انتشارات دوقلوها
کتاب کودکانتشارات دوقلوها
کتاب کودکعلم ارتباطات حرکتی
به نام خدا
علم ارتباطات حرکتی
(چگونگی ارتباط با حرکت)
نویسنده: عبدالله یزدانی
سر شناسه : یزدانی، عبدالله، 1353-
عنوان و نام پدید آور : علم ارتباطات حرکتی (چگونگی ارتباط با حرکت) / نویسنده، عبدالله یزدانی.
مشخصات نشر : ورامین: انتشارات دوقلوها، 1394.
مشخصات ظاهری : 49 ص 5/14 * 5/21س م.
شابک : 40000ریال6–23–6432-600–978
وضعیت فهرست نویسی : فیپا
عنوان دیگر : چگونگی ارتباط با حرکت
موضوع : ارتباط در ورزش
موضوع : حرکت سر و دست
موضوع : ورزش علمی
رده بندی کنگره : 1394 8ع4ی5/ 567GV
رده بندی دیویی : 449796/070
شماره کتابشناسی ملی : 4035505
ناشر: دوقلوها
نویسنده: عبدالله یزدانی
چاپ اول: 1395
شمارگان: 1000
شابک: 6- 23- 6432- 600 - 978
قیمت : 4000 تومان
همه ی حقوق محفوظ است
مقدمه..........................................................................7 فصل 1 .......................................................................9 ماهیت ارتباط حرکتی......................................................9 ارتباطات حرکتی چیست؟.................................................9 ارتباطات حرکتی...........................................................9 ارتباط حرکتی چگونه آغاز می شود؟..................................10 چگونه ارتباط حرکتی در شرایط مختلف
رُخ می دهد...............10 ارتباط حرکتی با حریف...................................................11 ارتباط دو حرکت با یکدیگر..............................................11 رمز ارتباط حرکت ها.....................................................12 رمز خوانی حرکت........................................................12 ارتباط یک جریان مدام است.............................................12 حرکت، ارتباطی نظام یافته..............................................13 ارتباط میان کنش و واکنش...............................................14 آیا ارتباط بین دو حرکت ارادی است
یا غیر ارادی..................14 نوع ارتباط می تواند تعاملی یا
مراوده ای باشد.......................14 ارتباط حرکتی مبتنی بر وظیفه...........................................16 درک اطلاعات حرکتی....................................................16 وظیفه ی تأثیر گذاری حرکت............................................16 شرایط تصمیم گیری خوب................................................17 وظیفه ی پذیرش حرکت...................................................17 ارتباط حرکتی مؤثر چیست؟.............................................18 نفوذ در حرکت حریف.....................................................19 گسترش روابط حرکتی....................................................19 کنش یا
عمل.................................................................20 فصل 2 ......................................................................21 مدل های ارتباط حرکتی..................................................21 فواید مدل های حرکتی....................................................21 انواع مدل های حرکت....................................................22 عملکرد مدل های حرکت.................................................22 ارزیابی مدل های حرکت.................................................22 مدل ارتباطات...............................................................23 اختلالات.....................................................................23 فصل 3 ......................................................................25 ارتباطات حرکتی به عنوان رفتاری
آموختنی.........................25 به سوی پیوند................................................................25 مرحله ی چفت و بند یا سفت کردن.....................................25 مرحله ی کامل کردن یا ادغام............................................26 مرحله ی تعهد حرکتی.....................................................26 در جهت رهایی.............................................................26 مرحله ی گریز..............................................................27 تأکید و عدم تأکید............................................................27 اجراهای ناسازگار و بی تناسب..........................................28 آگاهی از اجرای خود و حریف..........................................28 ارتباط برای ارتباط بهتر..................................................30 خود افشاگری...............................................................30 اهمیت خودافشاگری.......................................................30 خود مداری..................................................................31 ادراک نسبت به حریف....................................................31 گسترش توانایی ها.........................................................31 فصل 4 ......................................................................33 تعامل با حرکت حریف....................................................33 رعایت فاصله...............................................................33 تفاوت های فردی...........................................................33 تعادل بین حرکت ها.......................................................34 تشریح عوامل مشترک حرکت..........................................35 نکات مورد توافق..........................................................35 برجسته کردن بخش هایی از حرکت...................................36 ارتباط دو سویه.............................................................36 نیازهای مکمل حرکت.....................................................36 وضعیت و حالت............................................................36 اضطراب.....................................................................36 تغییرات در هدف............................................................37 استفاده از نمودار حرکتی..................................................37 نشانه های مربوط به حرکت..............................................37 فضای ارتباطی..............................................................37 شناسایی حرکت دست ها..................................................37 لامسه و ارتباط حرکتی....................................................38 وضعیت ظاهری حرکت..................................................38 کیفیت حرکت................................................................38 دانگ یا گام حرکتی........................................................38 کیفیت حرکت................................................................39 تفسیر پیام های حرکتی....................................................40
حرکت دو سویه.............................................................40 اجرای حرکت و حرکت های چالشی...................................40 فصل 5 ......................................................................41 روانشناسی حرکت.........................................................41 تعریف روانشناسی حرکت...............................................41 رابطه ی ذهن- بدن........................................................41 بررسی همبستگی..........................................................42 مدل زیستی حرکت.........................................................42 تعریف مدل حرکتی........................................................42 رفتار هدفمند................................................................43 مزیت رفتار هدفمند........................................................44 باور خود تنظیمی..........................................................44 اتخاذ اقدام احتیاطی........................................................45 نگرش ها و تغییر رفتار حرکت.........................................45 رویکرد شناختی - رفتار حرکت........................................45 خود مشاهده گری و خود نظارتی.......................................46 شرطی سازی...............................................................46 سرمشق گیری..............................................................47 کنترل محرک...............................................................47 مداخله ی محرک ها.......................................................47 خود تقویتی..................................................................47 حرکت چند وجهی..........................................................47 بازگشت......................................................................47 مراحل تغییر رفتار حرکت...............................................48 کاربرد مدل چند مرحله ای...............................................48 مهندسی رفتار حرکتی.....................................................48 تفسیر علائم حرکت........................................................49 عوامل روانی حرکت......................................................49 ورزشکار برای برنامه های حرکتی بر
حسب.......................49
تفاهم با حرکت حریف.....................................................30
پیامدهای بازگشت..........................................................47
مقدمه
ورزش امروز جای خود را به نظام های جدید داده است. بدیهی است که این خود دگرگونی های شگرفی از جمیع جهات پدیدار می کند. دگرگونی در دانش، دگرگونی در نگرش و دگرگونی در روابط.
