عملکرد مدیریت در ورزش

 

به نام خدا

عملکرد مدیریت در ورزش

نویسنده: عبدالله یزدانی

سر شناسه                     : یزدانی، عبدالله، 1353-

عنوان و نام پدید آور         : عملکرد  مدیریت در ورزش / نویسنده، عبدالله  یزدانی.

مشخصات نشر               : ورامین: دوقلوها، 1395.

مشخصات ظاهری           : 134 ص. 

شابک                         : 120000ریال8–32–6432-600–978

وضعیت فهرست نویسی    : فیپا

موضوع                      : حرکت آموزی 

موضوع                      : مهارت های حرکتی     

رده بندی کنگره              : 1394 8 ع  / 452 GV

رده بندی دیویی              : 86/372

شماره کتابشناسی ملی       : 4032389

ناشر: دوقلوها

نویسنده: عبدالله یزدانی

چاپ اول: 1395

شمارگان: 1000

شابک: 8- 32- 6432- 600- 978

قیمت : 12000 تومان

همه ی حقوق محفوظ است

مقدمه..........................................................................9

بررسی عملکرد فن از راه حفظ و تکرار..............................9

بررسی فن از طریق حل مسأله..........................................9

فصل 1........................................................................11

زیباتر و جذاب تر حرکت کنید...........................................11  

حالت بگیرید.................................................................12

تنفس عمیق را تمرین کنید.................................................12

خوب حرکت کنید...........................................................12

قدرت تشخیص..............................................................12

از حرکت حریف، استفاده کنید...........................................13

خاصیت انرژی یک حرکت مثبت.......................................13

به حرکت حریف احترام بگذارید.........................................13

حرکت خود را به حریف معرفی کنید...................................13

هفت گام سریع برای تقویت حرکت......................................14

نسبت به تناسب اندام حریف حرکتی را اجراء کنید...................15

هفت گام برای پیشرفت سریع در حرکت...............................15

استاندارد سازی حرکت....................................................15

تمرین آرام....................................................................17

تمرکز ذهنی..................................................................17

تجسم حرکت.................................................................18

تفاوت بین یادگیری و عملکرد............................................20

عوامل مؤثر در حرکت....................................................21

احتمالات و تفسیر حرکت..................................................25

اساس سعی و خطا..........................................................26

آمادگی مناسب...............................................................27

چگونگی شناخت مراحل حرکت.........................................28

فصل 2........................................................................31

الگوهای یادگیری حرکت..................................................31

یادگیری حرکت از طریق شرطی شدن کلاسیک.....................31

یادگیری از طریق مجاورت..............................................32

یادگیری حرکت از طریق شرطی شدن کلاسیک.....................33

تقویت کننده ی حرکتی چیست............................................33

روش های ایجاد تغییر در حرکت.......................................34

انتخاب حرکت از طریق مشاهده........................................37

یادگیری حرکت از طریق شناخت......................................39

تحلیل فرایند حرکت........................................................41

تعریف و تحلیل حرکت....................................................42

جنبه های مختلف حرکت منطقی........................................43

هدف از پرورش تفکر در فرایند حرکت..............................43

فصل 3.......................................................................45

ارتباط حرکتی و اثر آن در فرایند حرکت.............................45

هدف روش ارتباط حرکتی...............................................45

بررسی فرایند ارتباط حرکتی............................................46

موانع ارتباط حرکتی.......................................................49

ایجاد فعالیت ذهنی..........................................................49

عوامل فیزیکی مناسب حرکتی...........................................50

ارتباط حرکتی به عنوان یک عامل مؤثر در موقعیت...............50

فصل 4........................................................................53  

نظیریه فن.....................................................................53

طرح یک حرکت هماهنگ................................................54

از اهداف حرکت تجویز حرکت..........................................54

هدف نهایی حرکت یا حالت مطلوب.....................................55

حالت ابتدایی..................................................................55

محتوای حرکت...............................................................56

تجزیه و تحلیل محتوای حرکت و مساحت برنامه ی حرکتی........56

کنش های حرکت............................................................56

واکنش هایی که برای انجام حرکت به کا رمی رود..................56

کاربرد های واکنش های حرکت.........................................58

تفاوت بین حرکت هر ورزشکار.........................................58

عوامل مؤثر در حرکت....................................................59

ورزشکار نباید به حریف فرصت دهد..................................63

فصل 5 .......................................................................65

شناخت و تدوین حرکت....................................................65

تعریف هدف.................................................................65

ضرورت تعیین و تنظیم هدف در فرایند حرکت......................67

تعیین هدف های حرکت....................................................68

طبقه بندی و تحلیل هدف های حرکت...................................70  

سطوح دیگر حرکت در حیطه ی شناختی..............................71

سطوح حرکت در حیطه ی عاطفی......................................75

سطوح حرکت در حیطه ای روانی......................................76

فصل 6 .......................................................................79  

تحلیل حرکت.................................................................79

هدف های کلی حرکت.....................................................80

هدف های جزئی............................................................80

هدف های رفتاری..........................................................81

نقش هدف های رفتاری در فرایند حرکت..............................81

مراحل تحلیل حرکت.......................................................82

فصل 7........................................................................85

محتوا و روش اجرای حرکت.............................................85

تحلیل و انتخاب محتوای حرکت..........................................85

شیوه ی تحلیل محتوای حرکت............................................85

مراحل تحلیل محتوای حرکت.............................................86

تهیه و تنظیم محتوای حرکت..............................................87

تحلیل و انتخاب روش و وسیله...........................................89

تحلیل مفهوم حرکت........................................................89

نقش حرکت در فرایند مبارزه............................................89

معیارهای انتخاب حرکت.................................................90

فصل 8 .......................................................................91

تحلیل نظام ارزشیابی حرکت.............................................91

تحلیل و تعیین نظام حرکتی...............................................91

مراحل تهیه ی طرح حرکتی..............................................93

فصل 9........................................................................95

الگوی حرکت................................................................95

عوامل مؤثر در حرکت....................................................95

الگوی حرکت چیست......................................................95

تفاوت الگوی حرکتی ماشینی و الگوی حرکتی سازمانی...........96

الگوی عمومی حرکت.....................................................97

الگوهای پیش سازمان دهنده..............................................98

اساس حرکت الگوی پیش سازمان یافته................................98

ساختار شناسی حرکت چیست............................................98

حرکت معنی دار چیست...................................................98

چگونگی کنش و واکنش حرکت..........................................99

ماهیت روابط بین حرکت ها..............................................99

شرایط لازم در الگوی حرکت............................................99

محاسن ومعایب الگوهای حرکت.........................................100

الگوی حل مسأله ی حرکتی...............................................100

جمع آوری اطلاعات حرکتی..............................................100

ساختن فرضیه ی حرکتی..................................................100

انجام فرضیه ی حرکتی....................................................101

فرایند پایانی فرضیه سازی................................................101

چگونگی کنش و واکنش در الگوی حل مساله ی حرکتی...........101

روابط میانجی گرانه در الگوی حرکتی................................101

فصل 10.....................................................................103 

روش های حرکت سنتی و متداول.......................................103

روش حفظ و تکرار........................................................103

رابطه ی جزء با کل حرکت..............................................103

ایجاد رابطه میان جزء و کل.............................................104

سازماندهی بر اساس همبستگی اجزاء با یکدیگر....................104

سازماندهی حرکت بر اساس مقایسه....................................104

جمع بندی و نتیجه گیری حرکت.........................................105

محاسن و محدودیت های بین حرکت ها................................106

روش عمل و عکس العمل................................................108

هدف از روش عمل و عکس العمل.....................................108

محاسن و محدودیت های روش عمل و عکس العمل.................108

روش نمایشی................................................................109

مراحل اجرای روش نمایشی حرکت....................................109

مراحل اجرای روش ایفای نقش حرکتی................................110

محاسن و محدودیت های روش ایفای نقش حرکتی...................110

فعالیت های ضمن اجرای حرکت........................................111

فعالیت های بعد از اجرای حرکت.......................................111

روش حرکت گروهی......................................................112

چه حرکت هایی را با روش مشارکت بررسی کرد..................113

مراحل اجرای روش مشارکت حرکتی.................................114

مرحله ی آمادگی و برنامه ریزی......................................114

کنترل و هدایت حرکت....................................................116

شرایط اجرای هر حرکت.................................................118

چگونگی اجرای یک حرکت.............................................119

روش حل مشکل حرکتی..................................................119

ویژگی های یک حرکت...................................................119

مراحل اجرای یک حرکت................................................119

ویژگی ها و روش های حرکتی..........................................120

فصل 11.....................................................................123 

مفاهیم کلی حرکت..........................................................123

اندازه گیری چیست.........................................................123

آزمون حرکتی چیست و چه فرقی با اندازه گیری دارد..............123

ارزشیابی حرکتی چیست..................................................124

هدف ارزشیابی حرکتی....................................................124

اهمیت و ضرورت برنامه ریزی حرکت...............................126

انواع ارزشیابی حرکت....................................................126

ارزشیابی تشخیص..........................................................126

وظایف ارزشیابی تشخیص................................................127

ارزشیابی تکوینی............................................................127

موارد استفاده از ارزشیابی حرکتی......................................128

ارزشیابی پایانی حرکت....................................................129

انواع ارزشیابی برحسب نحوه ی اجرا..................................129

انواع ارزشیابی بر اساس تفسیر نتایج حرکت.........................129

فصل 12.....................................................................131  

روش های مختلف ارزشیابی حرکت...................................131

روش های مختلف ارزشیابی پیشرفت حرکت........................131

ارزشیابی از طریق مشاهده ی حرکت..................................132

انواع مشاهده.................................................................132

ارزشیابی از طریق انجام حرکت........................................132

ارزشیابی از طریق حرکت میزان شده.................................133

تنظیم طرح و جدول از حرکت...........................................133

مبانی نظری حرکت........................................................133

مقدمه

برای اجرای هر حرکتی لازم است که چهارچوب و خط مشی کلی مشخص شود و سپس روش های گوناگون در روند الگوی پیش سازمان یافته انتخاب شود و محاسن و معایب و چگونگی کاربرد آنها بررسی شود. روش هایی همچون تکرار و تمرین تا حد تسلط
پیش می رود. قبل از تحلیل و بررسی روش تحلیل حرکت بین دو ورزشکار ابتدا باید روش تحلیل فردی را مورد بررسی قرار دهید. این روش با ارتباط و تعامل بین حرکت ها و نحوه ی انقباض و انبساط و نظام هدفمند و حالت های تحمیلی درونی بین حرکت ها تشریح و تحلیل می شود.

بررسی عملکرد فن از راه حفظ و تکرار:

هدف از تکرار فن پی بردن به روش ها و نیروهای مختلفی است
که در یک فن وجود دارد و غرض های اصلی و فرعی فن بررسی می شود. همینطور در مراحل بعد آشنایی با نظم فکری و رغبت لحظه ای حرکت برای انجام دادن کاری خاص می باشد.

بررسی فن از طریق حل مسأله:

انگیزه ی درونی هر حرکت در مواجهه با حرکت حریف، توسل جستن به آن و انگیزه ها و رغبت های درونی حرکت حریف با درک کردن و درصدد تغییراتی در آمدن تا آن عادت ها و تمایلات و اشتراکات حرکتی را به نفع خودتان به پایان برسانید. با توجه به ارتباطی که بین دو فعالیت حرکتی وجود دارد نوعی حرکت واقعی شکل می گیرد که هر ورزشکار می خواهد مطابق الگوی خودش و برداشت هایی که از حرکت حریف انجام می دهد، نتیجه را به نفع خودش برگرداند.

فصل 1

زیباتر و جذاب تر حرکت کنید

هنگام اجرای حرکات از انجام حرکات زیادی و بیهوده پرهیز کنید. حرکت بازی دلنشینی است به شرطی که از قواعد آن به درستی پیروی کنید. با رعایت چند دستور ساده می توانید توانایی های حرکتی خود را بالاتر ببرید. ورزشکاران باید در روابطی که با حرکت حریف برقراری می کنند از هر گونه حرکت های بی جهت ناسازگار و بیهوده دوری کنند. در اینجا برخی از شیوه ها و قوانین شرح داده می شود:

1- از پرداختن به موضوعات حرکتی بیهوده پرهیز کنید:

درباره ی وضع حرکتی حریف، تنگ ناها و معایب و محاسن و دردسرهای حرکت حریف بیندیشید.

2- ناگهان موضوع حرکت را عوض کنید:

بهتر است هر وقت در حرکتی همین که حریف مکث کرد حرکت او را تجزیه و تحلیل کنید و موضوع حرکتی کاملا متفاوتی را انجام دهید. با این کار به حریف فرصت نمی دهید تا با حرکت شما تبادل افکار کند.

3- حرکت حریف را رد نکنید:

سعی کنید با حرکت حریف مقابل نقاط مشترکی بیایید. در نتیجه موضوع  حرکتی با مشارکت اغنای بیشتری می یابد و پرمایه تر
می شود. بدانید که زیباترین حرکات از تبادل و اختلات دو حرکت بوجود می آیند.

4- به آنچه اجرا شود با دقت توجه کنید:

این روش بهترین راه استفاده از حرکت حریف می باشد. موضوع این نیست که فقط سراپا حمله باشید. تمام اعتماد شما و خلاصه تمام رفتار حرکتی شما باید دقیق باشد.

توجه: از نکات منفی حرکت حریف، حرکتتان را بهبود ببخشید.

5- به وضعیت ظاهری حرکت اهمییت بدهید:

اولین حالتی که در ذهن حریف نقش می بندد، مربوط به ظاهر حرکت است. سعی کنید حرکتتان آراسته و مرتب باشد.

6- هرگز حرکتتان را تحمیل نکنید:

در هنگام اجرای حرکت می توانید از هر دری وارد شوید، اما نباید به زور حرکتی را تحمیل کرد. اندیشه ها و عقاید حرکتی باید در جریان حرکت شکل بگیرند. ورزشکارانی که به موضوع حرکت تسلط دارند. نظرات و عقاید حرکتی شان را به زور به دیگران تحمیل نمی کنند.

7- مواظب حرکتتان باشید:

در هنگام اجرای حرکت، توجه داشته باشید که هر لحظه دست ها و پاها و سرو گردن در وضعیت مناسبی باشند.

حالت بگیرید:

هر حرکتی الزاما حالت خود را می طلبد شما برای مبارزه کردن حالت جنگیدن را به خود بگیرید حالت ها، رفتار را شکل می دهد همان طور که هر رفتار حالت خاص خود را می طلبد. هر حالت نیز رفتار خاص خود را ایجاد می کند. حالت ورزشکاری را به خود بگیرید که موفق، مصمم پر تلاش و با اعتماد به نفس است. در کمال آرامش حرکت را انجام دهید. لّخت نباشید، قوز نکنید. سرو گردن را بالا نگه دارید، پاها را بر روی زمین نکشید.

تنفس عمیق را تمرین کنید:

وقتی ورزشکار دم و بازدم عمیق داشته باشد اکسیژن بیشتری به مغز خود می رساند و باعث کارایی و چاره جویی بیشتر مغز می شود. با بازدم عمیق قدرت و استقامت بیشتری به عضلات بدهید.

خوب حرکت کنید:

خوب حرکت کردن یعنی افزایش کارایی حرکت، یعنی شارژ مغناطیسی حرکت که تأثیر بیشتری بر اجرا خواهد داشت. یعنی جلوگیری از تنفس ها و حرکت های منفی که حرکت را آسیب
می زنند. به حرکات خود به میزان کافی دقت کنید.

قدرت تشخیص:

حرکت خود را آزاد کنید. ورزشکاری که حرکت بهتری انجام
می دهد. اعتماد به نفس بیشتری دارد. ورزشکاری که به هر دلیلی موضوع حرکت را درک نکند، حرکت خود را اسیر حرکت حریف می کند. به جای اینکه بی توجه حرکتی را انجام دهید حرکت خود را به نحو ی هدایت کنید تا ثمر بخش باشد.

از حرکت حریف، استفاده کنید:

وقتی از روش حرکتی حریف به نفع خودتان استفاده کردید فهمیده تر به نظر می رسید و احساس خوبی پیدا می کنید. چشم های خود را باز کنید و با دقت زیاد کوچک ترین و ظریف ترین کارهای حرکتی حریف را شناسایی کنید. انعکاس رفتار حرکتی حریف در حرکت شما ظاهر می شود که با دقت لحظه به لحظه با حرکت ها و تکرارها و هر نوع حرکت تلقینی توجه داشته باشید. دقت کنید که تفکر باعث خلق حرکت می شود. اصولا حرکت شما دارای خاصیت مغناطیسی است. ورزشکار با جذب حرکت حریف به تداوم صحیح آن ذهنیت می بخشد. البته نه به شکل منفی بلکه آن را به شکل مثبت اجرا می کند.

خاصیت انرژی یک حرکت مثبت:

انرژی یک حرکت مثبت به صورت ناخودآگاه یا خود آگاه حرکت حریف را تحت تأثیر قرار می دهد. این کار تا حدی نیروهای نهفته ی پنهان حرکت را بیدار می کند. هر جزء حرکت انرژی خاص خودش را دارد و تأثیر پذیری متفاوتی نسبت به زمان و مکان از خود نشان می دهد. اما حرکت های تأکیدی دارای انرژی زیادی هستند. این انرژی ها بیشتر منشاء ذهنی دارند. انرژی های حرکتی نسبت به نوع اندیشه ی ورزشکار بازتاب های متفاوتی دارند.

به حرکت حریف احترام بگذارید:

احترام به حرکت حریف، یعنی تحسین نکات مثبت حرکت حریف و شناخت نکات منفی و تداعی کردن حرکت مثبت بر علیه حرکت حریف می باشد.

همیشه پاسخ حرکت حریف بی اعتنایی نیست. توجه کنید که روابط مختلف حرکت بر روی یکدیگر چه تأثیر می گذارد. احترام گذاشتن توجه به حرکت حریف را در همه جا و همه حال تمرین کنید.

حرکت خود را به حریف معرفی کنید:

یک ویژگی خاص حرکت فرم اجرای حرکت است. بسیار آرام، کمی تند، شل، تا حدی خشک و... این کار برای جلب توجه و احساس ناتوانی و شکست، ناخودآگاه حریف را تحریک می کند. از هر فرصتی استفاده کنید. اما هنگام از دست دادن حرکت غمگین نشوید. به هر ترتیب سعی کنید فرصت ها را از دست ندهید. هر زمان که حرکتی را انجام می دهید مرتب فرصت ها را شناسایی کنید.

هفت گام سریع برای تقویت حرکت:

1- به اولین باری که حرکتی را انجام دادید، فکر کنید:

یادگیری حرکت جدید کمی با تردید همراه است. به طور حتم همه ی این موارد همیشه در روند حرکت وجود دارد.

2- کارهایی را انجام دهید که حرکت حریف را به تعویق اندازد:

مثلا متوقف کردن حرکت حریف و یا تغییر جهت دادن حرکت حریف و...

3- سعی کنید حرکت را با مهارت خوب انجام دهید:

بدین ترتیب انجام حرکت خوب یک حس با ارزش به وجود می آورد.

4- به حرکت حریف فکر کنید:

ورزشکارانی که به مهارت بالا رسیده باشند بیشتر به حرکت حریف فکر می کنند.

5- آرامش خود را حفظ کنید:

اگر شما برای انجام حرکت اعتماد به نفس کافی داشته باشید، هیجان کمتری داشته و حافظه ی شما بهتر کار می کند.

6- به چیزهایی که می تواند بر حرکت شما تحمیل شود، فکر کنید:

بعد از شروع حرکت به تدریج اجرای مسائل مختلف حرکت کار حریف را سخت می کند.

7- به خاطر داشته باشید بالاخره حریف اشتباه می کند:

برای بیشتر مواقع موفقیت تصادفی به وجود نمی آید. بلکه نتیجه ی افکار و رفتار هر دو ورزشکار می باشد.

آمادگی کافی برای روبروشدن با یک موقعیت خاص داشته باشید نقاط قوت و ضعف حرکت حریف را شناسایی کنید.

- نتیجه ی حرکت راپیش بینی کنید.

- شروع حرکت های جدید را بشناسید.

- علت ترس و عدم توانایی حرکت را شناسایی کنید.

- گاهی حرکت های بی اهمیت را جدی بگیرید.

در برخورد با یک حرکت جدید از اطلاعات و تجربه ی گذشته استفاده کنید تکرار و تمرین باعث بالا رفتن و قدرت کارایی حرکت می شود. شاید بهتر باشد با حرکت حریف بپیوندید و رفتار حرکتی حریف را شناسایی کنید. اگر با موقعییتی نا آشنا و جدید مواجه شدید، تصور کنید چه کاری انجام دهید.

برای اجرای یک حرکت راحت تر، خرد کردن حرکت به قطعات کوچک تر لازم است. پس یک حرکت را به هدف های کوچک تر تقسیم کنید. از توانایی های حریف برعلیه خودش استفاده کنید.

آزمودن حرکت های جدید چیزهای زیادی برای آموختن دارند. وقتی راه های زیادی برای یاد گرفتن دارید و هر زمان که چیز جدیدی را تجربه می کنید درباره ی حرکت چیزهای بیشتری یاد خواهید گرفت. حرکت چیزهای زیادی برای ارائه کردن و جست و جو و آزمایش دارد. در اجرای حرکات بیشتر دقت کنید تا کمتر رنج بکشید. از حرکت حریف بیاموزید.

نسبت به تناسب اندام حریف حرکتی را اجرا کنید:

اگر در انجام حرکتی موفق نشدید چشم انداز حرکتی خود را تغییر دهید. یعنی خلاقیت به خرج داده و حرکت جدیدی خلق کنید. همینطور حرکت شناسی را فراموش نکنید.

هفت گام برای پیشرفت سریع در حرکت:

فراگیری هنر تمرین حرکت و تجربه در آن، برنامه ای بلند مدت است. روش ها و راهکارهای بسیاری در این زمینه وجود دارد که ورزشکار می تواند آن را فراگرفته و با ارزیابی درست در شرایط مختلف از آنها استفاده کند.

استاندارد سازی حرکت:

1- برنامه ریزی در حرکت:

یکی از مهمترین نکات در پیشرفت سریع و مداوم، داشتن جلسات تمرین منظم و برنامه ریزی شده است. از آنجا که ورزش هم جنبه ی جسمی و هم جنبه ی روحی دارد. همیشه توصیه بر این است که هر روز تمرین داشته باشید اما با 4 تا 5 جلسه تمرین در هفته هم
می توانید نتیجه ی خوبی بدست آورید. البته برای بیشتر ورزشکاران داشتن برنامه منظم روزانه و هفتگی الزامی است.

ساماندهی هدف های کوتاه مدت برای 3 تا 4 هفته آینده بسیار مهم است. اما به منظور داشتن برنامه ی دوره ای برای دستیابی به
هدف های کوتاه مدت و بلند مدت نیاز به دقت و هماهنگی مناسب بین برنامه های تمرین هفتگی و فصلی دارد. ورزشکار به ازای هر تمرین نیاز به 3 تا 5 ساعت استراحت دارد. همچنین برنامه ی تمرین در هر جلسه بین 45 تا 110 دقیقه می باشد. با این روند پس از مدتی خواهید دید که سرعت پیشرفتتان مناسب خواهد بود. با این کار انگیزه ی تان را برای ادامه مسیر افزایش خواهید داد.

حالا از همین امروز دست به کار شوید. تمرینات کوتاه مدت و دراز مدت خود را مشخص کنید. یک برنامه ی واقع بینانه ی هفتگی برای تمرین منظم اهمیت دارد.

2- از نظر جسمی و روحی آماده باشید:

برای داشتن بیشترین بازده از دوره ی تمرینات، لازم است که بر روی حرکت تمرکز داشته باشید. در ابتدای تمرین هر حرکت، بدن خود را با آرامش آماده حرکت کنید و با سرعت آهسته و با یک شرایط متعادل تمرین کنید در این حالت به تغییرات ظریف دقت کنید.

3- تحلیل کنید و اجرا کنید:

هنگام شروع کار بر روی یک حرکت جدید، یک گوشه بشینید و حرکت را تحلیل کنید. قسمت های مختلف و الگوهای مختلف را شناسایی کنید. سپس بر روی توالی و ریتم حرکت کار کنید. هنگام تکرار و تمرین بسته به توانایی های فکری و فیزیکی تان حرکت را کامل تر اجرا کنید.

4- درست تکرار کنید:

مسأله یادگیری حرکت، یا به طور تخصصی تر یک حرکت کامل، تا حد زیادی مسأله ی برنامه ریزی مغز برای اجرای تعداد بیشتری از دستورات متفاوت می باشد. بدون شک مؤثرترین راه برای سازماندهی حافظه ی حرکت، تکرار قسمت های مختلف یک حرکت با شیوه های متفاوت است. به یاد داشته باشید که می توانید یک قاعده ی کلی برای یادگیری حرکت و حل مشکلات تکنیکی و تاکتیکی داشته باشید. هر چیزی را که تمرین می کنید 5 بار درست تکرار کنید. ورزشکاری که بی حوصله و کم طاقت باشد. ترجیح می دهد به جای صرف مدت زمان لازم برای تمرین یک حرکت از کنار قسمت های سخت عبور کند و حرکت را درست اجرا نمی کند. در این شرایط ورزشکار 4 بار اشتباه و یک بار درست تکرار می کند این یعنی 80 درصد وقت خود را صرف تمرین اشتباه و 20درصد آن را صرف تمرین درست کرده است.

تصور کنید با تمرین بدون اشتباه چقدر می توانید در زمان خود صرفه جویی کنید و نتیجه اینکه کیفیت تا چه قدر افزایش می یابد. رمز موفقیت تمرین صحیح با سرعت آهسته و سرعتی که قابل کنترل باشد که اغلب به معنی تمرین کردن به آرامی است و سپس اجرای سریع حرکت است.

تمرین آرام:

هنگامیکه با یک حرکت دشوار سرو کار دارید و یا در حال یادگیری یک حرکت پیچیده به لحاظ ساختاری هستید. تمرین آهسته و آرام را تجربه کنید. استفاده از مترونم، برای ایجاد نظم و هماهنگی بین اجزاء حرکت مؤثرتر می باشد. یکی از روش های مؤثر برای اجرای یک حرکت دشوار، اجرای بسیار آرام است. با هر بار تکرار، سرعت خود را افزایش دهید. این کار را با سرعتی انجام دهید که بتوانید با تسلط و کنترل کامل حرکت را اجرا کنید. سرعت خود را مرحله به مرحله افزایش دهید.

بدین صورت با یک سرعت متعادل شروع به تمرین کنید و بعد از پنج بار تکرار صحیح، کمی سرعت را بیشتر کنید. در هر نوبت تکرار، یک پله سرعت خود را افزایش دهید.

همینطور تمرین آرام و بدون تمرکز ذهنی بی فایده است. همیشه هر حرکت را تجسم کنید و تمام جزئیات حرکت را پیش بینی کنید.

تمرکز ذهنی:

یکی از بهترین روش های تمرکز ذهنی تمرین در چهارچوب حرکت است. هر بار که اشتباه می کنید، سعی کنید یک قسمت از کل حرکت را درست کنید. وقتی حرکت را تکرار می کنید خودتان برنامه ریزی می کنید که قسمت های معیوب را تصحیح کنید.

5- قسمت های مشکل را تمرین کنید:

هنگام کار کردن روی حرکت، قسمت های سخت آن را بیشترتمرین کنید. در  مراحل بعد، بخش های دشوار را بیشتر تمرین کنید و بعد سراغ اجرای همه ی حرکت بروید. گاهی لازم است تمرین را به
جای آغاز حرکت از آخر شروع کنید لازم است که حرکت را در فاصله های زمانی طولانی تری مثل چند روز یا چند هفته تکرار کنید.

6- تمرین در شرایط تحت فشار:

تمرین کردن حرکت تحت فشار روش بسیار مؤثری است.

7- معلم خود باشید:

ابتدا به کل حرکت فکر کنید. ایده ها و نقل و انتقالات حرکت را بررسی کنید، چه قسمت هایی جای تغییر دارد و چه نکاتی در این حرکت قابل توجه است. چه انتظاراتی از اجرای حرکتتان دارید. در ضمن توجه مداوم به جزئیات تحلیلی، موجب تقویت جزئیات در اجرایتان می شود.

تجسم حرکت:

هر حرکت قابل مشاهده و اندازه گیری است. در یک نوع فعالیت حرکتی اصولا ارتباط و تناسبی بین کل اجزاء حرکت وجود دارد. بیشتر این تحرکات حالت پذیرند و توافقی وجود دارد و هیچ یک از اعضاء حرکت حالت انفعالی ندارد. البته حرکت از طریق انجام زنجیره ی حرکات معنی دار به قصد خاصی انجام می گیرد و شاید برای افراد ناوارد نامفهوم باشد. بنابراین تحصیل حرکت در طرز فکر، عادت، تمایلات، قضاوت ها، رشد حرکت و روح همکاری در کل اجزاء حرکت ها دخالت دارد.

چنانچه در یک حرکت مشاهده می شود کل حرکت ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم با تک تک اجزاء دارند و یک بینش و جهان بینی جدیدی به وجود می آورد.

اساس رفتار حرکت تشکیل دهنده ی نخستین صفت مشخصه ی آن یعنی تغییر است، اما تغییرات به تدریج رخ می دهند و نسبتا ثابت و پایدار هستند و بر اثر تجربه حاصل می شود. از طریق یادگیری فن ورزشکار به تدریج با علم حرکت آشنا می شود و در مقابل حرکات حریف گاهی تحت تأثیر قرار می گیرد و زمانی خویشتن را با آن منطبق و سازگار می سازد. در واقع، حرکت فرایندی است که طی آن رفتاری هوشمند و زنده بر اثر تجربه شکل می گیرد، تغییر می یابد و کامل تر می شود.

بنابراین یادگیری فرایند تغییرات نسبتا پایدار در رفتار  با لقوه  ورزشکار بر اثر دید گاهی جدید از فرایند تحلیل شکل می گیرد. این دیدگاه جدید را می توان در مفاهیمی همچون، فرایند تغییر، نسبتا پایدار، رفتار با لقوه و تجربه جستجو کرد. برای درک بیشتر این تعریف به اختصار به تحلیل هر یک از این مفاهیم می پردازیم.

1- مفهوم فرایند حرکت:

فرایند حرکت بر وقایع و روابط  پویا، جاری، مستمر و پیوسته در حال تغییر اطلاق می شود. یکی از مشخصات بارز فرایند حرکت پدیده یی است که بر اثر تعامل دائم اجزاء حرکت و متغییرهای موجود در آن صورت می گیرد.

2- مفهوم تغییر:

در فرایند حرکت تغییر اتفاق می افتد اما نه هر تغییری. تغییری که بر اثر عمل و عکس العمل اتفاق می افتد و به تدریج حاصل می شود و نسبتا ثابت و پایدار می باشد. بنابراین این تغییر بر اثر عوامل حسی و مکانیکی به وجود می آید.

3- مفهوم نسبتا پایدار:

به دلیل اینکه تغییرات موقتی هستند و رفتار حرکتی از عوامل انگیزشی و انطباق عوامل حرکتی ناشی می شوند.

4- مفهوم رفتار بالقوه:

به دلیل اینکه هر رفتار حرکتی بر اساس تفاوت بین مفهوم دو حرکت اتفاق می افتد و عملکرد حرکتی جدیدی را به وجود می آورد. اینگونه تغییرات در ساختار ذهنی شکل می گیرند و در حالی که قابل
اندازه گیری هستند، نسبت به تغییرات به وجود آمده و مساعد بودن شرایط به رفتار باالفعل تبدیل می شوند که در اصطلاح به آن عملکرد حرکتی می گویند  ولی همیشه نباید انتظار داشت که اعمال یک حرکت بلافاصله در رفتار حرکتی حریف تغییر دلخواه را ایجاد کند.

5- مفهوم تجربه:

زمانی تجربه کارساز می باشد که تأثیر متقابل ورزشکار با یکدیگر شناخته شده باشد. اگر تجربه را تعامل میان دو حرکت شناخته شده که برروی یکدیگر تأثیر می گذارند و به دنبال یک سلسله فعل و انفعالات بدانید، مفهوم فعالیت و مشارکت بین حرکت را بیشتر درک خواهید کرد. در برخورد دو حرکت با یکدیگر نقش هر حرکت بر دیگری ارزیابی می شود. در واقع دو حرکت در تمام ابعاد خود در فرایند تعامل قرار می گیرند و تغییر پیدا می کنند.

تفاوت بین یادگیری و عملکرد:

بخش یادگیری فرا گرفته شده و نقش عملکرد در تجلی تغییرات ناشی از یادگیری در قالب رفتارهای آشکار شده یا تبادل حرکت با یکدیگر متفاوتند. در اینجا یک بده و بستان حرکتی شکل می گیرد. عملکرد متأثر ازعوامل متعددی مانند: انگیزه، گرایش، مقتضیات لحظه ای و موقعیت های خاص می باشد. به اکتفای این عوامل عملکرد ممکن است برای هر ورزشکار نامشخص باشند که گاه حرکتی را به درستی و گاه به طریق نادرست نشان می دهد. بنابراین ارزیابی بستگی
به شرایط موقعیتی دارد. در چنین شرایطی تنها راه شناسایی،
اندازه گیری و مقایسه بین رفتار دو حرکت می باشد و باید رفتار حرکت پس از آن ارزیابی شود. اگر رفتار حرکتی پس از قرار گرفتن در یک موقعیت واقعی در مقایسه با پس از آن با فعل و انفعالات خاص و تغییرات مصلحتی اصلاح نشده باشد، بی شک نتیجه ی خوبی حاصل نخواهد شد. این بدان معنا است که هر حرکتی در هر جا و در هر شرایط نتیجه نمی دهد. هرگز رویش حرکت در وضعیت نامساعد ثمر نمی دهد و هنگامی به رویش بالفعل و محصول دهی مطلوب حاصل می شود که در جای مناسب انجام پذیرد. در چنین شرایطی نمی توان انتظار داشت که تمام تغییرات به رشد حرکت کمک کند. در این وضعیت نمی توان مطمئن بود که کلیه ی رفتارهای حرکتی به موفقیت برسند.

