در مورد حرکت و محتوای آن که دارای ویژگی های زیر می باشد:

1- مورد علاقه ی مشترک هر دو ورزشکار باشد

2- ورزشکاران درباره ی آن اطلاعات لازم را داشته باشند

3- درباره ی آن بتوان نظرهای مختلف و متفاوت اظهار داشت

درباره ی اینکه چه چیزهایی مهم و کدام با ارزش تر هستند و چگونه سازماندهی شده با یکدیگر توافق دارند. برعکس، در زمینه ی عبور از حرکت حریف چه توافقی وجود ندارد یا توافق کمتری وجود دارد.
می توان نظرهای مختلف درباره ی آنها اظهار داشت. برای اجرای حرکت گروهی مناسب هستند.

علاوه بر موارد فوق، در اجرای حرکت همگانی توجه به شخصیت ورزشکار از اهمیت خاصی برخوردار است. اجرای مطلوب حرکت همگانی، تا اندازه ی زیادی بستگی به شخصیت ورزشکار و میزان انعطاف پذیری او دارد. بعضی از ورزشکاران بردبار نیستند و توانایی نظم بخشیدن و سازماندهی حرکت ها را ندارند. آنها در انجام حرکت گروهی به صورت منطقی پیش نمی روند و با توجه به اینکه حرکت خود را خوب سازماندهی نمی کنند، ناراحت و آشفته می شوند.

روش اجرای گروهی به ورزشکاری تیزهوش نیاز دارد که در صورت لزوم مواقعی که حرکت به بیراهه می رود، توانایی کنترل و هدایت آن را داشته باشد. ورزشکاری که در اجرای حرکت از روش حرکت گروهی استفاده می کند، باید قدرت سازگاری وتصمیم گیری داشته باشد. در روش حرکت گروهی، هر ورزشکار این امکان را دارد که حریف رابه سمت نگرش های خود بکشاند. بنابراین ورزشکار باید بتواند حرکت را کنترل کند. متأسفانه بسیاری از ورزشکاران با روش حرکت گروهی چندان سازگاری ندارند. برای اجرای روش حرکت گروهی به هیچ وجه درست عمل نمی کنند.

علاوه بر انتقال افکار و تبادل اندیدشه برای رسیدن به اهداف ذیل
می توان از روش حرکت گروهی استفاده کرد:

1- ایجاد علاقه در زمینه ی مشترک بین هر دو ورزشکار

2- ایجاد حرکت انتقادی بین دو حرکت و پرورش آن

3- ایجاد توانایی و غلبه بر حرکت حریف

4- تقویت نقاطی از حرکت که باعث ضعف حرکت حریف شود

5- بالابردن توانایی و مدیریت و رهبری هر دو حرکت

6- تقویت قدرت تحلیل حرکت

7- تقویت قدرت تجزیه و تحلیل و تصمیم گیری

8- کسب اطلاعات حرکتی و حل مسأله ی حرکتی

9- ایجاد رابطه ی مطلوب بین حرکت ها

مراحل اجرای روش حرکت گروهی:

در اجرای مطلوب روش حرکت گروهی، رعایت مراحل زیر لازم و ضروری است:

مرحله ی اول- آمادگی و برنامه ریزی:

در این مرحله ورزشکار قبل از شروع حرکت، اجرای حرکت نیازمند برنامه ریزی و طراحی است، اما شکل برنامه ریزی در این روش با روش های دیگر متفاوت است. او باید نیازهای حرکتی خود را مرحله به مرحله و طبق تمایلات و نقش های پیش بینی نشده ی حرکت حریف اجرا کند. ورزشکار باید پس از انتخاب و تعیین هدف، چگونگی انتخاب موضوع، فراهم کردن زمینه های مشترک و نحوه ی آرایش و ساخت ارتباط گروهی حرکت را پیش بینی کند. اگر روش اجرای گروهی به طریق غیر عملی اجرا شود، از نظر معیارها و اثبات موازین و فرضیات و ارتباط حقایق حرکت فاقد ارزش خواهد بود.

1- انتخاب موضوع حرکتی:

موضوع حرکتی و ارتباط آنها با سایر اجزاء دیگر حرکت در قالب و چهارچوب خاص اجرا شود. اما راه های انتخاب و تدوین حرکت متفاوتند. حرکت گروهی ابعاد و ویژگی های خاصی دارد که در هر نوبت اجرا می تواند متفاوت بودن راه بکارگیری آن شناخته شود. موضوعات حرکتی معمولا دو دسته اند:

دسته اول: موضوعاتی که مورد توافق هر دو ورزشکار هستند.

دسته دوم: موضوعاتی که توافق سطح بالایی در مورد آنها وجود ندارد.

در چنین موضوعاتی به هیچ وجه نباید انتظار نتیجه ی ثابت داشت. این دسته از موضوعات باید بتواند:

الف- در ورزشکار، انگیزه ی فعالیت ایجاد می کند

ب- میزان نقش پذیری و پذیرش منطقی را در ورزشکار نشان می دهد

پ- این نوع حرکت ها میزان استدلال منطقی ورزشکار را نشان
می دهد

ت- ایجاد حرکت مطلوب یا نامطلوب را در جهت پاسخ گویی صحیح نشان می دهد

ث- در نهایت منجر به حل مسأله ی حرکت می شود 

2- فراهم کردن زمینه های مشترک حرکتی:

قبل از شروع حرکت لازم است سطح اطلاعات هر دو طرف در زمینه ی مورد مناغشه بررسی شود. چنین زمینه ی مشترکی معمولا شکل اطلاعات حرکتی و روش درک و فهم اجرای هر دو حرکت مشخص می شود. آنها باید درک کنند که چگونه و با چه روشی حرکت حریف را مختل کنند.

3- تعیین نحوه ی آرایش شبکه ای حرکت:

ترتیب قرار گرفتن و اجرای حرکت گروهی در نوع ارتباط مؤثر است. در این آرایش، همبستگی مثبت و منفی بین اجزاء و میزان دخالت حرکت ها نسبت به یکدیگر، تحت تأثیر نحوه ی آرایش شبکه ی ارتباطی است.

آرایش شبکه ای حرکت، معمولا به دو صورت متمرکز و غیر متمرکز صورت می گیرد. در شبکه ی ارتباطی متمرکز، معمولا یک جزء حرکت محور متقابل گروه حرکتی مؤثرتر است. اما در شبکه ی ارتباطی غیر متمرکز، همه ی اجزاء حرکت، فرصت و امکان مساوی ارتباطی دارند. همچنین برای سرعت و انسجام بخشیدن به فرایند حرکت می توان از شبکه ی ارتباطی تلفیقی و یا ترکیبی استفاده کرد.

4- انتخاب حرکت ها وتعیین نقش آنها:

معمولا اجزاء یک گروه حرکتی، برای رعایت نظم و ترتیب و به طور کلی به منظور سازمان دادن و اداره ی حرکت، یک جزء باید به عنوان رهبر گروه حرکتی در نظر گرفته شود. قاعدتا باید این جزء فعالانه در حرکت مشارکت کند و مسئولیت قبول نماید. معمولا اجزاء دیگر حرکت باید موافق یا مخالف، پیشنهادهای حرکتی حریف عمل کنند و نقش  خاصی را بر عهده بگیرند.

اگر موضوع حرکتی نیاز به اطلاعات فنی و تخصص داشته باشد ،
می توان از مربی در بحث مشورتی استفاده کرد. چنین فردی می تواند اطلاعات لازم را به ورزشکار بدهد و یا اظهار نظر تخصصی کند. مربی به عنوان ناظر یا ارزیاب، جریان حرکت را از بیرون مشاهده کرده و نظرهای خود را در مورد چگونگی اجرای حرکت عرضه می نماید.

مرحله ی دوم- روش اجرای حرکت گروهی:

مهمترین مسأله در اجرای حرکت گروهی، مشخص کردن وظایف اجزاء شرکت کننده در حرکت است. لازم است حرکت ها با کیفیت مطلوب اجرا شود. تنها در مواقع زیر می تواند به منظور هدایت حرکت در آن مداخله کند:

1- در صورت انحراف از موضوع اصلی حرکت.

2- ایجاد تغییرات در صورت مکث یا سکوت در حرکت.

3- در صورت مشاهده ی یک حرکت منطقی که چندان مشخص نیست، که ممکن است موجب انحراف حرکت شود.

4- با دقت جریان حرکت را بررسی و کنترل کند.

ورزشکاران حتی الامکان باید دیدگاه های یکدیگر را تجزیه و تحلیل و ارزیابی کنند. هر کدام از آنها باید بپذیرند که یکی وظیفه ی طرح سؤال حرکتی است و دیگری پاسخ دهنده به ترکیبات حرکتی است.

روش حرکت مشارکتی:

ورزشکاران با مشاهده و تقلید از رفتار حرکتی دیگران یاد می گیرند و در جریان مشاهده و تقلید کشف می کنند که چگونه به طور هدفمند حرکت کنند. آنها در خلال تمرین ها یاد می گیرند که چگونه فکر کنند و چه انجام دهند. با افزایش تجربه توانایی های آنها افزایش می یابد. آنها با این اندیشه که تجربه بیشترین فرایند را در یادگیری دارد، به شرطی که همراه با تجزیه و تحلیل منظم و منطقی باشد.

راهبردهای رویکرد مشارکتی مؤثر، ورزشکاران را در اینکه چگونه فکر کنند و چگونه دانش خود را ارزشیابی کنند، کمک می نماید. در این رویکرد هر ورزشکاری که انتقاد و بینش بیشتری نسبت به وضع موجود داشته باشد، موفق تر است.

روش مشارکتی نوعی از فعالیت حرکتی است که ویژگی های خاص خود را دارد. دو عامل مهم و تأثیرگذار در تمام روش های مشارکتی وجود دارند که عبارتند از: ساخت مشوق مشارکتی (طعمه ی حرکتی) و ساخت وظیفه ی مشارکتی (حرکت انتقالی). منظور از ساخت مشوق مشارکتی این است که ورزشکاران به صورت مشارکتی فعالیت
می کنند و در دریافت پاداش به هم وابسته اند. یعنی هر دو ورزشکار در موفقیت های کسب شده شریک هستند. ساخت وظیفه ی مشارکتی موقعیت هایی هستند که در آن هر ورزشکار سعی می کند با انجام حرکتی خاص، کوشش های خود را به منظور دستیابی به اهداف حرکتی خود هماهنگ و همسان سازد. بنابراین روش مشارکتی روشی است که در آن:

1- ورزشکاران سعی می کنند به منظور تسلط و مهار محتوای حرکتی؛ موقعیت های جدیدی ایجاد کنند.

2- هر دو ورزشکار تلاش می کند، موقعیت حرکت خود را بالا، متوسط و پایین رتبه بندی کند.

3- نظام حرکتی گروه مدار جای خود را به نظام فرد مدار می دهد.

وظایف مربیان در فرایند حرکت باید افزایش کارایی حرکتی ورزشکاران و کنترل فرصت های جدید باشد. روش مشارکتی باعث می شود که ورزشکاران در خلال تعامل و همکاری با حرکت حریف، تجارب خود را سازماندهی کنند و اندیشه های منطقی و مهارت های سطح بالای حرکتی را افزایش دهند. به عبارت دیگر به جای اینکه مربیان بر محتوای حرکتی حریف کار کنند، با همکاری و همیاری و تحلیل مشارکتی، همواره دو هدف عمده را دنبال می کنند:

1- بهبود درک و فهم موضوعات حرکتی حریف

2- افزایش مهارت در تعامل با حرکت حریف

در چنین فرایندی از ورزشکاران انتظار می رود که مهارت های شناختی خود را تقویت کنند. با این کارتفکر قابل انعطاف و پیشرفت بهتر دارند. اما وجه مشترک همه ی آنها پیشرفت حرکت بر اساس کمک و مساعدت حرکت ها به یکدیگر است.

رویکردهای مختلف حرکت مشارکتی:

هر رویکرد مشارکتی روش های متفاوتی دارد. اما هر کدام از
روش های قابل اجرا از نظر ساختار و نوع وظیفه ای که انجام
می دهند، تفاوت دارند. در بعضی از رویکردها به صورت گروهی وظایف خود را انجام می دهند و در رویکردهای دیگر ممکن است وظایف بین اجزاء حرکت به گونه ای خاص تقسیم شوند و گاهی یک عضو کاری مستقل انجام می دهد و یا از دیگری کمک می گیرد. اما وجه مشترک همه ی آنها پیشرفت حرکت بر اساس کمک و مساعدت به یکدیگر است.