اگر بخواهیم به گونه ای تحلیلی به
مسأله ی ارتباطات حرکت بپردازیم. شک نیست که این روابط خودا به ضرورت از جهات
مختلف پدید
می آید. سعی کنید به این روابط به درستی نگریسته و عوامل تسهیل کننده و بازدارنده
را مورد توجه قرار دهید و به بهبود روابط حرکتی خود و حریف دقت کنید.
فصل 1
ماهیت ارتباط حرکتی
هر ورزشکار به تناسب هوش و تجارب خود بدان جواب متفاوتی خواهد داد. از همین رو معنای متفاوتی در نظر افراد مختلف به خود گرفته است و در حالات و گونه های متفاوتی با آن روبرو شده و مورد بحث و گفتگو قرار می گیرد. در این فصل برآنیم تا تعاریف روشن و واضح تر و در عین حال عملی تری از آن ارائه کنیم و بر اساس آن عمل ارتباط و مسائل مرتبط بر آن را به داوری بنشینیم. ملاحظه خواهید کرد که افراد مختلف دیدگاهی متفاوت از دیگران دارند که آنان را بر آن می دارد به گونه ی متفاوتی به ارتباطات حرکتی بنگرند. از این رو، ما به تعاریفی چند از همین قسم خواهیم پرداخت.
ارتباطات حرکتی:
همانطور که گفته شد، ارتباطات
حرکتی معانی متفاوتی نزد افراد گوناگون دارد. در این معنی هر حرکت زنده ای به نسبت
آنچه در درون خود دارد که با حرکت دیگر در تقابل یا اشتراک قرار
می گیرد و مشخص می سازد توانایی ورزشکار را نسبت به ورزشکار دیگر و با واسطه تجارب
خود را به رایگان در میان می گذارد. اینگونه حرکت ها ایجاد معنای خاصی می کنند. از
این رو برخی از حرکت ها را (حرکت های نماد ساز) می گویند. ارتباطات دربرگیرنده ی
پیام های قابل انتقال و کوشش ورزشکار در مواجهه با تجارب حالات مختلف و نیازهای
مرتبط بر آن می باشد. برای هر ورزشکاری یک (عمل ایجاد)، اما برخوردهای متفاوت وجود
دارد. ورزشکار حرفه ای در جستجوی یک نوع تفهیم و تفاهیم و تسهیل فعالیتی که با
کنش، واکنش، دگرگونی، مبادله و حرکت سرو کار دارد. شاید ورزشکار بتواند آغاز حرکتی
را در اختیار داشته باشد، اما در بیشتر مواقع آنچه انجام می گیرد در نظر گرفته
نشده است. ارتباط نمادین شکل نمی گیرد مگر آنکه عمل تفهیم انجام گرفته باشد.
ارتباط حرکتی چگونه آغاز می شود؟
هر ارتباطی از حرکت خودتان آغاز می شود. یعنی حرکت چشم اندازی است که هر ورزشکار دارد شروع می شود. در واقع ارتباط میان دو حرکت به شش قسمت تقسیم می شود. این شش قسمت از خویش آغاز می شود و آن این است که شما در مورد خود چه نظری دارید. دوم، اینکه حریف نسبت به حرکت شما چه نظری دارد؟ آیا او حرکت شما را می فهمد یا خیر؟ و از اینگونه محاسبات، بنابراین شما به عنوان فرستنده یا گیرنده ی حرکت می اندیشید که حریف نسبت به حرکت شما چه عکس العملی دارد. در ارتباط متقابل، همواره به این می اندیشیم که طرف مقابل ما چه دید و نظری دارد؟ آیا او حرکت شما را می فهمد یا خیر؟ سوم، اینکه شخص نسبت به حرکت شما چگونه می اندیشید؟ شکل گیری هر یک از موارد فوق، نوع رابطه و برخورد با یکدیگر را متفاوت می سازد. چهارم، چگونه ورزشکار متقابل به خود می نگرد؟ در اینجا نگرش ورزشکار مقابل (دریافت کننده ی پیام) نسبت به خود نیز بسیار مهم است، اگر او در مورد خود بر این باور است که عملی را نمی تواند انجام دهد، تقریبا در بیشتر مواقع محال خواهد بود. پنجم، چگونه ورزشکار مقابل به شما می نگرد؟ اگر او بر این باور باشد که ورزشکاری توانا هستید، نحوه ی ارتباط او با شما متفاوت خواهد بود یا برعکس. ششم، ورزشکار مقابل می اندیشد که شما چگونه به او می اندیشید. بدین معنا که او تصور می کند شما چه تصوری دارید و بر این اساس بخواهد تصور شما را تقویت کند یا اینکه برعکس آن را تضعیف یا دگرگون کند. همانگونه که شما حرکت خود را می سازید، حریف را نیز از طریق ارتباط با خود، می سازید. به هر حال مرکزیت و در محور بودن حرکت اهمیت دارد.