بدیهی است آنچه یک حرکت را سرمنزل مقصود می رساند، قضاوت و ارزشیابی کل فعل و انفعالات حرکت می باشد. به عبارت دیگر تا حالت دریافت و طلب کردن و پرداخت و پس دادن را نیاموزید، جریان تدوین حرکت را نیاموخته اید. از این رو نظام حرکت را نظام عرضه و تقاضا نیز می گویند.

عوامل مؤثر در حرکت:

در هر فرایند حرکتی عوامل و متغییرهایی در حال تعاملند.  نوع و شدت تعامل تغییرات متنوعی را به دنبال می آورد. بررسی همه ی عوامل مؤثر در فرایند حرکت، امکان پذیر نمی باشد. برای همین فقط به ذکر چند نمونه از آنهایی که تأثیر آشکاری در روند حرکت دارند اکتفا می کنم.

1- آمادگی:

ورزشکار باید از لحاظ جسمی، عاطفی، عقلی و.... رشد کافی کرده باشد تا بتواند به خوبی یاد بگیرد. آمادگی افراد در زمینه های مختلف متفاوت است. ممکن است فرد از لحاظ عقلی آماده باشد، اما از نظر جسمی آماده نباشد. اگر همه ی این شرایط  در کنار یکدیگر باشند، استعداد و آمادگی لازم وجود دارد.

2- انگیزه و هدف:

یادگیری معلول انگیزه های متفاوتی است. یکی از این انگیزه ها که نقش مهمی در جریان یادگیری دارد. میل و رغبت ورزشکار به یاد گرفتن است.

اگر ورزشکار در طول حرکت هدف قابل وصول نداشته باشد. پویایی حرکت خود را از دست می دهد. هدف ارزشمند حرکتی، ورزشکار را به خواستن و طلب کردن وادار می کند و نیروی لازم را در وی به وجود می آورد. ورزشکار باید بداند هدف از فعالیت های حرکتی حریف در یک مقطع زمانی خاص چیست. مشخص بودن هدف هاسبب هماهنگی بین فعالیت های حرکتی می شود و آنان را به جهت و مقصد خاص وادار می کند. در اینجا انگیزه حرکت را بسط و گسترش
می دهد و آن را عمیق تر و مؤثرتر می کند.

3- تجربه ی گذشته:

آموخته ها و تجربه های حرکتی گذشته ی ورزشکار (حرکت شناسی) آن را  شکل می دهد. مهارت ورزشکار در حد وسیعی تحت تأثیر تجارب گذشته ی اوست. ورزشکار زمانی می تواند مفاهیم و مسائل جدید حرکت را درک کند که مفهوم و مسأله ی جدید با حرکت شناختی او مرتبط باشد. در واقع فرایند یادگیری همچون  روند رشد است. همچنان که رشد جریانی دائمی است. یادگیری نیز جریانی دائمی است که تجارب گذشته پایه و اساس وضع فعلی آن را تشکیل می دهد و آنچه ورزشکار در آینده خواهد آموخت باید متناسب با تجارب او در زمان حاضر باشد. وقتی ورزشکار مفهومی را واقعا می آموزد که پایه و ریشه در تجارب گذشته اش داشته باشد. اگر این ارتباط  برقرار شود، یادگیری به معنی خاص خود صورت گرفته است. بنابراین مربی همواره باید فعالیت های ورزشی را بر اساس تجارب گذشته ی ورزشکار و متناسب با ساخت شناسی (فیزیک حرکت نسبت به بدن ورزشکار) طراحی و اجرا کند. مربی آگاه در فعالیت های تمرین ابتدا زمینه ها و تجارب گذشته ی ورزشکار را بررسی می کند. توان او را برای درک و فهم مسأله جدید می سنجد و مفاهیم جدید را با توجه به سطح دانش او ارائه می دهد. البته ممکن است تجارب گذشته ی ورزشکار به دلیل تفاوت در شکوفایی استعداد، محیط خانواده و سطح دانش والدین یکسان نباشد. بنابراین چگونه ممکن است روش تعلیم خود را یکسان و با تجارب همه ی ورزشکاران انتخاب کند. اگر چنین امری کار آسانی نیست، اختلاف سطح دانش و تجربه ی هر ورزشکار
می تواند از طریق آموزش ترمیم و شکوفا شود.

4- موقعیت و محیط یادگیری:

موقعیت یادگیری و امکانات آموزشی از عوامل مؤثر در یادگیری است. هر چقدر امکانات آموزشی برای ورزشکار مانند مربی، فیلم، کتاب، وسایل تمرین و.... بیشتر باشد، بسیار متفاوت خواهد بود.

همچنین محیط عاطفی و رابطه ی مربی با ورزشکار و رابطه ی ورزشکاران با یکدیگر و رابطه ی والدین با هم و نگرش والدین و مربیان، تغذیه ی خوب، همگی می تواند در میزان یادگیری ورزشکاران مؤثر باشد. موفقیت تمرین منظم همواره با محبت و احترام متقابل نسبت به محیط های خشک و خالی از عواطف، تأثیر بیشتری در یادگیری خواهد داشت. عاطفه به عنوان یک عامل بسیار مؤثر در جریان یادگیری عمل می کند. عواملی مانند عدم امنیت، اضطراب، ناامیدی، حق خوری می تواند در فعالیت های یادگیری ورزشکاران تأثیر مخرب بگذارد. در این شرایط ورزشکار به کنجکاوی و تلاش برای یادگیری و حل مسائل ذهنی حرکت وادار
می سازد. نتیجه اینکه یادگیری باید متناسب با آمادگی، استعداد، نیاز گرایش ورزشکاران باشد. بالاخره مجموعه این تلاش ها برای ورزشکار محرک و جذاب می باشد.

5- روش آموزش مربی:

یکی از مهمترین عوامل موفقیت ورزشکار، مربی با تجربه است. عامل مربی به دلیل نگرش و روش آموزش در فرایند فعالیت های حرکتی تأثیر فراوان دارد. بدون شک موفقیت و امکانات و تجهیزات بدون وجود مربی کارآمد کارایی لازم را نخواهد داشت. در اینجا مربی ماهر با شناخت امکانات و تجهیزات بحث آموزش را ساماندهی می کند و با شناخت استعداد، علایق و توانایی های هر ورزشکار آنان را در طریق صحیح یادگیری راهنمایی می کند. البته چنین نقش مهمی بدون دانش و شناخت عملی امکان پذیر نیست. اگر مربی با نظریه و اصول یادگیری آشنا نباشد و تعلیم را فقط انتقال فن بداند و تجارب یادگیری را فقط تقویت فعالیت های بدنی بداند، مسلم است که در تقویت کنجکاوی و پرورش استعداد و تفکر ورزشکار چندان موفقیتی بدست نخواهد آورد. زیرا یادگیری بدون تفکر و تعامل دو طرفه صورت نخواهد گرفت. ورزشکاری که می خواهد فنی را بیاموزد، باید روش کسب تجربه و تحلیل کردن حرکت را یاد بگیرد تا به حل مسائل حرکتی نایل شود. با چنین روشی، ورزشکار علاوه بر اینکه تکنیک یا فنی خاص را می آموزد. روش کاربرد و نحوه ی استفاده آن را در شرایط مختلف خواهد آموخت و در فرایند حرکت، ابتکار و خلاقیت خود را به کار خواهد انداخت.

6- رابطه ی کل با جزء:

باید دانست که اجزاء یک فن به تنهایی بی معنی هستند ولی وقتی در یک طرح حرکتی در کنار یکدیگر قرار می گیرند، معنی و مفهوم آنها روشن می شود. طرح یا کل یک حرکت (فن) قابل انتقال و تفهیم است. اما اجزاء و کیفیت خاص آنها در شرایط مختلف خصوصیت یکسانی ندارند. طرح یا کل حرکت هدف خاص یک فن را بیان می کنند. اما روند بکارگیری آن در یک ارتباط واقعی کل حرکت را به چگونگی به کارگیری جزء حرکت پیوند می زند. در اینجا بررسی تک تک اجزاء و روی هم قرار دادن آنها نسبت به شرایط موجود قابل اهمیت می باشد.

(نحوه ی ارتباط و پیوند اجزاء حرکت با حرکت حریف) و تا این ارتباط مشخص نشود، اجزاء قابل فهم نیستند.

در جریان آموزش، مربی باید در حد امکان، ابتدا مطالب اجرای کل یک فن را به ورزشکار بیاموزد و ارتباط اجزاء با یکدیگر را مشخص سازد و پس از آن به بررسی و تحلیل اجزاء حرکت در شرایط خاص بپردازد. مطالعه ی جزئیات بدون در نظر گرفتن مسائل ثانویه و فشارها و کشش هایی که حریف مقابل ایجاد می کند و چگونگی برخورد این اجزاء با شرایط موجود نیاز به تحلیل ساختاری و محتوایی کل حرکت دارد. در اینجا یک ارتباط معنی دار دو طرفه شکل می گیرد. به عبارت دیگر اجرای تکراری فن جای خود را به فهم و درک موقعیت می دهد.

7- تمرین و تکرار:

آیا این مسأله برای شما روشن شده است که تمرین و تکرار در فرایند یادگیری چه نقش مهمی دارد. در پاسخ باید گفت: تأثیر تمرین و تکرار در کل فرایند یادگیری حرکتی به ویژه در حیطه ی روانی حرکتی انکار ناپذیر است. البته باید گفت کیفیت اجرای تمرین، مقدار و زمان آن نقش مهمی در تثبیت تشکیل شخصیت حرکتی ورزشکار دارد. این امر در کیفیت اجرای حرکت نقش برجسته ای ایفا می کند. اما نباید فراموش کرد که تمرین و تکرار باید در شرایط ویژه و خاص انجام شود. چناچه تمرین 20 دقیقه ای متمرکز بهتر از تمرین 40 دقیقه ای می باشد. از همین رو، تمرین و تکرار مؤثر باید شرایط و ویژگی های زمان بندی مسابقه ای را در خود جای داده باشد. و در شرایط
مسابقه ی واقعی طبیعی انجام پذیرد. اگر ورزشکار در اوضاع
و احوال ساختگی و غیر واقع بینانه تمرین کند. تمرین کارکرد
مسابقه ای اش را از دست می دهد. زیرا اطلاع از روند زمان بندی هر رشته ی ورزشی باعث بالا رفتن کارایی تمرین می شود. بدین معنی که ورزشکار در انجام دادن آن عمل به تدریج تندتر می شود تا اینکه سرانجام به پیشرفت مطلوب نائل می شود.

احتمالات و تفسیر حرکت:

تعبیر و تفسیر حرکت جنبه ای از شناخت حرکت می باشد. شناخت شرایط   حصول یا عدم حصول اجرا را تحلیل می کند.

اینکه فن چگونه و در چه شرایطی انجام می گیرد. در اینجا ورزشکاران با توجه به تقویت ذهنی و درک و چگونگی موقعیت شکوفایی حرکت مورد توجه قرار می گیرد. این امر بستگی به شناخت دقیق ساختار گرایی و متکی بر روش درون نگر حرکت است.
می توان اجرای حرکت را به دو روش طبقه بندی کرد:

1- روش شرطی(رفتار گرایی):

این نوع یادگیری می تواند با ایجاد و تقویت رابطه و پیوند بین
محرک ها و پاسخ حرکتی مناسب، حرکتی فعال و پویا در ورزشکار به وجود آورد. سپس در این حالت ورزشکار وادار می شود بین آن وضع یا حالت قرار گرفته شده پاسخ مناسب را ارائه دهد تا با شرایط موجود و ارتباط مطلوب برقرار شود. در واقع اجرای صحیح عبارت است از:

ارتباط بین (عمل محرک) و عکس العمل(پاسخ) است.

2- روش شناختی:

ورزشکاران صاحب اندیشه یادگیری را ناشی از شناخت و ادرک و بصیرت می دانند. از این نظر ورزشکار با یادگرفتن حرکت های جدید و تلفیق آن با شناخته های حرکتی قبلی در جست و جوی شناخت و کشف روابط بین جزئیات درونی و بیرونی حرکت است. بر همین اساس ورزشکار ساختار حرکتی خود را گسترش می دهد و حرکتی فعال تر و هوشمند تر ارائه می دهد. با توجه به آنچه گفته شد ورزشکار در تحلیل حرکت سه مشخصه ی عمومی زیر را مبنای انتخاب حرکت خود قرار می دهد.

1- شناخت پاسخ ها و جنبش های عضلانی:

 باید دانست که رفتارهای حرکتی از ترکیب اجزاء کوچک تر یا
جنبش های عضلاتی به وجود

می آیند. در این مرحله ورزشکار با آزادی از راه استنباط برخی از فرایندهای حرکت و یادآوری خاطره ها و انتظارات حرکت، رفتار حرکتی هدف مندی را پیش می برد.

2- شناخت عادت های حرکتی:

در این مرحله اجرای فن در نتیجه ی کسب شناخت ساختارهای حرکتی حاصل می شود. پاره ای از اجرای حرکت از طریق عادت و قسمت دیگر از راه خلاقیت ذهن حاصل می شود. بنابراین نمی توان نمونه ای از اجرای حرکت را به طور مطلق در همه ی شرایط به اجرا گذاشت.

3- تلاش در مقابل حل مسأله ی حرکت:

در این مرحله ورزشکار برای حل مسأله ی تازه ی حرکت دست به انتخاب می زند. بر این اساس جنبه هایی از موفقیت تازه که
شباهت هایی با تجارب گذشته دارد، پاسخ داده می شود. اگر با چنین شیوه ای به راه حل مسأله نرسد به تلاش و خطا دست می زند و
پی در پی پاسخ های حرکتی گوناگونی را ارائه می دهد تا سرانجام مسأله ی حرکتی را حل کند. این درحالی است که در هر مرحله تفسیرهای جدیدی از حرکت مطرح می کند. ممکن است مسأله ی حرکت به صورتی عرضه کند تا حریف از درک آن عاجز باشد. در اینجا حریف برای درک مسأله، نیازمند درک روابط اساسی و نهفته میان اجزا و کل است و تجربه های قبلی نمی تواند ضامن موفقیت او در حل مسأله ی حرکت باشد.

اساس سعی و خطا:

نتیجه ی شناخت رفتار یک حرکت، تحت تأثیر ساختار فیزیکی حرکت می باشد. گاهی سعی و تلاش که از طریق گزینش و پیوند اعضای حرکتی به وجود می آید، منجر به تشکیل یک رفتار حرکتی خاص
می شود. به بیان دیگر عکس العمل با پاسخ مناسب در مقابل محرک یا محرک ها ناشی از برقراری ارتباط در درون ساختار یک حرکت
می باشد که فن را به هدف می رساند.

در این مرحله ورزشکار با ترتیب کردن یک سوی حرکات، برای رسیدن به هدف تلاش می کند. در اینجا ورزشکار بر اثر انجام
حرکت های متعدد و تصادفی و یا دست زدن به اهرم فشار و
تلاش های نامنظم سعی در بر هم زدن نظم حرکتی حریف دارد. تا اینکه با فشار آوردن به حرکت حریف در روال تدریجی حرکت حریف و تثبیت تدریجی حرکت خود دست می یابد و از نحوه ی تعبیر عملکرد حرکتی حریف به نفع خودش استفاده می کند.

باید توجه داشت که پاسخ های حرکتی مناسب در پیوندهای مجاور اثر می گذارد و حرکت را نیرومندتر می کند. اما برعکس پاسخ حرکتی نامناسب به طور مستقیم به همان اندازه اثر تضمین ندارد و در عین حال، ممکن است به طریق غیر مستقیم اثر بگذارد. به این معنا که ورزشکار را مجبور به انجام حرکتی می کند که ممکن است برایش مناسب نباشد. یعنی حرکتی که برایش فایده و ارزش خاصی ندارد. بنابراین انجام حرکت زمانی با ارزش است که بر اساس احتیاجات حرکتی تهیه و تنظیم شوند.

آمادگی مناسب:

ورزشکار باید علاوه بر رشد فکری از لحاظ رشد جسمی به اندازه ی کافی آماده باشد تا بتواند حرکت های مناسب را به خوبی اجرا نماید. اگر ورزشکار آمادگی جسمی لازم را نداشته باشد، موجبات ناکامی خود را فراهم کرده است. با نداشتن آمادگی جسمی، نمی تواند فعالیت مفید و لازم را ارائه دهد. بلکه به تدریج خسته شده و حرکتش کند یا ناقص می شود. بر این اساس موقعیت تابع آمادگی جسمانی است تا از این طریق بتواند در لحظه ی مناسب به حرکت حریف پاسخی بدهد تا مانع پیشرفت حرکت حریف شود.

بنابراین نداشتن آمادگی جسمانی لازم باعث می شود تا ورزشکار نتواند، دانسته های حرکتی خود را به مرحله ی اجرا بگذارد.

3- تکرار و تمرین:

بر این اساس هر چقدر حرکتی را بیشتر تکرار کنیم، رابطه ای بین اجزاء حرکت مستحکم تر و پایدارتر می شوند. و بالعکس بر اثر عدم تکرار، پیوند بین اجزاء حرکت ضعیف تر و سست تر می شود. اما تمرین باید متنوع، معنا دار، هدفدار و به قدر کافی تقویت شده باشد. باید توجه داشت که تمرین با تکرارمحض تفاوت دارد. تمرین انجام دادن حرکات مشابه با (اسب عصاری) نیست که یک دست و یکسان باشد. بلکه باید هر بار با روش و شکلی تازه انجام پذیرد تا مغز بتواند در شکل های گوناگون فعالیت کند و در نتیجه اسیر عادت نشود. در عامل تمرین دو قانون قابل توجه است:

1- شدت:

تمرین یک موضوع یا واقعه ی قابل اندازه گیری (اجزاء حرکت)
می باشد.

2- تغییر و تنزل:

موضوع اجرای بدون تغییر و تنزل(کند و تند) ارائه داده
می شود. بدون انجام تغییر، انعطاف پذیری و تعادل در حرکت شکل نمی گیرد. وانگهی دستگاه عصبی نیز از انجام فعالیت های یکنواخت گریزان است. برای اینکه کاری بی حاصل است و نتیجه ی مطلوب نخواهد داد. در انجام حرکت فاکتور آمادگی، میل و نیاز به اجرای عمل حرکت ضروری است تا بتواند فعالانه حرکت را ادامه دهد. مسأله ی روبرو شدن با حرکت منجر به کشف روابط میان امور حرکتی و پیدا کردن راه حل های منطقی برای گریز از تنگناها
می باشد. یعنی کوششی برای تضعیف کردن حرکت حریف می باشد.

چگونگی شناخت مراحل حرکت:

الف- شناخت فرایند حرکت: یادگیری اصول و قواعد حرکت منجر به کسب و معرفت فرایند حرکت می انجامد. در این مرحله ورزشکار سعی می کند تا اصول و قواعد حرکت حریف را درک کند و درگیر یک جریان واقعی شود. از این رو ورزشکار با یادگیری اکتشافی و مرحله ای بیش از آموخته های خود حرکت حریف را پی گیری
می کند.

ب- تاکید بر ساختار حرکت: در این مرحله تأکید بر ساختار حرکت سه نکته مطرح می شود.

- دانستن ساختار اساسی موضوع حرکتی و پیدا کردن مراحل آزاد و منطقی موضوع حرکت و سازماندهی کردن اطلاعات حرکتی
می باشد.

پ- شناخت ساختار دو موضوع حرکتی: موضوع ساختار، موضوع دو حرکت مرحله ی شناخت، رابطه ی مقدماتی حرکت در رسیدن به مرحله ی عالی حرکت و پیدا کردن خلاء های ممکن می باشد.

ت- پی بردن به جزئیات حرکت: زمانی که حرکت به گونه ای سازماندهی شده عمل می شود، بهتر و بیشتر و آسان تر در حافظه نگهداری می شوند.

ث- فهم اندیشه های حرکتی حریف: شناخت اساس یک ساختار حرکتی و دریافت رابطه ی اجزاء با کل موجب سهولت فهم حرکت
می شود و از پیچیدگی های مفاهیم حرکتی می کاهد.

3- تأکید بر فهم اهمیت حرکت: در اینجا تاکید به فهم مراحل ساخت حرکت و شناخت جریان رشد و شکوفایی آن اهمیت دارد. راز آشنایی با حرکت فهم تأکید ها و اصرار حریف و نکات و موضوعات حرکت می باشد. بنابراین هدف اجرای حرکت ارتقاء سطح بینش و فهم شهودی وضعیت حرکتی با یک نگاه تیز و ژرف می باشد.

4- تأکید بر اهمیت انگیزش درونی: انگیزش درونی با اجرای
فعالیت های صحیح و رسیدن به موفقیت همراه با رضایت خاطر از حرکت می باشد.

در این زمینه چهار نوع انگیزه درونی عمده به شرح زیر مطرح
می شود:

الف- میل به اجرای حرکت

ب- همکاری سایر اجزاء با یکدیگر

پ- ردیابی و میل به رفع ابهامات

ت- قابلیت داشتن و توانمندی حرکت

باید گفت: نگرش و بینش ورزشکار بسیار مهم است. ورزشکار باید به کنترل رفتار حرکتی حریف و شناخت رفتارهای پیش بینی شده به ایجاد وضعیت مطلوب اقدام کند. این کار موجب کشف روابط حرکت و حل مسائل حرکتی می شود. تا بتواند کاربرد آموخته های حرکت را در یک مبارزه ی واقعی اجرا کند. در چنین برداشتی هر ورزشکار باید مطابق با استعداد و توانایی خود مسائل حرکتی را کشف کند و پیش ببرد. اما اجرای حرکت باید کاملا آرام و دور از اظطراب و تنش باشد. شرایط اجرای حرکت باید به گونه ای تنظیم شود تا ورزشکار بتواند اعمال حرکتی را آزادانه اجرا کند تا بتواند در مورد مسائل مختلف حرکت بیندیشد و به سازماندهی مفاهیم ذهنی خود بپردازد تا با نیروی تفکر حرکت خود را تقویت کند. ورزشکاران باید بتوانند به اشتباهاتشان پی ببرند و راه حل های جدید را کشف کنند تا بینش لازم را بدست آورند.

باید میزان مواد حرکتی و تفاوت های فردی حرکت توجه شود و با حوصله کافی تجربه اندوخت. از طرف دیگر یادگیری از طریق اکتشاف آزموده های حرکتی، ورزشکار را کارآزموده تر می کند.

در هر مرحله آموزش تغییر در رفتار حرکتی ورزشکار به وجود
می آید.   اما نه هر گونه تغییری، بلکه تغییری که بر اثر تجربه بدست آمده است. یادگیری همیشه پیوسته و مستمر صورت می گیرد و یادگیری با مشاهده و تغییر اندازه ها و عملکرد است. عواملی که
هدف ها و شرایط و رابطه های جزء با کل را به چالش می کشند و در فرایند پیروزی مؤثر هستند. اما نباید در عامل شدت و تازگی در حرکت بی توجه بود. بدون توجه به این دو عامل حرکت مؤثر نخواهد بود. در نتیجه کسب معرفت حرکتی بیشتر از حفظ کردن حرکت اهمیت دارد.

فصل 2

الگوهای یادگیری حرکت

یادگیری حرکت بر اساس الگوهای مختلفی حاصل می شود. بررسی و تحلیل الگوهای حرکت، ورزشکار را در تدوین هدف های اجرای حرکت یاری خواهد کرد.

در این فصل ورزشکار با انواع الگوهای یادگیری حرکت، مانند: یادگیری از طریق شرطی شدن کلاسیک، یادگیری حرکت از طریق مجاورت، یادگیری حرکت از طریق شرطی شدن فعال، یادگیری از طریق مشاهده و یادگیری از طریق شناخت، آشنا می شود و به نقش و تاثیر هر کدام در فرایند یادگیری پی می برد.

یادگیری حرکت از طریق شرطی شدن کلاسیک:

یادگیری حرکت از طریق شرطی شدن کلاسیک رفتارهای فعال انواع یادگیری حرکت است. باید توجه داشت که بین پاسخ شرطی و محرک شرطی ارتباط منطقی وجود دارد. یعنی پاسخ شرطی در نتیجه ی یادآوری محرک انجام می شود. با شناخت چنین  الگویی، می توان رفتار ورزشکاران را تا حدی پیش بینی کرد. مشاهده ی علائم شناخته شده و تبدیل آن به یک محرک شرطی، پاسخی را بر می انگیزند و در بیشتر موارد باعث عملی مؤثر می شوند. هر عملی در محیط حرکت می تواند باعث شرطی شدن طبیعی یک پاسخ حرکتی شود. در نتیجه مجاورت در کنار یک محرک شرطی، تفکری آگاهانه و الگویی آشنا را سبب می شود. با این الگوی یادگیری، می توان از نتایج ناپسند جلوگیری کرد. شناخت چنین پدیده ای (پاسخ شرطی) می تواند کاربرد بسیار مفیدی در فعالیت های حرکتی داشته باشد. به این معنی که شناخت علت حرکت، سبب اجرای جدید و تغییر عملکرد حرکت را باعث می شود. در واقع هر گاه محرک شرطی تکرار شود، بلافاصله پاسخ شرطی روشن می شود.

از روش های شرطی شدن کلاسیک می توان به رشد و گسترش واکنش های حرکتی کمک گرفت.

یادگیری از طریق مجاورت:

در بحث یادگیری از طریق شرطی شدن کلاسیک گفته شد که لازمه ی پاسخ شرطی مجاورت و هم زمانی و پیوند محرک های شرطی است. اما مجاورت با جفت شدن یک حرکت با حرکت دیگر می تواند منجر به عملکرد اصیل شود. در این فرایند ارتباطی بین محرک و پاسخ به وجود می آید و در نتیجه پیوندی بین دو حرکت برقرار می شود. در اینجا ادغام دو حرکت با یکدیگر موجب تغییر رفتار متفاوت می شود. یعنی پاسخی حرکت شکل می گیرد و ترکیب خاص بین دو حرکت مجاور فرایند واحدی را تداعی می کنند. برای پاسخی که باید نتیجه دهد، ترکیب توالی حرکتی  و چگونگی به هم آمیختگی آنها با یکدیگر موجب تغییر رفتار حرکت می شود. تأثیری که دو حرکت از طریق مجاورت بر یکدیگر می گذارند، اتفاق هم زمانی را شکل 
می دهد. در این فرایند، ارتباط معنی دار دو حرکت، حرکتی رفتار گرایانه را شکل می دهد که در نتیجه ی بازتاب شرطی
شده ی دو حرکت ساخته شده است. الگوی شکل گرفته بر اساس ساختار ساختمانی نظام یافته مبنا قرار گرفته است.

ترکیبی که از این دو حرکت پدید می آید، در باز پیدایی دو حرکت دنبال شده است. در این نوع حرکت پاسخ از پیوندها و گسست های نشانه دار با حالت های خاص رخ داده اند تا جایی که سرانجام
ترکیب های هم خانواده به طور مستقیم و یا پاسخ های غیر مستقیم از راه وادار کردن حرکت حریف به عمل خاص در فرایند حرکت تأثیر
می گذارد. به عبارت دیگر پاسخ حرکت با نشانه های دو حرکت پیوند می یابد به این ترتیب نیرومندی پاسخ حرکت، رابطه ی مستقیم با
نشانه های دو حرکت دارد.

فراموش نکنید که اصالت حرکت به استواری است. مگر اینکه پاسخ حرکت نیاز به استواری کاملی نداشته باشد. این فرض، تمام تلاش ها و فشارها برای پاسخ از طریق مجاورت دو حرکت است.

گاهی اوقات محرکی که در مجاورت حرکت قرار می گیرد به عنوان پاسخ بکار گرفته می شود. جواب این سؤال ظاهرا باید روشن باشد. زیرا ورزشکار با استفاده از روابط معکوس حرکتی پاسخی مناسب به محرک حرکتی می دهد. درحقیقت پاسخی در جهت عکس حرکت حریف سبب ضعیف تر شدن حرکت می شود. نوع دیگری از یادگیری مجاورت (کلیشه ای) است یعنی حوادثی که در مجاورت با یکدیگر با هم اتفاق افتاده و مسیر معینی را طی کرده اند. یادگیری کلیشه ای یا حرکات باهم اتفاق افتاده و هم مجاور شده، می تواند یک قالب آموزشی مناسبی باشد. با شناخت بین دو مفهوم پیوند به وجود آمده نوعی حرکت خوانی قالب ریزی می شود. مربیانی که از فرایند یادگیری کلیشه ای، آگاه و با آن آشنا باشند، می توانند به ورزشکاران کمک کنند تا از بسیاری رفتارهای نامطلوب اجتناب کنند. زیرا اگر ورزشکاران مفاهیم دو حرکت را هم زمان و درمجاورت با هم فرا بگیرند. میزان تأثیر دو حرکت را بر یکدیگر کشف می کنند و بسیاری از مفاهیم حرکت را از طریق مجاورت در کنار یکدیگر می آموزند.

یادگیری حرکت از طریق شرطی شدن:

یادگیری حرکت از طریق شرطی شدن فعال از انواع یادگیری کاربردی می باشد. در این نوع یادگیری، بر خلاف شرطی شدن کلاسیک، رفتارهای فعال محصول شناخت متغییرهای حرکتی هستند که به وسیله تقویت کننده های حرکت بکار گرفته می شوند. در واقع تقویت قسمتی از یک حرکت موجب تأثیر و تغییر مناسب حرکت
می شود در این نوع سبک حرکت به جای اینکه فقط به فکر کنترل کردن حرکت حریف باشید. قسمتی از رفتار حرکتی حریف را به نفع حرکت خودتان تقویت می کنید تا رفتار مورد نظر تثبیت شود.

تقویت کننده ی حرکتی چیست و چه فرقی با محرک های شرطی دارد.؟

تقویت کننده ی حرکت معمولا محرکی است که شدت رفتار حرکت را کاهش یا افزایش می دهد و موجب برهم زدن تعادل حرکت حریف و تثبیت حرکت به نفع خودتان می شود. اما تقویت کننده ها انواع مختلفی دارند؛ مانند، تقویت کننده ی های زاویه ای تقویت کننده های افزایشی یا کاهشی تقویت کنندهای مزاحم، تقویت کننده های متاخر و.....

نکته قابل توجه اینکه با تغییر رفتار موجود در حرکت می توان در حرکت حریف تغییر رفتار ایجاد کرد. هر اندازه زمان ارائه ی تقویت کننده ها متناسب با رفتار حرکتی حریف باشد به همان نسبت پیشرفت بهتری خواهید کرد. اما ارائه ی تمام این عملکردهای تقویتی در حرکت از عملکرد حرکتی حریف استنباط می شود. اما گاهی ورزشکار به دلایلی نسبت به تجربه های پیشین، نمی تواند شرایطی را که لازمه ی بروز رفتار مورد نظر است را ارائه دهد. در چنین شرایطی تقویت حرکت بسیار مشکل است. از همین رو، برای ایجاد تغییر در رفتار حرکتی حریف باید شرایط حاکم بر رفتار را شناسایی کرد تا دخل و تصرف امکان پذیر باشد. ورزشکار باید سعی کند بفهمد چه عواملی موجب بروز رفتار حرکتی مناسب می شود. در واقع عدم آشنایی با روند حرکتی موجب تضعیف حرکت می شود. بنابراین شناخت الگوی حرکتی حریف و بررسی و شناسایی پاسخ های حرکتی مناسب سبب تقویت حرکت می شود.

روش های ایجاد تغییر در حرکت با استفاده از حرکت فعال:

شناخت الگوهای حرکت با تکیه بر شرطی شدن فعال مشتمل بر اصول حرکت است که در مجموع، فن آوری رفتار حرکتی را به وجود
می آورد.

بحث مشروح درباره ی این اصول در اینجا امکان پذیر نیست اما مهمترین فنونی که بر اساس الگوی شرطی شدن فعال ارائه شده اند عبارتند از:

الف- شناخت روش هایی برای افزایش رفتار حرکت

ب- روش های ایجاد رفتارهای تازه

پ- روش های تثبیت رفتارهای مطلوب

ت- روش های تقلیل دادن یا کاهش رفتارهای نامطلوب

الف- شناخت روش هایی برای افزایش رفتار حرکت:

هرگاه بعد از پاسخ حرکتی، تحرکی را وارد حیطه ی حرکت کنیم و آن حرکت احتمال بروز پاسخ را افزایش دهد یا سبب بقای حرکت شود. به چنین حرکتی تقویت کننده ی مثبت می گوییم. بنابراین هر حرکت
می تواند تقویت کننده ی پاسخی مناسب باشد. به بیان دیگر پاسخ مناسب در برابر حرکتی خاص، در شرایط محرک های تازه بکار گرفته شده است. مثلا می توان به ورزشکار یاد داد که راه حل های حرکتی به نسبت موقعیت های مختلف متفاوت می باشد. گرچه اغلب در فرایند اجرای حرکت تعمیم نامناسب به منظور اختلال در حرکت حریف یک تقویت کننده ی منفی می باشد.