1- تقسیم نیروهای حرکت در اجزاء مختلف:

به طور کلی اجزاء هر حرکت شامل قوی، متوسط وضعیف است. علاوه بر این توانایی ترکیب اجزاء نقش قابل توجهی دارد. سایه ی همین همکاری، مساعدت و مشارکت است که عملکردهای حرکتی مثبت افزایش می یابد. چنانچه اجزاء حرکت نتوانند به خوبی با یکدیگر تعامل کنند، گروه موفقی نخواهند بود.

2- چگونی ایجاد فرصت:

شناخت گروهی حرکت و ایجاد فرصت مناسب برای دستیابی به موفقیت، اعضاء هر گروه حرکتی و کارکردهای مثبت و منفی آن بررسی می شود. به بیان دیگرمیانگین کلی حرکت نقش کل گروه حرکت مشخص می کند.

3- استقلال حرکت:

هر ورزشکار بر اساس توانایی خود، تلاش می کند به تدریج حرکت خود را بر حریف تحمیل کند. در اینجا حرکت گام به گام پیش می رود و در صورت لزوم اجزاء حرکت یکدیگر را یاری می نمایند تا وظیفه اش را تحمیل کند.

4- فعالیت های تکمیلی حرکت:

 در این رویکرد هر ورزشکار قسمت ویژه ای را انجام می دهد و به سایر قسمت های حرکت توجه ی ویژه ای ندارد. معمولا حریف سعی می کند با میانگین نتایج و ارزشیابی اعضاء و مقیاس آنها با یکدیگر پیشرفت حرکت امکان پذیر کند. در همین بده بستان های حرکتی ، حرکت به تدریج تکمیل می شود.

ساختار و ویژگی های خاص روش مشارکتی حرکت:

تفاوت اساسی بین روش مشارکتی حرکت با سایر گروه های حرکتی را می توان در عامل انگیزه جستجو کرد. انگیزه ی اجرا در راهبردهای مشارکتی نسبت به سایر راهبردهای حرکتی دیگر اهمیت دارد. چنین انگیزه ای از سه ویژگی مهم نشأت گرفته است.

1- اهداف گروهی:

اهداف گروهی بر اساس موفقیت در وظایف کارکردهای حرکتی تعریف می شود. در این رویکرد هر جزء حرکت بر اساس سطوح مختلف پیشرفت حرکتی مورد شناسایی قرار می گیرد. ورزشکاران در موقعیت روش مشارکتی، همچون سایر موقعیت های حرکتی، برای تسلط بر محتوای حرکتی حریف، سخت تلاش می کنند. اما این تلاش سخت، به منظور کسب امتیاز فردی صورت نمی گیرد، بلکه هدفش کسب ارتقاء حرکت و موفقیت گروهی حرکتی است. همچنین در
فعالیت های گروهی حرکت همه ی اجزای حرکت با علاقه و رغبت وادار به فعالیت می شوند. علاوه بر این حرکت گروهی به دلیل حمایت متقابل و ایجاد تعامل با یکدیگر، خود انگیزه ای برای ایجاد روباط جدید فراهم می کند.

تجربه نشان داده است که در گروه های حرکتی، اجزای قوی تر، موفقیت خود را با اجزای دیگر شریک می شوند. این کار برای ارتقاء پیشرفت حرکتی مفید است. این اصل که پیوند و وحدت گروهی، بهتر از تک روی است، بهتر خود را نشان می دهد.

2- مسئولیت های فردی حرکت:

مسئولیت های فردی حرکت بستگی به میزان تلاش در فرایند کل حرکت و تسلط هر ورزشکار بر محتوای حرکت دارد. اعضای حرکت به صورت مشارکتی به یکدیگر کمک می کنند. اما به صورت ویژه و به طور مستقل و جدا از هم برای ارائه ی مهارت های خود مورد ارزیابی قرار می گیرند. اما امتیاز فردی هر یک از اعضای حرکت، موفقیت گروه را مشخص می کند. زیرا بر اساس میانگین نیرو و جهت هر یک از اعضاء شناخت عمومی گروه حرکتی قابل پیش بینی است. مسئولیت های فردی هر عضو حرکتی، سبب می شود تا عدم تسلط یک عضو موجب شکست حرکت نشود. یک چنین ارزشیابی سبب خواهد شد که اغلب یک یا دو عضو قوی برای بیمه کردن حرکت به تلاش واقعی وادار شوند.

3- آزمون های استاندارد حرکتی:

فرصت های حرکتی برای موفقیت، به منظور رسیدن به سطح بالای حرکت نیازمند شناختن ناهنجاری های حرکتی به سبب پیشرفت اعضای حرکت نسبت به یکدیگر قابل توجه است. بنابراین موفقیت در هر موقعیتی پایه و اساس ارتقاء عملکرد حرکت را تعیین می کند. شاید استفاده از یک حرکت میانجی بتواند مساعدت و مشارکت با سایر اجزای حرکت را ارتقاء دهد.

در اکثر موقعیت ها و رویکردهای حرکتی، موفقیت تنها محدود و منحصر به یک اجرای خاص نیست. بلکه آن گروهی که بالاترین درصد موفقیت را نسبت به سایر گروه ها کسب کند، گروه ممتاز است. زیرا موفقیت به معنای غنی سازی و ارتقاء سطح مهارت ورزشکار، نسبت به پیش آمدهای حرکتی است. به هر حال موفقیت گروهی حرکت می طلبد تا اعضای گروه حرکتی همه ی نیروی خود را برای رسیدن به حداکثر پیشرفت تجهیز کنند.

یکی از کارکردهای مؤثر مشارکتی حرکت این است که ورزشکاران با هر میزان توانایی که دارا هستند. تعامل و چالش را تجربه می کنند و به سوی پیشرفت حرکت مطلوب گام بر می دارند. علاوه بر این، تعامل بر فعالیت های حرکتی می تواند موجب رشد و تحول تفکر انتقادی و افزایش عملکرد حرکت شود.

مراحل اجرای روش مشارکتی حرکت:

مربیان سازه های حرکت و اسراری که در اجرای مؤثر آن نقش حیاتی دارند، در قلمرو موضوعات مختلف آموزش می دهند. ماهیت اساسی فنون در چهارچوبی خاص و با یک روش استاندارد می باشد. اما اجرای صحیح زمانی سودمند است که:

1- مربیان ساختار (سازه) حرکت که ورزشکاران دانش یا مهارت کنترل آن را ندارند را کنترل کنند.

2- احساسات حریف را برانگیزند و او را وادار به فعالیتی خاص کنند.

3- محتوای حرکت، ماهیتا متناسب با زمان حرکت حریف تعیین
می شود. مراحل اجرای روش مشارکتی در چهار مرحله انجام
می شود:

1- شناخت محتوای حرکت:

در این مرحله ورزشکار، محتوای حرکت حریف را شناسایی و
زمینه ی مرور اجمالی حرکت را در ذهن پرورش می دهد. این مرور اجمالی شامل ساختار کل حرکت و فرایندهای دانستن است. این بررسی اجمالی باید قبل از اتمام حرکت اتفاق بیفتد.

مشاهده ی تعارض ها و مغایرت ها می تواند ماهیت تفاوت ها و گستردگی حرکت را روشن کند. این کار نظام کلی حرکت را غنی تر و فرصت های حمایتی را فراهم می سازد.

مربیان باید بدانند که درک و فهم حرکت، استفاده از راهبردهای مشارکتی و اثربخشی حرکت را بیشتر می کند. اگر ارائه ی حرکت، آشفته (درهم برهم) یا سطحی باشد و یا حرکت به صورت ناقص انجام شود و تعامل معنا دار در استفاده از حرکت حریف بدون اندیشه صورت پذیرد، نمی توان به اثربخشی روش حرکت اعتماد کرد.

به هر حال، روش مشارکتی باید بستری را فراهم کند تا ورزشکاران فرصت های درگیری و تعامل سازمان یافته ای را به نمایش بگذارند.

در این مرحله ورزشکار محتوای حرکتی را ارائه می دهد تا به راهبردهایی دست یابد تا اثربخشی حرکت بالقوه را فراهم سازد. ورزشکار زمانیکه یاد می گیرد که فرصت مطلوب اجرا داشته باشد. نحوه ی ارائه یا کنترل حرکت را توضیح دهد و یا به نمایش بگذارد. همچنین در تجزیه و تحلیل حرکت، مفهوم تازه ای ارائه دهد.

در طراحی موقعیت های جدید، جایی که ورزشکار مسائل و راه حل های جدید را کشف می کند، می تواند وظایفی که موضوع حرکت را به طور مؤثر معرفی کند، تعیین نماید.

اجرا در روش مشارکتی، ارائه ی یک روش ایده آل نیست، تنها روشی است که ورزشکاران یکدیگر را در آفرینش محتوای جدید، کمک می کنند.

همواره یک ورزشکار نقش ارائه دهنده یا معرفی کننده ی محتوای جدید و حریف مقابل نقش منتقد یا مساعدت کننده در فرایند حرکت را بازی می کند.

2- اجرای مهارت ها در حرکت های نامتجانس:

دو عامل مهم ساختار وظیفه ای و نامتجانس بودن، محتوای اثر بخش بودن حرکت را فراهم می کند. ساختار وظیفه ای، راهکارهای علمی حرکت است. در اینجا اعضای حرکت به طور وابسته و فعال درگیر هستند و راه حل های خود را نشان می دهند و دریافت های خود را درباره ی ماهیت حرکت و ارتباطش با یکدیگر را با هم مبادله می کنند. آنها بازخوردی درباره ی اجرای حرکت فراهم می کنند و راه حل های اصلاحی به یکدیگر ارائه می دهند.

دومین عامل استفاده از حرکتی نامتجانس است. حرکت های اثربخش و مفید، نمونه های کوچکی از کل یک حرکت وسیع هستند. هر حرکت از دو بخش مثبت و منفی و با سه رویکرد پایین، متوسط و بالا تشکیل
می شود. در اینجا حرکت نامتجانس با قصدی خاص، حرکت را دنبال می کند. بر این اساس اجرای حرکت جدید تلاش بیشتری از خود نشان می دهد.

3- ارزشیابی حرکت حریف:

در این مرحله، بدون شناخت حرکت حریف، تسلط بر کل حرکت
امکان پذیر نیست. در حالی که مسئولیت بر کل ساختار حرکت به تدریج تکمیل می شود. اشتباه در یک قسمت از حرکت، می تواند وظایف را مغشوش کند. تصمیم ورزشکار درباره ی زمان آغاز حرکت و نحوه ی محاسبه ی حرکت و تعبیر و تفسیر پیشرفت حرکت، خدمات اصلاحی را می طلبد.

4- بازشناسی حرکت:

در بسیاری از روش های مشارکتی، موفقیت حرکت به دلیل سهمی بودن اجزای درگیر و تأثیر آنها در کل حرکت است. در اینجا ورزشکار به جای رقابت با حرکات به مشارکت با آنها
می پردازد. معمولا ورزشکارانی که فعالیت های مشارکتی را تجربه می کنند، نسبت به ورزشکاران دیگر زودتر و بهتر به بازسازی و اصلاح نگرش های حرکتش می پردازد.

به طور کلی محاسن روش مشارکتی را می توان در سه سطح کلی به شرح زیر بررسی کرد:

1- چگونگی پیشرفت حرکت:

هدف اجرای مشارکتی حرکت، ارتقاء عملکرد حرکت می باشد. اعتقاد بر این است که ساختار انگیزشی حرکت در روش مشارکتی، کیفیت حرکت را بالاتر می برد.

2- ارتقاء روابط حرکتی:

دومین اثر مهم روش مشارکتی، گسترش روابط حرکت، فراتر از اجرا می باشد. روش مشارکتی فرصتی را برای ارتقاء مهارت ورزشکار فراهم می سازد. ورزشکار از طریق روش مشارکتی یاد می گیرد با قسمتی از حرکت حریف همراه شود و از آن سود بگیرد.