کل ادراک ما، از این ارتباط متقابل به خود شما بستگی دارد. به عنوان مثال یک ورزشکار نسبت به پیام حرکتی (فرستنده یا گیرنده) محدود به نگرش خود از وضعیت حاکم بر خود هستید.
چگونه ارتباط حرکتی در شرایط مختلف رخ می دهد:
گاهی ورزشکار با حرکت خود ارتباط برقرار می کند، زمانی با حرکت حریف و زمانی دیگر با تفکر مربی. اما درجه ی اهمیت حرکت نسبت به فرصت ها و بازخورد دو حرکت و نسبت به شکل گیری مقدماتی پیام، درجه ی ثبات، نقش فرستنده ی پیام حرکتی و گیرنده ی آن به منظور هدف از نوع ارتباط متکی است.
در این فصل، ارتباط به سه دسته ی اساسی تقسیم می شود:
1- ارتباط با حرکت خود:
این ارتباط اغلب به دانش ورزشکار اتفاق می افتد که یک نوع ارتباط درونی است. این ارتباط علاوه بر ارزیابی حرکت خود و حرکت حریف، روابط میان دو حرکت را مورد توجه قرار می دهد. این ارتباط کاملا باید شناخته شود. زیرا مبنایی برای ارتباطات بعدی است.
ارتباط حرکتی با حریف:
این ارتباط بین حرکت خود و حریف انجام می گیرد، این ارتباط نیز مانند ارتباط با خود به دلیل گوناگون به رفع تضادها و تعارفات، رد و بدل کردن اطلاعات، درک بهتر حرکت خود، رفع نیازهای حرکت و اتفاق می افتد. هر چند هر ورزشکاری دارای ادراکات متفاوت، در شرایط متفاوت نسبت به پدیده ی حرکتی می باشند و هر چند باورها، ارزش ها و نگرش های او در شرایط متفاوت به گونه ی متفاوتی تجلی می شوند. در اینجا تفاوت میان دو ورزشکار با یکدیگر، معمولا بسیار شدیدتر از اینها می باشد. به علاوه هر ورزشکاری راهی متفاوت، خاص خود او برای اجرای حرکت خود دارد و این راه در بیشتر موارد با راه ورزشکار دیگر نه تنها نزدیکی نداشته، بلکه کاملا مغایر است.
گاهی جای فرستنده و گیرنده ی پیام عوض می شود. این کار بر اساس شرایط حاکم ارتباطی شکل می گیرد.
ارتباط دو حرکت با یکدیگر:
نوعی از ارتباط بر اساس آن دو حرکت با تعداد کثیری از ارتباط بین خود قرار می گیرد. این ارتباط ویژگی های خاص خود را دارد و بیشتر از طریق شناخت ساختار حرکت قابل تشخیص است. هر ورزشکاری به اقتضای شرایط و تجارب و وضعیت خود در اجرای دو حرکت مشارکت می کند. این نقش به طرق مختلف شکل می گیرد. در اکثر موارد، بر اساس هدف ها و یا اقناع و متقاعد کردن حریف طرح ریزی می شود و شکل می گیرد. علاوه بر اینها ممکن است هدف آن، مشغول کردن یا تضعیف حرکت حریف باشد.
رمز ارتباط حرکت ها:
هر ارتباط حرکتی رمز گذاری پیوسته است. در اینجا اجزاء حرکت مورد توجه دو ورزشکار قرار می گیرد. تصور بر این است که رمز هر نوع ترتیب و توالی منظم و یکپارچه ای است که در برگیرنده ی نهادها برای انتقال مفاهیم و یا برای ارتباط به کار گرفته می شود.
رمز خوانی حرکت:
همانطور که اشاره شد ارتباطات با رمز سر و کار دارد که عبارت است از عملی که توسط آن حرکتی به رمز اجرا می شود. رابطه میان رمز گذاری و رمز خوانی متفاوت است.
گاهی اوقات رمز گذاری و رمز خوانی یک عمل واحد اند که به منظور متفاوت و متضاد از یک سیستم یا نظام حرکتی پیروی می کند. به این معنی ورزشکاری که پیامی را می فرستد (رمز گذاری) و ورزرشکار دیگر پیام را دریافت می کند (رمز خوانی) یک جریان دو سویه است.
در این منظر، عمل رمزگذاری و رمز خوانی دو عمل مستقل و مجزا از یکدیگر نمی باشند.
باید در نظر داشت که این همزمانی، با یکی بودن این دو عمل اشتباه نشود. به این معنا که فرستنده پیام را می فرستد و بلافاصله پیام را دریافت می داد و دوباره این عمل تکرار می شود تا نتیجه ی مطلوب که مبتنی بر اهداف ارتباطی است حال شود. ورزشکاران به صورت پیوسته پیام می فرستند و پیام دریافت می کنند. آنها نمی توانند از ارتباط پرهیز کنند. بلکه ارتباط امری لازم و حتمی است.