در چنین شرایطی احتمال بروز تنش و تشنج در رفتار افزایش
می یابد. تنها تفاوت بین این دو در این است که در تقویت مثبت یک محرک مطلوب به ارگانیسم حرکتی حریف معرفی می شود.  در حالی که در تقویت کننده ی منفی یک محرک آزار دهنده به منظور خلل در موقعیت حرکتی حریف به وجود می آید که باعث خرابی یا تقلیل حرکت حریف می شود.

ب- روش های ایجاد رفتارهای تازه:

اگر ورزشکار بخواهد رفتار تازه ای در حرکتش ایجاد کند، باید از سرمشق گرفتن و تفکیک حرکت های حریف و تحلیل پاسخ های حرکتی حریف به شکل زنجیره ای احتمال بروز پاسخ مطلوب را افزایش دهد. در روش تفکیک حرکت ورزشکار به تقویت اجزایی از رفتار حرکت می پردازد که مفید تشخیص داده می شود و به اجزاء ناموجه توجهی نمی کند. هنگامیکه اجزاء رفتار حرکتی حریف تشخیص داده شد از روش شکل دادن حرکت استفاده کنید. از طریق شکل دادن به رفتار حرکتی می توان طرح های رفتار ی تازه و
پیچیده تر، حرکتی مدون ایجاد کرد.

پ- روش های تثبیت رفتارهای مطلوب:

هنگام اجرای رفتار مطلوب به تدریج حرکت قوت می گیرد و دامنه ی حرکت افزایش می یابد. لازم است ورزشکار عامل تقویت کننده را به تدریج زیاد کند. زیرا در فرایند حرکت تقویت متوالی یک رفتار حرکتی نه امکان پذیر است نه جایز. از طرفی اگر رفتار حرکتی تا چند ثانیه تقویت نشود به تدریج کاهش می یابد و خاموش می شود. بنابراین بهترین رفتار مطلوب تقویت متناوب است. تقویت متناوب را به دو صورت تقویت نسبی و تقویت فاصله ای به کار می برند. هر کدام از این نوع حرکت به صورت نسبی ثابت و نسبی متغییر به کار می رود. در تقویت نسبی حرکت رفتار حرکتی تا حدی ثابت و نسبی متغییر به کار می رود. در تقویت نسبی حرکت رفتار حرکتی تا حدی ثابت انجام می گیرد. اما برنامه ی تقویت نسبی متغییر، رفتار حرکت از پیش معلوم نیست و پاسخ دهنده نمی داند در ازای کدام حرکت پاسخ تقویتی ارائه دهد. در این روش رفتار پاسخ دهنده تا حدود زیادی گنگ و نامعلوم است.

در تقویت فاصله ای ثابت، ورزشکار در پریودها و فاصله های زمانی مشخص حرکت را تقویت می کند تا رفتار حرکتی خاموش نشود. معمولا تأثیر تقویت نسبی متغییر تأثیر مطلوبی در پایداری رفتار حرکتی ایجاد می کند باید توجه داشت که تقویت طولانی یک رفتار حرکتی، موجب کاهش نیرومندی حرکت می شود.

ت- روش های تقلیل یا کاهش رفتارهای نامطلوب:

در مسابقه وظیفه ی ورزشکار فقط این نیست که به ایجاد تقویت مثبت و تثبیت رفتار حرکت اقدام کند، بلکه باید تلاش کند رفتارهای نامطلوب را که به هر دلیل حریف مقابل ایجاد می کند، به کلی از بین ببرد. برای تقلیل دادن و یا خاموش کردن حرکت حریف روش هایی مانند منحرف کردن حرکت حریف، محروم کردن حریف از انجام حرکت، ایجاد توقف ناگهانی در حرکت، ایجاد رفتارهای مغایر، برهم زدن ریتم حرکتی حریف و... ارائه شده است.

روش دیگر برای تقلیل رفتار نامطلوب، کم کردن مقداری از عامل تقویت کننده به منظور ایجاد رفتار نامطلوب در حرکت حریف
می باشد. به عبارت دیگر گاهی با رعایت نکردن کامل فن یا حرکتی باعث تحلیل حرکت حریف می شوید.

بالاخره استفاده از رفتارهای غافل گیر کننده، باعث می شود پاسخ حریف تقویت نشود.

کشش نیز روش دیگری است که برای تقلیل یا کاهش رفتار حرکتی نامطلوب به کار گرفته می شود. در روش کشش یک متغییر باعث کاهش رفتار حرکتی حریف می شود. این روش به تدریج باعث نابودی رفتار حرکتی حریف می شود. نکته اینکه با این روش رویدادهای حاد از رفتارهای حرکتی اولیه تبدیل به خمیر حرکتی می شود. به شرط آنکه حرکت های انتخابی شما پاسخ مطلوبی در برابر حرکت حریف بدهد و بتواند حرکت شما را تقویت کند.

انتخاب حرکت از طریق مشاهده:

نوعی دیگر از انتخاب حرکت از طریق دیدن و شناخت و تحلیل حرکت می باشد. انتخاب حرکت از طریق مشاهده بیشتر روشی الگو برداری شده و تقلیدی است بسیاری از دانش های حرکتی از طریق مشاهده و تقلید آموخته می شود. مثلا وقتی که برای اولین بار مربی چگونگی عملکرد یک فن را به ورزشکار می آموزد، یا هنگام مسابقه اغلب صبر می کنیم تا حریف شروع به حرکت کند. آنگاه با نگاه به حرکت ها شروع می کنیم. این نمونه ها نشان می دهد که بسیاری از رفتارهای حرکتی از طریق مشاهده رفتار شناسایی می شود. الگوهایی که با مشاهده ی آنها موجب هدایت رفتار حرکتی ما در مسیر خاص و سبب انتخاب و تغییر حرکت هایمان می شود. یادگیری از طریق مشاهده بر اساس بررسی نیروهای درون حرکت که به سوی عمل رانده می شود،  با یک تعامل دو جانبه بین دو ورزشکار تدوین
می شود. در این بررسی دو سویه عوامل مؤثر در تشکیل رفتارهای حرکتی مورد ارزیابی قرار می گیرد.  سپس رویدادهای حرکتی تحلیل و حرکت های پیرامون آن مورد بررسی قرار می گیرد یا آن را کنترل می کند. در این بررسی حتی اندیشه ها و تصورات ذهن حریف نیز مورد ارزیابی قرار می گیرد. یعنی رفتار حرکتی هر یک رفتار دیگری را می سازد و هر دو رفتار یکدیگر را تحت کنترل و بررسی قرار می دهند. این کنش و واکنش موجب خلق تغییرات جدید
می شود. این کار رفتار حرکتی جدیدی را ایجاد می کند. این کار تا جایی پیش می رود که یک حرکت باعث مختل شدن حرکت دیگر شود. در چنین حالتی دقت و نیروی ویژه ای صرف می شود و دانش ها و مهارت ها و نگرش های مختلف با یکدیگر تبادل می شوند و چه بسا در حین اجرای حرکت ها اشتباهاتی هم روی می دهد.

یادگیری از طریق مشاهده ی حرکت به چهار مرحله تقسیم می شود:

1- مرحله توجه به رفتارهای الگوی حرکت:

اگر اجرا کننده ی حرکت به رفتار الگوی حرکت توجه نکند چیزی از آن رفتار حرکت نخواهد آموخت. در این مرحله همواره رفتار حرکتی بر اساس مشاهده ی رفتار حرکت حریف شکل می گیرد. در اینجا شکل گیری شخصیت حرکتی حریف اهمیت دارد.

2- مرحله ی به یاد سپاری رفتارهای حرکتی مشاهده شده:

در فرایند حرکت دو عامل توجه به عملکرد حرکت و بازنمایی نمادین آن عملکرد در حافظه بسیار مهم و ضروری است. بازنمایی اعمال مورد مشاهده به صورت تصویر ذهنی صورت می پذیرد. برای به یاد سپاری این مرحله تمرین و تکرار حرکت خاص برای نگهداری مطالب در حافظه و استفاده ی چند بعدی از آنها نقش بسیار ارزنده ای دارد.

3- فرایند بازآفرینی حرکت:

در این مرحله تبدیل مرزهای تجسمی حرکت و شناخت نحوه ی عملکرد ها و مقایسه با آنچه می بایست انجام شود و با آنچه انجام شده است مورد تحلیل بررسی قرار می گیرد. در اینجا ارزشیابی و شناخت رفتار و نقایص حرکتی حریف بسیار اهمیت دارد.

4- مرحله انگیزش اجرای حرکت:

اجرای خوب حرکت از طریق تقویت بخش یا جزئی از تمام حرکت تأثیر مطلوب تری خواهد داشت. یعنی در زمان اجرا عملکرد یک حرکت در جاهایی از حرکت بنا به ضرورت باید تقویت شود. یعنی ازنظرموقعیت رفتار حرکتی حریف باید دستکاری شود. نتیجه اینکه حرکت مؤثرتر زمانی رخ می دهد که حرکت های بالقوه و باالفعل حریف تقویت شود.

در این مرحله عملکرد دو حرکت بنابر کنش و واکنش در حرکت به صورت انفرادی و به صورت ترکیبی مورد ارزیابی قرار
می گیرد. آموزش این قسمت حرکت باید از طریق مربیان مجرب شناخته و به ورزشکار آموزش داده شود.

با نتیجه گیری مراحل یاد شده سه اثر مثبت در حرکت به وجود می آید:

1- موجب آموختن رفتار حرکتی جدید می شود. اجرا کننده
می تواند رفتار تازه ای در اجرای الگوهای حرکتی ایجاد کند.  یعنی با مجاورت قرار گرفتن دو حرکت، حرکت تازه ای شکل می گیرد.

2- رفتار حرکتی آموخته شده ی قبلی را تقویت می کند. در اینجا الگوهای نو ظهوری حرکت را تسهیل می کند.

3- از بروز اشتباهات قبلی جلوگیری می کند و یا تکرار آنها را کاهش می دهد. هنگام مشاهده ی نتیجه ی عملکرد یک الگوی حرکتی به یک جانشینی جدید حرکت کشف می شود. این کار به طور نمادین  بر عملکرد یا رفتار باالفعل حرکت اثر می گذارد. ورزشکار آگاه می تواند با حذف الگوی نامناسب سبب کاهش و یا از بین رفتن رفتارهای نامطلوب حرکت شود.

یادگیری حرکت از طریق شناخت:

شناخت عملکردهای الگوهای حرکتی مجاورتی موجب شرطی شدن فعال و پیوند کلاسیک محرک های مجاور برای تبدیل منطقی و عقلی و ارادی ورزشکار می شود. با بررسی روند اجرای حرکت مفاهیم بیشتر و روشن تری آموخته می شود. نه فقط رابطه بین آنچه در اصطلاح، محرک و پاسخ نامیده می شود. ورزشکار برای برقراری تعادل بین حرکت ها یک سری سلسله فعالیت هایی را انجام می دهد و سرانجام از طریق استقرار نقطه ی اتکای جدیدی کشف می شود و
می توان مسأله ی حرکت را از دیدگاه نظریه ی(محرک- پاسخ) بررسی کنیم. دو عامل ایجاد تعادل برابری تعادل بین(وزن- فشار) اهمیت دارد. بنابراین عدم تعادل رابطه ی مستقیم به توازن در هنگام پاسخ به حرکت است. این پاسخ ها را می توان به وسیله ی تعادل یا عدم تعادل تقویت کرد. از مجموعه ی متوالی محرک ها پاسخ های حرکت موزون و ریتم های مخصوص هر حرکت باعث تعادل و تقویت حرکت می شود.

حاصل شناخت حرکت یعنی تعادل، وزن و نیرو موجب روانی و زیبایی حرکت می شود. شناخت رفتارهای حرکت و اندازه ها بر
جنبه های مختلف فرایند حرکت تأثیر مؤثرتری خواهد گذاشت. در واقع کوشش در تحلیل فرایند واکنش های مجاورتی اهمیت ویژه دارد. کشف روابط موجود بین حرکت ها همان فرایند فکری مهم است. شناخت روابط با نگرش اصول و روابط به هم وابسته حرکات امکان پذیر است. خیلی از حرکات به نظم حرکات بدن منجر می شود. به هر حال کشف چنین مفاهیم نتیجه ی پیوند محرک، پاسخ و شناخت و مفهوم از مجموع روابط بین پدیده است. در این مرحله دریافت نه از راه چشم، بلکه از راه بینش و درک روابط حاصل می شود. در واقع بینش حرکت عبارت است از قدرت ادراک ورزشکار در کشف روابط موجود بین پدیده های مختلف حرکت است.

با تعمق و تامل در حرکت برای عمل مؤثرتر راه حل دیگری را یاد می دهد. به همین دلیل با ایجاد نقشه ی حرکت به مزیت ها و اشتباهات حرکت پی می برید. در چنین وضعیتی حرکت خیلی آسان تر شناخته می شود. تجدید بنای شناخت و بصیرت حاصل از آن ادراک حرکت را فراهم می کند.

مسلما اجرای تمام الگوها به روش های مفید زمانی با ارزش هستند که در شرایط مسائد به کار گرفته شود. یعنی اجرای هر الگویی نکات ویژه ی خود را خواهد داشت.

در ابتدا باید هدف حرکت مشخص شود. باید مشخص شود که آیا هدف از اجرای حرکت موضوعی خاص است یا به تفکر واداشتن حریف برای اجرای حرکت جدید است و آیا اجرای حرکت محدودیت خاصی را فراهم می کند یا خیر. این نوع اجرا نوعی یادگیری فعال و اکتشافی را سبب می شود. سرانجام بعد از پایان تمام مراحل یادگرفته شده ورزشکار به اجرای عالی حرکت های ترکیبی می رسد. دراین مرحله ورزشکار به سبکی کاملا متفاوت می رسد. یعنی ورزشکار به
مرحله ای می رسد که بتواند مقررات و قانون های جدیدی را در حرکت کشف کند و مهارت های آموخته شده را با همدیگر ترکیب کند و کاربرد هر قسمت از حرکت های مختلف را در موارد خاص اجرا می کند در هر صورت حرکت با درون ورزشکار یکی می شود و
ارزش های  تفکر تقویت می شود و فعالیت های جهت دار حرکت را بررسی می کند.

تحلیل فرایند حرکت:

پس از مطالعه و بررسی حرکت ممکن است اغلب حرکت های آزمایش شده در روندهای مختلف در تغییر یا تطبیق رفتار حرکت لازم باشد.

در اینجا تغییر رفتار ارگانیسم حرکت را مورد بررسی قرار
می دهیم. شکی نیست که شناخت صحیح مراحل حرکت در سایه ی مطالعه ی دقیق لحظه به لحظه ی حرکت امکان پذیر خواهد بود. هر ورزشکار دارای اراده است و اکثر رفتارهایش از روی آگاهی است. اولین توانایی را دارد که از قوانین و قواعد فراتر برود و... آزاد شود و تاحد زیادی رفتار حرکتی را کنترل کند. او مجبور نیست اسیر و برده حرکت باشد. او می تواند خود را با قید تأثیرات حرکت در مقابل محرک های محیطی رفتاری آگاهانه را انتخاب کند. در اکثر الگوهای حرکتی، احتیاجات، تمایلات و پاداش ها و تنبیه ها و انگیزه های درون تأثیر فراوانی در هدایت رفتار حرکت خواهد داشت. حرکت بر اساس هدف پیش می رود. ممکن است حرکتی را انجام دهد و چند لحظه ی بعد آثار و نتایج مطلوب آن آشکار شود. از طرف دیگر عملکرد حرکت پیچیده است و از رفتارهای متعدد و متنوعی نشات می گیرد. نه از حرکت های ساده و جدا از هم ورزشکار ضمن آزمایش و خطا تحت تأثیر حرکت های مختلف حریف قرار می گیرد. می اندیشد و بر اساس اندیشه و تفکر، حرکت های مختلف را انتخاب می کند هر حرکتی تقویت کننده ی های مثبت و منفی دارد که هرکدام اثر یکسانی ندارند. مثلا بر اساس یک محرک حرکتی، رفتاری را فهم و دریافت می کند و سپس به آن حرکت پاسخ درست می دهد. بسیار مهم است که چه حرکتی را انتخاب می کند و چگونه حرکت را اجرا می کند. اکثر حرکت ها، تنها بخشی از یک حرکت را مورد توجه قرار می دهد. اگر بخواهید چگونگی یک حرکت را مطالعه کنید، باید مجموعه ی
حرکت ها را در نظر بگیرید. زیرا تفکیک آنها در فرایند حرکت چندان معقول نیست. به بیان دیگر جریان حرکت و مراحل رشد و تکامل آن حاصل از اندیشه و تفکر لحظه ای می باشد.

بنابراین اجرای حرکت را باید در مجموع نگریست و قدرت اندیشه و تفکر حریف محور اصلی شناخت فرایند حرکت است. بنابراین قبل از پرداختن به روش های حرکت، تفکر و تأثیر حرکت بررسی می شود.

تعریف و تحلیل حرکت:

اصولا حرکت فعالیتی جهت داراست که معطوف به حل مسأله ای باشد. این کار تا مسأله ی حرکتی حل شود. اصولا حرکت زمانی حاصل می شود که امری حرکتی به نوعی به کار گرفته شود تا
مسأله ی حرکتی حل شود. این خطوط در خیال(ذهن) از پیش رو برای حل مشکل جدید مطرح می شود. به عبارت دیگر ورزشکار می اندیشد که چگونه مساله یا مشکل حرکت را با تفکر بر انگیزد. اما تفکر همیشه به یک شکل انجام نمی گیرد و ممکن است به صورت
کلیشه ای یا خلاق به وقوع بپیوندد. لذا پرورش تفکر و شناخت آن اقسام گوناگون دارد.

1- تفکر آزاد: در این نوع تفکر حرکت هیچ گونه کنترلی از طرف ورزشکار صورت نمی پذیرد و تقریبا تحت تأثیر حرکت حریف مقابل انجام می شود تا حریف مقابل نتواند حرکت خود را کنترل کند.

2- خیال پردازی: خیال پردازی تفکری است که با موضوع حرکت حریف ارتباط چندانی ندارد و با ریتم و نظمی مستقل، ماهیت و کارکردی مستقل به خود می گیرد. توجه ورزشکار به جای اینکه روی حرکت خاص متمرکز باشد به افکار و تصوراتی از حافظه ی تجربی معطوف می شود.

3- تفکر عملی: این نوع تفکر در مسائل ساده ی حرکتی به وقوع
می پیوندد.اینکه چگونه یک حرکت را کنترل کند و یا عمل خاصی را انجام دهد.

4-تفکر حرکت خلاق: تفکر خلاق به حل مسائل حرکتی حل نشده
می پردازد و یا برای مسائل حل نشده ی گذشته راه حل های جدید کشف می کند. آنچه در فرایند تعلیم حرکت بیشتر مورد توجه قرار
می گیرد، تفکر خلاق است.

جنبه های مختلف حرکت منطقی:

در بررسی و مطالعه ی حرکت به تحلیل سه جنبه می پردازیم؛ این سه جنبه عبارتنداز: احساس، حافظه ی تصویری، تخیل. بر اساس مطالعه و شناخت جنبه های مختلف حرکت و روابط متقابل آنها، می تواند ما را در فهم بیشتر حرکت کمک کند. درواقع با تفکر صحیح و جمع آوری معلومات و مفاهیم حرکت و ادغام با رؤیا و خیال در یک جریان احساس حرکت ساخته می شود. در واقع با تجزیه و تحلیل این سه جنبه با هم نشانه ها و رمزهای یک حرکت شناخته می شود. اما آنچه در حرکت جریان پیدا می کند نباید موجب اتلاف انرژی و از بین رفتن کنترل حرکت شود. حرکت را باید بر اساس تناسب آن با موقعیتی که در آن به وجود می آید ارزیابی کرد. به عبارت دیگر تفکر منطقی حرکت بر پایه ی تعادل و یا عدم تعادل بین دو حرکت مورد نقد و بررسی قرار می گیرد. حرکت فعال همیشه به وسیله ی بررسی فعال و مدام و دقیق هر لحظه بین دو حرکت سنجیده می شود. بر این اساس باید موقعیت یکسانی را برای اجرای هر حرکتی در نظر گرفت. بلکه باید حرکت را آزاد گذاشت تا موقعیت مناسب خود را انتخاب کند. هر حرکت باید به دلخواه نسبت به موقعیت های مختلف جابجا شود و تغییر کند. اما ایجاد موقعیت مطلوب بر اساس اندیشه ی عاقلانه و مطلوب حاصل می شود.

هدف از پرورش تفکر در فرایند حرکت:

پرورش سیستماتیک حرکت بر اساس مشاهده و میل به ادای وظیفه ی اصلی حرکت حاصل می شود. برای رعایت حرکت و نیل به مرحله ی استقلال و کمالی پیش می رود. و راه حل های تازه ای را پیدا می کند. در اینجا از یک نوع حرکت استبدادی و خشک جلوگیری می شود. در این مرحله جنبه های ارتباطی و شناخت اجزای حرکت ها با یکدیگر اهمیت دارد. به عبارت دیگر نظم حاکم بر حرکت به دنبال فرصت مناسب برای چگونه فکر کردن و چگونه قضاوت کردن، منجر
می شود تا بتوانید درباره ی فرایند حرکت تصمیم درستی بگیرید. هدف حرکت با تحلیل درست مشخص می شود تا فرصت مناسب برای فعالیت حرکتی فراهم می شود. به عبارت دیگر نظم حاکم بر حرکت در جریان طبیعی حرکت به کارگرفته می شود. بنابراین حفظ و تکرار حرکت به صورت عادت هرگز شناخت و باوری را به دنبال نخواهد داشت. حرکت بر اساس تفکر صحیح نه بر اساس عادت می تواند حالت بدنی و روانی ویژه ای ایجاد کند. اگر قرار باشد که ورزشکار حرکتی را عاقلانه انجام دهد باید تجارب یادگیری را از طریق نظم فکری در اختیار خود بگیرد. در فرایند اجرا نظم اندیشه است که فهم حرکت گسترش می یابد.

فصل 3

ارتباط حرکتی و اثر آن در فرایند حرکت

ارتباط حرکتی به مفهوم انتقال اندیشه ها و ایجاد پیوستگی حرکت، اشتراک دو حرکت، همکاری دو حرکت و به عبارت کلی تر برقراری  رابطه ی بین دو حرکت، دو موضوع حرکتی دو اندیشه ی حرکتی یا به عبارت دیگر، تفاهم و اشتراک فکر و اندیشه بین دو ورزشکار است. هر قدر وجود اشتراک بیشتر باشد، برقراری ارتباط سهل تر و مطلوب تر خواهد بود. در جریان انتشار دو حرکت باید نوعی اشتراک وجود داشته باشد. تا دو حرکت بتوانند یکدیگر را تحت تأثیر قرار دهند و تغییرات لازم را به وجود آورند. بنابراین ارتباط حرکت عبارت است از فرایند انتقال حرکت به منظور تحت تأثیر قرار دادن حرکت برای تعادل و تعامل بهتر بین اجزای آن، کنترل کردن و هدایت حرکت حریف به منظور خاص و به طور کلی تأثیر و تأثر دو حرکت بر یکدیگر. ارتباط دو حرکت نتیجه ای را به همراه دارد که:

1- ارتباط بین دو حرکت جریانی را پدید می آورد که از مجموعه ی تأثیر و تأثرها نتیجه ی خاصی را درپی داشته باشد یا موقعیت جدیدی را به وجود آورد. در این ارتباط روابط پویای جاری، مستمر و پیوسته در حال تغییر اتفاق می افتد نه حرکتی ثابت.

2- مبارزه ی تعادل افکار و اندیشه ها به روش مطلوب و مؤثر.

3- هدف از ارتباط دو حرکت عامل کنترل و هدایت نقش مهمی دارد. یعنی برای تعیین هدف بعد از تحلیل و پیام حرکت مقصود و هدف نهایی مورد توجه قرار می گیرد.

هدف روش ارتباط حرکتی:

برای برقراری ارتباط بین دو حرکت تفکیک روش اجرای حرکت و تعیین هدف حرکت که نسبت به شرایط مجری حرکت شناخته می شود. در چنین شرایطی هدف ویژه ای برای حرکت در نظر گرفته می شود. روش برخورد مناسب انتخاب می شود. به عبارت دیگر مجموعه ی فرایند حرکت تلاشی است در جهت تغییر شرایط حرکت و تحت تأثیر قراردادن و کنترل حرکت شناخته می شود. شرایطی که بر اساس شناخت تمایلات بالقوه و باالفعل حرکت در مسیرهای ساده یا پیچیده و متنوع مورد بررسی قرار می گیرد. این پیچیدگی و تداخل ارتباطی بین دو حرکت و روش های معمولی برای کنترل هدف های ارتباطی حرکت بررسی می شود. با پیشرفت علم حرکت، هدف های حرکتی پیچیده تری ایجاد می شود. برای برقراری ارتباط مؤثرتر بین دو حرکت و ایجاد تغییر و تحول در آن به طور مختصر به چند نمونه از روش های ارتباط حرکتی اشاره می کنم.

1- ارتباط ارادی و ارتباط غیر ارادی:

اگر ارتباطی با طرح برنامه ریزی قبلی و حساب شده باشد، آن را ارتباط حرکتی ارادی می گویند و اگر بدون طرح و برنامه ریزی قبلی صورت گرفته باشد، آن را ارتباط غیر ارادی می نامند.

2- ارتباط مستقیم حرکتی و ارتباط غیر مستقیم حرکتی:

ارتباط مستقیم حرکتی ارتباطی است که بدون واسطه بین یک حرکت (فرستنده) و حرکت دیگر (گیرنده) ایجاد می شود. در چنین شرایطی معمولا فرستنده و گیرنده ی حرکت می توانند نقش خود را به نوبت تغییر دهند. اما ارتباط غیر مستقیم حرکت با واسطه ی حرکتی اضافی به وجود می آید.

3- ارتباط یک طرفه ی و ارتباط دو طرفه ی حرکت:

ارتباط یک طرفه زمانی اتفاق می افتد که گیرنده ی حرکت هیچ گونه عکس العملی را انجام ندهد.

در واقع ارتباط دو طرفه پیوسته نقش فرستنده و گیرنده در جریان ارتباط عوض می شود و فعالیت های ارتباطی بعدی بر اساس
واکنش های هر دو طرف تعیین می شود.

بررسی فرایند ارتباط حرکتی:

برای نشان دادن خصوصیات تغییر و تحول حرکت شناخت الگوهای مختلف از جهات متعدد با هم متفاوت است. گاهی اجزاء تشکیل
دهنده ی حرکت چندان تفاوتی با هم ندارند، اما تغییر یا حذف
بخش های کوچک یک حرکت نتایج متفاوت خواهد داشت. شناسایی الگوها وظایفی را به همراه خواهد داشت که عبارتند از:

1- وظیفه ی سازمانی:

در فرایند اجرای حرکت یک چهارچوب کلی لازم است. اگر ورزشکار بتواند ابعاد مختلف این چهارچوب را تحلیل کند،
می تواند به شناخت بهتری از فرایند اجرای حرکت دست یابد.

2- وظیفه ی اکتشافی:

برای توسعه ی قملروی هر حرکت باید به جست و جوی بخش و یا جزئی از حرکت باشید تا با دست کاری و یا تغییر در آن قسمت بر فرایند کلی حرکت تأثیر بگذارید. ایی کار موجب می شود که بر کل حرکت احاطه پیدا کنید.

3- وظیفه ی پیش گیری:

شناخت الگوی حرکتی حریف می تواند عوامل پیش بینی کننده و پیش گیری کننده ی مناسبی را ایجاد کند. در واقع موفقیت یا شکست به شناخت بهتر علت ها و حدس زدن رفتار حرکتی منجر می شود. در طول اجرای حرکت بیندیشید و پیشگیری به عمل آورید. در نتیجه با سنجش صحیح حرکت ها پیام های هماهنگی با آن حرکت ها بسازید. پیش بینی لازم را انجام دهید و راه های تطبیق رفتار ارتباطی خود را با پاسخ های پیش بینی شده مورد تأمل قرار دهید. لازم به ذکر است که وظایف حرکتی از هم جدا و گسسته نیست. بلکه با یکدیگر ارتباطی تنگاتنگ دارند. به طوری که سازماندهی و پیش بینی نتایج احتمالی در فرایند ارتباط لازم و ملزوم یکدیگرند.

در تمام الگوها عدم تسلط فرستنده در تعیین نوع حرکت و نحوه ی اجرای آن تأثیر بسیار زیادی از خود بر جای می گذارد. نتیجه اینکه در ایجاد ارتباط با شکست مواجه خواهد شد. در اینجا گیرنده ی حرکت باید با موضوع حرکت ارتباط خاصی برقرار می کند و نسبت به آن دانش و شناخت کافی بدست آورد. همچنین لازم است که از طرز ارائه ی آن برای ورزشکاران مختلف مطلع باشد. بنابراین تحلیل گر یا گیرنده ی حرکت باید شناخت کافی بر محتوای حرکت داشته باشد و نگرش های مختلف را در لحظه های خاص به اجرا بگذارد. همچنین مهارت لازم در علامت گذاری قسمت های مختلف حرکت داشته باشد تا بتواند نقش بالقوه و مؤثرتری  در ارتباط با حرکت بدست آورد. گیرنده ی حرکت باید به هر دلیلی در صدد برقراری مؤثرتر با حرکت اقدام کند و هدف و مقصود فرستنده ی حرکت را درک کند. به عبارت دیگر دریافت کننده ی حرکت باید ارزش ها و اندیشه های حرکت را شناسایی و حرکتی را ایجاد کند که قابل انتقال و سبب خنثی کردن حرکت حریف شود. چنانچه شرایط برای انتقال حرکت مناسب نباشد، نظام ارتباطی حرکتی، کارآمدی خود را از دست خواهد داد. فرستنده باید حامل و کانالی مناسب به پیام فرستنده انتخاب کند. ورزشکار پیام حریف را می سنجد و پیام مورد نظر خود را انتقال می دهد. بعضی را بر می گزیند و برخی را رد می کند و به دلخواه از آنها استفاده
می کند. اما آنچه مورد اهمیت است، اجرای حرکت از ترکیب و تنظیم و سلیقه ی و روش خاصی پیروی می کند که جنبه ی فردی دارد.

از عناصر دیگر قابل توجه در تحلیل فرایند حرکت، عنصر تأثیر است. تأثیر نتیجه ای است که از برقراری ارتباط دو حرکت حاصل می شود. مهمترین ملاک تأثیر در جریان حرکت عامل بازخورد است. بازخورد عبارت است از واکنش گیرنده ی حرکت پس از تفسیر و ارزیابی حرکت ارسال شده است. در صورت عدم موفقیت حرکت عامل بازخورد مورد بررسی قرار می گیرد و اشتباهات اجزاء الگوی به کار رفته تحلیل می شود.

مطالعه و بررسی فعالیت های حرکتی نشان می دهد که درک مفهوم حرکت بستگی به ارتباط مطلوب ورزشکار با بازخورد حرکت دارد. زیرا ورزشکار می تواند با توجه به بازخورد شرایط و عوامل مؤثرتر ارتباط، نوع کیفیت و سود مندی حرکت را بیشتر درک کند. در نتیجه سطح و میزان اجرای حرکت را افزایش می دهد. اما نباید تصور کرد که ارتباط حرکت همیشه به سادگی و بدون مزاحمت برقرار می شود. عوامل بی شمار بیرونی و درونی ممکن است موجب شود ارتباط مطلوب برقرار نشود. این عوامل را پارازیت یا موانع ارتباط
می گویند. موانع ارتباط تأثیر بیشتری را خواهند داشت. ورزشکار در صورت عدم ارتباط با عوامل حرکت، باید در جهت بر طرف کردن آن اقدام کند.

موانع ارتباط حرکتی:

عوامل مزاحم ارتباط حرکتی به هر عامل اخلال کننده ای که مانع برقراری ارتباط حرکت می شود گفته می شود. مهمترین این عوامل در فعالیت های حرکتی عبارتند از:

1- واکنش در برابر حرکت:

هر حرکتی به طور خودکار در برابر حرکت نامطلوب حالت دفاعی به خود می گیرد. ورزشکار در برابر حرکت های مختلف از خود، واکنش های مختلفی نشان می دهد. ورزشکار با تجربه می داند که استفاده ی مدام از یک حرکت یکنواخت باعث کاهش کارایی حرکت می شود. برای جلوگیری از بروز چنین حالتی باید یک فن را از
کانال های مختلف بکار گرفت. بنابراین ارزش حرکت تازه بودن و غیر قابل پیش بینی بودن است.

2- اجرای متناسب حرکت:

ورزشکار در برابر حرکت های مختلف بر اساس نیازهای آموخته شده عکس العمل را نشان می دهد. اجرای مناسب هر حرکتی به منظور خنثی کردن حرکت حریف و یا کاهش اثربخشی حرکت و یا محدود کردن حرکت حریف انجام می پذیرد. ورزشکار باید حرکت حریف را شناسایی کند تا انگیزه و گرایش هر حرکت را کشف کند و بر این اساس اطلاعات حرکتی را انتخاب کند که بتواند رابطه مؤثرتری با حرکت حریف برقرار کند.

ایجاد فعالیت ذهنی: (انتقال مثبت)

ورزشکار در حین اجرای حرکت سعی می کند در ذهن خود از تجارب قبلی نزدیک به آن برای درک حرکت برای حل مشکل کمک بگیرد. هرگاه تجارب قبلی باعث ایجاد مشکل و سردرگمی و آشفتگی حرکت حریف شود. چنین وضع خاصی را (انتقال مثبت) می نامند. مناسب ترین راه برای از بین بردن اثر انتقال منفی ایجاد ارتباط حرکتی از کانال های مختلف می باشد.