3- مهارت های حل مسأله ی مشارکتی:

یکی از نتایج مهم روش مشارکتی این است که ورزشکار مهارت های مشارکت و همکاری را می آموزد. زیرا در بسیاری از موارد
فعالیت های حرکتی با یکدیگر وابسته هستند. اما بزرگ ترین محدودیت این روش مشکل رهبری و هدایت آن است. این روش اگر خوب سازماندهی و هدایت نشود، اهداف مورد نظر تحقق نخواهد یافت.

روش بدیهه پردازی:

مهمترین اصل در روش بدیهه پردازی استفاده از قیاس ها می باشد. بدیهه پردازی به ما فرصت ابتکار می دهد تا به پدیده های حرکتی از منظر تازه تری نگاه کنیم و توسعه بخشیم. بدیه پردازی به ما کمک
می کند تا راه های جدید مسائل حرکت را کشف کنیم و خود را از محدودیت ها برهانیم.

اساس و پایه ی بدیهه پردازی بر چهار نگرش، استوار است:

1- خلاقیت در فعالیت های حرکتی دارای اهمیت است

2- جریان خلاقیت به هیچ وجه تک بعدی نیست، بلکه متعدد هستند

3- اصل خلاقیت پیوند بین علم و هنر می باشد

4- سطح خلاقیت به سطح آگاهی ورزشکار بستگی دارد

برای تمرین روش بدیهه پردازی از سه نوع قیاس استفاده می شود:

قیاس شخصی:

در قیاس شخصی ورزشکاران خود را به جای حریف قرار می دهند. سپس ورزشکار از خود می پرسد، درچنین موقعیتی چه باید کرد؟ در قیاس شخصی ورزشکار خود را در جای حریف قرار می دهد. در این مرحله چهار سطح درگیری همدلانه به وجود می آیند:

1- در سطح نخست، ورزشکار مجموعه ای از روابط حرکت را بررسی می کند.

2- در سطح دوم، ورزشکار سعی می کند همانند حریف رفتار کند.

3- در سطح سوم، ورزشکار در مشکل حرکتی حریف سهیم می شود. مثلا وقتی حریف به مشکل حرکتی برخورد، از خودش می پرسد اگر جای او بودم چه کاری انجام می دادم.

4- در سطح چهارم، ورزشکار حرکت حریف را استثمار می کند. یعنی به جای حریف تصمیم می گیرد که حرکت حریف را به چند قسمت تقسیم کند و به چه سمت و سویی هدایت کند.

قیاس مستقیم:

قیاس مستقیم، مقایسه ی ساده ی دو حرکت یا دو مفهوم حرکتی است. در این مرحله ورزشکار با پس و پیش کردن جاهای حرکت، شرایط یک موضوع حرکتی را تغییر می دهد و با جابجا کردن اجزای حرکت مفهوم حرکت را تغییر می دهد. در این مقایسه لزوما نباید همه ی جهات یکسان باشند.

تعارض فشرده:

تعارض فشرده بازتاب توانایی های ورزشکار در به هم پیوستن چهارچوب دو داوری ذهنی در ارتباط با یک حرکت کل پدید می آید.

مراحل اجرای روش بدیهه پرد ازی:

دو شیوه ی مشخص در اجرای روش بدیه پردازی وجود دارد. در زیر مراحل اجرای دو شیوه بررسی می شود:

شیوه ی اول، نگاه به حرکت در پرتو بینش تازه:

در این شیوه با استفاده از قیاس ها، مقایسه انجام می شود. هدف از اجرای این شیوه ایجاد درکی جد ید از مسائل حرکتی است. نقش مربی در فرایند آموزش مواظبت از تحلیل های ناپخته ورزشکاران است. این شیوه شش مرحله دارد:

مرحله ی اول، توصیف مرحله ی جدید:

در این مرحله مربی، ورزشکار را با ابعاد مختلف حرکت آشنا می کند. پس از بیان قیاس های مختلف، مربی از ورزشکار می خواهد، نزدیکترین و بهترین راه حل را تعیین کند.

مرحله ی سوم، قیاس شخصی:

در این مرحله مربی از ورزشکار می خواهد با قیاسی که پیدا کرده است. درگیری خردمندانه ای ایجاد کند.

مرحله ی چهارم، تعارض فشرده:

ورزشکار با استفاده از توصیف های بدست آمده، چند حرکت پیشنهاد می کند.

مرحله پنجم، قیاس مستقیم:

در این مرحله ورزشکار به جای بکارگیری از چند  حرکت پیشنهادی، یکی از آنها را بنا به دلایل خاصی انتخاب و اجرا می کند.

مرحله ی ششم، بررسی مجدد حرکت:

در این مرحله مربی، ورزشکار را به مسأله ی نخست بر می گرداند، تا با تجربه ی بدست آمده راه حل جد ید تری ارائه دهد.

شیوه ی دوم، معنی دار ساختن حرکت های نامفهوم:

در این شیوه، تلاش بر این است که ویژگی های حرکت های نا آشنا تحلیل شوند، تا شیوه ای آشنا برای مقابله آن تعریف شود. مراحل اجرای این شیوه به شرح زیر است:

مرحله اول: شناخت اطلاعات برای موضوعات جدید.

مرحل دوم: ارائه ی پیشنهاد حرکتی.

مرحله سوم: قیاس شخصی. (ارتباط  موضوعی)

مرحله چهارم: مقایسه ی دو موضوع با یکدیگر.

مرحله پنجم: استفاده از مهارت های حریف.

مرحله ششم و هفتم: تحلیل نگرش های قیاس ها با بررسی تحلیل حرکت حریف.

تفاوت های عمده ی دو شیوه ی ذکر شده در استفاده ی آنها از قیاس ها می باشد. ورزشکاران در شیوه ی اول با تخیل از محدودیت های منطقی می گذرند. اما در شیوه دوم، ورزشکار سعی می کند دو ایده و یا دو محتوا و یا دو موضوع حرکتی را به هم ربط دهد، تا رابطه ها را مشخص کند.

فصل 7

حرکت مسأله محور

حرکت مسأله محور یکی از رویکردهای جدید در فرایند فعالیت های حرکتی می باشد. در این رویکرد ورزشکار سعی می کند، موقعیت جدید را تحلیل و با تفکر و تجسس، روش های مقاله با آن را کشف کند.

تعریف و تحلیل حرکت مسأله محور:

حرکت مسأله محور در حقیقت نوعی آمادگی ذهنی و مواجه با مسائل و کوشش برای فهم و حل مسائل حرکتی می باشد. در حرکت مسأله محور ورزشکار با بهره گیری از تجارب و دانسته های پیشین خود، درباره ی رویدادهای حرکتی می اندیشد تا با تلاش خود راه حلی برای آن پیدا کند تا مشکلی که با آن مواجه شده است به نحو قابل قبولی حل شود. مربی باید ورزشکار را در موقعیتی قرار دهد تا او بتواند مسائل خود را از راه پژوهش و کاوش به مدد شواهد موجود بررسی کند
و شخصا آنها را حل کند. آنها باید ضمن رسیدن به هدف از روش
دانش اندوزی و جمع آوری اطلاعات نیز آگاه شوند. به عبارت دیگر، علاوه بر دستیابی به حقایق حرکتی، نگرش و روش حرکت جدید را نیز بیاموزند.

در این رویکرد محتوای حرکت از پیش تعیین نمی شود و در فرایند تمرین انگیزه های بیرونی و انگیزه های درونی بررسی می شود.

در این نوع تمرین مقررات خشک بر رخدادهای حرکتی حاکم نیست و یک ارتباط دو جانبه صورت می گیرد. ورزشکار با اشتیاق و علاقه با همیاری حرکت ها با یکدیگر، برای مسأله حرکتی تلاش می کند. در اینجا نقش مربی مشاور و راهنماست. در این رویکرد، چگونگی ارتباط حرکت ها، در پیشرفت و تأثیر گذاری هر کدام به یکدیگر اهمیت فراوانی دارند. آنها در ارتباط متقابل حرکت ها، باورهای حرکتی خود را بازنگری، اصلاح و نوسازی می کنند.

مراحل و اجرای حرکت مسأله محور:

در اینجا ورزشکار با مسأله ای روبرو می شود، درباره ی آن می اندیشد و بر اساس دانسته های خود فرضیه هایی ارائه می دهد،
فرضیه ها را می آزماید و داده های به دست آمده را تجزیه و تحلیل می کند و نتیجه گیری می کند. مراحل اجرای حرکت مسأله محور عبارتند از:

الف- فرایند طرح مسأله:

در این مرحله ورزشکار یا در یک موقعیت مبهم و نا معین قرار می گیرد و با سؤالی روبرو می شود. ورزشکار باید بتواند هوشمندانه مسأله موجود را شناسایی کرده، تعریف مشخص از آن ارائه دهد. انتخاب مسأله ی مناسب برای شروع حرکت، یکی از مهمترین مراحل حرکت می باشد. باید قبل از طرح مسأله، تا حد امکان، خصوصیاتی از نظر ویژگی های حرکت، شرایط و علایق حریف را بررسی کند. مسلما آنچه به عنوان مسأله ی حرکت مطرح می شود، ممکن است همیشه به یک شکل انجام نشود. مسأله ی حرکت باید به نحوی تنظیم و ارائه شود که یافتن راه حل ورزشکار را به نتیجه ی لازم برساند.

ب- جمع آوری اطلاعات:

ورزشکار پس از مواجه با مسأله، شناسایی و تعریف آن، روابط میان اطلاعات موجود را درک می کند. هر چه منابع اطلاعات جمع آوری شده کامل تر و طبقه بندی آن دقیق تر صورت گیرد، ورزشکار را در رسیدن به راه حل بهتر کمک می کند.

پ- ساختن فرضیه:

سومین مرحله از مراحل اجرای حرکت، پیش بینی راه حل های احتمالی برای حل مسأله بر اساس نگرش و شناخت ورزشکار و اطلاعات و شواهدی که در اختیار دارد، تشکیل می شود. در بسیاری از موارد، فرضیه های حرکت به تدریج شکل می گیرد. به هر حال ورزشکار برای ساختن فرضیه ها ناگزیر است به تفکر بپردازد. ورزشکار با در نظر گرفتن چندین راه حل ممکن، نتایج  هر یک از آنها را تصور می کند. بدیهی است که در هیچ یک از آنها اخذ نتیجه قطعی نیست.

ت- آزمایش فرضیه:

فرضیه، حدسی است که بر اساس اطلاعات پیشین و شواهد موجود، در ذهن ورزشکار شکل می گیرد. فرضیه ها راه حل نهایی محسوب
نمی شوند. برای قبول یا رد فرضیه ها باید آنها را بیازماییم. برای آزمایش فرضیه، ورزشکار باید اطاعات و شواهد به دست آمده را تحلیل کند. به عبارت دیگر، آزمایش فرضیه فعالیتی است آگاهانه که در آن اطلاعات جمع آوری شده تحلیل، ترکیب و ارزشیابی می شوند.

ث- نتیجه گیری:

فرایند حرکت مسأله محور باید به نتیجه منتهی شود. اساس این رویکرد آن است که ورزشکار مشکلی را که با آن مواجه می شود به نحوی قابل قبول حل کند و مفاهیم تازه ای یاد بگیرد.

هنگام نتیجه گیری توجه به چند نکته ضروری به نظر می رسد:

1- ورزشکار باید تشخیص دهد که شواهد به دست آمده تا چه اندازه آنها را یاری خواهد کرد.

2- ورزشکار باید بداند که یافته های علمی مطلق و قطعی نیستند. چه بسا با بدست آوردن اطلاعات جدیدتر به نتایج دیگری برسد.

3- ورزشکار باید پیش بینی کند که نتیجه ی بدست آمده تا چه حد قابل قبول است.

الگوها و روش های حرکت مسأله محور:

در چنین الگویی ورزشکار در فرایند حرکت نقش فعال دارد و بیشتر حرکتی را اجرا می کند که بر نیازهایش منطبق باشد.

الگوی کاوشگری:

ورزشکار، برای درک بهتر محتوای حرکت لازم است به صورت فعال تجربه های خود را درباره ی حرکت، طوری تنظیم کند که پاسخگوی ساخت شناختی پایدار حرکت و رسیدن به راه حل منطقی باشد.