ارتباط یک جریان مدام است:
اینکه ارتباط پدیده ای پویا و مبتنی بر تغییرات یا دگرگونی ها است. همه چیز در گذر و قابل تغییر است. یعنی هیچ کدام از اجزاء حرکت با عنوان جزئی ثابت و غیر قابل تغییر نیستند. باید گفت حرکت به مثال به رودخانه ای است که هر لحظه در حال تغییر است. این مفهوم بیان کننده ی تغییر مدام است.
برای تجزیه و تحلیل حرکت، لازم است که آن را متوقف کرد و به اجزاء کوچک تر تجزیه کرد. در حالی که حرکت واقعی درگذر است و توقفی در آن متصور نیست. برای تجزیه و تحلیل حرکت تنها راهی که وجود دارد این است که اول رابطه بین اجزاء آن را مشخص کرده، سپس تأثیر و تأثر متقابل آنها در نظر گرفته شود. البته باید در نظر داشت که پدیده ها خود به خود تغییر نمی کنند. بلکه همواره عاملی که آنها در مرز تغییر نزدیک می کند وجود دارد که باید آن را به دقت مورد بررسی قرار داد و دلیل تغییر آن را یافت.
همواره یک پدیده ی ارتباطی از شرایط حاکم برمی خیزد و بر پدیده ی ارتباطی بعدی تأثیر می گذارد. بدین معنا که پدیده ها چون دانه های زنجیر به یکدیگر پیوسته اند و هر حلقه، حلقه ی دیگری را به همراه خود می آورد و آن حلقه به حلقه ی بعدی تا آخر متصل است. از طریق این جریان نظام های حرکتی تکامل می یابند، تغییر می پذیرند، خود را با شرایط منطبق می کنند، جایگزین می شوند، رشد می کنند و نهایتا یکی بر دیگری غلبه می کند.
حرکت، ارتباطی نظام یافته:
مفهوم نظام گرایانه ی ارتاباطات حرکتی در برگیرنده ی پیوستگی و تعامل میان اجزاء و عناصر ارتباطی با یکدیگر است. این مفهوم بیانگر این است که چگونه اعضاء و با یکدیگر عمل می کنند و بر یکدیگر اثر می گذارند و در نهایت به یک نتیجه ی خاص دسترسی پیدا می کنند. برای مثال اجزای آب که از هیدروژن و اکسیژن ترکیب شده و باهم تأثیر و تأثر متقابل داشته و در نهایت آب را پدید می آورند. به همین ترتیب حرکت نظام گرایانه درگیر مجموعه ای از عوامل و اجزاء سازمان یافته و مبتنی بر روشی است که در کنار یکدیگر قرار گرفته و به صورت مجموعه ای با هم عمل می کنند.
نظام ارتباطی بستگی دارد چه شرایطی و به گونه ای کاملا متفاوت، از حالتی به حالت دیگر تبدیل شود. این عمل با چه شرایطی ارتباط برقرار می کند.
ارتباط میان کنش و واکنش:
اینگونه ارتباط را مبادله ی دو سویه ی پیام ها بین دو ورزشکار که به دگرگونی و تغییر در یکی از آنها یا هر دوی آنها می انجامد، می دانند.
کنش و واکنش زمانی رخ می دهد که یک جریان و رابطه و داد و ستد در بین حرکت ها به وجود می آید. اینگونه ارتباط ها میان دو حرکت در جریان است که خود ممکن است منتج به تغییر در پیام ها شود. در تمام لحظه های تبادل میان کنش و واکنش هر کدام به گونه ای دگرگون می شوند و این دگرگونی خود ناشی از دگرگونی در نگرش ها و تمایلات هر یک از آنها اتفاق می افتد. هر پیام حرکتی تأثیر در طرف متقابل می گذارد و هر یک را بر آن می دارد که از طریق مکانیزم بازخورد عکس العملی نشان دهد. این خود در فرستنده ی پیام تأثیر می گذارد و او نیز دگرگون می شود و ممکن است با شدت بیشتر به کار خود ادامه دهد و یا اینکه با کنترل حرکت حریف از تاب و توان حرکت کمی بکاهد.
گاهی ممکن است چنین به نظر آید که
فقط یکی از ورزشکاران حرکتش دگرگون شده است و طرف دیگر تغییری از خود نشان
نمی دهد. اما چنین نیست. هر دو طرف ارتباطی تغییر می پذیرند، هر چند که ممکن است
یکی از آنها از خود چنین تغییری را کمتر بروز دهد.
تلاش در دگرگون کردن حرکت حریف با
توجه به پیام مناسب و
شیوه ای مناسب بکار گرفته می شود.
در ارتباطات حرکتی، آنچه میان دو طرف مبادله می شود پیام است و می تواند معنای خاصی را در دیگری برانگیزد.
آیا ارتباط بین دو حرکت ارادی است یا غیر ارادی:
در یک ارتباط حرکتی، فرستنده ی پیام ممکن است به گونه ای غیر ارادی حرکتی را اجرا کند و حریف به صورت ارادی حرکتی را اجرا کند و یا برعکس
نوع ارتباط می تواند تعاملی یا مراوده ای باشد:
باید در نظر داشت که ارتباط حرکتی تعاملی یا مراوده ای با توجه به ادراکات هر دو طرف با یکدیگر ارتباط نمی گیرند، بلکه کنش ها و واکنش های هر دو در مقابل یکدیگر در چهارچوب نظام های حرکتی و شرایط فیزیکی حاکم برقرار می شود.