4- رؤیایی شدن و غوطه ور شدن در حرکت:

یکی دیگر از راه های متداول برای ارتباط مؤثر با حرکت غوطه ور شدن در حرکت است. این حالت بدون شک با افزایش سطح درک حرکتی ورزشکار، به کار بردن روش های مختلف حرکت به نحو مطلوب انجام می پذیرد.

عوامل فیزیکی مناسب حرکتی:

وضعیت نامناسب فیزیکی بدن می تواند سبب قطع ارتباط حرکت شود. برعکس هر چه این ارتباط مناسب تر و دلپذیرتر باشد، حرکت مؤثرتر انجام خواهد شد. بنابراین لازم است، اجزاء حرکت در جای مناسب خود قرار بگیرند یا حداقل در جای مناسب و درستی قرار بگیرند تا حرکت به راحتی و درستی اجرا شود. خارج شدن حرکت از مدار واقعی (هرز رفتن حرکت) نام دارد که می تواند نارسایی های حرکتی را به دنبال داشته باشد. اجرا کننده ی حرکت برای جلوگیری از به هرز رفتن حرکت باید ظرفیت حرکت را به حداکثر نزدیک کند و یا حداقل از یک کانال فرعی دیگر(کانال کمکی) در زمان خاصی استفاده کند. این کار باعث به هدرنرفتن حرکت می شود.

نتیجه:

با توجه به مطالب گفته شده و مطالعه ی الگوی حرکت صحیح،
می توان نتیجه گرفت که فرستنده یا گیرنده ی حرکت هر چقدر به محتوای حرکت تسلط و شناخت بیشتری داشته باشند و آگاهی و مهارت لازم را برای استفاده از روش های مناسب دیگر بدست آورند. مسلما از نظام حرکتی هماهنگی در جهت انتقال و تأثیر گذاری بیشتر استفاده می کند. این کار نیاز به رمز خوانی و رمز گذاری حرکت دارد.

ارتباط حرکتی به عنوان یک عامل مؤثر در موقعیت:

فرایند انتقال و تبادل اندیشه ی افکار دو حرکت به منظور تاثیر و کنترل حرکت حریف برای ایجاد تغییر شرایط مطلوب می باشد. اما ایجاد این تغییر مطلوب بدون شناخت ارتباط بین دو حرکت امکان پذیر است؟ بدن شک باید شناخت ارتباط بین دو حرکت را شرط لازم در فرایند، غلبه بر حرکت حریف دانست. بدون در نظر گرفتن تغییرات و زوایای حرکتی ارتباط و نقش هر کدام با یکدیگر در جریان یک حرکت هوشمند نمی توان هدفی را مشخص کرد. آنوقت می توان فهمید که دقیقا درپی چه نتیجه ای هستید و باید چه مسأله ای را درنظر داشته باشید و چه عکس العمل مناسی انجام دهید. ورزشکار باید بداند که درصورت عدم رضایت از حرکتش، ارتباط مؤثر برقرار نخواهد شد و در نتیجه حرکت عقیم خواهد شد. اگر بین فرستنده و گیرنده ی حرکت هماهنگی و هدفی وجود نداشته باشد شکست برقراری ارتباط قابل پیش بینی است. از طرف دیگر ورزشکار باید توان خود را به عنوان یک فرستنده یا گیرنده ی حرکت ارزیابی کند تا بتواند بر محتوای پیام حرکتی مسلط شود. او باید قادر باشد مفاهیم ذهنی خود را به صورت عادت در نیاورد. زیرا با این کار تأثیر و نفوذ حرکت را از دست خواهد داد. ورزشکار باید بداند هر چقدر با عوامل و فرایند حرکت ارتباط بهتری برقرار کند بر حرکت تسلط بیشتری خواهد داشت.

فصل 4

نظریه فن

فن به یک سلسله فعالیت های مرتبط، منظم، هدف دار و از پیش طراحی شده است. فعالیتی که هدف ایجاد شرایط مطلوب به صورت رفتار متقابل بین دو ورزشکار است.  یعنی ویژگی هایی که بین رفتار حرکتی دو ورزشکار انجام می شود و حرکت هر کدام بردیگری تأثیر می گذارد. یعنی ویژگی های رفتار حرکتی یکی در فعالیت های اعمال شده ی دیگری تأثیر می گذارد و بالعکس این تأثیر ممکن است به صورت مستقل به وقوع پیوند یا به عبارت دیگر فن عبارت است از تعامل یا رفتار متقابل ورزشکار بر اساس طراحی منظم وهدف دار برای ایجاد تغییر در رفتار حرکتی حریف این تعریف دو ویژگی خاص برای فن مشخص می کند.

1- وجود تعامل یا رابطه ی متقابل بین دو ورزشکار

2- هدفدار بودن فعالیت

بنابراین اگر فعالیت ورزشکار به صورت رفتار متقابل و بر اساس هدف خاصی صورت نگیرد  به درک واقعی فن دست نخواهد یافت. زیرا اجرای پراکنده و یک جانبه ی چند حرکت، هدف خاصی را نشان نمی دهد.

فن مفاهیم مختلفی را دربر می گیرد. مانند: نگرش ها، گرایش ها، باورها، عادت ها و شیوه های رفتاری هر حرکت که به طور کلی انواع تغییرات مناسب را در زمان خاص انجام می دهد. تغییر در زمینه ی فوق نه تنها از نظر سایز و اندازه متفاوت است. بلکه فرایند ارتباط  آن نیز با هم متفاوتند. فن یک نوع تحقیق اکتشافی و بررسی و پژوهش، آزمایش و خطا و حرکت خوانی و تجربه ای متفاوت است که در فرایند هر بار اجرای فن اتفاق می افتد. ولی شرایط اجرا برای هر نوبت اجرا یکسان نخواهد بود.

نکته ی مهم در فرایند فن این است که هر ورزشکار مشخص
می کند که می خواهد انجام دهد و چه باید انجام دهد تا بر اساس آن فعالیت حرکتی مناسب را بر اساس محتوای مناسب انجام دهد. در واقع توجه به سه نکته در جریان حرکت لازم و ضروری است:

1- فن باید هدف دار باشد.

2- روش اجرای فن، متناسب با حرکت حریف باشد.

3- اجرای حرکت باید متناسب با تغییرات و شرایط لحظه ای انجام شود. بنابراین ورزشکار باید با طرحی سنجیده و آگاهانه، فعالیت حرکتی خود را مبتنی برهدف و مقصود معین انجام دهد.

طرح یک حرکت هماهنگ:

ابعاد مختلف حرکت هماهنگ را می توان از طریق یک جدول دو بعدی ترسیم کرد که یک بعد آن یک راه علمی منطقی بکار رفته است و بعد دوم آن اهداف و شیوه ی (تجربی- تحلیلی) می باشد. انتخاب حرکتی که هدفش استقرار و تحقق هدف نهایی باشد. بررسی موضوع معیار حرکتی خارج از قلمرو حرکت می باشد. در مورد اهمیت و نقش تدریس هماهنگ بر اساس هدف های رفتاری حریف به دست
می آید. این نوع حرکت بر اساس رفتار حرکت حریف، بلکه محتوای حرکت حریف مشخص و تنظیم می شود. و از این رو تعیین اهداف باید معیار یقین محتوای حرکت قرار بگیرد. اصول و قواعدی که نسبت به حرکت حریف سنجیده می شود. این کار مشروط به این است که هدف نهایی از پیش تعیین شده باشد. بررسی نهایی اطلاعات مفیدی در زمینه ی تعامل و تعادل بین انواع حرکت ها را نشان می دهد.

از اهداف حرکت تجویز حرکت:

فرایند حرکت در شرایط خاص، ممکن است به ترتیب و پشت سرهم اجرا شوند و حالت زنجیره ای داشته باشند. بطوری که هر حرکت وسیله ای برای رسیدن به حرکت بعدی و هدف بعدی قرار بگیرد. اگر حالت و موقعیت اولیه ی حرکت را بدانید می توان هدف حرکت را مشخص کنید. یعنی آنچه می خواهد اتفاق بیفتد را مشخص کنید. محتوای حرکت از طریق تفریق یا تقسیم حالت موجود به دست می آید. محتوای حرکت می تواند به  هدف های جزئی و کوچک تجزیه شود. بعد از تجزیه ی هدف ها به هدف های کوچک تر، عمل مرتب کردن انجام می گیرد و در نهایت برنامه ی حرکت تدوین می شود.

هدف نهایی حرکت یا حالت مطلوب:

هدف نهایی حرکت به وسیله ی مجموعه ای از آگاهی یا معلومات مشخص تعیین می شود. از دیدگاه شناخت حرکت تعیین هدف نهایی بر حسب رفتار حرکت. فعل و انفعالاتی که  در شروع  و پایان جریان حرکت اتفاق می افتد کافی نیست. هدف نهایی شناخت حرکت با یک ساخت فرایند معین و مشخص تولید می شود و شکل می گیرد.
هدف های حرکت باید بر حسب سه جنبه ی  زیر توصیف شود:

الف- هدف حرکت بر اساس یک هدف شایسته و کامل با استفاده از یک سری مهارت های تعیین شده انجام می گیرد. این قبیل شناخت ها را می توان بر اساس پرسش و پاسخ های حرکتی و بر پایه ی
ملاک ها و تفسیرهای موقعیتی مشخص کرد.

ب- هر نوع از این وظایف قوانین ها و محدودیت های خاصی خودشان را دارا هستند. بعلاوه باید توجه داشت که آگاهی های فردی و ویژه ی هر ورزشکار باید بررسی و ارزیابی شود.

پ - حل یک دسته از راه حل های حرکتی مستلزم انجام
یک مجموعه فعالیت خاص می باشد. فرایند حرکت در یک
مجموعه ی مشخص با تحلیل ذهنی اجزاء حرکت مشخص
می شود. تحلیل ذهنی نیز شامل ساخت و ایجاد یک عمل محاسباتی و یا حداقل یک ابتکاری متناسب با اجرای حرکت حریف تعیین می شود.

حالت ابتدایی:

شناخت فعالیت های حرکتی به منظور آگاهی از اطلاعات پایه
برای تعیین محتوای حرکت لازم و ضروری است. چنانچه سنجش مهارت های خاص با اندازه گیری و تعیین توانایی ها و اهداف ویژه شناخته می شود. شیوه هایی که ورزشکاران در ارزیابی ساختار حرکت در فرایندهای شناختی به کار می گیرند و مفاهیم و قوانین نامناسب و نابجا را ارزیابی می کنند.

محتوای حرکت:

محتوای هر حرکت بر اساس تفاوت ها و هدف های نهایی و حالت اولیه ی حرکت تعیین می شود. محتوای حرکت شامل مجموعه
حرکت هایی است که ورزشکار انجام می دهد و بر اساس نیازهای معین و خاص و با یک طراحی حساب شده در نظر گرفته می شود.

تجزیه و تحلیل محتوای حرکت و مساحت برنامه ی حرکتی:

هدف های کلی حرکت را می توان به فعالیت ها و اهداف جزئی تجزیه کرد. در چنین حالتی نه تنها ورزشکار به هدف کلی
می رسد، بلکه احتمالا می تواند به اهداف های فرعی دیگری دست یابد. در اجزاء حرکت روابط کلی و هدف های جزئی هر دو مورد توجه قرار می گیرد و در جریان کل مسأله ی حرکت، حرکت ها در جریان تبدیل و تبادل هدف های اصلی به هدف های فرعی به هم پیوسته، منظم و مرتب می شوند. روابط و هدف های فرعی می توانند انتظارات و خواسته های جدیدی را فراهم کنند و احتمالا تسهیل و اجرای حرکت را آسان می کند.

کنش های حرکت:

در اجرای حرکت ویژه گی ها و کنش های معین وجود دارد. بدین جهت جریان حرکتی که رخ می دهد واکنش های معینی به وقوع
می پیوندد.

واکنش هایی که برای انجام حرکت به کارمی رود:

1- انگیزه:

 جریان واقعی حرکت با وجود یک محرک شروع می شود. اینکه پایه و الگوی اجرای هر حرکت تدابیری است که برای حل مسأله حرکتی انجام می گیرد که منجر به تقویت حرکت می شود.

2- کسب اطلاعات حرکتی:

اطلاعات درون هر حرکت به شکل های مختلف عنوان می شود. این دانش و آگاهی در مورد موضوعات مختلف از طریق شناخت فرایندها و تدابیر عملی و سرانجام حل مسأله ی حرکت است. دقت و توجه ورزشکار باید بر اطلاعات متمرکز باشد و ساختار فکری برای انجام حرکت جدید برای تقویت ویا خنثی کردن حرکت مذبور می باشد. کشف اطلاعات حرکتی به منظور نظم بخشیدن و ترتیب جریان اطلاعات حرکتی دو سویه با قالبی نو ظهور می کند.

3- به جریان انداختن حرکت:

وقتی اطلاعات به دست آمده روشن و مشخص باشد. به تدریج پیش نیازهای محور جریان حرکت شناخته می شود و پیامدها و تأثیرات احتمالی یا مورد نیاز کشف می شود. همچنین روابط و پیوستگی میان حرکات آشکار و مشخص می شود. این کار مستلزم آن است که ورزشکار قادر به تجزیه و تحلیل اطلاعات حرکت به قسمت های کوچک تر و ترکیب این قسمت ها با یکدیگر و بالاخره بازسازی خرابی های احتمالی حرکت باشد. ورزشکار از طریق مقایسه ی قسمت های کوچک و بزرگ با هم، نسبت به ساخت و ترکیب اطلاعت جدید حرکتی، بینش و شناخت پیدا می کند. به این معنی که از طریق کشف و درک برخی از جنبه های اصلی یا فرعی حرکت برخی از جنبه ها را انتخاب می کند و میان آنها تفاوت قائل می شود. در نتیجه یک ساختار کلی و بنیادی جدید را به وجود می آورد.

4- اطلاعات حرکتی:

ممکن است اطلاعات حرکتی هر ورزشکار با ورزشکار دیگر متفاوت باشد. این امر معمولا از طریق تمرین و تکرار به دست آمده است. برای استفاده از ترکیب حرکتی شخصی هر ورزشکار باید به شناخت بهتری از به هم پیوستن ترکیبات حرکتی حریف دست یابید. ورزشکار با مقایسه ی ترکیبات حرکتی حریف با ساخته های ذهنی اش وسیله ی مقایسه ی بین دو حرکت را بدست می آورد. یعنی از طریق کشف شباهت ها و تفاوت ها و یکپارچگی ها با به هم پیوستن اطلاعات حرکتی ساختار جدیدی به دست می آورد و به ساخت مدرن و گسترده تری می رسد.

5- انتقال اطلاعات حرکتی:

ورزشکار باید انتقال مثبت و منفی می تواند به رابطه ی فعالیت حرکتی حریف با حرکت جدیدی که در حال ساخت و شکل گیری است مفهوم جدیدی بدست آورد.

6- کنترل و هدایت حرکت:

برای کنترل فعالیت های حرکتی نیاز به رهبری و هدایت عملکرد حرکتی حریف به نقطه ی دلخواه است.

کاربرد های واکنش های حرکت:

کاربرد اعمال حرکت را در موارد زیر استفاده کنید:

واکنش حرکت برای برانگیختن پیامدهای حرکت می باشد. اگر واکنش های حرکت را شرط لازم و ضروری به شمار آوریم باید قبول کنیم که بدون واکنش حریف امکان ادامه وجود نخواهد داشت. علاوه بر این، ممکن است برای تحلیل و تعمیم حرکت، طراحی حرکت کاربردی تر و مؤثرتر باشد همچنین علامت گذاری قسمت هایی از حرکت به منظور هدایت حرکت به شیوه ی عالی و اثر بخش تر  بر هدفی خاص در رابطه با یک هدف فرضی اهمیت دارد.

تفاوت بین حرکت هر ورزشکار:

در تعامل بین دو حرکت ، هر کدام از ورزشکاران تلاش می کنند شرایط مطلوب را برای تغییر به وجود آورند.  بنابراین فرایند هر حرکت جدا از یکدیگر هستند و هر کدام باید هدف خاص خود را دنبال کند. از طرف دیگر این بدان معنی نیست که حرکت هر دو ورزشکار هیچ گونه ارتباطی با یکدیگر ندارند.  می توان با استفاده از کمیت و کیفیت حرکت هر دو ورزشکار سرعت و قدرت حرکت را تغییر داد تا بتوانید شرایط را به نفع خودتان تغییر دهید.

چگونگی اجرای هر حرکت در لحظه و زمان، توصیف کننده ی شرایطی است که با حصول آنها حرکت انجام می پذیرد. در برابر هر حرکتی، پیش بینی و کنترل کننده های موقعیتی سخت به رفتارهر حرکتی تشکیل می شود. در اینجا تغییر در رفتار هر حرکت موجب تغییر و رفتار حرکت مقابل می شود. بدین وسیله هر حرکتی حرکت مقابل خود را تحت تأثیر قرار می دهد. این امر سبب می شود که حرکت در یک فعالیت خودجوشی شکل بگیرد و کامل تر شود. برای تفکیک و شناخت چنین حرکت هایی باید قوانین و روابط بین تغییرها و جنبه های وضعی حرکت را مورد بررسی قرار دهید. این قوانین توصیف کننده ی روابط و متغییرهای مختلف حرکت هستند.  اما ممکن است هیچ گونه شباهتی بین طرز تلقی دو ورزشکار از موضوع خاص وجود نداشته باشد. متأسفانه در زمینه ی حرکت بر خلاف فن تحقیقات وسیعی صورت نگرفته است. برای اینکه اجرای دو بار از یک حرکت دقیقا شبیه یکدیگر نیستند.  یعنی تنها با داشتن اینکه یک فن چگونه اجرا می شود، نمی توان به مهارت بالایی دست یافت. بلکه اطلاعات بیشتری نیاز است. وقتی فنی را اجرا می کنیم فعالیتی را انجام می دهیم. اما وقتی فنی را نسبت به حرکت های حریف انجام می دهیم علاوه بر انجام حرکت ها برای اجرای فن کارهای مهم تری را انجام می دهیم. باید حریف را به انجام حرکت هایی وادار کنیم. حتی حریف را وادار می کنیم تا برای ایجاد ارتباط حرکت خود با عمل حرکت انجام شده استدلال کند و حرکتش را تغییر دهد. یعنی سعی می کند تا راه حلی پیدا کند تا بفهمد چه چیزی را می خواهد این نوع حرکت با کوشش و زحمت کمتری نتیجه ی بهتری خواهد داشت. اگر بخواهید آنچه را انجام می دهید موفقیت آمیز باشد، باید درک کنید و از آنچه رفتار حرکتی اثر می گذارد آگاهی یابید. نکته ی مهم اینکه باید یاد بگیرید در هر شرایط موقعیت مطلوب را فراهم کنید.

عوامل مؤثر در حرکت:

انجام حرکت ساده نیست. هر حرکت با تغییرهای متفاوتی سروکار دارد. باید سعی کنید با دستکاری و کنترل متغییرهای مختلف، وضعیت مطلوبی را به وجود آورید. شناخت و کنترل همه ی عوامل و متغییرهای دخیل در حرکت کار آسانی نیست. بدون تردید در اجرای یک حرکت ده ها متغییر می توانند مؤثر باشد. بدیهی است که هر ورزشکار نمی تواند همه ی عوامل مذکوررا کنترل کند. ممکن است سؤال شود اگر کنترل همه ی عوامل مذکور امکان پذیر نیست چگونه می توان شرایط مطلوب را با توجه به دخالت متغییرهای متعدد و غیر قابل کنترل به وجود آورد. در پاسخ باید گفت: درست است که ورزشکار نمی تواند همه ی متغییرهای دخیل را کنترل کند، اما شناخت چنین عوامل او را قادر خواهد ساخت که در تنظیم فعالیت های حرکت، تصمیم آگاهانه بگیرد. در این قسمت سؤال به تحلیل بعضی از عوامل مهم و مؤثر در تدریس خواهیم پرداخت.

1- ویژگی های شخصیتی حرکت:

اساسی ترین عامل برای تعیین شخصیت حرکت، توانایی برقراری ارتباط با حرکت حریف و ایجاد تغییر به منظور ایجاد شرایط مطلوب می باشد. دیدگاه های فلسفی ورزشکار حرکت را مؤثرتر و پیچیده تر خواهد کرد. به طوری که حرکت را از حالت شخصی که فقط در آموزش فن و حرکت آموخته است خارج می کند و به صورت حرکتی اندیشمندانه در می آورد. سنجش ویژگی های چنین حرکتی کار آسانی نیست. زیرا حرکت های حرفه ای انتظارات متفاوتی را پدید می آورد. اما ویژگی های مشترکی بین حرکت مسابقه ای با حرکت آموزش داده  شده وجود دارد. در اینجا ویژگی های شخصیتی ورزشکار و حریف را مورد بررسی قرار می دهیم.

2- ویژگی های شخصیتی حریف: هر ورزشکار حریف مقابل را
هسته ی مرکزی فعالیت خود قرار می دهد و حریف را محور اصلی فعالیت خود می داند. ورزشکار فعالیت و رشد حرکت حریف را در نظر می گیرد و انتقال حرکت را بر اساس حرکت حریف انجام می دهد. البته نباید تصور کرد که ورزشکار هیچ توجهی به حرکت خود ندارد. باید گفت این دسته از ورزشکاران بیشتر حرکت حریف را در نظر می گیرند و رفتار حرکتی آنها نسبت به حریف به گونه ای است که توجه به هر نکته از فعل و انفعالات حرکت حریف ملاک و مقابله با حرکت حریف می باشد. اما انتخاب هر حرکتی یک ماکسیمم و یک مینیمم دارد.

3- ویژگی های شخصیتی ورزشکار: هر ورزشکار کوشش
می کند که به هر طریقی که شده فنون را به خوبی اجرا کند. اینگونه ورزشکاران سعی می کنند که فن را به طور کامل یاد بگیرند و سعی نمی کنند به تفاوت های بین دو حرکت دقت کنند. به همین دلیل کسب دانش فن در درجه ی اهمیت قرار دارد. این گونه ورزشکاران بیشتر به اجرای فن رغبت نشان می دهند.  این دسته از ورزشکاران تنها جنبه ی های علمی فن را در نظر می گیرند و بیشتر سعی می کند اطلاعات وسیعی نسبت به فن بدست آورند.  تأثیری که اجرای فن آنها به حریف می گذارد زاده ی شخصیت و خلاقیت آنها نیست.  بلکه بیشتر زاده ی وسعت اطلاعات آنهاست. در اینجا ورزشکار تا جایی پیش می رود که از ویژگی ها و امکانات خود غافل می شود. و دیگر برای بسط حرکت خود مجالی نمی یابند. به طوری که الگوی حرکتی او در یک جا متوقف می شود.  به طوری که تمام رفتارها و توانایی حرکتی آنها بعد از مدتی برای همگان آشکار می شود و هیچ گونه ابتکار و نوآوری در حرکتش دیده نمی شود. از نظر نوع رفتار حرکت می توان شخصیت هر حرکت را به چند دسته تقسیم کرد. ممکن است رفتار حرکت اقتدار طلب یا سازش طلب باشد. منظور از حرکت اقتدار طلب، حرکتی مؤثر که زیاد توجهی به حرکت حریف ندارد. اما حرکت سازش طلب حرکتی است ورزشکار اجرای حرکت خود را از دریچه ی حرکت حریف ارزیابی می کند و پس از شناسایی حرکت حریف می کوشد تا حرکت خود را متناسب با حرکت حریف اصلاح کند و هر لحظه گامی به جلو برمی دارد و از این واقعیت غافل
نمی شود که شخصیت حرکتش به مرور زمان کامل خواهد شد.

ب- تأثیر شخصیت و رفتار حرکت در فرایند زمان:

در فرایند اجرا، رفتار حرکت حریف از اهمیت خاصی برخوردار است. برای ورزشکار عمل و رفتار حرکت حریف معیار مناسبی است برای ارزشیابی و انتخاب الگوی مناسب حرکت که در رفتار و عمل حرکت هر دو ورزشکار هماهنگ می شود. ورزشکار باید از درون و بیرون متوجه ی رفتار حرکتش باشد. ورزشکار دارای چنان ابتکار و خلاقیتی است که با حرکت حریف پیوندی برقرار می کند. او نمی تواند حرکتی را تحریم کند که واجب الاجرا است و نباید عملی را انجام دهد که بی فایده است.

ورزشکار نباید در برخورد با حرکت عدالت را فراموش کند. او نباید فقط از تعداد خاصی حرکت استفاده کند و هر حرکت باید قابل تعبیر و تفسیر باشد. ورزشکار باید وقت شناس باشد و هر حرکتی را با الگو و نظم و ترتیب خاص خودش انجام دهد. همچنین وضع ظاهری حرکت به طور کلی حرکت با سر و وضعی مناسب اجرا شود و از مکث های بیهوده اجتناب کند.

ورزشکار هر اندازه دارای رفتار حرکتی مطلوب و متعادل باشد، حرکتش با ارزش و اعتبار بیشتری دارد. ورزشکاری که از نظر فنی قوی است و روش های ارائه ی محتوای حرکتش و چگونگی برقراری ارتباط با حرکت حریف، آگاهانه باشد بر اجرای کل حرکت تسلط بیشتری دارد.  ورزشکار باید از تعادل و تداخل بین دو حرکت ارتباط و آگاهی کافی داشته باشد تا با شناخت خصوصیات فردی قسمت های مختلف یک حرکت به برنامه ریزی فعالیت حرکتی بپردازد. روش اجرای حرکت باید متناسب با اصول آموزش حرکت و خصوصیات حرکت حریف انتخاب شود.  زیرا وظیفه ی اصلی ورزشکار پیوند دادن بین حرکت خود و حرکت حریف است. مهمترین وظیفه ی ورزشکار ایجاد همکاری بین دو حرکت برای رسیدن به هدف مطلوب و نهایی است. تسلط بر محتوای حرکت از مهمترین ویژگی هایی است که سبب می شود دامنه ی یک حرکت بسیار وسیع تر و گسترده تر شود. در اینجا ورزشکار به کل حرکت تسلط بیشتری می یابد. اگر ورزشکار در شناخت مسائل جزئی حرکت ضعیف باشد و نتواند راه حل مناسب را ارائه دهد، مسلما در کار خود شکست خواهد خورد. ورزشکار باید همیشه بر آگاهی های خود بیفزاید. نقش دیگر حرکت ایجاد رابطه و پیوند با حرکت های مختلف است. شاید چنین تصور شود که وظیفه ی ورزشکار فقط اجرای حرکت خاص است و او کاری با حرکت حریف ندارد. در حالی که واقعیت بر خلاف این است. ورزشکار آگاه و مسلط باید با توجه به شرایط حرکتی حریف، کوشش کند حرکت را از حالت رکورد و ثبات بیرون آورد و به یک حرکت پیچیده و پویا هدایت کند و به حرکت خود معنای خاصی بدهد. بنابراین ورزشکار، علاوه بر داشتن محتوای حرکت باید به محتوای حرکت خود جهت بدهد. او باید قادر به تحلیل فرایند حرکت باشد و با استفاده از امکانات حرکتی موجود، شیوه ی خاصی را انتخاب و اجرا کند. او باید از الگوهای حرکتی مناسب که ویژگی ها  و مزایای بیشتر و معایب کمتری دارد. در موقعیت مناسب هدف خاصی را دنبال کند. این امر نیاز به برنامه ریزی و طراحی حرکت دارد.

2- ویژگی های حرکت و تأثیر آن در فرایند حرکت:

آگاهی از فرایند شناختی حرکت در جاهای مختلف از ضروری ترین مسائل حرکت است. زیرا فرایند رشد حرکت صفات مطلوب و نامطلوبی را بروز می دهد. اگر ورزشکار بدون شناخت و بدون آگاهی از فرایند رشد حرکت، نتواند وظیفه اش را به درستی انجام دهد، نمی تواند کاری را پیش ببرد. ورزشکار نمی تواند بدون توجه به ویژگی های حرکت، حریف را وادار کند تا درجای مناسب و دلخواه قرار بگیرد، یعنی نمی تواند حرکتی را به حریف تحمیل کند.  زیرا فعالیت های عقلی و عاطفی حریف تاحدود زیادی اراده ی خودش است. در اینجا ورزشکار باید بر اساس نیاز اراده و توانایی های ذهنی حریف حرکتش را تنظیم و تدوین کند. البته این بدان معنی نیست که حریف دراختیار خودش است و هر کاری که دلش می خواهد،
می تواند انجام دهد. بلکه به این معنی است که حریف با توجه به علاقه و رغبت و نسبت به کار کرد فکری خودش در حرکتش اتحاد و انسجامی برقرار می کند. ساختار ذهنی، هوش و تجربه های حرکتی موضوع دیگری است که در روش انتخاب حرکت باید به آن توجه شود. بنابراین ورزشکار باید برنامه حرکتی خود را مطابق با سطح درک حریف انجام دهد. بنابراین ورزشکار باید برنامه حرکتی خود را مطابق با سطح درک و فهم حریف عرضه کند. یعنی برنامه ی حرکتی باید بر اساس رشد حرکتی و توانایی های مختلف حریف سنجیده و انتخاب شود. زیرا هر حرکتی برای هر حریفی به یک اندازه تأثیرگذار نیست. ورزشکار باید توجه داشته باشد که سیر رشد یک حرکت از لحاظ مقدار و محتوای آن به طور ثابت تعیین نشده است. بنابراین نباید در انتخاب حرکت به گونه ای توجه شود که به استحکام آن
لطمه ای بزند.

ورزشکار نباید به حریف فرصت دهد تا دانش خودش را نشان دهد:

ورزشکار در بیشتر مواقع به جای اینکه از حرکت های مستقیم استفاده کنید باید به دنبال فرصتی باشد تا لحظات مناسب را شناسایی کند و در یک لحظه و موقعیت خاص اقدامات لازم را انجام دهد و نیازها و الگوهای مناسب را تعیین کند تا بتواند ساختار مطلوب حرکت را ارائه دهد. ورزشکار در آغاز جریان رشد حرکت هر گونه صفات اصلی و فرعی حرکت را ارزیابی می کند و پذیرش موضوع او را به تفکر وا می دارد. این عمل باعث می شود که موضوع حرکتی جانشین تفکر قبلی می شود و مبادله ی واقعی بین دو اندیشه به وجود آید.  ورزشکار با ذهن نقاد و تفکر منطقی پرورش می یابد.

3- تأثیر برنامه و ساخت نظام حرکتی در فرایند حرکت:

ساخت نظام حرکتی مستلزم نگرش ها، باورها و برنامه ها و قوانینی است که حرکت را تحت تأثیر خود قرار دهد.انتخاب حرکت های انعطاف پذیر و نظارت و کنترل مستمر در فرایند کل حرکت همه و همه می تواند فرایند حرکت را تحت تاثیر خود قرار دهد. در بررسی ساختار نظام حرکتی از نظر (برنامه ریزی) و (چگونگی اجرا) دو امر کاملا متمایز، اما متصل به یکدیگر به کار می رود.

فصل 5

شناخت و تدوین حرکت

در این فصل با تحلیل حرکت و ضرورت تعیین و تنظیم هدف های حرکت با توجه به سطوح مختلف آن آشنا خواهید شد.

تعریف هدف:

مراحل تعیین هدف های حرکت با روشی تعیین می شود که بتواند جوابگوی نیازها به منظور دگرگون ساختن موقعیت موجود و هدفی شایسته باشد که با توجه به اوضاع و احوال موجود انجام می شود. باید گفت: هدف مرحله ی نهایی یک سری فعالیت های مستمر است. چنین هدفی از درون ورزشکار تراوش می شود.  به عبارت دیگر بین روش اجرایی حرکت و هدف حرکت مقابل هیچ گونه جدایی نمی بینیم. زیرا هر یک از مراحل فعالیت بدون جدایی و ناخوشایندی فعالیت حرکتی انجام می پذیرد. بنابراین هر هدف حرکتی را باید با توجه به فعالیت دو حرکت متقابل جستجو کرد و به همین دلیل هدف معلول یک فعالیت نیست. بلکه بستگی به نگرش دو فعالیت دارد. این مجاورت و پیوستگی بین دو حرکت ارتباط مستقیم با هدف نهایی دارد. از همین رو اعتبار و ارزش هدف حرکت با دنبال کردن نشانه ای اعتبار پیدا می کند. یعنی هدف وسیله ای می شود که به فعالیت در دو ورزشکار جهت می دهد و از طرف دیگر روشی را برای تعیین هدف مشخص می کند. هنگامیکه هدف به یک فعالیت حرکتی جهت می دهد، هدف دارای ارزش می شود، اصولا هر حرکت آگاهانه با توجه به هدف حرکت مقابل صورت می گیرد و دارای دو ویژگی (توالی) و (پیش بینی) می باشد. در واقع هدف زمانی به فعالیت ورزشکار ارزش
می دهد که فعالیتش مرحله به مرحله پیش برود و تصویری از هدف حرکت داشته باشد. اما اهمیت عنصر (پیش بینی) در تعیین هدف بسیار مهم است. زیرا پیش بینی سبب می شود نوع فعالیت مشخص شود و حرکت در مسیر مناسبی جاری گردد. علاوه بر این، از انتخاب
هدف های بیهوده جلو گیری شود و حرکت ها به گونه ای به کار گرفته شوند که زودتر به نتیجه برسیم. اما هدف های صحیح حرکتی
روش هایی هستند که با استفاده از آنها بتوان رفتار حرکتی حریف را تغییر دهید. در این تعریف هدف مانند حل یک مسأله ی ریاضی با روش های کوتاه یا طولانی می تواند به جواب مسأله برسید. اما برای انتخاب روش حل مسأله ی حرکتی باید با توجه به وضعییت جسمی و ذهنی حریف انتخاب شود. در واقع به نظر می رسد، روش حل
مسأله ی حرکت  با  توجه به گزارش و شرحی (تعریف) است که از حرکت حریف به دست می آوریم، تعیین وانتخاب می شود.  در واقع هدف تعیین حرکت نتیجه ی حرکت حریف را وصف می کند  نه
نتیجه ی فرایند آموزش یک فن را شناسایی می کند.  فرایند حرکت حریف به عبارت دیگر پیش بینی نتیجه ی حرکت وسیله ی دست یابی به حرکت را تعیین می کند. در اینجا هدف های رفتاری مد نظر قرار می گیرد و مقیاس ها و اندازها از خود حرکت و فن مهمتر می شود. در نتیجه می توان گفت هدف موقعیتی است که از اندازه های منطقی حرکت به آن می رسیم. اشتیاق و رسیدن به هدف چه به صورت حرکت فیزیکی و بدنی و چه به صورت حرکت درونی تعیین کننده ی هدف نهایی است. به عبارت دیگر هدف با نتیجه ی حرکت یکی نیست بلکه با هدف های تعیین شده ی فرد جزء حرکت شناخته می شود. در اینجا مهمترین اصول تعیین کننده ی حرکت عبارتند از:

1- انتخاب حرکت باید متناسب با هدف تعیین شود تا بتواند نتیجه ی مطلوب حاصل شود. اگرهنگام تعیین هدف روش و شیوه ی مناسب مورد توجه قرارنگیرد و به اصطلاح چرخ دنده ها به درستی در یکدیگر قرار نگیرند، انتظار تحقق هدف را نباید داشت. بلکه بسیاری از ورزشکاران هدف هایی را در فرایند حرکت تعیین می کنند که هیچ تناسبی با روند حرکت حریف ندارد و قابل سنجش و پیش بینی نیست.