الگوی کاوشگری ورزشکار را در موقعیتی قرار می دهد که وی مسائل خود را از طریق اندیشه به مدد شواهد موجود بیازماید و شخصا از آنها نتیجه گیری کند. این روش سبب می شود که ورزشکار به طور مستقل، اما با روشی منظم به کاوش بپردازد و به دنبال چرایی حوادث حرکتی باشد. ورزشکار یاد می گیرد که حرکت را به صورت منطقی دنبال کند و به جریان بیندازد. همچنین از راهبردهای صحیح حرکتی و عقلانی استفاده کند. ورزشکار می تواند در روند طبیعی حرکت از بُعد بازسازی یا ترمیمی و یا کنار گذاشتن قسمتی از حرکت استفاده می شود. ورزشکار درمی یابد که پاسخ های حرکتی مسائل دائمی نیستند و می توانند در فرایند کاوش و حرکت، همیشه کامل تر و مجرب تر عمل کنند. ورزشکار یاد می گیرد که یافته ها و اندیشه های دیگران را درک کند و از راهبردهای عقلانی استفاده کند. بنابراین الگوی کاوشگری زمانی تحقق می یابد که:

1- موقعیت فراهم شده، سبب کنجکاوی آنان شود

2- ورزشکار بتواند از تجربه های آشنا و آموخته شده به تحلیل موقعیت بپردازد

3- تجربه های حرکتی جدید را به تجربه های گذشته بیفزاید

4- با پرسش و پاسخ صحیح، تفکر خود را غنی و پر بار سازد

5- موقتی بودن ادراکات حرکتی را باور کند و به ارزیابی یافته های جدید بپردازد

حس کنجکاوی:

ورزشکاران از یک حس کنجکاوی و میل به کشف حیطه های حرکتی برخودارند. ورزشکار با حس کنجکاوی فراوان و اشتیاق وافر، دست به تلاش فکری می زند و سعی در اجرای حرکت دارد. اما با کمال تأسف بعد از ورود به باشگاه ورزشی، پس از چند ماه، حس کنجکاوی اش فروکش می کند. ورزشکار به سرعت می آموزد که از پرسش و پاسخ صرف نظر کند و در عضو به دنبال پرسش و پاسخی باشد که مربی به آنها علاقه نشان می دهد. چنین رویکردی نه ورزشکار را به یادگیری علاقمند می کند و نه آنها را برای خلق، کشف، نظم دادن، آزمایش و بسط اندیشه انگیزه ایجاد می کند. بلکه موجب رکود فکری آنان می شود. زیرا ورزشکار از طریق فعالیت و کنش متقابل به خلق حرکت می پردازد. یعنی با مسائلی برخورد می کند که در ساختار فکری موجودش نمی گنجد. این تناقضات باعث ایجاد حالت (عدم تعادل) در حرکت او می شود و این عدم تعادل موجب تفکر و فعالیت او می شود.

لازم است ورزشکار به جای اینکه صرفا دریافت کنندگان انفعالی دانش و معلومات باشد، مسائل و مشکلات حرکتی خود را تنظیم کند و با کشف آزمون حرکتی به سوی حل مسائل حرکتی گام بردارد. اصولا پیشرفت و تحول حرکت در سایه ی چنین روندی صورت می گیرد.

یافته های حرکتی را به طور کلی می توان به دو بخش مهم یعنی معرفت حرکتی و فرایند حرکتی تقسیم کرد. معرفت حرکتی به مجموعه ای از اطلاعات و یافته های منظم منسجمی مانند حقایق، مفاهیم، اصول، قواعد، نظریه ها و مفاهیم کلی، اطلاق می شود. فرایند حرکت نیز از دو قسمت روش علمی و نگرش علمی مربوط به آن تشکیل
می شود. روش علمی شامل فنون، مهارت ها و شیوه های بررسی و در کل فعالیت هایی که از آنها استفاده می شود. از این شیوه ها و مهارت ها می توان به فرضیه سازی، پیش بینی، طراحی حرکت، تجزیه و تحلیل یافته ها و نظایر آن اشاره کرد. نگرش حرکت توجه به اصل تغییر پذیری در حرکت و انعطاف پذیری ورزشکار در برخورد با حقایق حرکتی و نقش مهمی که هر یک از اجزای حرکت ایفا می کنند.

درک و فهم فرایند حرکت ممکن نیست، مگر اینکه ورزشکار روش فکری و نگرش علمی را کسب و درک کرده باشد. آموزش مستقیم فن حداقل دو اثر مخرب بر اندیشه ی ورزشکار خواهد داشت. نخست اینکه، این نوع انتقال اطلاعات سبب می شود که ورزشکار تصور کند مفاهیم و حقایق حرکتی همواره قطعی و تغییر ناپذیرند. در حالی که چنین نیست. چرا که این تحولات و دگرگونی ها در حرکت دائما در حال تغییر، تحول و تکمیل هستند. ثانیا، آموزش مستقیم فنون، فرصتی را برای ورزشکار جهت بررسی های حرکتی فراهم نمی کند. اغلب ورزشکاران مهارت اندکی در زمینه ی راهبردهای حل مسأله و تفکر تحلیلی از خود نشان می دهند. تحقیقات نشان می دهد که عملکرد مورد انتظار در سطح (ساختن نظریه، تجزیه و تحلیل و حل مسأله) به مقدار ناچیزی در ورزشکاران پرورش می یابد.

ساختار الگوی کاوشگری:

الگوی کاوشگری اصولا یک الگوی حریف محور است و
موقعیت های فراهم شده برای اجرا باید موقعیتی باشد که در آن طبق الگوی حرکت حریف تشکیل شود. کنش و واکنش ورزشکار مشارکتی و دقیق بوده و هر نوع حرکت بر اساس حرکت حریف صورت
می گیرد. اساسا الگوی کاوشگری از اطلاعات جمع آوری شده، نشأت گرفته است. یعنی در این الگو ورزشکار همانند یک پژوهشگر
مسأله ی حرکت را بررسی کرده، اطلاعات را تنظیم و طبقه بندی می کند و بر اساس آنها فرضیه سازی می کند. سپس فرضیه های خود را
می آزماید و در نهایت نتیجه گیری می کند و از نتایج بدست آمده برای تجزیه و تحلیل سایر رویدادهای مشابه استفاده می کند.

در الگوی کاوشگری، مربی نقش راهنما را در فرایند حرکت بازی
می کند. او به جای انتقال مستقیم اطلاعات و واقعیت های حرکت، روش کسب اطلاعات را به ورزشکار می آموزد و با تمرکز بر رویدادهای معین مسأله یا طرح سؤال ها، حرکت کاوشگرانه استمرار می یابد. ورزشکار در این ارتباط متقابل نگرش ها، ارزش ها، مهارت ها و دانش های جدید را می آزماید و اشتباهات خود را بازسازی
می کند. هر ورزشکار سعی می کند فرایند کاوشگری را خود کنترل کند.

مراحل اجرای الگوی کاوشگری:

انگیزه ی کاوشگری به طور طبیعتی در تمام ورزشکاران وجود دارد. اگر ورزشکار با یک موقعیت ناهمگون و مبهم روبرو شود، درباره ی آن به کاوش خواهد پرداخت. به رغم اینکه همه ی فعالیت ها به هم وابسته هستند و مکمل یکدیگرند، کوتاهی و اشتباه در اجرا، منجر به از دست رفتن فرصت ها و به زحمت افتادن ورزشکار می شود. روش اجرای الگوی کاوشگری دارای شش مرحله است:

مرحل اول: درگیر شدن ورزشکار با یک موقعیت مسأله دار

در این مرحله ورزشکار موقعیت مسأله دار را کاوش می کند. در اینجا انتخاب یک موقعیت مناسب برای شروع، یکی از مهمترین مراحل شروع کار به شمار می رود.

مرحله ی دوم: جمع آوری اطلاعات

در این مرحله ورزشکار، پس از تمرکز بر روی موقعیت حرکتی، باید در صدد شناختن حوادث و شرایط موجود باشد.

مرحله ی سوم: فرضیه سازی

در این مرحله ورزشکار، پس از شناخت حقایق حرکت، فرضیه هایی را که به ذهن می رسد، مورد کاوشگری قرار می دهد. با این کار ورزشکار، سؤال های خود را درباره ی روابط میان متغییرهای درونی حرکت، موقعیت یابی می کند.

منظور از فرضیه سازی، پیش بینی راه حل های احتمالی است.
فرضیه ها معمولا بر اساس نگرش و شناخت پیشین ورزشکار و داده های موجود شکل می گیرند. ورزشکار برای ساختن فرضیه ها ناگزیر به تفکر هستند. ورزشکار با در نظر گرفتن چندین راه حل مختلف، برای ادامه فعالیت نتایج هر یک از فرضیه ها را در عالم تخیل تجزیه و تحلیل می کند. بدیهی است که در ارائه ی هر کدام از آنها نتیجه قطعی نیست.

مرحله ی چهارم: آزمایش و خطا

برای قبول یا رد فرضیه ها باید آن را بیازمایید. در واقع اجرای فرضیه روش های متفاوتی دارد. بر اساس روابط بین حرکت های موجود، ذهن ورزشکار برای رسیدن به یک استنباط کلی آماده می شود. هر چقدر اطلاعات کامل تر باشد، احتمال اشتباه کمتر خواهد بود. اگر ورزشکار با مجزا کردن متغییرها، روابط موجود میان هر متغییر مستقل و متغییرهای وابسته را کشف کند و بتواند متغییرهای نامربوط را حذف کند، نتیجه ی قابل قبول تری خواهد گرفت.

در این مرحله ورزشکاران عناصر حرکتی جدید را به درون موقعیت وارد می کنند تا مشاهده کنند که آن رویداد می تواند به طریق دیگری رُخ دهد. یکی از نقش های ورزشکار جلوگیری از شتاب زدگی است.

مرحله پنجم: سازماندهی نتایج آزمایش شده

در این مرحله ورزشکار پاسخ های حرکتی خود را سازماندهی می کند و توضیح روشنی درباره ی نتایج ارائه می دهد. در اینجا ورزشکار باید بتواند توضیحاتی ارائه دهد.

مرحله ششم: نتیجه گیری

در این مرحله ورزشکار، مؤثرترین انگاره های کاوشگری خود را به یک فرایند آگاهانه تبدیل می کند.

هنگام نتیجه گیری توجه چند نکته ضروری است:

1- ورزشکار باید تشخیص دهد که شواهد موجود تا چه اندازه، درستی یا نادرستی فرضیه ها را یاری خواهد کرد

2- ورزشکار باید یافته ها و تجربه های خود را ارتقاء دهد

3- ورزشکار باید پیش بینی کند که حرکت اجرا شده تا چه اندازه قابل قبول خواهد بود. اگر اجرای الگوی کاوشگری با موفقیت انجام گیرد، شناخت بهتری از حرکت خواهید داشت. ممکن است ورزشکار در حین اجرا، مراحل حرکت را به طور منظم انجام ندهد. یا اینکه فرضیه ی درست را عجولانه اجرا کند. اگر ورزشکار با انعطاف پذیری و ظرافت لازم، جریان حرکت را اجرا کند، اجرای حرکت تقویت می شود.

روش حرکت در الگوی کاوشگری:

برای تمرین و تقویت الگوی کاوشگری روش های متعددی در فرایند حرکت وجود دارد.

مهمترین روش ها عبارتند از:

روش حرکت دوگانه:

این روش، گامی برای شناسایی حرکت هر دو ورزشکار است که با توجه به هدف های معینی، از طرف ورزشکار و حریف مقابل تنظیم می شود. اجرای این روش، مستلزم توجه به نکات مختلفی است که ورزشکار و حریف تا حدودی آن را رعایت می کنند. اولین مسأله ای که باید به آن توجه کرد، میزان ارزش، ظرفیت و کیفیت حرکت هاست. اگر انتظار داشته باشید که از هر حرکت نتایج خوبی حاصل شود، باید قبل از اجرا به طراحی بپردازید تا در کسب هدف های حرکتی
مطمئن تر باشید. اگر چه حرکت ها به هر دلیل با یکدیگر پیوند داده
می شوند، اما شاید گردش این حرکت ها بین هم به چند ثانیه هم طول نمی کشد.