علاوه بر اینکه ورزشکار با دگرگونی
های حرکت ارتباط برقرار
می کند به این بیندیشید که چگونه نگرش و رفتارهای حرکتی به گونه ای متفاوت بر
وضعیت و شرایط حاکم تأثیر می گذارند. اگر شرایط حرکت دگرگون شود، ورزشکار نیز به
ناچار به سازش و انطباق با این دگرگونی ها می پردازد. اینکه ورزشکار بی جهت خود را
آزاد تصور نمی کند و آزادی حرکت برای او معنای خاصی دارد. حاصل سخن اینکه هر
ورزشکار در هر شرایطی به گونه ای منحصر به فرد، ارتباط حرکتی خود را شکل می دهد.
یعنی رفتار ارتباط حرکتی تغییر پذیر است و در مورد یک واقعیت حرکتی به گونه های
متفاوت عمل می کند. واقعیت آن چیزی است که از طریق ارتباطات حرکتی با یکدیگر، نوع
روابط مشخص می شود و شکل می گیرد. مهمتر آنکه، ورزشکار بخشی از حرکت خود را از
طریق ارتباطات با حرکت دیگر شکل می دهد. بدین سان ادراک ورزشکار دائما در معرض دگرگونی
است و بستگی به آن دارد که در کجای حرکت قرار دارد و شرایط حاکم بر حرکت چگونه است
و این عوامل بر روی حرکت در برهه ی زمانی خاصی چه تأثیری بر کل حرکت می گذارد و
این فضا و محیط حرکت است که اشکال و شیوه های ارتباطی را برای ورزشکار رغم می زند.
اکنون جا دارد اندکی در مورد سطوح مختلف حرکت، ارتباطی را شکل دهیم. ما می
دانیم که حرکت در چهارچوب خاصی با توجه به
ویژگی های مشترک ناگزیر به ارتباط با یکدیگرند. در این ارتباط سعی بر این است که
باورها، نگرش ها ویژگی های مشترک تا حدی حرکت را قابل پیش بینی می کند و بر آن اساس
ارتباط مناسبی طراحی می شود.
در این سطح از ارتباط، ارتباط مبتنی بر پیش بینی درست از وجود اشتراک نهفته در دل یک حرکت است که توان سازگاری و انطباق با ادراک های مشترک در آن نقش حرکتی جاری است.
هر حرکتی که با حرکت دیگر در عین اشتراک در بسیاری از زمینه ها تفاوت های زیادی دارد و می توان آن را هم جهت با منفعت خود مقایسه کرد. در این سطح، ما به پیش بینی درست از ویژگی های منحصر به فرد وضعیت حرکت می پردازیم. در چنین فعالیتی اگر موفق باشیم و بتوانیم به گونه ای مؤثر عمل کنیم، می باید حرکت خود را با توجه به ویژگی های حرکت حریف، تدوین و تنظیم کنید. باید بتوانید حرکت خود را به درستی تفسیر کنید. لازم به توضیح است که به راحتی نمی توان از نظر ارتباطی به این سطح رسید، مگر آنکه جنبه های مشترک حرکت مقابل را دریابید.
ارتباط حرکتی مبتنی بر وظیفه:
چنین استنباط می شود که ارتباط حرکتی، وظایفی را برعهده دارد که می باید به آنها عمل کرده و هدفی را جامه ی عمل بپوشاند. و بدین مفهوم رسیدیم که وظیفه ای اساسی ارتباط حرکت دگرگونی و سازش با دگرگونی است. اما سؤال عمده این است که ما از ارتباطات حرکتی چه نوع دگرگونی را توقع داریم و چگونه؟ و ارتباطات حرکتی، خود چه وظیفه ای دارد؟ هدف اصلی از اجرای حرکت چیست؟ هر یک از آنها تلاش می کنند تا پیام های حرکتی را برای دیگری بفرستند تا منظور خود را به منصه ی ظهور برسانند و حرکت حریف را بیشتر تحت تسلط خود بگیرند. این کار باید هر چه سریع تر انجام شود.
درک اطلاعات حرکتی:
یکی از کارهایی را که ارتباط حرکتی انجام می دهد. فرستادن و دریافت پیام و یا به عبارتی اطلاعات است که به نوبه ی خود می تواند موجب تفهیم و تفاهم بر حسب آنچه پیام به درستی ارسال و دریافت شده باشد. منظور از این ارتباط انتقال معنی و مفهوم از حرکتی به حرکت دیگر و یا تأثیر و تأثر بر روی حرکت های یکدیگر اتفاق می افتد. دراین صورت، ورزشکار بدین گونه با حرکت ها ارتباط برقرار می کند تا تغییری در اطلاعات آن به وجود آورد و یا خود را با آنها سازش داده و یا آنها را به سوی انطباق با حرکت خودش بکشد.