2- اگر چه هدف هر حرکت پیش از شروع آن فعالیت تعیین
می شود. اما حرکت بایستی تغییر پذیر و فعال و قابل انعطاف باشد. حرکتی که در ابتدای هر فعالیت انتخاب می شود، احتمالی است و ممکن است در فرایند حرکت دستخوش تغییرات شود. حرکتی خوب و مطلوب است که از اوضاع و شرایط واقعی الهام بگیرید و بتواند با آن  سازگار شود. هنگامیکه توانست  شرایط را تغییر دهد و حتی با تغییر کوچک، تحقق خود را امکان پذیر سازد.

3- حرکت باید به فعالیت و هدف شما تغییر دهد و سپس فعالیت و هدف حریف را تغییر دهد. نباید بگذارید که شش دانگ رفتار و عطفار حریف کاملا تحت اختیار خودش باشد. چنین امری زمانی امکان پذیر است که اختلافات اساسی هر دو حرکت شناسایی و مراقب باشید که اسیر حرکت حریف نشوید.

4- حرکت باید با زاویه و فشار حرکت حریف توافق داشته باشد. هر دو حریف خواسته یا ناخواسته: تحت تأثیر نیروهای موافق یا مخالف هر دو طرف قرار می گیرد و هر دو طرف سعی می کنند یا حرکتی را بر یکدیگر تحمیل کنند که با مقتضیات حرکت دیگر موافق نباشد. گاهی اوقات حرکت درست، بی موقع و دیر اجرا می شود.

5- انتخات حرکت باید قابل تصور و قابل پیش بینی باشد. ورزشکار باید سعی کند به دنبال هدف های غیر قابل تصور نباشد، بلکه حرکتی را انتخاب کند که آسان انجام پذیرد و زمینه ی تحقق حرکت های بعدی را فراهم کند.

ضرورت تعیین و تنظیم هدف در فرایند حرکت:

دلیل هر حرکتی تحقق بخشیدن به هدف خاصی می باشد. اگر هدف به درستی تحلیل و اولویت های آن به آسانی امکان پذیر باشد. امکان حرکت و رشد صحیح شکل می گیرد. اگر هدف های مورد نظر مبهم باشد، تحلیل قابل قبولی برای رسیدن به هدف نخواهید داشت حرکتی معتبر و صحیح خواهد بود که بر اساس یک طراحی منظم و مرتب انجام بگیرد. بنابراین اگر هدفی مبهم باشد.  مبنای معتبری برای طراحی و اجرای حرکت نخواهید داشت. یعنی اگر به درستی قصد خود را ندانید به سختی می توانید حرکتی را برای رسیدن به هدف تعیین کنید. یعنی بدون اینکه  بدانید به کار گرفتن این حرکت چه هدفی خواهد داشت. اگر ورزشکار نداند به چه اهدافی باید دست یابد در ابهام و غباری که خود فراهم کرده سردر گم خواهد شد. اگر هدف های حرکت به وضوح تعیین شود، حرکت سازمان یافته تر انجام می شود. تجربه نشان داده است. در این مرحله ورزشکاران بهتر می توانند تصمیم بگیرند که برای رسیدن به هدف های متعدد چه حرکتی را انجام دهند. در صورت وجود هدف های روشن دیگر لازم نیست به حدس و گمان متوسل شوید.

تعیین هدف های حرکت:

محور تعیین حرکت با توجه به نیازها هدف گذاری می شوند. یعنی انتخاب هرگونه حرکت با توجه به نیاز و برای حل مسأله و مشکل حرکتی شکل می گیرند. بنابراین انتخاب حرکت بر اساس تحلیل حرکت و رمزخوانی اطلاعات حرکتی حریف تعیین می شوند. به منظور کمک به تعیین هدف ابتدا باید مشکلات مشخص شود تا با توجه به این معلومات مهارت ها و شیوه ی رفتاری مقابه گر شکل می گیرد. عامل اصلی انتخاب شیوه ی حرکت انتقال اطلاعات بین دو حرکت است. این ارزش ها در نتیجه ی مطالعه روی کوچک ترین جزء  حرکت تعیین می شوند.

مهارت های مختلف حرکت می تواند در تعیین تفکر حرکت نقش مهمی داشته باشد. به عبارت دیگر می توان نتیجه گرفت که هدف های حرکت باید بر اساس اطلاعات همه جانبه ای که در زمینه ی نیازهای حرکت به دست می آید، تعیین شود. زیرا اگر هدف های یک نظام حرکتی با هدف های حریف هماهنگ نباشد. به طور یقین میان ناسازگاری نظام حرکت در داخل خود دچار تضاد و کشمکشی بیهوده خواهد شد و در تحقق هدف شکست خواهد خورد. در نتیجه در فرایند نظام حرکت بازنده خواهید بود. از آنجا که شناخت دقیق منبع حرکت تعیین کننده ی هدف حرکت می باشد. یعنی نیازهای حرکت بر اساس برنامه و اصول برنامه ریزی منبع حرکت (مجری) باز شناخته
می شود. چه بسا که فرایند اجرای حرکت به جای تحقق هدف ها و عملکرد غلط مانع از تحقق هدف های حرکت می شود.

منابع تعیین هدف های حرکت عبارتند از:

1- نیازهای حرکت:

بر این اساس تمام تلاش نظام حرکت باید بر تبدیل رفتارهای نسبتا مطلوب یا نامطلوب به سوی رفتارها و عملکردهای مطلوب متمرکز شود. بنابراین تغییر رفتار حرکت بر اساس پرورش تفکر، گرایش ارزش ها و مهارت های حرکتی معتبر انجام می شود. باید به ویژگی های حرکت،  نظیر احتیاجات و توانمندی و الویت ها توجه خاصی شود. اغلب اوقات شناخت نیازهای حرکت در مراحل مختلف آن
دچار اختلال می شود. شناخت این نیازها در مراحل مختلف نیازمند طراحی های خاص حرکتی است.

این نیازها به سه دسته ی مختلف طبقه بندی می شود که عبارتند از:  نیازهای فیزیکی، نیازهای ایمنی،  نیازهای پیوندی، اولویت بندی
می شوند.

اگر هر یک نیازهای خلاقانه برآورده نشود، استحکام و رشد حرکت انجام نخواهد گرفت. در این مرحله به راحتی فرصت ها یکی پس از دیگری از دست می روند. شکی نیست که هر حرکت ویژگی و توانمندی های خود را دارا می باشد. اما آشکار ترین فعالیت و رشد حرکت تغییر فیزیکی حرکت است. چرا که برای فعالیت  و رشد صحیح حرکت تغییر فیزیکی مناسب لازم است.  یک حرکت ناقص از عهده ی هیچ کاری بر نمی آید، مگر اینکه مشکل جدیدی ایجاد کند.  زیرا اینگونه حرکت ها هیچ گونه تدبیر مناسبی نمی توانند داشته باشند. بعد از انجام نیازهای حرکتی، نیاز مربوط به احساس امنیت، اجرای حرکتی امن و دور از تهدید و خطر، نیاز خواهد بود. ورزشکار در اجرای هر حرکتی باید احساس آرامش کند و از عوامل تهدید آمیز جلو گیری کند. شناخت این امر می تواند الگوی ارتباط بین حرکت ها را مشخص کند. اگر اینگونه نیازها به درستی شناسایی نشود، فرصت فهم نیازهای حرکتی را نخواهید داشت.

پس از اجرای این نیازها نوبت به اجرای نیازهای پیوندی می شود.  یعنی نیاز درست واقع شدن حرکت ها کنار یکدیگر می باشد. این امر نیازمند داشتن تفکری مثبت از احتیاجات حرکت است.  وقتی همه ی این نیازها برآورده شد،  حرکت به خودشکوفایی می رسد. یعنی ورزشکار می کوشد توانایی های خود را کشف کند و هدف های خود را تحقق بخشد. اگر در تنظیم فعالیت های حرکتی به سلسله مراقبت این نیازها توجه نشود، باید منتظر بروز مشکلات حرکتی باشید.

توجه: این نیازهای حرکتی از مسائل انکار ناپذیر فرایند برنامه ریزی حرکت می باشد. اما باید توجه داشت که تحقق نیازهای حرکت بدون توجه شناخت به نیازهای حریف بی معنی خواهد بود.

2- هدف های حرکت:

هدف های حرکت باید با توجه به احتیاجات و مشکلات حرکتی تعیین شود.  هنگامی که نیازهای حرکت به منظور تدارک و تنظیم هدف های حرکت انجام می شود. باید وضع حرکت را بر اساس نیازهای حرکت تنظیم کنید. این کار باید به منظور حفظ حرکت مؤثر انجام شود.

3- متخصص حرکت:

ماهیت و ساخت حرکت بر اساس فلسفه و نگرش حاکم بر
ارزش های هر حرکت تعیین می شود. به عبارت دیگر هدف ها پس از تحلیل حرکت حریف قابل اجرا می شوند. زیرا هدف ها آزمایشی اند و لازم است شناسایی و غربال شوند. یعنی مناسب ترین آنها انتخاب و حرکت های اضافی و نامناسب و کم اهمیت حذف شوند و فقط
حرکت هایی در نظر گرفته شود که متناسب با وضعیت و توان حرکت باشد. لازم به یادآوری است که منابع هدف باید با ارزش های حاکم بر کل حرکت رابطه ی متقابل داشته باشد.

طبقه بندی و تحلیل هدف های حرکت:  

منظور از طبقه بندی و تحلیل هدف های حرکت، تعیین راه ها و مراحل دقیق و مشخصی است که بعد از انتخاب آنها، مهارت های مناسب حرکتی به وجود می آید. طبقه بندی هدف های حرکت به تجربه و مهارت فراوان نیاز دارد. زیرا هدف های حرکت از نظر ماهیت و درجه ی سادگی و پیچیدگی در حالت ها و سطح های مختلفی قرار
می گیرد. مثلا بعضی از هدف های حرکت از نگرش ها و تمایلات حریف نشأت می گیرد. در صورتی که برخی از حرکت ها بر ساختار شناسی شناخت حرکت تأکید دارد.

برخی از هدف های حرکت به منظور کسب اطلاعات و تشکیل
عادت های جدید دست یافتنی با کمک تحلیل و بررسی ارزش های جزء جزء به گروه حرکتی و حسی و برقراری روابط بین اجزاء حرکت به دست می آید. بنابراین  بر اساس ویژگی های طبقه بندی
شده ی مختلف هر حرکت فرصت و فعالیت لازم را بدست می آورد. هدف های حرکت در سه حیطه ی عاطفی، روانی و حرکتی قرار
می گیرد. طبقه بندی اهداف حرکت به صورت نامتمایز و مجزا و نامربوط به هم و بدون هیچ مرز مشخص تعیین می شود. معمولا سه مرحله شناختی، عاطفی و روانی و حرکتی مانند یک شبکه ی یک پارچه انجام می پذیرد. اما بعضی از رفتارهای حرکتی جنبه ی شناختی دارند و بعضی از حرکت ها جنبه ی هیجانی و گروه دیگر جنبه ی عملی مشخصی را دنبال می کنند. بدون تردید، انجام یک حرکت به منظور رسیدن به هدف دیگری صورت می پذیرد. در واقع حریف سعی می کند حرکت شما را خنثی یا مهارکند و یا گرایش حرکت شما را تغییر دهد. ورزشکاران برجسته همیشه سعی می کنند با استفاده از بر انگیختن عواطف حریف، توجه آنها را به نقطه ی خاصی سوق دهند. یعنی حریف با هدفی که ورزشکار مقابل (مجری حرکت) تعیین کرده است به سمت تله ی حرکتی(دام حرکتی) پیش برود. یعنی ورزشکار سعی می کند با قبولاندن یک حرکت به حریف ذهن و عواطف حریف را در اختیار خود بگیرد و درک حرکتی او را مطابق با میل و سلیقه ی خودش سوق دهد و مهار کند. در این مرحله حرکت حریف مانند رفتار یک اسب رام شده طبق فرمول ورزشکار پیش می رود. همه ی اینها حرکت را به سوی هدف های مشخص آماده می کند. شناخت حیطه های سطوح مختلف حرکت می تواند در طول حرکت راهنمای مناسبی باشد.

سطوح دیگر حرکت در حیطه ی شناختی:

هدف حیطه ی شناخت هر حرکت، یاد آوردن آموخته های ضروری و یا بازسازی هدف های حرکت می باشد. برای مثال برای حل یک مسأله ی حرکتی، ورزشکار باید روش اجرای اصلی حرکت را تشخیص دهد. سپس بازخورد حرکت ها را مشخص کند و با روش ها و الگو های حرکتی حریف ربط دهد. به بیان دیگر هدف ها به آنچه حریف مقابل باید انجام دهد یا می خواهد انجام دهد سرو کار دارد.  در این مرحله حرکت از ساده ترین حالت تا پیچیده ترین آنها تعیین و تنظیم می شود. هدف های حرکت در حیطه ی شناخت براساس
طبقه بندی زیر مطرح می شود:

1- دانش ابتدایی اجرای فن

2- فهم چگونگی موقعیت های حرکت ها

3- به کار بستن اجزاء مناسب حرکت

4- ترکیب صحیح حرکت ها با یکدیگر

5- اولویت در ارزش گذاری

6- قضاوت عادلانه در تحلیل حرکت

چنانچه ملاحظه می شود ترتیب هدف ها به گونه ای است که ورزشکار به سطح آگاهی، فهمیدن به کار بستن، تحلیل و ترکیب مفهوم رفتار حرکت دست یابد. برای آشنایی بیشتر با سطوح مختلف حرکت به توضیح مختصری درباره ی هر یک از سطوح در این حیطه
می پردازیم.

1- دانش:

ابتدایی ترین شناخت سطح فن کسب دانش و معلومات است. این
مرحله ی یادگیری از طریق یادآوری شواهد ظاهری حرکت ارائه
می گردد. در این مرحله ورزشکار جریان طبیعی فن را تجربه می کند و به خاطر می سپارد. بنابراین یادگیری در این سطح صرفا جنبه ی حفظی دارد. شناخت در این مرحله روال ها و توالی ها و تصمیم ها را بررسی می کند.

2- فهمیدن:

یادگیری در این سطح عبارت است از توانایی شناختن مفهوم اجزاء حرکت و تعیین جمله بندی حرکت به شکل ارتباط دو سویه با حرکت حریف مقابل و قسمت های مختلف یک فن می باشد.  یادگیری در این سطح مستلزم آگاهی از اصول و شرایط قرار گرفتن موقعیت های اجباری حرکت می باشد.  سطح فهمیدن به اجزاء فرعی، فرصت دیگری به وجود می آورد  که عبارتند از:

الف- تغییر حالت: مهارت تغییر دادن حرکت از شکلی به شکل دیگر بدون اینکه محتوای کل حرکت تغییر کند.

ب- تغییر بخش های مهم تر: تغییر این مرحله شامل تفکر نسبی نسبت به بخش های مختلف حرکت که فهمیدن آنها مستلزم نظم بخشی
حرکت ها به صورت ترکیبی و هماهنگ می باشد. به بیان و ملاک دیگر تفسیر تک تک کلمه ها در جمله کافی نیست. بلکه در آن نکات اساسی و جدا کردن قسمت های اصلی و فرعی از یکدیگر اهمیت دارد. در واقع تدابیر گوناگونی حرکت ودست یافتن به یک نوع بازآرایی حرکت ها، مستلزم شناخت ساختار ذهنی حرکتی در یک حرکت پویا و فراگیر است.

پ- ارزیابی زمانی: این مرحله عبارت است از ارزیابی مهارت های حرکتی در طول زمان و مکان مناسب به منظور پیش بینی نتایج خاصی می باشد. این مرحله شامل اجزای فن در یک حباب می باشد.

3- ایجاد تغییرات با توجه به پیامدهای حرکت:

بُعدی که قابل تغییر و انقباض و انبساط می باشد. یعنی هنگام اجرای فن با توجه به پیامدها و حادثه ها و نتایج بدست می آید، طبق شرایط خاص توصیف می شوند و فنی هماهنگ و اصیل شکل می گیرد. مثلا ورزشکار باید  بتواند اطلاعات منظور شده در حرکت حریف را تفسیر کند. سپس حرکت خود را بسط دهد و نتیجه بگیرد.

4- به کار بستن:

فن در سطح بکار بستن عبارت است از: توانایی کاربرد اصولی و علمی فرضیه ها. وضعیت موقعیت ها با کمک گرفتن از حرکت های بکار گرفته شده ای که حریف انجام می دهد. در این سطح حرکت
تازه ای انجام می شود. ورزشکار مفاهیم انتزاعی مناسب آن را درک
می کند و حرکت مناسبی را ارائه می دهد.

5- تحلیل حرکت:

مهارت هایی که به تحلیل حرکت مربوط می شود در سطحی بالاتر از مهارت های آموزش فن قرار دارد. در فهمیدن حرکت تأکید بر درک معنی  و هدف حرکت حریف مقابل بستگی دارد. سپس اصولی مناسب و ربط دادن حرکت  و پیوست با حرکت حریف به منظور غلبه بر حرکت حریف می باشد. در حل مسأله ی جدید حرکتی شکستن حرکت حریف و ملاک اختلال در جزئی از حرکت حریف می باشد. در حالی که اجزاء تشکیل دهنده ی حرکت ومشخص کردن ارتباط اجزاء با یکدیگر و تجزیه کردن موضوعات حرکتی و نیز درک نحوه ی سازمان یافتن عناصر کل حرکت مورد توجه می باشد. بنابراین اجرای حرکت در این مرحله مستلزم گذشتن از مراحل دانش فهمیدن و به کار بستن فن می باشد. تحلیل را می توان به عنوان یک هدف حرکتی به سه سطح جزئی تر تقسیم کرد. در اصل، انتظار می رود که موضوع حرکتی را به اجزاء کوچک تر تجزیه کنید تا عناصر مورد تحلیل را شناسایی و دسته بندی کنید. در سطح دوم تلاش می شود که روابط میان عناصر حرکتی را مشخص کنید تا پیوند ها و واکنش های متقابل شناسایی شود. سطح سوم شامل شناخت عملکرد سازمانی و
یکپارچه ی به هم پیوسته ی کل حرکت است. برای مثال یک جمله ی ادبی را از لحاظ دستوری تجزیه و تحلیل کنید و روابط کلمات تشکیل دهنده را مشخص کنید.

6- ترکیب حرکت ها:

در این مرحله از حرکت عوامل تشکیل دهنده ی یک حرکت از همدیگر تفکیک می شوند. به گونه ای که برش های ایجاد شده در بخش های مختلف حرکت معنی جدید و تازه ای به وجود
می آید. در اصل این به هم ریختگی و در هم آمیختگی در حرکت
می تواند حرکت تازه  و منسجمی را پی ریزی کند. در این مرحله پیوستگی عناصر حرکتی به گونه ای بدیع و تازه و در یک
نقشه ی راهبردی طراحی می شود. بدین ترتیب حرکت می تواند از یک جریان تکرار مصنوعی خارج شود. آنوقت می توانید به شیوه ای جدید و خلاق دست یابید.  با این حال باید تأکید کرد که جریان ترکیب در یک محدوده ی تعیین شده و در یک چهارچوب خاص انجام
می گیرد.

7- ارزشیابی و قضاوت:

آخرین مرحله ی شناخت حرکت درباره ی اطلاعات و روش های روبه رو شدن با مسأله ی حرکت است. در واقع ارزشیابی شناخت حرکت اهمیت دارد. در این مرحله فرایند حرکت با معیار و
ارزش های حرکتی حریف مورد توجه  قرار می گیرد. ارزشیابی نه تنها پل ارتباطی بین دو حرکت را در مقابل حرکت دیگر مورد تحلیل و شناخت قرار می دهد. بلکه قضاوت با فرضیاتی همراه است که این مرحله تا حدود زیادی به طبقه بندی جدید فهمیدن حرکت سروکار دارد.

سطوح حرکت در حیطه ی عاطفی:

هدف های عاطفی حرکت با نگرش ها و عواطف و علایق هر ورزشکار سروکار دارد. وسعت و دامنه ی رفتار عاطفی حرکت حریف به میزان سنجش و توجه و نگرش و عمق ارزش های حرکتی حریف بستگی دارد. زیرا درهر لحظه نیاز به مراقبت و مشاهده و تجزیه و تحلیل دارد.

هدف های حرکتی نیاز به فراهم آوردن حد و دامنه ی حرکتی دارد. همچنین ترتیب حرکت و برقراری تعادل بین حرکت ها اهمیت فراوان دارد. ترتیب این طبقه بندی بر اساس درجه ی نسبی حرکت و درک حرکت حریف و سازماندهی ذهنی مؤثر است. منظور از درک حرکت، شناخت ذهنی امور حرکتی و کشف حرکت های مطلوب و یا ناقص می باشد. سطوح مختلف حرکت در حیطه ی عاطفی عبارتند از:

1- توجه به حرکت:

این امور حرکتی شامل رفتارهایی است که میل و تحمل حرکت را نمایان می کند. در این مرحله ورزشکار در حالت آزاد و فعال، مزاحمت های حرکتی را به شکلی فعال دنبال می کند توجه به موضوع حرکت، نخستین گام برای طی کردن مرحله ی نگرشی و ارزیابی حرکت می باشد. احساس و توجه به حرکت ممکن است از یک آگاهی ساده نسبت به موضوع شروع شود و تا توجه ی حساب شده نسبت به آن موضوع ادامه یابد.

2- عکس العمل به حرکت:

بنابراین بعد از توجه به حرکت نوبت به پاسخ دادن به حرکت
می رسد. در این مرحله رفتار هر دو ورزشکار نشان دهنده ی آمادگی و تجربه ی تکنیکی هر دو ورزشکار می باشد. ارزش های بالاتر و دارای ثبات بیشتر ورزشکار را نسبت به آن حرکت ترغیب می کند. یعنی راهی را که خود انتخاب کرده است دنبال می کند. راهنمای هر موضوع حرکتی بعدی می شود و هر حرکت، حرکت بعدی را تعیین می کند که آن را بپذیرد  و حتی مانند حریف فکر کند. معمولا نشانه ی فکری ارزش های حرکت به صورت رفتارهای حرکتی شکل
می گیرند. تفکر و نگرش فکری دارای اهمیت است.

4- سازماندهی ارزش های حرکتی:

سازماندهی ارزش های حرکتی از ادغام ارزش های مختلف حرکتی و رفع تعارفات و تضادهای بین آنها و با نظام ارزش های حرکتی بدست می آید. این امر مستلزم شناخت و بهبود روابط مؤثر حرکتی می باشد. در مرحله ی عالی تر با قرار گرفتن ارزش های ناهمگون و ایجاد روابط میان آنها منتهی به رسیدن مجموعه ای همگون و دور از تضاد است.

5- بروز ارزش های سازمان یافته ی حرکت:

در این مرحله، ورزشکار دارای نظام حرکتی منسجم و منظمی
می شود که رفتارهای حرکتی حریف را کنترل می کند و در نهایت نوعی شخصیت حرکتی ایجاد می شود. به عبارت دیگر، در این مرحله، ارزش های حرکتی در رفتار حرکت انعکاس پیدا می کند و در شخصیت حرکت تبلور می یابد نکته ی قابل توجه در این سطح،
رابطه ی میان مراحل مختلف حرکت را، آشکار می کند. چرا که چنین به نظر می رسد که یک کوشش متفکرانه پدید می آید.

سطوح حرکت در حیطه ای روانی:

در این مرحله حرکت نیازبه همکاری اعصاب و ماهیچه ها دارد. اینگونه حرکت آمیخته با  شناخت تفکر حرکت حریف می باشد. به این معنی که مهارت در انجام یک فعالیت حرکتی مستلزم درک و شناخت علایق حرکتی حریف می باشد. به علت وسعت دامنه ی مهارت های حرکتی توسط اندام های مختلف، روش های گوناگونی برای انجام یک حرکت به دست می آید. این مهارت های عملی تا سطح تسلط، به پنج مرحله ی زیر بستگی دارد که عبارتند از:

1- مشاهده ی حرکت:

در این مرحله ورزشکار به مشاهده و درک رفتارهای حرکتی حریف می پردازد. بدین ترتیب وقوع حرکات و رابطه ی موجود بین آنها و یافتن راه حل مطلوب مشاهده می شود. اما خواندن حرکت و یافتن دستورالعمل مناسب همزمان انجام می گیرد. نتیجه ی توجه و مشاهده این خواهد بود که بتوانید حرکت مناسب را اجرا کنید. هنگام اجرای حرکت معمولا زمان و نتیجه ی نهایی چندان مورد نظر نیست.  بلکه شناخت حالات خاص حرکتی حریف و یافتن دستورالعمل مناسب اهمیت دارد.  زیرا آنجا هر فعالیت حرکتی مستلزم نوعی آمادگی ذهنی، عاطفی و فیزیکی است.

2- اجرای حرکت بدون تقلید:

در این مرحله ورزشکار از روش تقلید دور می شود و به مرحله ی اجرای آگاهانه ی حرکت می رسد. در اینجا ورزشکار به سطحی
می رسد که با یاری مستقیم حرکت حریف بهترین روش ها و تقسیم درست حرکت را کشف می کنند.

3- دقت در انجام حرکت:

اجرای خوب با سرعت مناسب و دقت در اجرای ظرافت های حرکتی حریف اهمیت دارد. ورزشکار در این مرحله اعمال حرکتی خود را بر اساس نیازها پیدا می کند.  مثلا حرکت خود را سریع تر یا کندتر می کند یا اشتباهات خود را کاهش می دهد و یا مسیر حرکت خود را تغییر می دهد. نظارت و کنترل حرکت نقش ارزنده ای در این مرحله ایفا می کند.

4-هماهنگی حرکات:

هماهنگی حرکات یعنی برقراری هماهنگی بین یک مجموعه حرکتی با رعایت نظم و آگاهی از کارایی حرکت اهمیت دارد. دراین مرحله ورزشکار توانایی انجام هماهنگ چندین روش حرکت را به طور هم زمان به دست می آورد. مثلا قادر است با یک دست حرکتی را کنترل کند و با دست دیگر کار دیگری انجام دهد.

5- حرکت عادی:

در این مرحله ورزشکار به طور خودکار به انجام دادن کارهای دقیق و موزون عادت می کند.  به عبارت دیگر او در این سطح به فکر کردن منظم بر اساس معیارهای حریف اقدام می کند. در این مرحله انرژی تنظیم شده اهمیت دارد که با توجه به انعکاس انرژی حرکتی حریف تعیین می شود. مانند مهارت در اسب سواری که تا حد زیادی سوارکار بدون تفکر ارادی اسب، عکس العمل مناسب را نشان
می دهد.

فصل 6

تحلیل حرکت

با مطالعه ی این فصل شما با تحلیل حرکت، انواع هدف های حرکت مانند هدف های کلی و جزئی، رفتارهای حرکتی و ویژگی های آنها، فرایند هدف های رفتاری حرکت و چگونگی تبدیل هدف های کلی به هدف های جزئی و تحلیل روابط بین حرکت ها با یکدیگر و چگونگی تحلیل هدف های ارزش گذاری شده و تعیین شروع حرکت آشنا خواهید شد.

طراحی حرکت:

پس از تحلیل حرکت، مرحله ی طراحی حرکت است. در این مرحله معمولا این پرسش به شرح زیر مطرح می شود:

1- چگونه به حرکت کمک کنیم تا به هدف هایمان برسیم.

2- ورزشکار باید چه فعالیتی انجام دهد و حرکت باید دارای چه قابلیتی باشد تا بتواند به هدفش دست یابد.

3- آیا ورزشکار بدون انجام دادن برخی ازفاکتورها می تواند به هدف هایش برسد.

پاسخ به این پرسش و بررسی فعالیت های جزئی و کلی می تواند
هدف های ضروری حرکت را تعیین کند. معمولا تعدادی از فعالیت ها برای رسیدن به هدف چندان ضروری نیستند و باید کنار گذاشته شوند. پشت سر گذاشتن چنین مراحلی را به اصطلاح تحلیل حرکت می گویند. بنابراین تحلیل حرکت فرایندی است که از طریق آن می توان هر حرکت را به هدف های کلی و جزئی تقسیم کنید. بنابراین وظایف و یا اعمالی که ورزشکار باید انجام دهد و یا معلوماتی را که باید کسب کند به شرح زیر می باشد:

1- تبدیل هدف های کلی به اهداف جزئی

2- شناخت حرکت های جزئی با اهداف رفتاری

3- تعیین نوع ارتباط هدف های کلی و جزئی

4- تعیین رفتار خاص

5- ارزشیابی قسمت هایی از حرکت

6- انتخاب حرکت مناسب، متناسب با حرکت حریف

لازم است قبل از پرداختن به هر حرکتی، مفاهیم و اهداف جزئی و کلی رفتار حرکتی حریف را تحلیل کنید.

هدف های کلی حرکت:

هر حرکتی مقصود خاصی را دارد که ملاک شناخت رفتار حرکت می باشد. هدف ها متفاوتند. برخی از آنها از اصول حرکت (ریشه) هستند و برخی از آنها فعالیت و عملکردهایی هستند که  از تغییر رفتارهای حرکتی ایجاد می شوند. ورزشکار موفق باید توان ذهنی بالایی
داشته باشد تا بتواند هدف حرکتی حریف را به درستی تحلیل کند و عکس العمل مناسب را انجام دهد. اما هیچ وقت نمی توان گفت که حتما
هدف ها تحقق می یابند. البته این بستگی به آن دارد که نسبت به حرکت حریف تغییر مطلوبی را ایجاد کنید و در نهایت ارزش گذاری به نفع شما تمام شود. اگر چه هدف های نهایی به آسانی قابل وصول نیستند و کوشش زیادی برای رسیدن به آنها لازم است. زیرا ممکن است هر ورزشکار برداشت متفاوتی از آنها داشته باشد. بنابراین برداشت حرکت می تواند به صورت های متنوع  بیان شود و گاهی به عنوان نوعی انگیزه به کارمی رود. اگر چه گاهی هم نمی دانیم چگونه باید عمل کنیم و به صورت خود جوش حرکتی انجام  می دهیم. با  وجود این هدف های کلی چرا ارزشمند هستند و به حرکت جهت
و هماهنگی خاصی می دهند و به ورزشکار امکان می دهد که
فعالیت های جدیدی را تجربه کند. اما ورزشکار قبل از انجام یک طراحی مؤثر مراحل رسیدن به رفتار نهایی را مشخص می کند.

هدف های جزئی: (هدف های مرحله ای)

هدف های جزئی یا مرحله ای از هدف های کلی سرچشمه می گیرد. ولی به نسبت هدف های کلی تعیین می شوند. اینگونه حرکت ها به هدف های کلی جهت می دهد و مقاصد را تعیین می کنند. در نتیجه هدف های کلی جنبه های علمی بیشتری دارند. هدف های جزئی گاهی ممکن است نقش هدف های کلی را تحت الشعاع خود قرار دهند. در این صورت محتوای هدف کلی تغییر می کند. در حقیقت به نسبی بودن هر هدف کلی می رسیم. یعنی هدف های کلی می توانند در جنبه های مختلف هدف های جزئی تجزیه شوند و با این شناخت از تحلیل
هدف های جزئی می توان به شناخت هدف های کلی رسید.