گردش حرکت را از نظر برنامه ریزی می توان به سه مرحله تقسیم کرد:

الف- فعالیت های قبل از حرکت:

برای بالا بردن کیفیت حرکت و جلوگیری از بعضی موانع احتمالی باید در این مرحله به نکاتی توجه کنید:

1- موضوع گردش حرکت باید قبلا طراحی شود

2- هدف گردش حرکت دقیقا مشخص شود

3- قبل از شروع حرکت، سرعت و نیروی مورد نیاز بررسی شود

4- موضوع همکاری ها بین دو حرکت بررسی شود

5- سؤال هایی که ورزشکار در حین گردش حرکت باید مورد توجه قرار دهد

6- وظایف هر یک از اجزای حرکت، نسبت به جمع آوری اطلاعات معین شود

7- طرز رفتار حرکت حریف معین و مشخص شود

ب- فعالیت های ضمن گردش حرکت:

هنگام اجرای حرکت، ورزشکار باید نوع برخورد حریف و
فعالیت های آن را زیر نظر داشته باشد و هدایت کند. ورزشکار باید برای مناطقی از حرکت حریف برنامه هایی در نظر داشته باشد. همچنین جریان حرکت را به گونه ای هدایت کند تا هر چه بیشتر شرکت فعالانه داشته باشد. البته باید توجه داشت که اجرای همه ی فعالیت ها طبق برنامه ی پیش بینی شده بسیار مشکل است و عوامل متعدد و مختلفی وجود دارد که روال طبیعی حرکت را به هم می زند. به همین دلیل در همه حال انعطاف پذیری در اجرای برنامه را نباید از نظر دور داشت. ممکن است سؤال جدیدی به نظر ورزشکار برسد که قبلا در مورد آنها فکر نکرده است. در این صورت زمان نیز برای پاسخ گویی به این سئوالات باید در نظر گرفته شود.

پ- فعالیت های پس از گردش حرکت:

معمولا در فعالیت های پس از گردش حرکت، ورزشکار اطلاعات حرکتی خود را طبقه بندی و تثبیت می کند. تفکر خلاقانه به آنچه اتفاق افتاده است به ورزشکار کمک می کند تا نتایج گردش حرکت خود را به عنوادن تجربه ی شخصی، روشن سازد و تقویت کند.

روش آزمایشی:

در این روش مستقیما حرکتی اجرا نمی شود، بلکه ورزشکار به دنبال موقعیت و شرایطی است تا جواب مسأله ی حرکتی را کشف کند و پاسخ دهد. به عبارت دیگر روش آزمایشی فعالیتی است که در جریان مسابقه در برخورد با حرکت حریف و با توجه به تجربه ی هر ورزشکار به کار گرفته می شود. این روش می تواند برای ارضای حس کنجکاوی و تقویت نیروی اکتشاف و پرورش تفکر انتقادی در ورزشکار اعتماد به نفس و رضایت خاطر ایجاد کند. روش آزمایشی می تواند فعالیت های حرکتی را برای ورزشکاران جذاب نماید و در نتیجه کمتر آنها را خسته و بی انگیزه کند. نقش مربی در این روش، نظارت بر کار ورزشکاران و هدایت آنهاست. در اجرای آزمایشی حرکت، به دلیل بی تجربه بودن ورزشکاران، ممکن است نتیجه مورد نظر به انجام نرسد. به همین دلیل توصیه می شود که پیش از آزمایش، نکات زیر رعایت شود:

1- قبل از اجرای حرکت، جریان حرکت بررسی شود

2- قبل از آزمایش، برای اطمینان گرفتن از نتیجه، حرکت به صورت تمرینی انجام شود

3- برای جلوگیری از انحراف حرکت، تمرینات لازم بکار رود

قبل از شروع حرکت، ورزشکار باید برای هر چه بهتر کردن روش حرکت، نکات زیر را رعایت کند:

1- ابتدا ورزشکار حرکت را گروه بندی کند

2- مراحل فعالیت و وظایف هر گروه حرکتی را مشخص کند

3- روش صحیح اجرای حرکت را بررسی کند

4- نکات ایمنی لازم را بر حسب نیاز هر گروه تقسیم کند

5- ورزشکار بعد از اتمام حرکت، گزارش کتبی تهیه کند. این
گزارش ها باید مستقیما حاصل شواهد باشد و از روی نتایج آزمایش شده نوشته شود

6- در صورت عدم کنترل حرکت، ممکن است حرکت به صورت غلط اجرا شود و این روش غلط در رفتار ورزشکار تثبیت شود

روش اکتشافی:

این روش معطوف به موقعیتی خاص است که در آن ورزشکار در یک موقعیت محدود، روابط بین پدیده های حرکتی را کشف و اندیشه ی جدیدی را تولید می کند. در روش اکتشافی موقعیتی فراهم می شود که با تفحص، دستکاری حرکت و به چالش کشیدن حرکت ها، روابط
پدیده های حرکتی به مفهوم و موضوع جدیدی دست می یابند. طبق این نظریه ورزشکار به جایی می رسد که از خود می پرسد، چگونه می توان حرکتی را بهتر اجرا کرد نه اینکه صرفا حرکتی را اجرا کرد. به اعتقاد دیگر نباید ورزشکار در برابر دانسته هایش قرار بگیرد، بلکه باید ورزشکار با مسأله ی حرکتی روبه رو شود تا خود به کشف روابط امور و راه حل آنها بپردازد. زیرا اگر مربی پاسخ را مستقیما در اختیار ورزشکار قرار دهد، آنها را به مربی متکی کرده است. این امر سبب می شود تا ورزشکار از خود تفکری ارائه ندهد. در تبیین این نظریه، چهار عامل مهم نقش اساسی دارند:

1- تأکید بر فرایند حرکت:

کسب معرفت حرکتی به معنی تجربه های بدست آمده در اجرای یک فرایند حرکتی است. از این رو ورزشکار برای کشف حرکت، درگیر یک جریان استثماری می شود. در این فرایند مهم نیست ورزشکار چه انجام می دهد، بلکه مهم این است که چگونه انجام می دهد. در واقع نگرش و بینش ورزشکاران بینش از معلومات آنها اهمیت دارد.

2- تأکید بر ساختار حرکت:

رضایت خاطر از یادگیری، تأکید بر ساختار حرکت دارد. اساسا ساختار حرکت، چهار نکته ی اساسی را مطرح می کند:

الف- شناخت ساختار موضوعی حرکت حریف و درک فهم آن

ب- درک ساختار حرکت به ورزشکار کمک می کند تا دانش مقدماتی و دانش پیشرفته فن را بیاموزد

پ- هر چقدر جزئیات حرکت سازمان یافته و پیچیده تر شوند، بهتر و آسان تر اجرا می شوند

ت- فهم اندیشه ی حرکت در رابطه اجزاء با کل موجب سهولت در بکارگیری می شود

تأکید بر اهمیت شهود حسی:

علاوه بر جریان ساخت حرکت، برای ارتقاع سطح بینش حرکت، اهمیت شهود حسی تأکید می شود. درک وضعیت حرکت باید آنچنان باشد که ورزشکار با یک نگاه ژرف، موضوع و روابط عناصر موجود در آن را بفهمد. به هر حال تفکر شهود حسی، بر خلاف تفکر تخیلی ماهیتا با گام های تعریف شده ای پیش نمی رود. معمولا تفکر شهودی به کل موضوع حرکت بستگی دارد. این کار به ورزشکار این امکان را فراهم می کند که بتواند ناگهان از موضوعی به موضوع دیگر بپردازد، گام ها را نادیده بگیرد، (میانبر حرکتی) و یا راه های میانبر را به نحوی انتخاب کند که به روش ترکیبی جدید دست یابد.

4- اهمیت انگیزه ی درونی:

ورزشکار با فعالیت صحیح، موجب تقویت حرکت و رضایت خاطر درونی وی شود. زیرا پاداش های بیرونی بسیار مؤثرتر از پاداش های درونی هستند. از این رو آموزش فن که منجر به حفظ کردن محض باشد، هرگز نمی تواند مؤثرتر باشد. این نوع آموزش مبتنی بر درک روابط حرکت نیست. ورزشکار می تواند به جای حفظ کردن
مجموعه ای از حرکت ها، اصول را فرا بگیرند و آنها را در اجرای حرکت بکار بگیرد. برای بازاندیشی حرکت سه شیوه پیشنهاد می شود:

1- موضوع حرکت را عوض کند

2- یافته ها و معلومات قبلی را زیر سؤال ببرید

3- در تمرین ها به خودتان اجازه دهید که اشتباه کنید. سپس از خودتان بپرسید که چرا چنین شده است. ورزشکار باید بدون ترس از تمسخر دیگران اظهار نظر کند و در ضمن بحث و تبادل نظریه ها به اشتباهات خود پی ببرد. به نظر می رسد که بازاندیشی نیاز به بحث آزاد دارد و بینش انتقادی انگیزه ی بیشتری با توانایی های فردی خواهد داشت.

مراحل اجرای روش اکتشافی:

روش اکتشافی، به شیوه ی کشف یا خلاقیت و نوآوری حریف بستگی دارد. به همین دلیل نمی توان برای روش حرکت اکتشافی همانند سایر روش ها مراحل دقیقا منظمی را پیش بینی کرد.

روش اکتشافی سه حالت دارد:

ابتدا مربی، اصول و راه حل مسأله را در فرایند حرکت به ورزشکار ارائه می دهد. به چنین آموزشی، آموزش توضیحی گفته می شود. در روش توضیحی هیچ کشف مستقلی از ورزشکار خواسته نمی شود. تنها وظیفه ی ورزشکار این است که مفاهیم ارائه شده را درک کند و به حافظه بسپارد. اما روش اکتشافی کاملا در مقابل روش توضیحی قرار دارد و هیچگونه توضیح یا هدایتی از طرف مربی ارائه نمی دهد.

در مرحله دوم، مربی اصولی را که برای حل مسأله ی حرکت به کار می رود، ارائه می دهد. اما راه حل مسأله را ارئه نمی دهد و هر کجا ورزشکار نیاز داشته باشد، آنها را یاری می دهد.

در حالت سوم، مربی ممکن است موقعیتی مبهم را تعلیم دهد و راه حل های اکتشافی را بررسی کند.

در فرایند اجرای سطوح حرکت، مربی چهار وظیفه ی عمده برعهده دارد:

1- مربی با ارائه ی موضوع و زاویه ی خاص، نحوه ی ارائه ی حرکت را بازگو می کند

2- تفکر را در همان سطح حرکت بسط و گسترش می دهد

3- اندیشه را در سطح قابل قبول اجرا می کند

4- تفکر حریف را طبق الگوی حرکتش، کنترل می کند

طبق این الگو ورزشکار اطلاعات را طبقه بندی، تعبیر و تفسیر و نتایج را پیش بینی می کند.

مراحل روش حرکت اکتشافی را به شرح زیر مطرح کنید:

مرحله ی اول: اکتشاف یک موقعیت معما برانگیز

منظور از موقعیت معما برانگیز یا مشکل آفرین، موقعیتی است که برقراری تعادل بین اعضای یک گروه حرکتی وجود ندارد و سرانجام از طریق استقرار صحیح تعادل برقرار می شود.

وقتی حرکت در حالت تعادل قرار می گیرد، فشار نیروهای وارده بر تک تک اعضاء با توجه به نقطه ی اتکاء حرکت سنجیده می شود.

البته ورزشکار برای تعادل در یک موقعیت معما برانگیز باید سطح اطلاعات حرکتی خود را در نظر داشته باشد و از حرکت های پیش پا افتاده و موقعیت های نسبتا پیچیده و غیر قابل حل اجتناب کند. بنابراین ورزشکار قبل از شروع حرکت این موقعیت ها را طراحی و کنترل می کند و در شروع حرکت به خودش بگوید که از اجرای چنین حرکتی چه انتظاراتی دارد و او چه فعالیت هایی باید انجام دهند. بنابراین نباید تصور کند که چون روش اکتشافی از طریق تفکر و بینش و تعامل با محیط انجام می گیرد، پس نیازمند طراحی نیست. برعکس اگر
اندازه ی طراحی اولیه دقیق تر باشد، عمل اکتشاف بهتر صورت خواهد گرفت.

مرحله دوم: شناخت موقعیت های مسأله آفرین

در این مرحله از طریق روش اکتشافی، ورزشکار موقعیت مسأله آفرین را بررسی می کند. بهتر است ورزشکار این کار را به صورتی انجام دهد تا توجه حریف را جلب نکند و موجب برانگیختن حریف نشود .