وظیفه ی تأثیر گذاری حرکت:
یکی از وظایف مهم ارتباط حرکتی
تأثیر گذاری یا نفوذ بر حرکت حریف است. ارتباطات حرکتی از سوی فرستنده ی پیام
(حمله کننده) در پی مقصود و منظور خاصی انجام می شود. یکی از رایج ترین منظورها
برای انجام ارتباط تغییر نگرش ها، باورها، ارزش ها و یا رفتار حرکتی حریف است. در
هر مسابقه دگرگونی های دلخواه را در حرکت خود ایجاد می کنیم. به عبارت دیگر سعی در
تأثیر گذاری یا نفوذ در حرکت حریف داریم. به همین ترتیب حریف هم چنین کاری با حرکت
ما می کند. او تلاش می کند تا با نفوذ در حرکت شما، رفتار حرکتی شما را تحت نظم و
کنترل خود درآورد. سعی می کند باورهای حرکت شما را دگرگون کند و ارزش های مورد
پذیرش شما را تغییر داده و در نهایت شما را آنگونه که خود می طلبد شکل دهد. او سعی
می کند ایدئولوژی مورد نظر خود را برای شما موجه جلوه دهد و شما را به سوی آن سوق
دهد و در نهایت شما را بر آن می دارد تا
به دنبال منافع او حرکت کرده، به نفع او حتی به خشونت متوسل می شود. سپس هر
ورزشکار می کوشد تا از طریق ارتباطات حرکتی بر حریف اثر بگذارد تا با تأثیری که بر
حرکت شما می گذارد، خود را با حرکت او سازش دهید.
شرایط تصمیم گیری خوب:
ارتباطات حرکتی علاوه بر وظایف فوق، وظیفه ی تصمیم گیری نیز دارد. یکی از عمده ترین پیامدهای ارتباط حرکتی، رسیدن به یک تصمیم ویژه است. اغلب، ورزشکار از آن رو با حرکت حریف ارتباط برقرار می کند تا به او کمک کند تا بتواند به تصمیم درست تر و بهتری در مورد خاص دسترسی پیدا کند و یا اینکه بتواند رفتار حرکتی خود را هماهنگ با آن موضوع خاص کرده به تنظیم آن مبادرت کند. در بقیه ی موارد، ارتباطات حرکتی به ما کمک می کند که تصمیماتی را که بر ما اثر دارند را درک کرده و خود را با آنها سازش دهیم. اطلاعاتی که ورزشکار تصور می کند در تصمیم گیری به کار او خواهد آمد و او را بر آن می دارد تا تصمیم درست و عاقلانه ای را در آن مورد خاص اتخاذ کند.
وظیفه ی پذیرش حرکت:
وظیفه ی نهایی ارتباطات حرکتی در برگیرنده ی پذیرش یا عدم پذیرش یک تفکر، باور، رفتار، تصمیم و غیره است. از طریق ارتباطات حرکتی سعی در منطقی کردن تداوم یا توجیه در گسستگی برخی از دگرگونی هایی است که مورد پذیرش و یا درخواست ما نیست. این وظیفه شاید یکی از راه های مهم پیوستگی به پذیرش دگرگونی های حرکتی باشد.
تمام این وظایف مبتنی بر دگرگونی
ها است که از شناخت ارتباطات حرکتی نشأت می گیرد. از این رو، ممکن است به همه ی
آنها از دید پیامدها و یا تأثرات ارتباط حرکتی نگاه شود. ممکن است ورزشکار آنها را
دلیل قطعی بر اینکه چرا با حرکت یکدیگر ارتباط برقرار
می کنیم، بداند. معیارهایی که ورزشکار را بر آن می دارد تا تشخیص دهد ارتباطات
حرکت مؤثر بوده است یا نه. اینکه آیا به وظایف به درستی عمل کرده است یا نه؟ آیا
ارتباطات حرکتی به درستی توانسته است به خواسته های مورد نظر دسترسی پیدا کند؟ اگر
توانسته باشد به دگرگونی مورد نظر دست یافته و یا خود را هماهنگ و هم سو با آن
کرده باشد، می توان گفت ارتباطات مؤثر است. در غیر آن باید گفت نتوانسته است به
وظایف حرکتی خود عمل کرده و آنچه می خواسته است بدان دسترسی یابد.
ارتباط حرکتی مؤثر چیست؟
ارتباط مؤثر آن است که فرستنده ی پیام حرکت بتواند، هدف خود را بر گیرنده ی پیام تحمیل کند. اما این فقط یکی از معیارهای مؤثر بودن است. عموما ارتباط زمانی مؤثر است که محرکی را به عنوان آغازگر و مورد نظر فرستنده با توجه به نوع بازخورد گیرنده ی حرکت در یک راستا قرار دهد و آن دو را به گونه ای نزدیک به هم، مورد توجه قرار دهد.
ولی ورزشکار چگونه مؤثر بودن ارتباط حرکتی خود را ارزیابی می کند؟ ورزشکار نمی تواند مؤثر بودن ارتباط حرکتی خود را به قضاوت بنشیند، مگر آنکه بداند چه می خواهد و بازخورد حریف چگونه است. این کار در پنج مرحله قابل بررسی می باشد:
1- ادراک:
درک در مرحله ی نخست یعنی شناخت صحیح محتوای حرکت از آنچه او احساس می کند و به گونه ای مؤثر عمل می کند.
در چهارچوب حرکت سازمانی، درک صحیح از پیام یکی از مهمترین پیامدهای ارتباط حرکتی در نظر گرفته می شود. طبیعی است که ورزشکاران به درستی نمی توانند حرکت خود را سامان دهند و به خواسته های مدیریتی حرکت خود دست یابند، مگر آنکه بدانند از آن حرکت چه انتظاراتی می رود و چه باید انجام دهند.