هدف های رفتاری: (هدف های اجراعی)

هدف های رفتاری یا هدف های اجرایی به آن دسته هدف هایی گفته می شود که نوع رفتار و قابلیت هایی را که انتظار داریم انجام بگیرد را مشخص می کند. نقش این هدف ها در جریان حرکت مشخص می شود. اگر چه هدف های رفتاری از نگرش ورزشکار نشات می گیرد و معیار خوبی برای مشاهده و اندازه گیری فعالیت دو ورزشکار در فرایند حرکت مشخص می شود و معیار خوبی برای مشاهده و
اندازه گیری فعالیت های حرکتی می باشد. معمولا برای اینکه
می توانیم حرکت ها  را اندازه گیری کنیم. باید تغییراتی را که بر اثر کسب دانش در رفتار ورزشکار به وجود می آید را بسنجیم. هدف های رفتاری معیار خوبی برای مشاهده و اندازه گیری میزان یادگیری ورزشکاران خواهد بود.

یک هدف رفتاری خوب باید دارای ویژگی های زیر باشد:

1- رفتار مورد مشاهده باید دقیقا اندازه گیری شود.

2- موقعیتی که آن رفتار حرکتی انجام گرفته مشخص شود. یعنی باید مشخص شود که ورزشکار در چه زمانی و به چه دلیل حرکت خاصی را انجام داده است. بنابراین موقعیت ها، محدوده هایی که از نظر زمانی و مکانی به وجود می آیند، تعیین می شود.

3- سطح ودرجه ی اجرا مشخص می شود. منظور از سطح اجرا حد نصبی حرکت است که بر اساس حرکت حریف بارگذاری شده است.

نقش هدف های رفتاری در فرایند حرکت:

اگر هدف های حرکت را در فرایندی مشخص محاسبه کنیم و درجدول خاصی قرار دهیم. معیارهای محتوای حرکت و روش های مقابله ی با آن را بدست می آوریم. هدف های رفتاری می تواند نحوه ی ظهور رفتارهای حرکتی را مشخص کنند و بر اساس آنها برای رسیدن به هدف های تعیین شده، روش مناسب انتخاب شود. به طور کلی تعیین هدف های رفتاری می تواند ورزشکار را در مسیری مناسب هدایت کند. در این صورت ورزشکار می فهمد که چه فعالیتی برای رسیدن به موفقیت مناسب است و چگونه باید خود را برای آزمودن آن آماده کند.

مراحل تحلیل حرکت:

الف- تبدیل هدف های کلی به هدف های جزئی:

همانطور که قبلا گفته شده هدف های کلی جهت عمده ی فعالیت را تعیین می کند و به تنهایی نمی توانند مراحل رسیدن به خواسته ها را مشخص کنند. برای رسیدن به هدف باید هدف های کلی را تجزیه و تحلیل کنید و به صورت هدف های جزئی (مرحله ای) تقسیم کنید. اما متأسفانه هدف های کلی یک فن اغلب تجزیه نشده اند و برای رسیدن به هدف نهایی به هدف های کوچک تر تقسیم نشده اند.

ب- تبدیل هدف های جزئی حرکت(مرحله ای) به هدف های رفتاری:

هدف های جزئی باید به گونه ای تعیین شوند که در پایان شرایطی را به وجود آورد. اما هدف های رفتاری حریف نیزممکن است به دو دسته تقسیم شوند:

1- هدف های اجرایی نهایی:

رفتار حرکتی که انجام می پذیرد و به هدف می رسد. این امر به دلیل درک مشترک بین دو حرکت بدست آمده است.

2- هدف های اجرایی مرحله ای:

ممکن است هر ورزشکار برای رسیدن به هدف در هر مرحله واکنش خاصی را انجام دهد.  وقتی از محدودیت ها به نفع خودتان استفاده کنید. اینگونه رفتارها گاهی برای گول زدن یا تغییر روش حرکتی حریف انجام می گیرد تا حریف به اشتباه بیفتد و از انجام حرکت خود پشیمان شود. در حقیقت هدف های مرحله ای روال و سرنوشت حرکت را تغییر می دهد.

پ- تعیین رابطه ی هدف های نهایی با هدف های مرحله ای:

 پس از اینکه هدف های کلی و جزئی مشخص شدند این سؤال پیش
می آید که این هدف ها باید به چه ترتیبی انجام پذیرند تا نتیجه مطلوب حاصل شود. باید در نظر داشت که این دو نوع رفتار حرکتی را باید به گونه ای مرتب کنیم که در مقیاس های مشخص یکدیگر را حمایت کنند. یعنی هدف ها باید یکدیگر را پشتیبانی کنند. به بیان دیگر ارتباط چنین هدف هایی به صورت ارتباط متوالی صورت می گیرد.  در هر صورت ارتباط هدف ها به صورت ترکیبی صورت می گیرد.

ت- تعیین رفتار شروع:

اگر ورزشکار میزان معلومات و مهارت های اولیه ی خود را نشناسد، ممکن است پیچیدگی اجرای حرکت را بدون توجه به توانایی ها و قابلیت های حریف مقابل انتخاب کند. چگونه می توان از دانش آموزی انتظار داشت که توانایی جمع و تقسیم و ضرب را نداشته باشد و انتظار داشته باشید مسأله ی ریاضی را حل کند.

5- ارزشیابی تشخیص:

مربی چگونه می تواند مطمئن باشد ورزشکار مهارت های لازم برای ورود به مطالب جدید را دارد؟ ورزشکار چگونه می تواند از طریق ارزشیابی تشخیص دهد که می تواند از معلومات و توانایی های خود استفاده کند.

ث- تعیین اولین گام حرکت:

ورزشکار بعد از آموزش باید مشخص کند که فعالیت حرکتی را از چه نقطه ای آغاز کند و چگونه در صورت اشتباه، حرکت خود را ترمیم کند. اگر ورزشکاری بتواند تشخیص دهد که چگونه از نقطه ای آغاز کند که حریف نمی تواند به حرکت پیشتاز دست یافته است.

فصل 7

محتوا و روش اجرای حرکت

اگر محتوا و روش متناسب با هدف ها انتخاب و تنظیم نشوند حتی اگر هدف حرکت صحیح انتخاب شود، فعالیت حرکتی در مسیر درست هدایت نخواهد شد. همچنین بدون تنظیم و ابداع مناسب توانایی حرکت ضعیف می شود. بنابراین چگونگی انتخاب و تنظیم فعالیت حرکتی بر اساس طرحی پیش بینی شده، حرکتی مطلوب و منطقی ایجاد می کند.

تحلیل و انتخاب محتوای حرکت:

محتوای حرکت اصول و قواعدی است که یک فن را تشکیل
می دهد و مسیر رسیدن به هدف ها را امکان پذیرمی کند. محتوای هر حرکت باید بر اساس هدف های حرکتی حریف تنظیم شوند. فعالیت ها و حرکت های پیشنهادی باید با هدف های کلی جزئی و رفتاری حرکت حریف همسو باشد تا حرکت به شکل درست پیش برود. به عبارت دیگر رفتارهایی که اجرا می شود، باید بر اساس محتوای حرکتی حریف انتخاب شده باشند.

شیوه ی تحلیل محتوای حرکت:

تحلیل محتوای حرکت با ارزش گذاری اجزاء حرکتی حریف انتخاب می شود و از جهت گیری ها و قواعد دقیق و مشخصی پیروی می کند و حداقل در چهار خصلت زیر می باشد:

1- قابل بازسازی بودن: زمانیکه حرکتی را بازسازی یا باز بینی می کنید.  یعنی با روحیه ی تحلیل گری روش های مختلف غلبه بر حرکت را مورد ارزیابی قرار می دهید.  طوری که دیگران بتوانند بر اساس آن، همان معیار گذاری را انجام دهند.

2- قابل تنظیم بودن: هنگام اجرای یک حرکت عناصر موجود در آن بر اساس واحدهای مشخصی اندازه گیری می شوند و اجزاء هر قسمت از حرکت به طور آگاهانه قابل انطباق و قابل تحلیل و بررسی
می باشد. همچنین باید از تحلیل حدسی اجتناب کنید.

3- اندازه و مقدار: با استفاده از اندازه در حالت های مختلف حرکت می توان آن واحدها را به روش خاصی طبقه بندی کرد. در کنار تحلیل مقداری می توان به تحلیل همبستگی نیز توجه داشت. این نوع تحلیل مشخص می کند که ارتباط عناصر مختلف حرکت چگونه و توسط چه عواملی با یکدیگر پیوند برقرار می کند. آیا عناصر حرکتی استفاده شده یکدیگر را جذب می کنند یا دفع؟ آیا بین عناصر حرکت ارتباط و تسلسل لازم وجود دارد یا خیر؟

مراحل تحلیل محتوای حرکت:

در تحلیل محتوای حرکت، بر اساس یک روند منظم و منظمی نتیجه ی مطلوب کسب می شود که عبارتند از:

1- مشخص ساختن هدف حرکت:

هر چقدر تحلیل حرکت مشخص تر باشد تحلیل محتوا نیز بهتر و جامع تر صورت خواهد گرفت.

2- جمع آوری نمونه های مورد تحلیل:

پس از تعیین اهداف حرکت، اولین اقدام جمع آوری و تحلیل کلی حرکت است. در بیشتر مواقع باید یک قسمت از حرکت حریف را انتخاب کرد و به روش نمونه گیری متوسل شد. اما باید قسمت انتخاب شده به گونه ای باشد که بتواند تمام ویژگی های حرکت حریف را خنثی کند.

3- تقسیم  مجموعه ی حرکت به واحدهای کوچک تر:

یکی از مشکلات بررسی حرکت، تعیین حدود واحد حرکت و فضای مشخصی که حرکت اشغال می کند.

4- طبقه بندی واحدها:

در بررسی یک موضوع حرکتی باید تحلیل با نظم و ترتیب انجام شود. در این مرحله باید واحدهای مشخصی اولویت بندی می شوند.

5-روش ارزیابی طبقات: روش ارزیابی باید دقیقا با هدف نهایی بررسی شود.  گاهی باید حرکت را وسعت دهید و گاهی باید یک تحلیل همگانی بر کل حرکت داشته باشید. مثلا در یک حرکت همبستگی بیشتر وجود دارد یا گسستگی حاکم است. درتحلیل حرکت باید گرایش ها و هدف های پنهان بررسی و تحلیل شود. خلاصه اینکه اگر تحلیل گر به روش و مراحل تحلیل حرکت آشنایی کافی نداشته باشد، هرگز قادر به ارزشیابی و انتخاب حرکت نخواهد بود. زیرا حداقل ضوابطی هستند که ورزشکار در انتخاب محتوای حرکت باید آنها را ارزیابی کنند:

1- آیا رفتار قابل انتظار در حریف مشاهده می شود؟

2- آیا توانایی های ذهنی و عملی حریف قابل اندازه گیری است؟

3- آیا حرکت حریف توالی مناسب را دارد؟

4- آیا محتوا و اصول حرکت با یکدیگر تضاد دارند؟

5- آیا اجرای حرکت در زمان مناسب و انطباق با حرکت حریف انجام می شود؟

تهیه و تنظیم محتوای حرکت:

یکی از اصول مهم که در طراحی حرکت مورد توجه قرار
می گیرد، تهیه و تنظیم محتوای حرکت است. زیرا هنگام اجرای حرکت باید تصمیمات  مشخصی گنجانده شود. در این زمینه
دو سؤال زیر مطرح است.

الف- چه اصولی در این تصمیمات باید اجرا شود؟

ب- تهیه و تنظیم محتوای حرکت باید در نظر گرفته شود، عبارتند از:

1- میزان توانایی حریف: محتوای حرکت باید با درک و علاقه ی حریف مطابقت داشته باشد. زیرا هر ورزشکار با قابلیت های متفاوت، فرصت های متفاوتی برای انجام حرکت خود ایجاد می کنند.

2- اصول و قوانین هر فن:

مفاهیم موجود در محتوای یک فن باید با واقعیت ها قوانین و اصول منحصر به فرد خود مورد توجه قرار گرفته شود. در این زمینه توجه به اصول و مفاهیم اساسی حرکت از اهمیت خاصی برخوردار است.

3- ساختمان فن های مختلف:

منظور از ساختمان هر فن، شیوه ای است که در آن فن اجرا می شود. هر فن ساخت ویژه ی خود را دارد. یعنی برای دانستن روش های مختلف اجرای هر فن،  ابتدا باید چهارچوب اصلی آن را آموخت.  سپس همه ی ویژگی های آن را مورد توجه قرار دارد.

4- توالی حرکت:

سلسله مراحل مختلف حرکت باید در یک خط مشخص و به صورت منطقی و با توجه به ساخت ویژه ی هر فن تهیه و تنظیم شود. ترتیب توالی منطقی هر فن به گونه ای است که می توان آن را در یک نمودار حرکتی قرار داد.  به طوری که مفاهیم کلی و جزئی هر حرکت و یا مفاهیم اختصاصی تر یا فرعی تر در آن جای بگیرد.

5- تنوع موضوعی حرکت:

محتوای یک فن از لحاظ شیوه های مختلف اجرا باید جدید و متحول و متناسب با شرایط و نیازهای لحظه ی اجرا باشد.

6- پرورش مفاهیم اساسی حرکت:

مفاهیم موجود در حرکت باید بر اساس تحلیل مفاهیم اساسی و شناخت روش های صحیح باشد. نه انتقال مجموعه ای از حرکت ها از پیش انتخاب شده و تنظیم شده که با واقعیت های حرکتی حریف سازگار نیست.

7- ارتباط و انطباق با حرکت حریف:

محتوای حرکت باید حتی الامکان مرتبط با حرکت حریف باشد. حرکت نباید خشک و بی ارتباط با هدف های حرکتی حریف انتخاب شود. هنگام تهیه و تنظیم حرکت باید الویت بر اساس زمان اجرای حرکت حریف انتخاب شود. هرگز نمی توان بدون در نظر گرفتن آرایش حرکتی حریف، دست به اجرای حرکتی زد.

8- انتخاب حرکت به صورت مدام (حرکت بعدی):

تهیه و تنظیم محتوای حرکت باید به گونه ای باشد که در چهارچوب حرکت قبلی و بعدی جای بگیرد.

9- انتخاب فرصت مناسب برای اجرای حرکت:

محتوای حرکت با نگرش انواع فعالیت های حریف تأثیرگذار باشد.

10- اجرای یک حرکت به روش های چند گانه:

اجرای یک حرکت در لحظه ها و جاهای مختلف باید به شیوه های متنوع انجام شود.

تحلیل و انتخاب روش و وسیله:

هر ورزشکار باید تلاش کند با استفاده از روش ها و حرکت های مختلف، شرایط لازم را برای غلبه بر حرکت حریف بدست آورد.
بی تردید آشنایی با مفهوم صحیح و منطقی عناصرحرکت پایه و اساس درک مسأله ی حرکت است.

تحلیل مفهوم حرکت:

گروهی از متخصصان علم حرکت به جای مفهوم فوق، از تعریف (ارتباطی)  استفاده می کنند. در تعریف ارتباطی هر حرکت کمک کننده هایی دارد که برای ایجاد ارتباط صحیح و منطقی با پایه  و اساس حرکت حریف استفاده می شود. اصولا حرکت صحیح زمانی تحقق  می یابد که نوع حرکت شما حرکت حریف را در اختیار خود بگیرد تا با برقراری ارتباط بین دو عامل حرکتی عامل سومی شکل گرفته و محتوای حرکت جدیدی خلق شود و آنوقت محتوای حرکت جدید را در اختیار خود بگیرید و به احتمال زیاد پیروز هستید. در این مرحله هر کدام از دو ورزشکار ناگزیر هستند که برای تعادل  و قوت حرکت خود یک یا چند حرکت جدید  را انتخاب کنند تا بتوانند نیازهای جدید را در اختیار بگیرند. به هر حال حرکتی که بتواند ارتباط و تسلط بیشتری به حرکت حریف مقابل بگذارد می تواند قابلیت ها و
فرصت های بهتری را ایجاد کند. در این شرایط موفقیت سریع تر و آسان تر، بهتر و با دوام تر و مؤثرتر خواهد بود.

نقش حرکت در فرایند مبارزه:

نقش حرکت بیشتر درچگونگی رد و بدل شدن، انتقال مفاهیم حرکت نهفته است. اگر چه انتخاب حرکت بسیار مهم است و از همه مهمتر انتقال  بهتر و مؤثرتر مفهوم حرکت است که باید مورد توجه قرار بگیرد. تحقیقات نشان می دهد که اجرای حرکت مناسب در انتقال و تفهیم و تأثیر حرکت نقش مؤثری دارد که مهمترین آنها عبارتند از:

1- حرکت قابل لمس برای تفکر و ساختن مفاهیم حرکت مؤثرتر است.

2- ایجاد تنوع و خلاقیت باعث فعالیت و پویایی حرکت می شود.

3- اساس آموزش فن زیر بنای تحلیل و بسط تدریجی حرکت با
شیوه ها و عملکردهای مختلف است.

4- پیوستگی حرکت فرایند حرکت را آسان تر می کند.

معیارهای انتخاب حرکت:

هدف های رفتاری حرکت بهترین راهنما و معیار برای انتخاب حرکت هستند. علاوه بر هدف های رفتاری، عوامل دیگری در عملکرد حرکت نقش دارند که مهمترین آنها عبارتند از:

1- توانایی غلبه بر حرکت حریف

2- قابلیت تبدیل به موضوعات مختلف

3- سهولت حرکت

4- سهولت در تغییر و تبدیل

5-  قابلیت دفاعی و حمله ای 

فصل 8  

تحلیل نظام ارزشیابی حرکت

در این فصل ورزشکار با تحلیل نظام ارزشیابی و اصلاح برنامه ریزی حرکت آشنا می شود.

تحلیل و تعیین نظام حرکتی:

در تحلیل نظام ارزشیابی حرکت باید عمده فعالیت ورزشکار
بر (بازده) فعالیت متمرکز باشد. بنابراین ارزشیابی و اصلاح
برنامه ریزی حرکت از قبیل یافتن نقاط قوت و ضعف موجود در حرکت، دقت در نحوه ی ارزش های کاربردی برای تحقق حرکت بعدی خواهد بود. درک اطلاعات حرکتی منجربه تقویت و اصلاح حرکت می شود. سنجش رفتارهای حرکتی حریف بهترین معیار تحلیل کیفیت حرکت خواهد بود. توجه به بازخورد دو حرکت معیار مؤثری خواهد بود. بر اساس این تشخیص است که ورزشکار درچه نقطه ای از تغییرات مورد نظر قرار گرفته است و اطلاعات خود را با تغییرات لحظه ای مقایسه می کند.

مسائل و مراحلی که باید در حین اجرای حرکت رعایت شود عبارتند از:

1- تغییرات مورد نظر: دقیقا باید تعریف شده باشد زیرا آگاهی از تغییرات حرکت ورزشکار را در استنباط های حرکتی یاری می دهد.

2- تعیین مقدار حرکت:  حداقل یا بیش از حداقل توزیع نیروها با یکدیگر مقایسه می شود. در بیشتر مواقع میزان عملکرد نسبی حرکت های مختلف با هم مقایسه می شوند.

3- سرانجام: باید دقیقا مشخص شود که از چه نوع حرکتی و با چه ویژگی هایی باید استفاده شود تا انتظارات حرکتی برآورده شود. شکی نیست که بیشتر این امور به طور ذهنی تفسیر می شود. از این رو درک فیزیکی درست حرکت ها بستگی به یکی از انتخاب هایی دارد که در چند انتخاب گزینش می شود. بدین ترتیب نمره گذاری این
نوع انتخاب ها به یک طریق انجام  نمی شود. برای تصمیم گیری درباره ی اینکه کدام نوع حرکت را انتخاب کنیم، باید جنبه های
مهم تری را بین حرکت ها بیازمایید. از طرفی ساختن حرکت های ذهنی مستلزم داشتن  مهارت و برداشت های شخص ورزشکار است. وانگهی تغییرات کوچکی که در حین اجرای حرکت رخ می دهد، نباید به هیچ وجه بدون توجه قرار بگیرد و باید از رفتارها و عملکردهای مناسب استفاده شود. به هر حال نتیجه ی ارزشیابی و سنجش میزان عملکرد ورزشکاران می تواند نمایانگر موفقیت یا عدم موفقیت
برنامه ها و فعالیت های حرکتی باشد. اگر نتایج حرکت چندان رضایت بخش نباشد، می توان دلایل زیر را ارائه داد:

1- مشخص نشدن هدف حرکت به طورصریح و روشن

2- مناسب نبودن عکس العمل لحظه ای

3- روش مناسب تهیه و تنظیم حرکت

4- عدم تناسب با روش حرکتی حریف

5- آماده نبودن شرایط لازم

6- ناتوانی و عدم مهارت فعالیت حرکتی

7- استفاده از حرکت های گنگ و مبهم

مسلم است که اصلاح برنامه ی حرکتی شامل تغییر و افزایش فعالیت و میزان نیروی بکار رفته است. اصلاح حرکت در صورت عدم موفقیت حرکت با دستکاری و اصلاح عوامل متعدد که عبارتند از:

1- هدف اجرای حرکت را مورد توجه قرار دهد

2- درصورت نامطلوب بودن حرکت، محتوای حرکت متناسب با هدف انتخاب شود

3- روش های حرکتی خود را بررسی و تحلیل کند

4- پیش بینی حرکت برای استفاده ی بهتر از حرکت انجام شود

5- تجدید نظر و ایجاد مشارکت در انجام حرکت های مختلف با یکدیگر

6- اصلاح روش های حرکتی

به هر حال، ارزشیابی و اصلاح مستمر برنامه ی حرکتی،
می تواند به حرکت روبه رشد منجر شود.

نتیجه:

طراحی حرکت فرایندی پویاست و اجزاء تشکیل دهنده ی آن با یکدیگر در تعامل هستند تعیین و تنظیم هدف های کلی و تقدم و تأخر آنها هدف های حرکتی مشخصی را ایجاد می کند. هر یک از این اجزاء در مرحله ی پیشین و پسین و در کل فرایند تاثیر می گذارد. هنگام رو به رو شدن با مشکلات حرکتی به تحلیل تک تک آن عوامل اقدام کنید و حداقل دو یا چند عامل را مورد توجه قرار دهید.  بر این اساس هدف های حرکتی به مراحل و اجزاء مناسب و مشخصی تقسیم می شوند. درنتیجه طراحی حرکت را باید پیش بینی کرد و محاسبه و تنظیم نمود.

طرح فعالیت حرکتی باید به ترتیب و یکی بعد از دیگری در مراحل زمانی خاص به شیوه ای منطقی پیش برود و نتایج حاصل از آن مورد بررسی قرار بگیرد. در واقع عمل سازماندهی و ارزیابی دائمی فعالیت های حرکتی به منظور بیهوده کیفیت حرکت می باشد.

مراحل تهیه ی طرح حرکتی:

رعایت مراحل و نکات زیر برای تدوین یک طرح حرکتی ضروری است:

1- تعیین موضوع حرکت

2- مشخص کردن هدف حرکتی

3- تجزیه ی موضوع کلی حرکت به قسمت های جزئی تر

4- تعیین هدف های جزئی

5- تهیه و تنظیم هدف های اصلی و فرعی با توجه به شرایط و ضوابط حرکت با سطوح مختلف

6- بررسی رفتار حرکتی حریف نسبت به موضوع حرکتی شما

7- بررسی توانایی های حرکتی حریف و پیش بینی حرکت های لازم و ضروری بر اساس رفتارهای جدید حرکتی حریف که تنظیم شده است.

8- تحلیل و پیش بینی نتایج عملکرد هر دو طرف

تنظیم نحوه ی محتوای حرکتی که به چند مرحله زیر تقسیم می شود:

الف- مرحله آمادگی:

لازم است که برای انجام هر حرکتی آمادگی لازم را داشته باشید

ب- شناخت هدف های حرکتی حریف:

چه حرکتی انجام می دهد و انتظارات ما را فراهم می کند یا خیر. در اینجا  حریف برحسب تجارب، تلاش می کند تا سطح حرکتی خود را طوری انجام دهد تا مرتبط با تفکر شما نباشد.

پ- مرحله ی ارائه ی محتوا:

در این مرحله ورزشکار باید به نحو ی حرکتش را اجرا کند که حریف ندارند باید از کجا شروع کند. ورزشکار برای اینکه حریف به حرکتش تسلط نیابد، در موقعیت های خاص بهترین حرکت را ارائه دهد.

ت- مرحله ی خلاصه کردن حرکت:

خلاصه  جمع بندی حرکت جای تفکر را از حریف گرفته و فرصت فکر کردن و عکس العمل حریف کمتر می شود.

ث- مرحله ی ارزیابی:

بعد از اجرای حرکت و نگرفتن نتیجه، لازم است ورزشکار اشکال حرکت خود را بررسی کند و هدف های جدید را در حرکت بعدی قرار دهد. این کار با مقایسه ی دو حرکت انجام گرفته ارزیابی می شود.

ج- مرحله پایانی:

ورزشکار برای تقویت حرکت خود می تواند آموخته های دو حرکت را با یکدیگر تلفیق و ترکیب کند.

9- تعیین روش مناسب حرکتی در مراحل مختلف

10-انتخاب حرکت مناسب با روش و محتوای حرکت حریف

11- تقویت کردن بعضی از جاهای حرکت

12- سنجش زمان لازم برای اجرای حرکت

13- پیش بینی نحوه ی عملکردی حرکت حریف

فصل 9

الگوی حرکت

در این مرحله با مفاهیمی همچون الگوی حرکت و کاربرد آن هنگام اجرای فن صحبت می شود. از بین الگوهای حرکتی الگوی پیش  سازمان دهنده و الگوی حل مسأله بیشتر مورد توجه می باشد. ورزشکار هنگام اجرای حرکت باید سؤالات زیر را پاسخ دهد:

1- مفهوم الگوی حرکت چیست؟

2- الگوی ماشینی با الگوی سازمان یافته چه تفاوتی دارد؟

3- مراحل و ترتیب یک الگوی حرکتی چگونه است؟

4- الگوی حل مساله چیست؟

عوامل مؤثر در حرکت:

حرکت کار آسانی نیست و هر حرکت با عوامل مختلف و متعددی سرو کار دارد. که کنترل اجزاء حرکت ممکن است جهت حرکت را به سوی دیگری سوق دهد. بدون شک اهمیت موضوع قوانین حرکت نقش تعیین کننده ای درکیفیت حرکت خواهد داشت.  بدیهی است که ورزشکار نمی تواند تمام عوامل مذکور را در کنترل خود درآورد. مثلا گاهی ورزشکار نمی تواند حرکتش را انتخاب کند و یا به دلخواه به مسیر مشخص سوق دهد. باید توجه داشت که محدودیت های ذکر شده و چگونگی کنترل آنها کیفیت حرکت را افزایش می دهد. ورزشکار در ایجاد موقعیت مناسب باید بتواند تغیرات و کنترل های هر دو طرف را در اختیار بگیرد و با تعیین هدف های صریح اجرایی و اتحاد الگوها و روش های مناسب حرکتی و برقرار کردن ارتباط لازم نوعی ارتباط سالم بین حرکت ها ایجاد کند و به روش صحیح حرکت را دستخوش تحول کند.

الگوی حرکت چیست؟

الگوی حرکت معمولا به مجموعه ای محدود از حرکت های مختلف گفته می شود که ویژگی های مهم و اصلی فن را داشته باشد. الگوی هر فن چهارچوب ویژه ای دارد که عناصر مهم درونی آن قابل تغییر چندانی نیست و شناخت و آگاهی از عناصر اصلی و فرعی آنها
می تواند روش های مناسب حرکت را به وجود آورد.

حرکت یک فرایند چند گانه است و چنتم که گفته شد عوامل بیشماری در آن نقش دارند که همه ی آنها قابل تغییر می باشند. مربی با آموزش چهارچوب کوچک و محدود از فرایند الگوی اجرای فن می تواند در مراحل بعد انتخاب های کوچک و محدود از فرایند الگوی اجرای فن، می تواند در مراحل بعد انتخاب های بیشتری را با تحلیل و بررسی موارد و جاهای مختلف مبارزه در اختیار ورزشکار بگذارد تا ورزشکار بتواند در موقعیت های متفاوت ودر محدوده ی آن چهارچوب فعالیت های حرکتی اش را سازماندهی کند و روش های مناسب حرکت را انتخاب کند. البته لازم به یادآوری است که انتخاب الگوی حرکت بستگی به نوع آگاهی ورزشکار از فلسفه و نگرش های حرکتی حریف دارد. شناخت آن نگرش ها و باورها اساس انتخاب فعالیت او را تشکیل می دهد.

تفاوت الگوی حرکتی ماشینی و الگوی حرکتی سازمانی:

الگوی ماشینی یک الگوی حرکتی بسیار قدیمی است. مطابق این الگو ورزشکار با کنار زدن عوامل متعدد فن خود را اجرا
می کند. این رفتار الگوی حرکتی از قبل تعیین شده است. این قبیل فعالیت های حرکت انعطاف ناپذیر و معمولا بر اساس یک الگوی خاص پایه ریزی شده اند. اما در الگوی سازمانی توجه ورزشکار به توانایی های خودش و توانایی های حریف معطوف
می شود. مطابق این الگو هر حرکت موجود زنده در نظر گرفته
می شود و مدام در حال تغییر و دگرگونی است و باید
توانایی های بالقوه و بالفعل آن را شناخت و خنثی کرد. نتیجه ی اجرای این الگو اجرای مرحله به مرحله و شناخت محتوای هر قسمت از حرکت است. با توجه به تغییرات نسبی و شاید کم اهمیت و تأکید برقسمت هایی از حرکت می توان به نتیجه مطلوب رسید. ایجاد وتغییر و تحول حرکت با نظارت و نفوذ در درون الگوی حرکتی حریف در درجه ی اول اهمیت قرار دارد. زیرا در این الگو همیشه ورزشکار به علل و چگونگی رفتار حرکت حریف توجه می کند و هیچ گاه رفتار حرکتی حریف را نادیده نمی گیرد و برنامه های حرکتی را در جهت فهم و درک حرکت حریف سوق می دهد.

الگوی عمومی حرکت:

این الگو با توصیف کل حرکت، هدف های رفتاری هر حرکت را مورد بررسی قرار می دهد و آنها را به صورت عینی و قابل اندازه گیری مشخص می کند. سپس بعد از تعیین هدف های حرکتی و ارزشیابی تشخیص به مرحله ی اقدام می رسد. این مرحله با ارزشیابی تشخیص

توانایی رفتارهای حرکتی را مشخص می کند. در اینجا رفتار حرکتی منعکس کننده ی کلیه ی یادگیری های گذشته است. سپس با شناخت ارتباط مؤثر بین دو حرکت شیوه ی خاصی را به اجرا
می گذارد و با ابتکار و خلاقیت حداکثر استفاده را از امکانات حرکتی می برد. حالا پس از انجام حرکت نوبت به سنجش و ارزشیابی عملکرد حرکتی می رسد. در این مرحله عملکرد حرکت در
موقعیت های مختلف بررسی می شود و با توجه به نتایج به دست آمده الگوهای حرکتی را ترمیم و اصلاح می کند.

1- کنش و واکنش حرکت:

در اجرای الگوی حرکتی نقش حریف نمایانگر نوعی کنش و واکنش او در مقابل حرکت شما می باشد. مثلا ممکن است نقش حریف کنترل حرکت باشد. در اینصورت شما باید از اصول و قواعد خاصی پیروی کنید و باید واکنش ویژه ای نشان دهید. ممکن است حریف الگوی دیگری ایجاد کند. در این صورت باید متناسب با عمل حریف،
عکس العمل مناسب را انجام دهید.

2- رابطه ی حرکتی بی نابین:

در الگوی حرکتی، باید توجه داشت که چه رابطه ای بین دو حرکت وجود دارد و نحوه ی تصمیم گیری چگونه باشد. در اینجا لازم است از واکنش های میان گروهی (بی نابین) استفاده شود. به این معنی که اگر یک الگوی حرکتی حالت تهاجمی یا تدافی داشته باشد. روابط بین عمل و عکس العمل یک رابطه ای را بین این دو حرکت می طلبد تا این دو حرکت را به یکدیگر پیوند دهد.

3- موقعیت مناسب حرکتی:

گاهی لازم است که حرکتی در موقعیت خاصی انجام شود و آن حرکت در موقعیت های دیگر کاربردی ندارد. زیرا ایفای نقش حرکتی با توجه به تنوعی که دارد در موقعیت ویژه ای کاربرد پیدا می کند.

الگوهای پیش سازمان دهنده:

منظور از این الگو حرکتی است که به وسیله ی آن قسمت ها و مراحل مختلف اجرایی یک حرکت را با نظمی خاص و سازمان یافته در ذهن مرور می کنید. اینگونه نظام حرکتی ذهن یک مفهوم کلی است که بر پایه ی آن هر قسمت از حرکت که اجرا می شود به صورت یک نظم سازمان یافته کلی و جزئی مورد بررسی قرار می گیرد.

اساس حرکت الگوی پیش سازمان یافته:

هر یک از الگو های حرکتی دارای خصوصیاتی است که بر اساس نگرش خاص استفاده می شود. این خصوصیات موجب تمایز الگوهای مختلف می شود. لزوما یک فن در جاهای مختلف کاربردهای متفاوتی دارد و برای تمام موقعیت ها قطعیت ندارد. اصولا هیچ حرکتی را
نمی توان به صورت مطلق پذیرفت. ارزش های حرکتی نسبی اند و همیشه در رابطه با موقعیت ها ارزشیابی می شوند.