گاهی ممکن است با روش آزمایش و خطا عمل کند و احتمال شکست وجود دارد. اما ورزشکار حرفه ای با تفکر رابطه ی اجزای حرکت را کشف می کند و از طریق درک روابط راه حل را درمی یابد.

مرحله سوم: تحلیل اطلاعات حرکتی، تفکر و کشف روابط

پس از اکتشاف موقعیت معما برانگیز، ورزشکار با تجسس و جمع آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها، دست به کشف روابط خواهد زد. در این مرحله ورزشکار باید تمام راه حل های پیشنهادی را بررسی کند و با فکر و اندیشه به تبادل با حریف بپردازد. برای ورزشکار
پاسخ های صحیح و غلط ارزش یکسانی دارد. اما او باید با پرسش سؤال های متوالی سبب شود که عقاید و اندیشه های خود را با دلایل موجه انجام دهد.

مرحله چهارم: بازاندیشی و تحلیل فرایند حرکت

در این مرحله ورزشکار با انجام فعالیت هایی به تجزیه و تحلیل فرایند فکری حرکتی حریف می پردازد. برای چنین منظوری ورزشکار
می تواند حرکت را بازاندیشی کند و مراحل حل معما و تفکر خود را در فرایند اکتشاف حرکت مرور کند. مثلا می تواند از خود بپرسد چه زمانی باید چه حرکتی را انجام دهد. چرا حریف بعضی از قسمت های حرکت را پذیرفت و بعضی قسمت های دیگر را نپذیرفت؟ چه حرکتی سبب تغییر بهتر حرکت می شود؟ آیا در جریان حرکت افکار حریف تغییر می کند؟ چه چیزی سبب این تغییرات شد؟ ورزشکار باید تلاش کند بازخورد مثبت یا منفی حریف را شناسایی کند و حرکت خود را از درون تقویت کند. این امر سبب می شود که در آینده فعال تر و با تجربه تر عمل کند.

در این مرحله ورزشکار به جای اینکه رفتار حرکتی خود را کنترل کند، باید بتواند رفتار حرکتی حریف را کنترل کند و با ایجاد رفتارهای پیش بینی شده، موقعیت مطلوب را به وجود آورد تا بتواند کاربرد آموخته هایش را در یک مسابقه ی واقعی بیازماید. در چنین نگرشی هر ورزشکار طبق استعداد و توانایی های خود (استاندارد خاص) مسائل را کشف، کنترل و پیش می برد. شرایط باید به گونه ای باشد تا ورزشکار بتواند عقاید حرکتی خود را آزادانه انجام دهد و در مورد راه حال های مختلف بیندیشد و به سازماندهی مفاهیم ذهنی خود بپردازد تا به این وسیله نیروی تفکر خود را تقویت کند. گاهی باید وانمود کند خودش نیز موضوع را نمی داند.

در روش اکتشافی باید میزان آمادگی ورزشکار و تفاوت های جسمی و فکری هر ورزشکار مورد توجه قرار بگیرد. ورزشکار از طریق اکتشاف می آموزد و احتمالا احساس کفایت بیشتری پیدا می کند.

یادگیری اکتشافی انگیزه ی درونی ورزشکار را برای فعالیت های دیگر بیشتر می کند و موجب استقلال و خود برانگیختگی حرکت
می شود. همچنین این شیوه به ورزشکار می آموزد که در زمینه های مختلف حرکت تفکر کند و کارکردهای مختلف را تقویت کند و آنها را به موقع به کار ببندد. ورزشکار باید مسائل حرکتی را با یک نظم منطقی به حافظه بسپارد . در این صورت فراموشی  به حداقل
می رسد. اما نباید فراموش کند که رفتار حرکتی هر ورزشکار به بینش فرهنگی و تربیتی او نیز بستگی دارد.

روش واحد محوری:

روش واحد محوری شامل فعالیت هایی است که با توجه به یک قسمت ازکل حرکت انجام می شود. در اینجا اطلاعات و مهارت های گوناگون بسیج می شوند و با توجه به فعالیت روی یک سلسله مسائل پیوسته و ارتباط آنها با مسائل دیگر تلاش می شود. اما گاهی اوقات به جای اینکه توجه اصلی به موضوع اصلی معطوف شود به انگیزه ی درونی او
و نتیجه گیری از فعالیت او معطوف می شود.

در روش واحد محور، تنظیم منطق موضوع قابل توجه نیست، بلکه هدف ورزشکار و رغبت و فعالیت او برای رسیدن به هدف اهمیت دارد.

روش واحد موضوع محور:

در این روش، موضوعات مورد علاقه به صورت واحدهای کوچک بررسی می شوند. در این روش ارتباط موضوعات و حرکت های عمودی و افقی به صورت هم زمان بررسی می شوند.

ویژگی های روش واحد موضوع محور:

1- هدف: بررسی یک سلسله موضوعات حرکتی مرتبط به هم با توجه به تجربه ها.

2- تجربه ی حرکتی: انواع حرکت های متنوع با توجه به کارکردهای خاص.

3- تنظیم حرکت ها: ارتباط آگاهانه ی موضوعات افقی و عمودی

4- طراحی حرکت: طرح ریزی آگاهانه حرکت با توجه به نقش آنها.

5- نظریه پردازی: اجرای متکی بر پیش بینی و سرانجامی که از قبل تعیین شده است.

6- انگیزه ی درونی: ارزش گذاری و تقویت حرکت با توجه به عامل پاداش.

7- نظم و ترتیب: انضباط درونی و بیرونی حرکت.

8- ارزشیابی: بررسی حرکت با توجه به تجارب گذشته و طبقه بندی آنها.

9- پیوند حرکت ها: توجه به موضوعات به هم پیوسته و نقش آنها با یکدیگر.

10- ارزش گذاری: حرکت با ثبات تر و پایدارتر اجرا شود.

11- اقناع حرکت: قانع کردن حریف به پذیرش حرکت.

روش واحد تجربه محور:

در این روش، ارتباط موضوع و فعالیت های افقی و عمودی و مرکز ثقل حرکت در نظر گرفته می شود. همکاری و مشارکت حرکت ها با یکدیگر از اهمیت خاصی برخوردار است. بنابراین در هر واحد تجربه محور، در تمام مراحل حرکت باید همکاری لازم انجام شود.

ویژگی های روش واحد تجربه محور:

1- هدف: هدف این روش حل مسأله بر اساس تمایلات و تجارب گذشته است.

2- انواع تجارب حرکتی: کسب تجارب متفاوت مربوط به هدف.

3- تنظیم تجارب حرکتی: سازماندهی به صورت افقی و عمودی.

4- طرح ریزی حرکت: همکاری مدام و مستمر بین حرکت ها.

5- یادگیری حین اجرا: درک معماهای حرکتی در حل مسأله ی حرکت.

6- انگیزه: شناخت علایق حرکتی حریف با توجه به تجارب لذت بخش.

7- انضباط: انضباط حرکیت حریف یا خودتان، هر کدام به صورت مجزا بررسی شود.

8- ارزیابی: سنجش دائمی کلیه ی هدف ها در کل مسیر حرکت.

9- انگیزه محور: محور حرکت، شناخت میل و اراده ی حریف، نه تنظیم منطقی از طرف ورزشکار.

10-  میل و اراده: شناخت میل و اراده حریف. ورزشکار باید نقش سرپرست و ناظر فعالیت های حریف را داشته باشد. بالاخره ورزشکار باید اداره ی حرکت را  برعهده بگیرد.

11- رابطه ی مناسب: ایجاد رابطه ی مناسب بین حرکت ورزشکار و حرکت حریف. با این کار جرأت ورزشکار در اظهار نظر تقویت می شود.

12- یادگیری عمیق و پایدار: با این کار رغبت ورزشکار و اعتماد به نفس او تقویت می شود.

13- ایجاد فرصت: با این کار وقت زیاد تلف نمی شود.

ارزیابی نتایج فعالیت های حرکتی:

در فرایند حرکت، ورزشکاران فعالیت های مختلفی انجام می دهند و رُخدادهای مختلفی را تجربه می کنند. اگر فعالیت های آموزش مشخص نباشد. موقعیت ایجاد شده مطلوب خواهد بود یا نه  و آیا ورزشکار با کسب تجارب گذشته به هدف های حرکتی خود می رسد یا نه؟ برای رسیدن به نتیجه ای مطلوب تر ارزیابی مستمر از فرایند حرکت ضروری به نظر می رسد. نحوه ی ارزشیابی ها باید بر اساس نوع هدف، شرایط و فعالیت های انجام شده تعیین شود. اما در بسیاری از نظام های آموزشی مربیان نحوه ی نمره دهی به حرکت را زور بازو و قلدر مأبانه بودن ورزشکار را ملاک ارزش گذاری قرار می دهند. تمام تلاش خود را برای موفقیت در زور بازوی ورزشکار خود می دانند. مربی با انجام دادن تمرین های بی معنا و طاقت فرسا، سعی در جبران رسیدن به هدف می داند و به ورزشکار خود می گوید اگر بیشتر زور زده بودی، حتما می بردی و یا اگر سریع تر عکس العمل نشان داده بودی، پیروز می شد.

متأسفانه مربیان هیچگاه توفیق یا عیوب فعالیت های حرکتی ورزشکار خود را در میزان آمادگی ذهنی او جستجو نمی کنند. آنها فقط شکست یا موفقیت را می بینند و علت شکست ورزشکار را در خودشان نمی بینند و همه ی تقصیرات را گردن ورزشکار می اندازند.

فصل 11

ارزیابی پیشرفت حرکتی

اگر باور داشته باشید که منظور از اجرای فعالیت های حرکتی، ایجاد تغییرات مطلوب در برابر سنجش و تحلیل رفتار حرکت حریف است. در نهایت بهترین شاخص تحلیل کیفیت فعالیت های حرکتی حریف خواهد بود. برای قضاوت درباره ی میزان تغییر رفتارهای حرکتی، استفاده از  اطلاعات دقیق و تحلیل آنها خواهد بود. با این کار نتایج بدست آمده، اعتبار بیشتری خواهد داشت.

ارزشیابی پیشرفت حرکت یکی از مراحل مهم فرایند حرکت است. بدون ارزشیابی دقیق اصلاح و تقویت رُخدادهای حرکتی و تصمیم گیری برای فعالیت های بعدی امکان پذیر نخواهد بود. اگر چه ورزشکاران با سنجش و اندازه گیری رفتارهای حرکتی حریف آشنا می شوند. اما این کار سبب می شود که حریف هم دست به تحلیل حرکت شما بزند.

مفهوم اندازه گیری و ارزشیابی حرکت:

اگر یکی از ویژگی های حرکتی حریف را تحلیل و بررسی کنید. یعنی میزان تغییر رفتار حرکتی او را در فرایند حرکت بسنجید و نتایج را مرور کنید، در واقع عمل اندازه گیری انجام داده اید. اکنون درباره ی آن قضاوت (داوری) کنید.

با توجه به مباحث گذشته می توان نتیجه گرفت که ارزشیابی حرکت عبارت است از، مرور فرایند منظم برای تعیین و تشخیص اهداف حرکتی حریف، که بر طبق یک برنامه و روال خاص انجام می گیرد. از این رو، بررسی بی نظم و ترتیب را نمی توان ارزشیابی دانست.  بلکه ارزشیابی حرکتی حریف همیشه مبتنی بر شناخت هدف های حرکتی اوست. آنطور که مشخص می کند که حریف به چه منظور و چگونه اهدافش را تعیین می کند. در واقع بدون توجه به اهداف از پیش تعیین شده، دستیابی به موفقیت معنایی ندارد.

اهداف ارزشیابی:

ارزشیابی حرکت از یک سو، وسیله ی تشخیص است. یعنی تحلیل میزان فعالیت های حریف در طول حرکت و پیشرفت و عواقب آن، اطلاعاتی معتبر به دست می دهد. با این روش آگاهی های لازم را از میزان تجربه، قدرت و ضعف و روش اجرای حرکت حریف و اعتبار محتوای حرکت او در اختیار شما قرار می گیرد. از سوی دیگر ارزشیابی باید وسیله ی پیش بینی باشد. یعنی نشان دهد که حریف در چه زمینه ای قادر است موفقیت بیشتری کسب کند. و در چه جنبه هایی می تواند حرکتش را بسط و گسترش دهد.