2- لذت:
تمام فعالیت های ارتباطی حرکت هدف خود را انتقال مفهوم و یا اطلاعات نمی داند. هدف اساسی تحلیل تعاملی دو ارتباط این است که ارتباط برای ایجاد شرایط مناسب تر و بده و بستان های مناسب بین اجزاء حرکت است. در اینجا ورزشکار سعی می کند با حرکت حریف پیوند بیشتری پیدا کند و از اجرای خود لذت ببرد. درجه ای که ما ارتباط حرکتی را لذت بخش می دانیم کاملا بستگی به احساسی که ما از اجرای خود داریم. اگر اجرای حرکت خود را دوست داشته باشید. برعکس اگر حرکت ما نتیجه ی مناسبی نداشته باشد، آن حرکت برای ما ناخوشایند می باشد. در اینجا رزشکار می خواهد هر چه سریع تر اجرای خود را خاتمه دهد و خود را خلاص کند.
نفوذ در حرکت حریف: (نفوذ در نگرش ها)
تصور کنید که دو ورزشکار در حال مبارزه هستند. اگر طرفین، حرکت یکدیگر را بهتر درک کنند و به هدف های یکدیگر وقوف حاصل می کردند. در اینجا به درک تو توافق در بخشی از حرکت یکدیگر بر دامنه نفوذ بر حرکت یکدیگر افزوده می شود. در بسیاری از وضعیت های ارتباطی حرکت، ممکن است اشتیاقی به درک پیام حرکتی یکدیگر نداشته باشید، بلکه آنچه برای هر کدام از هر چیز اهمیت دارد، اثرگذاری بر دیگری و نفوذ در نگرش های اوست.
گسترش روابط حرکتی:
اکثر چنین باوری وجود دارد که اگر ورزشکار بتواند حرکت مناسب را انتخاب کند و پیام حرکتی خود را در زمان مناسب و با حالتی مختصر و مفید اجرا کند ارتباط کامل انجام شده است و می توان مطمئن بود که فرستنده ی پیام به اهداف خود رسیده است. زمانیکه فضای ارتباطی با ماهرانه ترین شیوه، انتخاب و اجرا شد، دشواری های حرکت کاسته می شود. زمانیکه درک بهتری از اجرای حرکت داشته باشید، برخورد و حل مسائل حرکت آسان تر می شود. این توانایی در ورزشکار به وجود می آید که راحت تر و منطقی تر به اجرای حرکت بپردازد.
البته نوع دیگری از درک وجود دارد که می تواند تأثیر شگرفی بر روابط حرکت داشته باشد. این درک بر مبنای انگیزه های حریف مقابل است. بسیار اتفاق می افتد که ما ابا اجرای حرکت می خواسته ایم مفهومی را به او انتقال دهیم و نه اینکه قصد خاصی داشته باشیم. بلکه قصدمان از ارتباط فقط دگرگون کردن نگرش های حریف است.
کنش یا عمل:
موارد و حالاتی وجود دارند که عمل در زمان و مکان معین، عامل مهمی برای موفقیت اثر بخش است. انجام عمل به معنای اجرای مفهوم ذهنی نسبت به آن مسأله ی حرکتی است.
فصل 2
مدل های ارتباط حرکتی
در عالم ورزش، پدیده های ذهنی
تبدیل به مدل های بصری می شوند. از طریق این مدل ها مفاهیم ذهنی به صورت مدل حرکتی
در آمده و عملیات و پدیده های حرکتی قابل درک می شوند. برای درک و تجزیه و تحلیل
هر جریان حرکتی باید آن را به صورت بخش های کوچک تر تقسیم کرده و مورد بررسی قرار
داد. درک عملی و کامل مسائل حرکتی به گونه ای کلی بسیار دشوار است. یک ورزشکار
برای اینکه یک فن را به خوبی تجزیه و تحیل کنند، آن را به وسیله ی یک شکل یا اشکال
گوناگون اجرا می کند. در هر مورد تصاویر ذهنی و مسیر حرکت آنها را بررسی می کند.
سپس نکات اساسی مورد دقت قرار
می گیرند و جزئیات غیر اساسی حذف می گردند و در نتیجه ذهن ورزشکار احاطه ی مطلب
توانایی بهتری پیدا می کند.
در تمرینات ورزشی مدل های به کار آمده در مواردی چون شرح و توضیح و پیش بینی پدیده های حرکتی بکار می روند. اکثرا مدل های حرکتی چیزی ساده تر با پیچیدگی کمتر از واقعیت اصلی می باشند.
مدل ها تمام جنبه های واقعیت را در برنمی گیرند. این خود به سبب تغییرات مدام خصوصیات حرکتی بوده و تا حد زیادی خواست و نگرش های ورزشکاران را دنبال می کند. به عبارت دیگر، هر مدل تأمین کننده ی نیازهای حرکتی و مجری آن است، نه بیانگر تمام واقعیت موجود یا پیرامون آن.
فواید مدل های حرکتی:
1- اجازه می دهند که به تجزیه و تحلیل و نیز تجربه ی شرایط پیچیده و تا حدی مسائل ناممکن کمک کنند.
2- از نظر مصرف انرژی باعث می شود که صرفه جویی در اجرای یک طرح حرکتی بدست آید.
3- صرفه جویی در وقت و اصلاح اشتباهات می شود.