ساختار شناسی حرکت چیست؟

مجموعه اطلاعاتی که در یک فن وجود دارد. ساختار آن مجموعه حرکت را نشان می دهد. ورزشکار می تواند بر طبق الگوی ساختار شناسی حرکت حریف با ساختار حرکتی خود تطابق و تناقض هایی ایجاد کند و حرکتی را به صورت سازمان یافته و یک دست ایجاد کند. وقتی آگاهی ها و مفاهیم دو حرکت با یکدیگر ترکیب شدند و به یکدیگر ربط پیدا کردند به صورت وجه سوم ساختار معنی داری تشکیل می شود.

حرکت معنی دار چیست؟

حرکت معنی دارد به آن نوع حرکت گفته می شود که مفاهیم دو حرکت را با یک مفهوم جدید بنا می کند. در حقیقت مفاهیم و مطالب دو حرکت با یکدیگر پیوند برقرار کرده و با تلفیق آن دو شناخت جدیدی به وجود می آید. مثلا اگر ورزشکار بفهمد که یک فن از چه
قسمت هایی تشکیل شده است آنوقت مفاهیم جدیدی را به اجرا می گذارد. علت اینکه حرکت را معنی دار می نامیم این است که با گسترده شدن ساختار شناسی فن دید ما در زمینه ی اجرای جدید گسترده تر
می شود و به واسطه ی مربوط ساختن مفاهیم حرکتی با یکدیگر دو مفهوم جدا از یکدیگر با اتصالات و پیوندهای ساده موقعیت مناسبی را ایجاد می کند. اجرای حرکت به طور پراکنده و گسیخته موجب حدر رفتن وقت و خستگی می شود. در اینجا دیگر حرکت معنی داری شکل نمی گیرد. به این ترتیب با شناخت بهتر روابط حرکت ها به سبب ویژگی های خاص شان، پیام های جدیدی به وجود می آید. طبق این رفتار حرکتی الگوی ذهنی خاصی ایجاد می شود که می تواند بعضی از قسمت های حرکت را جذب و با نقاط دیگر حرکت تطابق ایجاد کند. به این ترتیب با سازگار شدن جاهای خاصی از حرکت فرایند تغییر دادن حرکت حریف به نفع خودتان آسان تر می شود.

چگونگی کنش و واکنش حرکت:

طبق این الگو یک ورزشکار نقش ارائه کننده ی حرکت را دارد و دیگری دریافت کننده حرکت است. حال اینکه آن حرکت را می پذیرد و یا اینکه دفع می کند و یا به جهت دیگری سوق می دهد. مهمترین نکته این است که دریافت کننده ی حرکت مناسب ترین حرکت را انتخاب می کند. در واقع نحوه ی ارتباط مستقیم حرکت در کنار احتمالات معنی پیدا می کند و باعث برانگیخته شدن ذهن می شود.

ماهیت روابط بین حرکت ها:

ظاهرا به علت چند سویه بودن حرکت جهت انتقال از یک حرکت به حرکت دیگر تبادلاتی ارائه می شود یا با حرکت ارتباط پیدا
می کند و یا اینکه ارتباطی برقرار نمی شود.

شرایط لازم در الگوی حرکت:

با توجه به اینکه هر فن با اجزای مختلف حرکتی به وجود می آید و از طریق راه ها و کانال های مختلفی به مقصد می رسند. نباید فراموش کرد که حرکت باید در زمان و مکان مناسب اجرا شود.

محاسن ومعایب الگوهای حرکت:

بدیهی است که ارتباط بین اجزاء حرکت باید به شکل مرتب و منظم باشد. ورزشکار باید شیوه ی تحلیل حرکت و ترکیب درست و
روش های مختلف و متنوع حرکتی را بیاموزد. در اینجا ورزشکار تصمیم می گیرد چه حرکتی را اجرا کند. ورزشکار باید چگونه یاد گرفتن و چگونه اندیشیدن و چگونه اجرا کردن را بیاموزد.

الگوی حل مسأله ی حرکتی:

در الگوی حل مساله ی حرکتی فعالیت حرکتی محور حل مسأله است. مسأله ی حرکتی از راه های مختلفی بررسی می شود. انتخاب حرکت مناسب کار می باشد. بدیهی است که نوع و شکل حرکت از نظر زمان مکان و محتوا با خصوصیات حرکت حریف هماهنگ باشد. به این ترتیب لازم است قبل از حل مسأله ی حرکتی خصوصیات فیزیکی و ذهنی و ویژگی ها و مهارت های حرکت حریف شناخته شود. بنابراین مسأله ی حرکت باید به نحوی تنظیم و عرضه شود که یافتن را حل آن مطابق زمینه های فکری حریف باشد. یعنی ورزشکار با توجه به اطلاعات خود و اطلاعاتی که درباره ی مسأله حرکت بدست آورده و نیز با توجه به قابلیت های حرکتی خود مسأله ی حرکتی را با موفقیت حل کند و به نتیجه ی لازم دست یابد.

جمع آوری اطلاعات حرکتی:

ورزشکار پس از مواجه شدن با مسأله ی حرکت و تعریف آن باید به دنبال کشف اطلاعات حرکتی برود. ورزشکار اطلاعات مورد نیاز خود را با توجه به معیارهای اطلاعاتی حرکتی حریف طبقه بندی کند و بر اساس طبقه بندی انجام شده، روابط میان اطلاعات موجود را درک کند و ذهنش را برای رسیدن به یک استنباط کلی آماده کند. هر چقدر اطلاعات گردآوری شده کامل تر و طبقه بندی آنها
دقیق تر باشد، ورزشکار در رسیدن به راه حل حرکتی موفقیت بیشتری بدست خواهد آورد.

ساختن فرضیه ی حرکتی:

منظور از فرضیه سازی پیش بینی راه حل های احتمالی و حدسی برای حل مسأله ی حرکت است. فرضیه ی اولیه بر اساس اطلاعات و شواهدی که در شکل حرکت ایجاد می شود، بدست می آید. در الگوی حل مسأله ی حرکتی رابطه هایی که بین اطلاعات و داده های موجود شکل می گیرند تشکیل می شود به هر حال با در نظر گرفتن چندین راه حل برای ادامه ی فعالیت حرکتی خود، تصمیم بگیرید. بدیهی است که در هیچ یک از آنها اخذ نتیجه قطعی نیست.

انجام فرضیه ی حرکتی:

فرضیه بر اساس شواهد و اطلاعات در برخورد با نیروهای دو حریف شکل می گیرد. به این ترتیب در اکثر موارد، فرضیه ی حرکتی راه حل نهایی محسوب نمی شود. برای قبول یا رد فرضیه ی حرکتی باید آن را آزمایش کنیم. در واقع ورزشکار با توجه به اطلاعات و شواهد حرکتی به پذیرش یا رد حرکتی تصمیم می گیرد. به عبارت دیگر، آزمایش فرضیه ی حرکتی فعالیتی است آگاهانه که در آن اطلاعات حرکتی تحلیل، ترکیب و ارزشیابی می شوند.

فرایند پایانی فرضیه سازی:

فرایند فرضیه سازی باید به نتیجه منتهی شود. بر اساس این کار ورزشکار مشکلی را که با آن مواجه شده به نحو قابل قبولی برای خود حل می کند. در واقع جریان حل مسأله اساسا با جمع آوری اطلاعات و تنظیم و طبقه بندی نتایج بدست آمده به کار می رود.

چگونگی کنش و واکنش در الگوی حل مساله ی حرکتی:

در الگوی حل مسأله ی حرکت انتقال و درک اطلاعات حرکتی، ملاک پذیرش یا عدم پذیرش یک حرکت است. در واقعیت حرکت تمام حرکت ها با یکدیگر سهیم و شریک هستند. در اینجا علاقه و رغبت و توانایی حرکت همواره مورد توجه است. به همین دلیل تمام حرکت ها با یکدیگر در ارتباط دو جانبه و در راستای انگیزه های بیرونی و درونی حرکت می باشد.

روابط میانجی گرانه در الگوی حرکتی:

در الگوی حرکتی تمام حرکت ها با یکدیگر ارتباط برقرار
می کنند. این ارتباط دو جانبه است. گاهی به صورت فردی و گاهی به صورت جمعی. به هر حال حرکت ها با اشتیاق و علاقه با هم در جهت حل مسأله ی حرکت تلاش می کنند و در صورت مواجه با مشکل از یکدیگر کمک می گیرند. نقش هر حرکت نقش مشاور و راهنما است. در این الگو چگونگی ارتباطات متقابل و نگرش ها ارزش ها و مهارت ها با یکدیگر بررسی می شوند و اشکالات رفتاری حرکت اصلاح می شوند. به دلیل فعال بودن  و سهیم بودن دو حرکت با یکدیگر، الگوی کامل تری برای حرکت به حساب می آید و سرانجام کاربردی تر و پذیرای تغییرات می باشد.

فصل 10

روش های حرکت سنتی و متداول

همانطور که در بخش طراحی حرکت مطرح شد، انتخاب روش حرکت یکی از مراحل مهم طراحی حرکت است. معمولا ورزشکار بعد از انتخاب محتوی و قبل از تعیین شکل حرکت باید روش اجرای حرکت خود را تعیین کند. چرا که خط ومشی ورزشکار برای رسیدن به هدف حرکت تعیین کننده است. در واقع ورزشکار به مجموعه تدابیر منظمی که حریف برای رسیدن به هدف با توجه به شرایط موجود، اتخاذ می کند، روش حرکتی خاصی را انتخاب می کند.

ورزشکار بدون شناخت روش های مختلف هرگز قادر به انتخاب موضوع حرکتی صحیح نخواهد بود. او هر اندازه بتواند در
موقعیت های مختلف برای رسیدن به هدف آزادی عمل بیشتری داشته باشد، موفق تر خواهد بود.

روش حفظ و تکرار:

روش حفظ و تکرار یک روش قدیمی آموزش فن است. در این روش فن به حلقه ی تکرار سپرده می شود و پس از اجرای مراحل مختلف آن بدون خلاقیت و با کم و زیاد شدن اجرا می شود.

رابطه ی جزء با کل حرکت:

در هنگام اجرای یک فن اگر ورزشکار ایده ی کلی را به مفاهیم جزئی تقسیم کند و ارتباط آنها را با هم مشخص کند تا دنبال کردن حرکت مورد نظر آسان تر شود.چناچه در ارائه ی حرکت نظم خاصی وجود نداشته باشد، ورزشکار به ناچار باید از یک حرکت وارد حرکت دیگری شود. او کاملا باید آگاه باشد که قبل و بعد از حرکت چه کاری باید انجام دهد. همچنین ورزشکار باید توالی مکانی و زمانی فن را سازماندهی کند و علت و معلول انجام هر حرکت را بشناسد.

در بررسی مشکل حرکتی باید بر اساس مراحل زیر پیش بروید:

1- باید بتواند مسأله ی حرکتی را توضیح دهد و تشریح کند

2- باید راه حل ها را ارزشیابی و بررسی کند

3- باید راه حل ها را امتحان کند

4- باید حقایق یک مسأله ی حرکتی را بشناسد

5- سرانجام باید حرکت مناسب را اجرا کند

ایجاد رابطه میان جزء و کل:

منظور از ایجاد رابطه میان جزء و کل مشخص کردن مفاهیم اصلی و فرعی حرکت و چگونگی بکارگیری معیارهای انتخاب شده و  سازماندهی کردن آنها با یکدیگر است. ارتباط میان سلسله حوادث و حرکت ها با یک نظم خاص زمانی و علت و معلول ارتباط حرکت ها با یکدیگر آنچنانکه مفهوم کلی را بشناسد. ممکن است در این نوع سازماندهی علایم هشدار دهنده ای مسیر حرکت را تغییر دهد.

سازماندهی بر اساس همبستگی اجزاء با یکدیگر:

در سازماندهی بر اساس ارتباط اجزاء با یکدیگر یک ارتباط شکلی متحد و کاملا آگاهانه به وجود می آید. برای همین بر اساس اشکال مختلف حرکتی معیار هایی برای تحلیل حرکت بدست می آید. در اینگونه بررسی حرکت، تحلیل و ارتباط بین حرکت ها و توافق در یک واکنش تعاملی و تعادلی بین موضوعات مختلف حرکتی اهمیت دارد و هر لحظه به سمت نتیجه ی مطلوب نزدیک می شود.

سازماندهی حرکت بر اساس مقایسه:

اگر لازم باشد تمام یا بخشی از حرکت با یکدیگر مقایسه شوند. باید معیارهای واضح و روشنی برای مقایسه مشخص شود و موضوعات بر اساس یکدیگر تحلیل و مقایسه شوند. سازماندهی باید با توجه به محتوا زمان اجرای وضعیت حرکت تنظیم شود. هیچ یک از اجزاء حرکت بر یکدیگر مزیت و برتری ندارد. مگر اینکه شرایط به خاطر یک موضوع خاص کاربردی پیدا می کند.

3- استمرار و توجه به حرکت در طول زمان:

از مسائل مهم اجرای حرکت، جلب توجه حریف و استمرار است. زیرا بهترین سازماندهی حرکتی بدون توجه به جلب توجه حریف انجام
نمی گیرد و حرکت به هدر خواهد رفت. فعالیتی که می تواند به توجه حریف استمرار بخشد عبارتنداز:

الف- تغییر دادن محرک حرکتی:

اگر محرک های حرکتی ثابت باشند، سریع شناخته می شنود و
محرک های حرکتی سریع به آنها پاسخ خواهند داد. برعکس تنوع در نیروها موجب عدم تمرکز حریف می شود.

ب- تغییر کانال های حرکتی:

یکی دیگر از راه های غافل گیر کردن حریف تغییر کانال های حرکتی است. با تغییر دادن کانال های حرکتی احتمال تغییر مناسب درالگوی رفتاری حریف حاصل می شود و این امر باعث بالا رفتن توجه حریف به این تغییرات می شود. برای همین نمی تواند پاسخ مناسبی به این تغییرات بدهد. در هر صورت انتخاب محرک های حرکتی باید
بر اساس ویژگی های حرکتی حریف باشد.

پ- فعالیت جسمی:

حرکت باید به صورت فعالانه انجام شود. می توان گفت غیر ممکن است که در تمام طول یک حرکت، حریف توجه خود را بدون وقفه به موضوع حرکت معطوف کند.

ورزشکاران می توانند در اجرای حرکت، خود را با امکانات جسمی و فکری حریف در روند اجرای حرکت خود را به تعامل بگذارند. این کار موجب کیفیت بیشتر در فرایند حرکت می شود.

ت- استفاده از محرک های حرکتی:

استفاده از محرک های حرکتی توجه حریف را به بخشی از حرکت معطوف می کند.

ث- شور و حرارت در حرکت:

حرکتی که با ذوق و شوق ارائه شود، بیشتر تأثیر می گذارد.

جمع بندی و نتیجه گیری حرکت:

جمع بندی و نتیجه گیری آخرین مرحله ی حرکت است. وقتی حرکتی با موفقیت انجام می شود. در آخرین لحظات حریف سعی می کند تا حرکت شما را درک کند و در صدد راه چاره ای برای مقابله با آن برآید. در اینجا حریف سعی می کند با تمرکز بیشتر نکات خاصی را به یاد آورد تا موقعیت های مختلف حرکت در نظرش روشن تر
می شود و بداند چه مواردی اهمیت بیشتری دارد. او می داند نکاتی که اهمیت بیشتری دارند برای تقویت و درک حرکت مهمتر هستند.

موفقیت حرکت مدیون استفاده از راه های خلاقانه حرکتی برای بهبود روند حرکت است.

این ورزشکاران موارد دیگری را نیز مورد استفاده قرار می دهند. راز موفقیت این ورزشکاران، بیشتر به این سبب است که:

1- ایده ها و نکات جدید اجرا می کنند

2- بر روند نکات مهم تاکید دارند

3- اطلاعات حرکتی به خصوصی را مورد استفاده قرار می دهند

4- بین اجزاء حرکت همبستگی ایجاد می کنند

نکته ای که در بخش پایانی حرکت نباید فراموش شود، سازماندهی روابط بین حرکت هاست. در انتهای حرکت باید به محتوای حرکت بعدی توجه داشته باشید. فن ها یک زنجیره را تشکیل می دهند. ارتباطی که بین حلقه های حرکتی وجود دارد باید روشن باشد.

محاسن و محدودیت های بین حرکت ها:

هنگام اجرای حرکت محاسن و معایب در موافقت و مخالفت بین دو حرکت پیش می آید. این محاسن و معایب و محدودیت ها در
موقعیت های مختلف متفاوت است.

الف- محاسن حرکت:

این روش از طریق شخصیت حرکت در پیوند دادن مجموعه ی اطلاعات حرکتی با هدف های مشخص منجر به درک و فهم از حرکت می شود و به طور ارزشمندی مورد استفاده قرار می گیرد. حرکت ها می توانند چهارچوب، دید و نگرش خاصی به حریف بدهد. ورزشکاران حرفه ای قادرند تا حد زیادی با برنامه ی حرکتی حریف تطبیق یابند، در حالی که اجرای فنون به یک شکل خاص و
برنامه ریزی شده، چنین امکانی ندارد ورزشکاران نمی توانند همیشه با برنامه ریزی قبلی مطالب و محتوای حرکت را اجرا کنند. هیچ روش خاصی وجود ندارد که بتواند در مقابل سایر روش های حرکتی قابلیت تطبیق داشته باشد. با توجه به موقعیت های زمانی و مکانی متفاوت، روش های حرکتی باید متفاوت و انعطاف پذیر باشد. همه ی این موارد ممکن است جزء محاسن حرکت به حساب آید.

قضاوت نهایی این است که روش حرکت در همان محدوده ی حرکتی حریف انتخاب شود. بلکه نسبت به روش های حرکتی حریف انتخاب شود.

یکی از نکات قابل نقد در میزان نقص ها و ضعف های حرکت حریف معیار ارزش گذاری حرکت قرار می گیرد.

ب-محدودیت های حرکتی:

اگر ورزشکار در حین اجرای حرکت بتواند محدودیت ها و نقایص حرکت حریف را کشف کند می تواند حرکت خود را بر اساس اشتباهات حریف تقویت کند. در اینجا حریف به علت عدم توجه به قسمت هایی از حرکت دچار ضعف و نابسامانی حرکتی می شود، زیرا او نمی تواند به عقب برگردد. شناخت این محدودیت ها باعث عدم کاربرد حرکتی حریف می شود. در اکثر حرکت ها،  فرصت ها یکی پس از دیگری از دست می روند.

روش انتخاب حرکت باید با توجه به استعدادها و ظریفت های حرکتی حریف انتخاب شود و روش انتخاب حرکت به میزان قابل توجهی منطبق بر خواسته های حریف و ظرفیت های فکری او مطابقت داشته باشد.

نتیجه:

برای اینکه برای اجرای حرکتی آماده شوید، باید ابتدا تصمیمات درباره مسائل حرکتی حریف مورد توجه قرار دهید و همچنین باید درجه انگیزش و آماده شدن و در اختیار قرار گرفتن زمان و مکان مناسب سنجیده شود. علاوه بر این باید فواید و عصاره و محتوای حرکت شناخته شود و با در نظر گرفتن علایق و ارتباط اجزاء و
قرینه های حرکتی و رابطه ی جزء با کل روش های توالی یا روش های ترکیبی ارائه گردد. حتی می توانید محرک ها را تغییر دهید و راه های ارتباطی را عوض کنید. علاقه ی شخصی ورزشکار با ارئه ی مفاهیم حرکتی به هر نحو که  نشان داده شود. محققا به حرکت بهتر کمک خواهد کرد. سرانجام باید نکات تاریک و مبهم را روشن کنید. حرکت را می توان نحوه ی ارتباط بین حرکت قبلی و بعدی به اتمام رساند.

روش عمل و عکس العمل

روشی که ورزشکار به وسیله ی آن، حریف را به تفکر
درباره ی انتخاب حرکت جدید وادار می کند. این کار به کوشش های ذهنی نیاز دارد.    

یعنی زمانیکه شرایط را مساعد دیدید، قدم به قدم حرکت خود را تکمیل کنید.

در روش عمل و عکس العمل مستقیما به اجرای حرکت نپردازید.  بلکه حرکت های برنامه ریزی شده فعالیت ذهنی ورزشکار را در مسیر فهم حرکت جدید قرار داده آن را هدایت می کند. این روش برای مرور حرکتی که در حال اجرا می باشد یا میزان درکی که شما از حرکت حریف بدست می آورید و همچین قدرت تفکر و استدلال حرکت، روش بسیار مؤثری است. اما حرکت باید به گونه ای انتخاب شود که توجه حریف را برانگیزد و ذهن او را تحریک کند.

روش عمل و عکس العمل به سه اصل بستگی دارد:

1- وجود حرکتی که کنجکاوی حریف را بر انگیزد و حریف را وادار به حرکت ذهنی کند

2- هدایت حریف در مسیر حرکت انتخاب شده به منظور تداوم و تعادل حرکت

3- انتخاب حرکتی آگاهانه که با خلاقیت و تفکر توأم باشد

هدف از روش عمل و عکس العمل:

هدف از این روش تحریک تفکر محرک توانایی های حرکتی، فهم قدرت استدلال، سنجش و قضاوت و شناخت تجربه ی حریف می باشد.

محاسن و محدودیت های روش عمل و عکس العمل:

1- سنجش استدلال و قدرت تفکر حریف

2- شناخت مهارت و تسلط حریف بر انواع حرکت

روش نمایشی:

روشی که بر مشاهده و دیدن استوار است. در این روش ورزشکار مهارت های حریف را از طریق دیدن استدلال می کند و طرز کاربرد انواع حرکت ها و وسیله ی مقابله با آن را اندازه گیری می کند.

مراحل اجرای روش نمایشی حرکت:

1- مرحله ی ایفای نقش حرکت:

در این مرحله نقش حرکت برای تجسم عینی موضوعات مختلف آن در ذهن مرور می شود. سپس مهارت های خاص آن در نظر گرفته
می شود و بنا به موقعیت هدف و موضوع خاص به عنوان روش کاربردی حرکت در نظر گرفته می شود. از ویژگی های این مرحله این است که با عملیات حرکتی حریف ارتباطی عاطفی برقرار
 می شود.

2- شناخت حرکت های کلی:

در این مرحله ورزشکار قسمت های مهم حرکت را در ذهن خود بررسی می کند. معمولا ورزشکار حرکت خود را با حرکت حریف تداخل می دهد و حرکت بین آنها مبادله می شود. مراحل اجرای حرکت گاهی جابه جا می شود.

3- اجرای حرکت:

در این مرحله ورزشکار باید هدف حرکتی حریف را دقیقا مشخص کند و حرکت مقابله با آن را در ذهن آماده نماید. او باید مطمئن شود که آمادگی اجرای آن حرکت را دارد.

4- توضیح حرکت:

بعد از اجرای حرکت ورزشکار باید بتواند حرکت را با توجه به حرکت حریف در نقاط مختلف به خوبی توضیع کند. در اینجا باید بتواند نحوه و علت انجام حرکت را تشریح کند. البته نکات مهم و اساسی بیشتر باید مورد تأیید باشد.

5-انجام حرکات ضروری:

در این مرحله ورزشکار باید بتواند حرکات ضروری را به خوبی تشخیص دهد. او همچنین باید روش صحیح ادغام حرکت ها را مرحله به مرحله شناسایی کند.

6- مرحله ی سنجش حرکت:

در حین اجرای حرکت ورزشکار باید بتواند عمل هر حرکتی را با توجه به امکانات و ابهامات آن به خوبی بررسی کند. این کار باید بدون اشتباه انجام شود تا حرکت با اشکال مواجه نشود.

مراحل اجرای روش ایفای نقش حرکتی:

در اجرای هر روش حرکتی، معمولا باید مراحل زیر دنبال شود:

1- تعیین موضوع حرکتی

2- ایجاد شرایط مناسب برای اجرای حرکت

3- نقش هایی که حرکت باید ایفا کند

4- توضیح حرکت در جهت های مختلف

5- آمادگی لازم برای اجرای حرکت

6- شناختن نقاط ضعف و قدرت حرکت

7- شناخت چگونگی ارزشیابی نتایج حرکت

محاسن و محدودیت های روش ایفای نقش حرکتی:

1- این روش یک شور و شوق و هیجان در جریان اجرای حرکت ایجاد می کند

2- با این روش می توان زمینه ی شناخت گروه های حرکتی را فراهم کرد

3-این روش برای شناخت هدف های پیچیده ی حرکتی مناسب می باشد

4- این روش مستلزم توجه به نکات مختلف که باید مورد توجه قرار بگیرد، میزان ارزش، ظرفیت و کیفیت طراحی و تنظیم حرکت می باشد

روش حرکتی از نظر زمان می تواند به چهار نوع تقسیم شود:

1- اجرای حرکت کوتاه و سریع:

اگر چه این عمل ممکن است بیش از چند ثانیه طول نکشد.

2- اجرای حرکت زمان دار:

با یافتن یک طرح کلی و منسجم از حرکت، تجهیزات لازم را فراهم کرد.

3- اجرای حرکت طولانی:

حرکت را از نظر برنامه ریزی می توان به سه مرحله تقسیم کرد:

1- مرحله ی قبل از اجرای حرکت:

آمادگی لازم برای اجرای حرکت از قبل باید مورد توجه قرار گیرد. این کار برای بالا بردن کیفیت حرکت و جلوگیری از بعضی موانع احتمالی در نظر گرفته می شود.

در این مرحله اقدامات زیر به عمل می آید:

1- تعیین مرحله اقدامات که باید اجرا شود

2- بایدها و نبایدهای حرکت مشخص شود

3- هدف حرکت دقیقا مشخص شود

4- حرکت های احتمالی که در حین اجرای حرکت لازم است

5- در حین اجرای حرکت چگونه از حرکت مراقبت شود

6- طرز رفتار حرکتی حریف بازبینی شود

فعالیت های ضمن اجرای حرکت:

در هنگام اجرای حرکت باید نوع برخورد حرکت ها با یکدیگر و فعالیت های آنان کاملا زیر نظر گرفته شود. ورزشکار باید مناطقی که در حین اجرای حرکت تأثیر می گذرد را با برنامه های حرکتی که در نظر می گیرد هدایت کند. البته باید توجه داشت که انجام دادن همه ی فعالیت ها طبق برنامه ای که از قبل پیش بینی شده بسیار مشکل است. زیرا ممکن است عوامل متعدد و مختلف روال طبیعی حرکت را به هم بزند. برای همین در همه حال، انعطاف پذیری در اجرای برنامه را نباید از نظر دور داشت.

فعالیت های بعد از اجرای حرکت:

پس از اجرای حرکت لازم است که ورزشکار، فعالیت های متنوعی انجام دهد. این فعالیت ها می تواند با توجه به هدف محدود یا وسیع و گسترده باشد. نمی توان انتظار داشت یک حرکت در هر اجرا  به یک نسبت معین و استاندارد استفاده شود. بنابراین یک حرکت در هر اجرا با یک نوع فعالیت و تحرک اجرا و برای همین طبقه بندی های متفاوتی دارد. نتایج بدست آمده به عنوان تجربه ی شخص قلمداد
می شود. مزایای این روش را می توان در پیوند با حرکت های متفاوت، کسب تجارب واقعی و برهم خوردن نتایج حرکتی دانست.

روش حرکت گروهی:

روشی است سنجیده و منظم که از گروه های حرکتی کوچک تر تقسیم یافته و موضوع حرکتی خاصی را دنبال می کند. در این روش معمولا موضوع حرکتی خاصی مطرح می شود و ورزشکار طبق یک الگوی حرکتی (اصلی) درباره ی آن اندیشه و اظهار نظر می کند و نتیجه
می گیرد. همینطور در حین اجرای حرکت ورزشکار با توجه به دلایل حرکتی و متکی بر واقعیت ها از مفاهیم و اصول حرکتی خود دفاع می کند. دراجرای صحیح حرکت گروهی ورزشکار باید توانایی سازماندهی یک حرکت گروهی را با توجه به سلیقه و هدف خود مورد ارزیابی درست قرار دهد.

چه موضوعات حرکتی را می توان در روش گروهی بررسی کرد:

روش حرکت گروهی دارای محتوای قابل اجراست و دارای ویژگی های زیر می باشد:

1- باید حرکتی انتخاب شود که مورد علاقه ی مشترک باشد

2- باید ورزشکار فعالیتی معنا دار را دنبال کند

3- باید درباره ی آن حرکت نظرهای مختلف و متفاوتی داشته باشد

علاوه بر موارد فوق توجه به شخصیت حریف اهمیت خاصی دارد.

بعضی از ورزشکاران قدرت بردباری توانایی نظم بخشیدن و سازماندهی ندارند. اینگونه از ورزشکاران حرکت هایی با توجه به هدف های خاص رائه نمی دهند.  اگر حرکت ها سازماندهی نشده باشند و به صورت منطقی پیش نرود، ورزشکاران  آشفته و نگران می شوند. متأسفانه چنین ورزشکارانی با روش حرکت گروهی چندان سازگاری مطلوبی ندارند. روش اجرای حرکت گروهی به ورزشکاری  با هوش نیاز دارد که برای پیشگیری حرکت، بدون از دست دادن خط کلی حرکت، به نکات اصلی توجه کافی داشته باشد با قدرت تصمیم مناسب را اتخاذ  کند. او نیاز دارد بخشی از قدرت فکری خود را برای کنترل عمومی حرکت به کار گیرد.

زیرا در روش حرکت گروهی هر ورزشکار توانایی آن را دارد که حرکت را به سمت نگرش های خود بکشاند. ورزشکار باید بتواند تصمیم بگیرد و اجازه ندهد حرکتش از مسیر خود خارج شود.

چه حرکت هایی را با روش مشارکت بررسی کرد؟

روش حرکت های گروهی در مورد حرکت هایی با محتواهایی قابل اجراست که دارای ویژگی های زیر باشد:

1- دو حرکت که دارای مشترک های موضوعی و یافتن راه حل بین آنهاست.

2- اجرای حرکتی که در خور فهم و اطلاع حریف مقابل نباشد.

3- اجرای حرکتی که بتوان شیوه های مختلف و متفاوتی بکار برد.

او نیاز دارد بخشی از قدرت خود را بر کنترل عمومی حرکت به کار بگیرد. بنابراین هر ورزشکاری این امکان را دارد که حریف را به سمت نگرش های خود بکشاند.

ورزشکار باید بتواند تصمیم بگیرد و اجازه ندهد حرکت از مسیر خود خارج شود. ورزشکاری که فاقد چنین صفاتی باشد، برای اجرای حرکت خود دچار مشکل خواهد شد.

در چه موقعیت و برای چه اهدافی می توان روش مشارکتی استفاده کرد؟

علاوه بر انتقال مفاهیم و اندیشه های حرکتی برای رسیدن به اهداف ذیل می توان از روش حرکت مشارکتی استفاده کرد:

1- ایجاد آگاهی مشترک در زمینه ی خاص

2- استفاده از توانایی های بدنی

3- ایجاد و تقویت توانایی مدیریت حرکت

4- تقویت استدلال حرکت

5- تقویت قدرت تحلیل و تصمیم گیری

6- پیدا کردن راه حل مناسب

7- ایجاد رابطه ی مطلوب بین حرکت ها

مراحل اجرای روش مشارکت حرکتی:

در اجرای حرکت به روش مشارکت، رعایت مراحل زیر لازم و ضروری است:

مرحله ی آمادگی و برنامه ریزی:

در این روش ورزشکار، نیازمند برنامه ریزی و طراحی حرکت است، اما شکل برنامه ریزی حرکت در این روش متفاوت است. ورزشکار باید، میزان پیوند و رابطه ی بین دو حرکت را کشف کند. پیدا کردن این رابطه ها نقش اصلی در این روش دارد. به بیان دیگر با بررسی دقیق و سپس بر اساس هدف هایی  که حریف مشخص کرده، باید چگونگی و نحوه ی آرایش و ارتباط بین حرکت ها را پیش بینی کنید. اگر روش مشارکتی مشخص شود، فرضیات و ارتباط بین
حرکت ها دارای ارزش خواهد بود.

1- انتخاب موضوع حرکت:

موضوع حرکت و روش ارتباط آن با حرکت حریف باید در قالب حرکت های متقابل قرار بگیرند. اما راه های انتخاب و تنظیم حرکت ها متفاوت می باشند و دارای ابعاد گسترده و ویژگی های خاصی
می باشند که خود می تواند عاملی برای متفاوت بودن راه های رسیدن به هدف باشند. موضوعات حرکتی معمولا دو دسته اند:

دسته اول موضوعاتی که مورد توافق هر دو طرف می باشند.

دسته دوم موضوعاتی که قبلا درباره ی آنها نتیجه ثابتی بدست نیامده است.

در چنین موضوعاتی نباید به هیچ وجه انتطار نتیجه ی ثابت داشت. این دسته از موضوعات باید بتوانند:

1- انگیزه ی فعالیت ورزشکار را بسنجید.

2- میزان صبر و بردباری و تحمل ورزشکار را سنجید.

3- ورزشکار را نسبت منطق و استدلالات منطقی اش شناخت.

4- ورزشکار در زمینه ی جلوگیری از حرکت های نامطلوب و در جهت اجرای حرکت صحیح بکوشد.

5- انتخاب حرکتی که منجر به حل مسأله ی حرکتی باشد.

متأسفانه بسیاری از ورزشکاران از درگیر شدن با چنین موضوعات حرکتی اجتناب می کنند.

2- فراهم کردن زمینه های مشترک حرکتی:

قبل از اجرای هر حرکتی باید زمینه های مشترک بین دو حرکت به خوبی بررسی شود. چنین زمینه ی مشترکی معمولا به شکل اجرای دو حرکت مشخص می شود. ورزشکار باید بداند که چگونه و با چه روشی حرکت صحیح را اجرا کند.