به طور کلی هدف های ارزشیابی را می توان در موارد زیر تجزیه و تحلیل کرد:

1- شناخت توانایی های حرکتی حریف که جریانی متوالی و به هم پیوسته است. به همین مناسبت، ارزشیابی تشخیص صرفا به منظور اندازه گیری رفتارهای ابتدایی، میانی و پایانی و ارزیابی میزان آمادگی جسمانی حریف سنجیده می شود. در طول فعالیت حرکتی، ارزشیابی تکوینی نیز به همین منظور به کار می رود. نتایج اینگونه ارزشیابی ها اطلاعات و شواهدی را در اختیار ما قرار می دهد که می تواند بر اساس آنها تصمیمات آگاهانه تری اتخاذ کنید.

2- شناساندن هدف های حرکتی به حریف در فرایند حرکت، یکی دیگر از اهداف ارزشیابی، ایجاد زمینه ای برای جهت دادن به اهدف حرکتی است.

3- اجرای حرکت به منظور بهبود و اصلاح عملکرد حرکتی خود و ضعیف کردن عملکرد حرکتی حریف می باشد. این کار به اصلاح و بهبود حرکت کمک می کند.

گاهی روش ابتدایی حرکت صحیح است. اما به دلیل مطلوب نبودن محتوای برنامه ریزی شده  و یا نامناسب نبودن شیوه ی اندازه گیری، نتایج حرکت چندان رضایت بخش نخواهد بود. در این صورت ورزشکار می تواند با تجزیه و تحلیل نتایج و شناخت ضعف ها، آنها را برطرف کند. سپس هدف ها را روشن سازد و محتوای حرکت مطلوب را انتخاب کند و تجارب حرکتی جدیدی را پیش بینی کند و از
حرکت ها بهتر استفاده کند و یا با انتخاب راه های بهتر ارزشیابی را اصلاح کند.

4- شناخت نارسایی های حرکت و ترسیم آنها، به پیشرفت حرکت کمک کند. تجزیه و تحلیل درست حرکت ها می تواند به ورزشکار کمک کند که چه حرکتی را برای جبران کمبودهایش اتخاذ کند.

5- ایجاد انگیزه و رغبت در ورزشکار به منظور تلاش و فعالیت بیشتر به منظور بالا بردن کیفیت حرکت.

6- ایجاد ارزش گذاری به شکل و فرم حرکت به منظور هر چه زیباتر شدن محصول نهایی حرکت که مرحله به مرحله به سرانجام و تولید نهایی می رسد. این امر نه تنها تحرک و فعالیت را در ورزشکار بالا می برد، بلکه باعث روحیه و شادی در تماشاچیان می شود.

اهمیت و ضرورت ارزشیابی:

اهمیت و ضرورت ارزشیابی را در فرایند فعالیت های حرکتی از دو دیدگاه می توان مورد توجه قرار داد.

1- از نظر مربی:

نقش مربی در برنامه ریزی حرکت و تصمیم گیری های صحیح در جریان فعالیت حرکتی به داشتن اطلاعات معتبر در زمینه های مختلف ورزش نیازمند است. اندازه گیری و ارزشیابی، می تواند چنین اطلاعاتی را در اختیار مربی قرار دهد:

الف- اشکالات و نقایص موجود در حرکت را از دیدگاه هدف ها، محتوا، روش ها و موارد دیگر در اختیار ورزشکار قرار دهد.

ب- میزان پیشرفت حرکتی ورزشکار و آمادگی جسمانی آنان را بررسی می کند.

پ- کارایی حرکت و مقدار و اندازه ی آن را به ورزشکار نشان می دهد.

2- از نظر ورزشکار:

چنانچه اجرای حرکت به نحو مطلوب انجام گیرد، تجربه های مختلف در بهبود حرکت او تأثیر می گذارد:

الف- ارزشیابی حرکت حریف و آگاهی از انگیزه های درونی و بیرونی حرکت او.

ب- ورزشکاران به وسیله ی ارزشیابی، به جنبه های مثبت و منفی حرکت خود و حریف پی می برند و با راهنمایی های مربی برای توسعه ی جنبه های مثبت و رفع نارسایی های حرکتی خود تلاش
می کنند.

پ- تمرین مستمر سبب خواهد شد که فنون دائما مرور شوند و از یاد نروند.

ت- نتایج شناسایی حرکت، ورزشکاران را به خودشناسی، رهنمون
می سازد.

انواع ارزشیابی:

ارزشیابی فرایند حرکت با توجه به هدف های آن به سه دسته تقسیم
می شوند و از هر کدام آنها برای منظورهای متفاوت و در زمان ها و مکان های مختلف حرکتی با شرح زیر استفاده می شود:

ارزشیابی تشخیصی:

تمام فعالیت های حرکتی برای ایجاد تغییرات مطلوب در حرکت انجام می شود. اما هر نوع تغییر در حرکت مستلزم آمادگی قبلی ورزشکار می باشد. به همین دلیل، لازم است قبل از اجرای هر حرکت، معلوم کنید در چه موقعیتی چه فعالیتی انجام دهد. معیار مناسب برای تعیین بهترین نقطه ی شروع فعالیت حرکتی از لحاظ تأثیرگذاری در جریان حرکت است. در ضمن مسائل پیش نیاز حرکت و ترمیم آنها چیست؟ بر اساس ارزشیابی تشخیصی، هدفش بیشتر کشف نارسایی و علل حرکت است. در چنین مواقعی ورزشکار، باید ابتدا نارسایی های حرکت را ترمیم کند. وظایف ارزشیابی تشخیصی را در مطالب زیر به خوبی
می توان دریافت:

وظایف ارزشیابی تشخیصی:

1- ارزشیابی تشخیصی به منظور تعیین معلومات حرکتی حریف.

2- ارزشیابی تشخیصی به منظور کشف دلایل اصلی نارسایی حرکت.

3- ارزشیابی تشخیصی به منظور تعیین اهداف پایانی.

الف- تشخیص مشکلات حرکتی

ب- تشخیص نقاط ضعف و ترمیم آنها

پ- کشف علل اشتباهات حرکتی

ت- عدم توانایی در مهارت های پایه

ث- عدم توانایی در کنترل حرکت

ج- عدم توانایی در پیش بینی حرکت

چ- ضعف در اعضای حرکت

ح- عوامل روانی.

ارزشیابی تکوینی:

ارزشیابی تکوینی، زمانی اتفاق می افتد که حرکت هنوز جریان دارد و اجرای ورزشکار به تدریج در حال شکل گیری است. به همین دلیل ورزشکار ناگزیر است تحقق اهداف حرکت را در فاصله های زمانی معین، متناسب با اهداف حرکتی حریف تعیین کند. ورزشکار برای آنکه از چگونگی تحقق هدف های حرکت آگاه شود، لازم است امکانات حرکتی هر بخش را مورد ارزشیابی قرار دهد. این ارزشیابی به طور مستمر ارزیابی می شود یا ارزشیابی مرحله ای می شود. بدیهی است که هدف های حرکتی برای هر یک از بخش های مختلف و در فواصل زمانی معنی پیش بینی می شود. به این ترتیب معلوم می شود که ورزشکار در رسیدن به حد کمال تسلط در اجرا، درک معنی از وضعیت های مختلف حرکتی چه اقداماتی باید انجام دهد و از طریق حرکت ترمیمی و رفع اشکالات حرکتی، چگونه باید در رفع آنها بکوشد.

وظایف ارزشیابی تکوینی به منظور اطلاع به موقع از چگونگی اشکال های حرکتی است. اگر ارزشیابی صحیحی انجام نگیرد. دیگر فرصتی برای تغییر روش حرکت و طرح برنامه ی ترمیمی پیش نمی آید. بنابراین در شناسایی حرکت باید سعی شود که اساسی ترین و بیشترین اطلاعات در زمینه ی نارسایی های حرکت به دست آید و نیز بهترین روش تجزیه و تحلیل حرکت بکار گرفته شود.

موارد استفاده از ارزشیابی تکوینی:

یکی از مهمترین موارد استفاده از این نوع ارزشیابی، گام به گام پیش رفتن با حرکت یا شناخت مرحله ای می باشد. به این معنا که شناسایی مرحله فعلی برای شناسایی مرحله بعدی ضروری است.

خلاصه اینکه استفاده از این روش به ورزشکار کمک می کند تا جنبه های ضعف حرکتی حریف را کشف کند و برای اینکه بتواند ادامه دهد، باید بداند که چه کاری باید انجام دهد. همچنین ورزشکار می تواند با توجه به یافته های خود، روش حرکت خود را اصلاح (ترمیم) یا روش مناسب تری را انتخاب کند.

ارزشیابی تراکمی:

هدف از این نوع ارزشیابی، معمولا بعد از اجرای حرکت به منظور نمره دادن یا قضاوت درباره ی اثر بخش بودن حرکت، یا مقایسه ی حرکت های مختلف با یکدیگر انجام می پذیرد. بنابراین این نوع ارزشیابی پس از پایان یافتن حرکت صورت می گیرد و از نتایج حاصل از آن می توان به  عنوان تجربه ای برای طراحی و اجرای فعالیت های بعدی استفاده کرد.

روش های مختلف ارزشیابی:

اغلب ورزشکاران فکرشان متوجه حرکت محدود به اجرای یک فن
می شود. اما باید به خاطر داشت که بسیاری از حرکت ها بر اساس مشاهده فعالیت های حرکتی حریف تدوین و برنامه ریزی می شوند. مثلا هنگام مسابقه زمان شناسی، درک از موقعیت خاص، استفاده از حرکت های پشتیبان و امنیتی، مقایسه و سنجش حرکت ها نسبت به یکدیگر، حس همکاری بین اجزای حرکت، چگونگی فرایند حرکت، قضاوت بین حرکت ها، ابتکار عمل یا نوآوری در حل مسائل حرکتی، همه ی اینها ارزشیابی هستند  که از بازخورد دو حرکت به وجود
می آیند. حتی ورزشکار می تواند خود را از این قید و بند ها آزاد کند و از این ارزش ها به صورت ترکیبی استفاده نماید.

ورزشکاران در فرایند حرکت می توانند از چهار روش ارزشیابی استفاده کنند:

1- ارزشیابی از طریق مشاهده (رفتارشناسی)

2- ارزشیابی از طریق انجام کار

3- ارزشیابی از طریق آزمون و خطا

4- ارزشیابی از طریق قیاس

ورزشکار می تواند از مجموع روش های فوق یا ترکیب آنها موقعیتی فراهم کند. این ارزشیابی ها به منظور به تعادل رساندن و ایجاد سازش بین حرکت ها انجام می شوند. ارزشیابی موقعیتی می تواند، امکانات متعدد و جالبی را عرضه کنند.

ارزشیابی از طریق مشاهده (رفتار شناسی)

وقتی از طریق مداخله ی بین دو حرکت، رفتار یا عمل معینی شکل
می گیرد، می توان درباره ی آن به بررسی و داوری پرداخت.

انواع مشاهده:

روش مشاهده می تواند از جنبه های مختلفی بررسی و تحلیل شود که مهمترین آنها عبارتند از:

الف- مشاهده و دقت:

ممکن است در جریان حرکت، مشاهده به صورت سطحی و یا عمقی انجام پذیرد. در مشاهده ی سطحی، تکیه بر شناخت صفات ظاهری رفتار حرکت، آن هم به صورت کلی است. در این نوع مشاهده،
جنبه های آشکار حرکت در ورزشکار، یعنی عمل و عکس العمل او، ملاک اظهار نظر قرار می گیرد. اما در مشاهده ی عمقی، تلاش
می شود که حقایق و واقعیت های درونی حرکت کشف شوند.

ب- مشاهده ی ویژگی های حرکتی حریف:

اگر با مشاهده ی رفتار حرکتی ورزشکار در حین اجرا، خصایص حرکتی او را شناسایی کنید و بعد به قضاوت و داوری آن بپردازید و یا اینکه از خود ورزشکار بخواهید که غرض ها و ترفندهای درونی حرکت خود را در اختیار ما قرار دهد. یا اینکه حالات رفتاری یا تمایل به پرده پوشی و پنهان کاری حرکت خود را به ما بنمایاند.

پ- مشاهده از لحاظ موقعی شناسی:

گاهی مشاهده در موقعیت عادی به وقوع می پیوندد و گاهی در یک وضع بحرانی صورت می گیرد.