3- تعیین نحوه ی آرایش ارتباط حرکتی:

ترتیب قرار گرفتن و نحوه ی اجرا در نوع ارتباط حرکتی مؤثر است.

باید در نظر داشت روش مقایسه ی بین دو حرکت و ارتباط مستقیم و غیر مستقیم بین دو حرکت و میزان دخالت بین آنها و همبستگی بین آنها بررسی شود. بعلاوه همین آزمایش ثابت کرده است که کیفیت و کمیت ارتباط بین دو حرکت و نحوه ی آرایش شبکه ای مؤثر است.

آرایش شبکه ای حرکت بین دو حریف معمولا به دو صورت متمرکز و غیر متمرکز صورت می گیرد. در شبکه ی ارتباط حرکتی یک طرف مرکز ارتباط است. در این مرحله هر دو ورزشکار فرصت و امکان مساوی ارتباطی ندارند، ورزشکاری که تأثیرات متقابل مؤثرتری داشته باشد، موفق تر است. عده ای معتقدند که سرعت عمل نقش تعیین کننده ای دارد. همچنین باید حرکت را به مسیر اصلی هدایت کنید. ورزشکار باید حرکت را بر اساس هدفی که دارد انتخاب کند.

4- انتخاب حرکت و تعیین نقش آن:

به منظور سازمان دادن و اداره ی حرکت ها، یک حرکت به عنوان عامل اصلی انتخاب می شود و بقیه ی حرکت ها نقش پشتیبانی حرکت اصلی را دارند.

مرحله ی دوم، روش اجرای حرکت گروهی:

مهمترین مسأله در اجرای حرکت گروهی مشخص کردن وظایف اجزای دیگر حرکت می باشند. اگر اجزاء دیگر حرکت با کیفیت مطلوب اجرا شوند، یک حالت مطلوب در عملکرد کل حرکت به دست می آید.

کنترل و هدایت حرکت:

ورزشکار باید مراقب باشد که اجرای حرکت از موضوع خارج نشود و چناچه انحراف، اغتشاش و بی نظمی در حرکت مشاهده شد؛ باید بلافاصله با استفاده از کمترین تغییرات، حرکت را به مسیر اصلی خود برگردد.

ورزشکار باید در این زمینه دقت لازم را به عمل آورد. زیرا
مداخله ی سریع و حساب نشده، ممکن است ماهیت حرکت را از بین ببرد. ورزشکار باید سعی کند حرکت تقویت شده ادامه پیدا کند. این عمل بیانگر کنترل و هدایت خوب ورزشکار در جریان حرکت است. ورزشکار نباید هیچ حرکتی را ندیده بگیرد و در صورت لزوم
زمینه ی لازم را برای مشارکت آنها فراهم کند. بعضی اوقات لازم است، حرکتی جانشین حرکت دیگری شود تا موجب انحراف کل حرکت نشود. این امر تنها در مواقع زیر به منظور هدایت حرکت در آن مداخله کند:

1- در صورت مشاهده ی یک انحراف حرکتی

2- درصورت مشاهده ی یک مکث حرکتی

3- در صورت تغییر سرعت نا گهانی

در هر صورت ورزشکار باید در تصمیم گیری های حرکتی مشارکت کند و با دقت در تمام تغییرات حرکتی تصمیم مناسب را بگیرد و در صورت وجود اختلال در حرکت، آن را به شیوه ای درست ادامه دهد.

2- وظایف ورزشکار در جریان حرکت گروهی:

یکی از راه های بهبود تأثیر هر حرکت تفهیم و نقش هر حرکت با یکدیگر می باشد. ورزشکاران باید بتوانند به رغم مخالفت های بخشی از اعضاء حرکت، فعالانه در تحلیل و ارزیابی حرکت استدلال کنند و آنها را اصلاح نمایند.

اهمیت وظایف حرکت در جریان اجرا عبارتند از:

1- درباره ی موضوع حرکتی تفکر کنید.

2- عقاید و تجربیات حریف را بررسی کنید.

3- با دقت جریان حرکت را مرور کنید.

4- در جریان یک حرکت گروهی، خصوصیات حرکت را پیش بینی کنید.

5- پیش از پایان هر حرکت تصمیم بگیرید.

6- نقش هدایت و نظارت را فراموش نکنید.

7- هر حرکت را بر اساس توانایی خود اجرا کنید.

8- شناخت تفاوت های رفتاری یک حرکت در ورزشکاران مختلف

9- روش های حرکتی هدایت شده و کنترل شده را انتخاب کنید.

10- میزان استقلال در فعالیت های حرکتی متفاوت است.

11- پیشرفت هر حرکت بر اساس توانایی هر فردی انجام پذیرد.

12- در مبنای انتخاب حرکت را  تا حدی تسلط داشته باشد.

13- تکنیک ها و روش های مکمل تا حدود زیادی رعایت شود.

14- تعقیب هر حرکت با هدف ها و بر اساس رفتار حرکتی حریف اتخاذ شود.

15- برای تکمیل تسلط بر حرکت حریف از حرکات اضافی استفاده شود.

16- ایجاد تطابق و سازگاری بین حرکت ها.

17- هدف ها باید  به گونه ای برنامه ریزی و انتخاب شوند که ورزشکار را به هدف نهایی برساند.

18- حرکت بر اساس توانایی و آهنگ حرکت حریف انتخاب شود.

19- بازخورد هر حرکت بی درنگ بعد از هر فعالیتی انجام
می شود.

20- در هر گام نباید رابطه ی محرک و پاسخ نادیده گرفته شود.

21- از گام های حرکتی یکسان استفاده نشود.

22- گام ها باید طوری انتخاب شود که موجب درک حرکتی حریف نشود.

23- گاهی از گام ها و انشعابات جانبی استفاده شود.

24- در هر گام حرکتی کمبود ها و نقایص حرکت بررسی شود.

25- گاهی اوقات بعضی از حرکت های حریف، حرکت شما را تقویت می کند.

26- علاوه بر رابطه ی مکانیکی، روابط عاطفی بین حرکت ها را بررسی کنید.

27- نتیجه ی حرکت بعد از تحلیل امکان پذیر است.

28- هر ورزشکاری بر اساس توانایی های خود حرکتی را اجرا
می کند.

29- موقعیت هر یک از هدف های حرکتی تعیین می شود و هدف های رفتاری و راه های بکارگیری بین اجزاء حرکت تقسیم می شود.

30- بسیاری از برنامه های حرکتی ممکن است تأثیرات مشترک داشته باشند.

31- انجام حرکت هایی که در مخالفت یا موافقت با آنان ارائه
می شود.

32- راه های مختلفی که ورزشکار می تواند بر اساس توان و سرعت خود بکار گیرد.

33- بعضی از حرکت ها بهتر، مؤثرتر می باشند. بنابراین
نمی توان یک حرکت را  در همه ی شرایط با یک روش خاص بکار برد. بلکه هر روش و هر ورزشکاری می تواند در شرایط خاص با محتوا و روشی خاص موفق باشد.

شرایط اجرای هر حرکت:

در اجرای یک حرکت ورزشکار باید شرایط زیر را داشته باشد تا بتواند حرکت مناسب را انتخاب کند:

1- توجه به حرکت و رغبت و تمایلی که هر حرکت پتانسیل انجام آن را دارد و حرکت هایی که برای خنثی کردن و یا مهار کردن حرکت مقابل بکار می بریم.

2- قدرت شناخت و تحلیل حرکت حریف.

3- تشخیص ویژگی های حرکت حریف.

4- آمادگی برای اجرای حرکت جدید.

5- قدرت تنظیم راه حل های احتمالی.

6- قدرت تحلیل عملکرد دو حرکت.

7- قضاوت در مورد راه حل های انتخاب شده.

8- فراهم آوردن محیط و شرایط مناسب برای اجرای حرکت هنگامیکه ورزشکار با مشکلی مواجه می شود و آن را درک می کند.

این امر زمانی امکان خواهد داشت که ورزشکار قدرت تحلیل و استنتاج و قدرت شناخت مسأله ی حرکتی و ویژگی های آن را داشته باشد و به این ترتیب بتواند راه حل های احتمالی را
پیش بینی کند. تحقق چنین روندی زمانی ممکن است که شرایط ایجاد حرکت بر اساس استعداد، توانایی، انعطاف و.... تنظیم شود.

چگونگی اجرای حرکت:

در اجرای یک حرکت معمولا دو روش اصلی وجود دارد:

الف- روش قیاسی که از کل به جزء می رسد.

ب- روش استقراری که ازجزء به کل می رسد.

روش حل مشکل حرکتی:

حل مشکل حرکتی به یک سلسله مسائل پیوسته و استفاده از ارتباط آنها با یکدیگر به وجود می آید. این توجه به یک رشته اطلاعات در زوایای مختلف در یک قالب و چهارچوب خاصی نیاز دارد. در واقع تنظیم منطقی موضوع قابل توجه نیست. بلکه هدف رغبت و تمایل و تجربه ی ورزشکار و گسترش حرکت برای کسب پیروزی مورد توجه است.

ویژگی های یک حرکت:

1- هر حرکت باید دارای هدف یا هدف های مشخص باشد.

2- هر واحد حرکتی با یکدیگر هدف مشترکی را دنبال می کنند.

3- هر جزء حرکتی باید با قسمت هایی از حرکت حریف پیوند و وحدت داشته باشد.

4- هر حرکت باید آغاز و پایان داشته باشد.

5- ورزشکار باید فرصت هایی را طراحی و برنامه ریزی کند.

6- ورزشکار باید از حرکت حریف درک کامل و تسلط به موضوع و مسأله داشته باشد.

مراحل اجرای حرکت:

امور لازم برای اجرای یک حرکت باید به طور منظم به نحوه ای که نماینده یک فکر منطقی باشد، در چند مرحله تنظیم می شود. که هر مرحله به عنوان مقدمه یا اساس مرحله ی بعد می باشد. به عبارت دیگر، مراحل طوری قرار بگیرد، که در صورت غفلت در یک مرحله، وصول به مراحل بعدی ممکن باشد.

به طور کلی مراحلی که برای اجرای یک حرکت باید در نظر گرفته شود به قرار زیر می باشد:

1- بررسی و تشخیص نیازهای حرکتی.

این مرحله شامل سه قسمت است:

الف- مشخص کردن هدف کلی حرکت

ب- تعیین اهداف جزئی

پ- تعیین حرکت های احتمالی

2- انتخاب و سازماندهی حرکت:

الف- انتخاب موضوع خاص

ب- انتخاب بخش مهم حرکت

پ- انتخاب میانبر

ت- سازماندهی نحوه ی اجرای حرکت

3- تعیین و سازماندهی حرکت:

الف- بخش کردن هر واحد حرکتی

ب- سبط یک واحد حرکتی به منظور تحلیل خاص

پ- مشخص کردن کاربرد هر حرکت

ت- اتخاذ نتیجه ی کلی

4- ارزشیابی هر واحد حرکتی:

5- اصلاح و تداوم هر واحد حرکتی

6- ارتباط موضوعات و فعالیت های افقی و عمودی حرکت و نقطه ی اصلی و مرکز فعالیت حرکتی.

7- همکاری مشترک بین واحدهای حرکتی

ویژگی ها و روش های حرکتی:

1- هدف: هدف حرکتی بر اساس تمایلات و تجارب ورزشکار تعیین می شود.

2- تجارب گذشته: کسب تجارب متفاوت مربوط به حرکت.

3- تنظیم مهارت ها: سازماندهی حرکت به صورت افقی و عمودی

4- طراحی حرکت: همکاری مداوم بین دو موضوع حرکتی متفاوت

5- یادگیری شرطی: ارتباط  موجود بین موضوعات

6- انگیزه: علاقه ی درونی ورزشکار برای هدایت مؤثرتر حرکت

7- انضباط: نحوه ی اجرای حرکت به منظور تقویت بیشتر.

8- ارزشیابی حرکت: سنجش مدام کلیه مراحل حرکت.

فصل 8 

مفاهیم کلی حرکت

در این فصل با روش ها و امکانات موجود، شرایط چگونگی تغییر رفتار حرکت آشنا می شوید. ورزشکاران در فرایند حرکت، فعالیت های مختلفی را انجام می دهند و شرایط متعددی را تجربه می کنند.

نحوه ی ارزشیابی باید بر اساس نوع هدف، شرایط و فعالیت های انجام شده تعیین شود. اما در بسیاری از نظام های حرکتی، فعالیت های بی معنا ملاک رسیدن یا نرسیدن به هدف های حرکتی می باشد.

مسلم است که ورزشکاران باید در سراسر جریان حرکت به ارزشیابی تک تک عناصر حرکت بپردازند. ارزشیابی سبب می شود که ورزشکار اشکالات و نقایص موجود در هدف ها، محتوا، شیوه ها و در یک کلام اشکالات فعالیت های حرکتی را دریابد و از چگونگی توفیق و شکست حریف و میزان آمادگی آنان برای فعالیت بعدی آگاه شود و سرانجام وجوه قوت و ضعف هر حرکت را شناسایی کند.

متأسفانه اندازه گیری میزان تغییرات ایجاد شده بر اساس هدف های تعیین شده در فعالیت های حرکتی نوعی ارزشیابی است که
ویژگی های رفتار حرکتی را بدون توجه با حرکت قبل یا بعد
اندازه گیری می کنند. برای روشن تر شدن مفاهیم فوق به تحلیل هر کدام از این مفاهیم به طور جداگانه می پردازیم.  بلکه رفتار بالفعل و بالقوه را توام با هم ارزیابی کنید.

اندازه گیری چیست؟

اگر ورزشکاری توانایی یا یکی از ویژگی های حرکت را به شیوه ای عددی اندازه گیری کند، یک رفتار و ویژگی خاص به صورت کمیت سنجیده می شود. در واقع اندازه گیری نشان می دهد که چه مقدار از یک محتوای حرکتی بکار رفته است.

آزمون حرکتی چیست و چه فرقی با اندازه گیری دارد؟

آزمون حرکتی وسیله ای برای اندازه گیری فعالیت های حرکتی
می باشد. اگر چه اندازه گیری یک آزمون حرکتی در جریان یک فعالیت حرکتی سنجیده می شود. به هر حال شناخت یک ویژگی حرکت فقط تغییرات بالفعل را اندازه گیری می کند.

ارزشیابی حرکتی چیست؟

با توجه به اطلاعات اندازه گیری شده توانایی یک حرکت ارزیابی
می شود. اما برای تفسیر این ارزیابی نیاز به ویژگی ها و ضوابط حرکت حریف و نحوه ی عملکرد حرکتش  است. سپس ارزشیابی نوعی داوری در مورد اعتبار دو حرکت مقابل است. اگر ورزشکار پس از اندازه گیری و بدست آوردن اطلاعات، کیفیت نتایج اطلاعات را مورد توجه قرار دهد و به تحلیل آن بپردازد او عمل ارزشیابی انجام داده است. فرایند منظم حرکتی بر طبق یک برنامه و روال منظم انجام می گیرد. در واقع بدون توجه به هدف های از پیش تعیین شده، ارزشیابی حرکت معنا نخواهد داشت.

ارزشیابی صرفا توانایی اندازه گیری کمی و کیفی نسبت های بین حرکت ها می باشد. علاوه بر این ارزشیابی شامل داوری ارزشی درباره ی مطلوب بودن یا مطلوب نبودن صفات حرکتی نیز هست. بنابراین ارزشیابی بدون اندازه گیری معنا نخواهد داشت. برای نیل به این هدف ویژگی های بدنی، روانی، عاطفی، همچنین توانایی های تکمیلی و استعدادهای ورزشکار مهم می باشد.

هدف ارزشیابی حرکتی:

ارزشیابی حرکت از یک سو وسیله ی تشخیص می باشد در حالی که هدف ارزشیابی به مراتب گسترده تر و مهمتر از چنین مفهومی می باشد.

این کار می تواند آگاهی های لازم را از قدرت و ضعف و روش حرکت حریف در اختیار بگذارد و از سوی دیگر وسیله ی پیش بینی هدف های حرکتی می باشد. به طور کلی، هدف های ارزشیابی را
می توان در مقوله های زیر مورد بررسی و تحلیل قرار داد:

1- ارزشیابی حرکت وسیله ای برای شناخت توانایی و زمینه های تصمیم گیری برای انجام  دادن فعالیت های بعدی را نشان می دهد. این جریان حرکت متوالی و به هم پیوسته است. به همین مناسبت، ارزشیابی صرفا به منظور اندازه گیری رفتارهای حرکتی حریف به کار نمی رود. چرا که در طول فعالیت حرکتی، حرکت های جدید شکل می گیرند. نتایج اینگونه حرکت ها اطلاعات و شواهد جدیدی
را در اختیار ما قرار می دهد که می توان بر اساس آنها تصمیمات آگاهانه تری اتخاذ کرد و در صورت عدم تسلط، مراحل بعدی حرکت کند و یا با اشکال مواجه می شود.

2- ارزشیابی حرکت وسیله ای برای شناساندن هدف های حرکت صورت می گیرد و به تدریج تحقق حرکت را مشخص می کند.

3- ارزشیابی حرکت وسیله ای برای بهبود و اصلاح فعالیت حرکتی را مشخص می سازد. بلکه کیفیت و روش حرکت و روش مهارت به کار رفته را هم مورد ارزیابی قرار می دهد. نتایج ارزشیابی حرکت به ورزشکار فرصت می دهد که همواره در صدد اصلاح و بهبود روش حرکت خود برآید و آن را با نیازها و علایق حرکتی حریف هماهنگ سازد. در این صورت ورزشکار می تواند با تحلیل نتایج و شناخت ضعف ها، آن ها را بر طرف کند. مثلا هدف را مشخص کند، محتوای مطلوب را انتخاب کند، نیاز حرکت را پیش بینی کند و با انتخاب هدف های بهتر، حرکت خود را اصلاح کند.

4- ارزشیابی حرکت به عنوان وسیله ای برای شناخت نارسایی ها و ترسیم آنها است تحلیل چنین اطلاعاتی نشان می دهد که حریف چه مفاهیمی را نیاموخته و چگونه می توان از این نقاط ضعف استفاده کرد.

5- ارزشیابی به عنوان تقویت حرکت است. اجرای یک حرکت را صرفا نباید به منظور هدفی خاص اجرا کند بلکه با مقایسه ی دو حرکت با یکدیگر و تعیین نقاط قوت و ضعف می توان به میزان کار و فعالیتش آشنا شد و در آن رغبت و انگیزه و تلاش و فعالیت بیشتری به وجود آورد.

6- ارزشیابی حرکت به عنوان عاملی برای ارتقاء حرکت
می باشد. یکی دیگر از وظایف ارزشیابی، سنجیدن میزان توانایی حرکت و ارتقاء آن از یک مرحله به مرحله ی دیگر است.

اهمیت و ضرورت برنامه ریزی حرکت:

اهمیت و ضرورت برنامه ریزی حرکت در فرایند فعالیت از دو دیدگاه می توان مورد توجه قرار داد:

1- نظر ورزشکار: هر ورزشکار در برنامه ریزی حرکت تصمیم
می گیرد و در جریان فعالیت حرکتی اطلاعات را رمزگذاری می کند و آنها را کمی تغییر می دهد. این رمزگذاری می تواند در سه مقوله تقسیم بندی می شود:

الف- با ایجاد تغییرات خاص در یک حرکت، روش ها و هدف ها و محتوای حرکت را تغییر دهد.

ب­- میزان پیشرفت حرکت را کنترل کند.

پ- با اندازه گیری کردن حرکت و ایجاد برش های خاص در نقاط مختلف آن منظورهای متفاوتی را برای غلبه بر حرکت حریف بدست آورد.

2- از نظر حریف: چنانکه ارزشیابی به نحو مطلوب انجام نگیرد، مستقیما در روند حرکت حریف نقش مؤثری ایفا می کند.

الف- ارزشیابی نادرست سبب پیشرفت و تقویت حرکت حریف
می شود.

ب- حریف به وسیله ی ارزشیابی جنبه های مثبت و منفی، حرکت خود را شناسایی می کند و حرکت شما راهنمای خوبی برای پیشرفت حرکت حریف می شود.

پ- ارزشیابی غیر مستمر باعث تقویت حرکت حریف می شود

ت- ارزشیابی نادرست باعث خودشناسی و تعلیم تصمیمات آگاهانه به حریف می شود.

انواع ارزشیابی حرکت:

ارزشیابی هر حرکتی با توجه به هدف های آن به سه دسته ارزشیابی تشخیص، ارزشیابی تکوینی و ارزشیابی پایانی تقسیم می شود که به شرح زیر به کار می رود.

ارزشیابی تشخیص:

این نوع ارزشیابی حرکت بر اساس آموزش های آموخته شده در مورد فنون مختلف تعیین می شود. ارزشیابی تشخیص علمی است که بر اساس نحوه ی اجرای آمادگی بدنی حریف معیار مناسبی است که برای تعیین بهترین نقطه ی فعالیت حرکتی می باشد. چرا که شناخت لحظات تأثیرگذار در جریان حرکت نقش مهمی در شناخت نیازمندی های حرکت دارد. از این طریق می توان به ترمیم حرکت پرداخت. در چنین مواقعی تفکیک انواع حرکت ها و تعیین نارسایی ها کار آسانی نیست. زیرا هر ورزشکار سطح آگاهی و مهارت ویژه ی خودش را بکار می برد و عمدتا متکی به نتایج پایانی حرکت می باشد. اما به هر حال ارزشیابی تشخیص ملاک خوبی برای اطلاع یافتن از آگاهی های علمی حرکتی حریف می باشد. وظایف ارزشیابی تشخیص را در مطالب زیر بخوبی می توان یافت.

وظایف ارزشیابی تشخیص:

1- ارزشیابی تشخیص به منظور تعیین معلومات و رفتارهای حرکتی حریف.

2- ارزشیابی تشخیص به منظور کشف مشکلات حریف در اجرا.

3- ارزشیابی تشخیص به منظور تعیین معلومات و رفتارهای حرکتی حریف.

الف- تشخیص حرکت حریف که چه مشکلات حرکتی دارد

ب- تشخیص نقاط ضعف و ترمیم آنها

پ- کشف علت اشتباهات حریف

1- عدم توانایی در مهارت های حرکتی

2- عدم آگاهی از روش اجرای حرکت

3- ضعف در توانایی ذهنی

4- نقص فیزیکی حرکت

5-  ضعف در اجرای موقعیت مناسب

ارزشیابی تکوینی:

ارزشیابی تکوینی زمانی که حرکت در جریان یا در حال شکل گیری است امکان پذیر می باشد. معمولا انتخاب هدف های حرکتی با تغییر رفتار حرکتی حریف به تدریج و به مرور زمان تغییر می کند. او در فاصله ی زمانی معین مناسب با حرکت ها به طور مستمر پیش بینی می کند.

بدین ترتیب، معلوم می شود که حریف در رسیدن به حد کمال تسلط، بخش های معینی از حرکت در چه وضعیتی قرار دارد تا در صورت لزوم از طریق حرکت ترمیمی، برای رفع مشکلات حرکتی اقدامات لازم را انجام دهد. برای بهره گیری از نتایج ارزشیابی حرکت، درک دقیق رفتارهای حرکتی ضرورت دارد. ورزشکار برای اینکه بتواند در جریان هدف های حرکتی، واحدهای اندازه گیری شده ای را ارزشیابی کند، باید آنها را به طور دقیق و صریح تشخیص دهد و در رفع اشکالات حرکتی بکوشد.

وظایف ارزشیابی حرکتی تنها به اندازه گیری پیشرفت حرکت ختم نمی شود، بلکه اطلاع به موقع برای تغییر روش حرکت و طرح و برنامه ریزی نارسایی ها بهترین روش برخورد می باشد.

موارد استفاده از ارزشیابی حرکتی:

موارد استفاده از ارزشیابی حرکتی در دو مقوله ی زیر امکان پذیراست:

الف- گام به گام پیش رفتن در حرکت:

یکی از مهمترین موارد استفاده از آموختن های حرکتی، پیش برد اهداف مرحله به مرحله است. به این معنی که حرکت ها به صورت (مرحله ای) با توجه به حرکت قبلی تعبیر و تفسیر می شود و نتایج و آزمون های حرکتی، انگیزه ی مؤثری برای خلق حرکت جدید خواهد داشت. با چنین تعبیری در حرکت های ترمیمی موفقیت بیشتری به دست خواهد آمد. خلاصه اینکه وقتی مراحل بعدی را شروع می کنید باید به پرسش هایی پاسخ دهید، چه چیزی از حرکت حریف یاد
گرفته اید.

ب- اصلاح روش حرکت:

یکی دیگر از موارد استفاده از ارزشیابی حرکت، اصلاح روش حرکت حریف به نفع خودتان است. در اینجا شناخت کیفیت محتوا، درک محتوا و زمان مناسب برای رویارویی با حرکت حریف و تحلیل و بررسی دقیق و به موقع می تواند موجب انتخاب مناسب تری شود.

ارزشیابی پایانی حرکت:

در پایان هر حرکت، لازم است ارزشیابی جامعی از آموخته های حریف به دست آورید. این نوع ارزشیابی، قضاوت درباره ی اثربخشی حرکت با مقایسه ی برنامه های مختلف حرکتی با یکدیگر است. ارزشیابی پایانی بر خلاف ارزشیابی دیگر، تحقیق هدف های جزئی و کلی را ارزیابی می کند. زیرا جریان حرکت به عنوان تجربه ای برای تکمیل طراحی و اجرای فعالیت های بعدی در نظر گرفته
می شود.

انواع ارزشیابی برحسب نحوه ی اجرا:

ارزشیابی هر حرکت را بر اساس نحوه ی اجرا به دو دسته ی کلی تقسیم می کنیم. ارزشیابی فردی و ارزشیابی گروهی. ارزشیابی فردی بر اساس دو حرکت رو درروی هم محاسبه می شود. اما در ارزشیابی گروهی تمام آزمون ها از یک تا سه جزء حرکت که هم زمان با یکدیگر مقایسه می شود تعیین می شوند.

انواع ارزشیابی بر اساس تفسیر نتایج حرکت:

ارزشیابی پیشرفت حرکت بر حسب چگونگی تفسیر نتایج حرکت به دو دسته ی ارزشیابی معیاری و ارزشیابی هنجاری تقسیم می شود. در ارزشیابی معیاری، حرکت بر اساس معیار رفتار حرکت تعیین می شود. در حالی که در ارزشیابی هنجاری، حرکت بر اساس نقایص تمام یا بخشی از حرکت در مقایسه با نوعی معیار از تحرک حرکتی هر دو طرف تعیین و تفسیر می شود.

فصل 12

روش های مختلف ارزشیابی حرکت

در مرحله با روش های مختلف ارزشیابی از طریق انجام حرکت و ارزشیابی از طریق عملکرد حرکت حریف سنجیده می شود. حتی ممکن است از لحاظ تعقل و دقت و یا از طریق موقعیت مورد تحلیل قرار بگیرد و مزایا و محدودیت های آن بررسی شود.

روش های مختلف ارزشیابی پیشرفت حرکت:

اغلب ورزشکاران وقتی به ارزشیابی حریف می پردازند. فکرشان متوجه معایب و محدودیت های حرکتی حریف می باشد. ولی باید به خاطر داشت عدم امنیت یک حرکت در برابر حرکت دیگر عمق و محتوای حرکت شناسایی می باشد. گاهی ممکن است میزان تطابق و مقیاس های دو حرکت به روش های مختلف بکار گرفته شوند. اما لازم است ارزشیابی حرکت در موقعیت واقعی و با توجه به ویژگی خاص ارزش گذاری شوند.

از طرف دیگر ممکن است برای بعضی از رفتارهای حرکتی
جانشین ها و موقعیت های خاصی به وجود آید. به هر حال هر چه ضریب اعتماد و اطمینان به حرکت بیشتر باشد، می توانید تسلط  و کنترل بیشتری بر موقعیت حرکت داشته باشید. با توجه به مطالب فوق و انواع تغییرات حرکتی، حداقل دو روش ارزشیابی پیشنهاد می شود:

1- ارزشیابی از طریق مشاهده.

2- ارزشیابی از طریق انجام حرکت.

ورزشکار می تواند از طریق ترکیب آزمون های ذکر شده
موقعیت های مرکب و پیچیده ای را ارزشیابی کند. آزمون ارزشیابی حرکت از طریق مشاهده ی رفتارهای واقعی و استاندارد، میزان سازش پذیر بودن یک حرکت را با حرکت انتخابی مورد سنجش قرار داده، آنوقت به نتیجه ی جالبی دست می یابد.

ارزشیابی از طریق مشاهده ی حرکت:

وقتی مداخله ی دو حرکت از طریق مشاهده ی چشم درباره ی رفتار حرکت مورد بررسی و داوری قرار می گیرد. در واقع، از روش مشاهده استفاده کرده ایم.

انواع مشاهده:

روش مشاهده ی حرکت از جنبه های مختلف ممکن است مورد بررسی و تحلیل قرار بگیرد که مهمترین آنها عبارتند از:

الف- مشاهده از لحاظ تعمق و دقت:

در جریان ارزشیابی حرکت، ممکن است مشاهده به صورت سطحی یا عمقی انجام گیرد. در مشاهده ی سطحی دیدن جنبه های آشکار حرکت مورد تحلیل قرار می گیرد. اما در مشاهده ی عمقی، حقایق و واقعیت های درونی حرکت کشف می شود. همچنین درک خصلت های حرکت در حین عمل درک می شود. و حتی غرض ها و تماس های محدود، اطلاعات مفید و قابل توجهی در زمینه ی طرز تفکر علایق و آرمان ها و حالات رفتاری در اختیار شما قرار می دهد.

ب- مشاهده ی مستقیم یا غیر مستقیم:

مشاهده ی حرکت ممکن است مستقیم یا غیر مستقیم انجام گیرد. در مشاهده ی مستقیم، حرکت حریف مستقیما زیر نظر گرفته می شود و به ثبت و تحلیل حالات رفتاری آن می پردازید. در صورتی که جریان حرکت حریف گاهی تصنعی و غیر واقعی و پنهان انجام می گیرد. در این حالت حریف سعی می کند رفتار حرکتی خود را پنهان کند.

ارزشیابی از طریق انجام حرکت:

اگر تغییرات ایجاد شده ی حرکت طبق دستور و راهنمایی خاصی انجام گیرد. شما باید بر اساس اعمال انجام شده با سرعت و قدرت قابل قبول دست به انجام حرکتی بزنید. قضاوتی که بر اساس مشاهده ی حرکت انجام می گیرد بر اساس ابعاد ذهنی و روانی سنجیده می شود. این نوع تعبیر و تفسیر از نتایج  لحظه ای است که حالات عمومی و شخصیت حرکت را تغییر می دهد. این کار به قدرت حرکت، نظم تفکر، فرم استدلال، تمرکز افکار و شناخت حالات مختلف حرکت نیاز دارد.

ارزشیابی از طریق حرکت میزان شده:

از طریق تفسیر و مشاهدات حرکتی حریف و مقایسه های عددی و طبقه بندی شده حرکتی را به یاری بطلبید. باید توجه داشت هر قسمت از حرکت به روش خاصی تعیین و تبیین می شود.

تنظیم طرح و جدول از حرکت:

مهمترین عامل طراحی و جدول بندی حرکت مورد نظر است.

هدف هر حرکت باید بر اساس عملکرد و تشریح توصیف شود. بنابراین ورزشکار باید بتواند بر اساس عملکرد حریف، مشخص کند که حریف چه نوع اعمالی را باید انجام دهد و یا چه نوع اعمالی را
می تواند انجام دهد و هر عملی نیاز به چه نوع مهارت و طرز اجراعی دارد. همچنین ورزشکار باید بتواند احتمالات و نقایص موجود در حرکت را کشف و شناسایی کند و ضرورت ها را بشناسد. تحلیل هدف و محتوای حرکت مربوط به عمل و جریان وابسته بدان است. این کار کمک می کند تا قالب کامل و مطمئن با قالب حرکتی حریف در کنار یکدیگر قرار بگیرند و از ارتباط بین آنها و در میان هدف های مختلف یک شکل واحد به وجود آید و نیرو بین تمام ارکان های دو حرکت به صورت های مختلف توزیع شود و آن را به صورت درصدی وارد کند. در انجام  تلفیق حرکات، ترکیب کردن  و بسط دادن حرکت، سازمان دادن ترجیح داده می شود.

مبانی نظری حرکت:

هر کدام از ما، از نظر خاصی به فرایند حرکت می نگریم و نگرش ها و باورها و تجارب گوناگونی داریم. هر ورزشکار آنگونه عمل می کند که فکر می کند. اگر آنها برداشت صحیحی از فرایند حرکت نداشته باشد، نمی نتوانند حرکت درستی را انتخاب کنند و رخدادهای حرکتی را به نحو مطلوب هدایت کنند. به همین دلیل شناخت مبانی حرکت برای همه ی ورزشکاران الزامی است. اگر چه هنوز بعضی از مربیان بر این باورند که برای انجام فعالیت های حرکتی شناخت فنون کفایت می کند. به اعتقاد بسیاری از متخصصان علم حرکت، عدم آگاهی از فرایند حرکت کفایت نمی کند، زیرا همچنان که با دانستن اینکه فن چگونه کار می کند نمی تواند نیازهای رفتار حرکتی را برآورده کرد.  بنابراین بخش مهم حرکت، مهارت و کاربردی کردن اجزاء حرکت و تنظیم عوامل مؤثر،  باید مورد تجزیه و تحلیل درست قرار بگیرد.