ت- مشاهده ی مستقیم یا غیر مستقیم:

در مشاهده ی مستقیم ورزشکار حرکات حریف را زیر نظر گرفته و به بررسی حالات رفتاری او می پردازد. در چنین حالتی ممکن است، رفتار تصنعی به خود بگیرد و واقعیت های حرکتی خود را پنهان کند. در مشاهده غیر مستقیم ورزشکار سعی می کند رفتار حریف را در وضع طبیعی یا تصنعی بررسی کند. با استفاده از این روش ورزشکار با حقایق و اسرار بیشتری آشنا خواهد شد. اما کیفیت، تعبیر و تفسیر یک رفتار حرکتی برای همه ی ورزشکاران یکسان نیست. بدیهی است، بسیاری از قضاوت های عجولانه که ناشی از بی اطلاعی ورزشکار است، ممکن است عواقب زیانباری داشته باشد.

ارزشیابی از طریق انجام کار:

در این روش ورزشکار می داند که ارزشیابی می شود و شرایط ارزشیابی برای همه ی ورزشکاران یکسان است. در این نوع ارزشیابی بر اساس اعمال انجام شده، تغییرات انجام گرفته و پیشرفت حرکت و نیازمندی های مهارتی ارزشیابی می شود. در این روش مهارت، قدرت، سرعت عمل ورزشکار به خوبی آشکار و ارزشیابی خواهد شد. در عین حال چنین روشی محدودیت هایی دارد. اول اینکه بسیاری از حالات ذهنی و درونی ورزشکار تا حدود قابل سنجش است، حتی نوع تعبیر و تفسیر هم برای ورزشکاران مختلف، متفاوت است.

ارزیابی از طریق آزمون و خطا:

در این نوع ارزشیابی، عمل و عکس العمل به صورت رفتار واحد حرکتی مطرح می شود. سپس در مورد رفتارهای حرکتی یکدیگر قضاوت می کنند. این نوع آزمون حرکتی در حقیقت نوعی بده و بستان است. این نوع ارزشیابی وسیله ی خوبی است برای سنجش معلومات، قدرت تصمیم گیری، نظم حرکتی، نحوه ی استدلال، تمرکز بر روی حرکت ها، شناخت حالات حرکت.

ارزشیابی از طریق مقیاس:

به طور کلی می توان گفت، مقیاس وسیله ای است برای مشاهده ی منظم رفتار ورزشکار، تفسیر مشاهدات و تبدیل آنها به مقیاس های عددی و طبقه بندی شده است تا ورزشکار بتواند با بررسی آنها
حرکت های حریف را دقیق تر بشناسد و کارایی هر کدام را بررسی کند.

حرکت های تمرین شده:

حرکت های تمرین شده، حرکت هایی هستند که غالبا به وسیله ی مربی برای بالا بردن ارتقاء حرکتی ورزشکاران تهیه و اجرا می شوند. تهیه و اجرای این نوع حرکت ها مستلزم داشتن تخصص و مهارت است. در این نوع حرکت ها ملاک و معیار نسبی اندازه گیری و سایز و اندازه ی حرکت است. از ویژگی های این نوع حرکت ها، روانی و یا زبری  و نرمی حرکت است.

حرکت های خودکار: (اتوماتیک)

حرکت های خودکار، حرکت هایی هستند که به وسیله ی ورزشکار تهیه و تنظیم می شوند. این نوع آزمون ها غالبا با توجه به تجربه ها و مهارت های حرکتی ورزشکاران تهیه می شود. و از این رو معمولا معیار بداهه در حرکت به کار می روند. بنابراین در تهیه و اجرای این نوع حرکت ها تخیل و نوآوری مفید می باشد. اما باید در نظر داشت که ویژگی های مطلوب این نوع حرکت ها، اعتبار علمی و نظم منطقی آن است.

تفاوت بین حرکت های تمرین شده و حرکت های خودکار:

تفاوت بین حرکت های تمرین شده و حرکت های اتوماتیک را می توان در چند مورد زیر بررسی و تحلیل کرد:

1- حرکت های تمرین شده در مقایسه با حرکت های خودکار، به زمان و تخصص بیشتری نیاز دارند. این آزمون ها برای تعیین مقدار مهارت ورزشکار، تهیه و اجرا می شود و بعد از چند بار، سهولت، نرمی و روانی آن ملاک قرار می گیرند.

2- نتیجه ی حرکت های تمرین شده، مشخص و قطعی و قابل بررسی مجدد است. در حالی که ممکن است حرکت های خودکار چنین
ویژگی های نداشته باشند.

3- حرکت های تمرین شده، برای استفاده ی خاص تهیه می شوند. اما در حرکت های خودکار، با توجه به محتوا و هدف های اجزای مختلف حرکت تهیه می شوند. چنین حرکت هایی با توجه به مقایسه ی مناطق مختلف حرکت، شکل می گیرند.

4- حرکت های تمرین شده، نیاز به تعبیر و تفسیر ندارند و مفهوم حرکت آن مشخص است. اما برای شناسایی حرکت های خودکار نیاز به مقایسه و تشریح است.

5- حرکت های تعیین شده برای ورزشکار مبتدی و بی تجربه و بر اساس معیارهای علمی حرکت میزان می شوند و به همین دلیل دارای قدرت اجرایی، پیش بینی و درک کافی هستند. در حالی که حرکت های خودکار بر اساس نوع تمرین هایی که در سالیان گذشته آموخته شده به وجود می آیند و شکل می گیرند و ساختار منظم و منطقی پیدا می کنند.

انواع حرکت های خودکار:

هر فعالیت حرکتی به طراحی نیاز دارد. اگر در شروع فعالیت حرکتی پیش بینی لازم انجام نگرفته باشد، نباید به تحقق هدف چندان اطمینان داشت. برای اینکه حرکت مؤثر و مفید باشد، لازم است ورزشکار تصویر کلی از فرایند حرکت در اختیار داشته باشد. برای برآورده شدن منظورو مفهوم حرکت باید هدف مشخص شده ای طراحی و تهیه شود. این کار میسر نمی شود، مگر اینکه مجموعه ای از سئوالات گوناگونی تهیه و تنظیم شود.

ارزشیابی به وسیله ی طراحی مدبرانه حرکت بر چند مرحله استوار است. اولین و مهمترین مرحله، تعریف هدف های مورد نظر در اجرای حرکت است. هدف های مورد نظر باید بر اساس عملکرد حریف تعریف و تدوین شوند. بنابراین ورزشکار باید بتواند اعمال و
فعالیت هایی را که انجام آنها دلیل منطقی دارد را اجرا کند. اگر چه تعریف هدف ها بر اساس عملکرد حریف کار چندان ساده ای نیست. بعد از تعیین هدف ها بر اساس رفتار حرکتی حریف، باید محتوا دقیقا مشخص شود. اهمیت محتوا به اندازه ای است که تحقق هدف های مربوط به عمل و جریان حرکت وابسته بدان است. تحلیل هدف و محتوا، دو بعدی است که باید برای اجرای کامل این دو بعد را کنار هم گذاشت و ارتباط بین آنها را بررسی کرد. بعد از کنار هم قرار  داد این دو بعد، باید ارتباط بین آنها بررسی شود. سپس ورزشکار باید تعیین کند که حرکت های متنوع در حال اجرا در میان انبوه هدف ها به دنبال چه می گردد. سپس باید به حرکت خاص و هدف آن توجه کند و مقدار زمان و انرژی مصرفی حرکت را تخمین بزند و در آخر بر اساس محتوا و روش های تجربه شده، حرکت مناسب تر را اجرا کند. خلاصه اینکه باید بتواند تا حد زیادی افکار و اندیشه ها و یا ابتکار و خلاقیت حریف را شناسایی و پیش بینی کند. هر چقدر این توانایی و بازشناسی دقیق تر باشد، حرکت با معایب کمتر اجرا می شود.

پرسش های حرکتی چگونه تعیین و قضاوت می شوند:

ورزشکار حرفه ای نباید به دنبال پرسش و یا پاسخی باشد، بلکه در کسری از ثانیه بلافاصله بعد از عکس العمل متفکرانه ی حریف، پاسخ مناسب تهیه و اجرا شود. وظیفه ی ورزشکار این است که پاسخ درست را از میان پرسش های گوناگون چه صحیح و چه غلط که از جانب حریف اعمال می شود، شناسایی کرده و به تناسب آن حرکتی را اعمال کند.

انواع حرکت های گزینشی:

1- حرکت های چند گزینه ای:

هر حرکت از جانب حریف، می تواند شامل چند پاسخ باشد. یعنی اجرای یک حرکت می تواند دارای چند راه حل (پاسخ) داشته باشد. معمولا از میان حرکت های مطرح شده یکی درست و بقیه معمولی هستند.

2- حرکت های صحیح و غلط:

ورزشکار در پاسخ حرکت صحیح یا غلط حریف دو گزینه دارد. نخست اینکه در پاسخ حرکت صحیح حریف، حرکتی را متناسب با درک و فهم حرکت حریف انتخاب و اجرا کند و یا اینکه با توجه به اجرای غلط حرکت حریف، با شناسایی نقطه ضعف حرکت او، حرکت درست را اجرا کند.

3- حرکت های جورکردنی:

حرکت های جور کردنی نیز مانند نوعی پازل است که ورزشکار با ترکیب قسمت هایی از دو یا چند فن، محفوظات را اندازه گیری و با قدرت طراحی و با استدلال بالا، پاسخ حرکتی مناسب را اعمال می کند. باید دقت داشت که انتخاب حرکت ها با یکدیگر نامتجانس نباشند و به درستی یکدیگر را پوشش دهند. اجرای اینگونه حرکت ها می تواند اشکال متنوع و گوناگونی داشته باشد.

4- حرکت های کامل کردنی:

در این نوع حرکت ها هر حرکت شامل دو یا چند بخش مجزا و تفکیک شده است که می توان با حذف یک قسمت و یا کوتاه کردن و یا اضافه کردن قسمت هایی از آن به مفاهیم و ادراکات جدیدی رسید. اما این کار مستلزم آن است که ورزشکار مفهوم هر قسمت از حرکت را به درستی درک و کاملا معین و مشخص کند و طبق حرکت حریف آن را تکمیل کند. اجرای این نوع حرکت ها نیاز به تخصص حرکتی بالایی دارد.

5- حرکت های کوتاه:

بدین سان ورزشکار می تواند، برای غلبه و تطبیق حرکت خود با حرکت حریف، گوشه ها و قسمت های مختلف یک حرکت را اصلاح و حذف کند. این نوع حرکت نیازمند ابتکار، طراحی و نظم فکری خاصی است. بنابراین این نوع از حرکت ها می تواند عادات حرکتی متنوعی را ایجاد کنند.

حرکت های تسلیمی:

در این نوع نگرش حرکتی ورزشکار به جای بازشناسی حرکت حریف، مانند تجزیه و تحلیل، ترکیب، قضاوت، ارزشیابی در حیطه ی شناخت حرکت، به دنبال فرصتی می گردد تا حرکت خاص خود را اجرا کند. در این نوع
حرکت ها ورزشکار به دنبال نظم دادن، سازمان بخشیدن و تحلیل حرکت خود است. با وجود این، حرکت های تسلیمی محدودند. اما سنجش این نوع حرکت ها با ارزیابی سرعت و دقت و میزان آمادگی ورزشکار تعیین
می شوند.

برای تصمیم گیری درباره ی اینکه کدام نوع حرکت را بکار بگیرید، باید جنبه های مهم آن را مورد توجه قرار دهید. مضافا اینکه تغییراتی که در حیطه ی عاطفی و روانی حرکت قرار دارند را برای تصمیم گیری، انتخاب نمونه های ذکر شده مشکل می باشد. در این صورت می توان از حالات، رفتار، کیفیت عمل حریف، موفقیت برنامه ی حرکتی گزینش شده ای را ارزشیابی کرد.

موارد اضافه:

تشکیل حرکت هماهنگ و یکپارچه و واحد هر اجرای حرکت به نوعی با یکدیگر تفاوت دارند اما با وجود این تمام اجراهای مختلف قالب و چهارچوب یکسانی دارند. به هر حال موارد اختلاف هر اجرای حرکت را می توان در درجه ی یا میزان کلی و عمومی بودن آنها یا اهدافی که از پیش دارند و یا هر دو جستجو کرد.