4- توجه ی اساسی به نکات مهم پدیده ی حرکتی می کند و از به هدر رفتن انرژی و توانایی ها جلوگیری می کند.
5- مدل ها می توانند در پیش بینی تصمیمات و نتایج و قرار گرفتن در شرایط واقعی کمک کنند.
انواع مدل های حرکت:
انواع طبقه بندی از مدل های حرکت وجود دارد. اما مهمتر از همه در این طبقه بندی تشخیص فواید و مضرات هر یک از مدل ها بیشتر مورد توجه است.
مدل های حرکت بر اساس خصوصیات گوناگون خود قابل تقسیم بندی می باشند.
1- مدل های ذهنی: عبارت است از تصاویری که در ذهن یک ورزشکار شکل می گیرند.
2- مدل های ترسیمی: عبارت است از تصویر ترسیم شده در بخش ها و قسمت های مختلف یک فن می باشد.
3- مدل های نمادین: این مدل ها عمدتا مفاهیم حرکتی را به صورت کلی تقسیم بندی می کنند.
عملکرد مدل های حرکت:
الف- مدل های توصیفی:
این مدل فقط سعی می کند یک فن را بدون هیچ گونه پیش بینی آتی آن یا دادن هرگونه توصیه ای اجرا کند.
ب- مدل های پیش بینی کننده:
این مدل توجیه کننده ی استراتژی های گوناگون است که از طریق آنها می توان نتایج تصمیماتی را که اتخاذ می شوند را پیش بینی کرد.
پ- مدل های هنجاری:
این مدل ها می کوشند نشان دهند که برای تحقق خواسته های فن چه باید کرد. این مدل ها در پی راه های مختلف و موجود، بهترین راه را انتخاب می کنند.
ارزیابی مدل های حرکت:
اگر مدل های زیادی در مورد اجرای یک فن خاص مطرح می شود، باید گفت: چگونه در می یابید که کدام یک درست تر است و بهتر از بقیه ی مدل ها می تواند ما را به مقصود نزدیک تر کند؟ به هر حال پیشنهاد می شود که مدل های حرکت از دو جهت مورد ارزیابی قرار بگیرند. اول آنکه مدل مورد نظر به چه میزان، به گونه ای اثر بخش به ما کمک می کند و بر اساس آن پیش بینی های لازم و توأم با موفقیت کدام است؟ دوم آنکه چه میزان زوایای لازم برای عملکرد بهتر اجتناب ناپذیر است تا لطمه ی چندانی به خود مدل نزند. اینکه آیا این مدل مفیدترین مدل است یا خیر؟
نتیجه اینکه، یکی از مزایای استفاده از مدل ها این است که مفروضات و خواسته های درون حرکت با مدل ارائه شده می تواند ارتباط مناسب را برقرار کند.
مدل می گوید که چه عوامل و عناصری را می خواهد مورد تحلیل قرار دهد و چه نکاتی به گونه ای مستقیم برای طراح مدل ارزشمند است.
مدل ارتباطات:
اگر مروری بر انواع گوناگون مدل های حرکت داشته باشید در می یابید که همه ی آنها عناصر و اجزاء اصلی را مورد نظر داشته و هر یک بر اساس توجیه ویژه ی خود، به بخری از جزئیات اهمیت و اعتبار ویژه ای داده اند و روابط بین آنها بر ساس نظم حرکتی تنظیم شده است.
پیام حرکتی از طریق فرستنده و گیرنده ی حرکتی رمزگشایی می شود. به مجرد کشف پیام، نظر فرستنده ی پیام کشف که در آن صورت عمل ارتباطی به درستی شکل می گیرد.
اختلالات:
اختلال یا پارازیت، به کلیه ی عواملی اطلاق می شود که موجب تضعیف اثربخشی ارتباط حرکتی باشند. اینگونه اختلالات در تمام زمینه ها و بر روی کلیه ی اجزای ارتباطی حرکت تأثیر می گذارند.
فصل 3
ارتباطات حرکتی به عنوان رفتاری آموختنی
برخی از ورزشکاران در ارتباطات حرکتی توانا و از مهارت بالایی برخوردارند.
به سوی پیوند:
همانطور که پیشتر اشاره شد، اولین
تلاش های ورزشکار برای ایجاد رابطه با حرکت حریف، شناخت وجه اشتراک بین دو حرکت است تا ارتباط حرکتی بهتری برقرار کنید. بنابراین برای
ارتباط بهتر با حرکت حریف باید آن را شناخت. در تئوری های ارتباطی نیز چنین مفهومی
کاملا پذیرفته است. باید از هر گونه تعهد و دلبستگی در این مرحله بپرهیزید و اگر
هم باشد بسیار اندک و محدود است. همانطور که از شواهد بر می آید در این مرحله
طرفین رابطه ی یکدیگر را
می آزمایند یا به عبارت بهتر یکدیگر را سبک و سنگین می کنند و زمینه را برای مرحله
ی بعدی فراهم می کنند. روابط حرکتی در این مرحله همچنان اتفاقی و در بیشتر موارد
خارج از برنامه ریزی است. بنابراین خیلی راحت و بدون محاسبات قبلی انجام می گیرد.
در این مرحله بیشتر روابط حرکتی متوقف می شوند و جلوتر نمی روند، فقط اجزاء حرکتی کمی به مرحله ی بعدی و اجزاء کمتری به مرحله ی بعدی می رسند.
مرحله ی چفت و بند یا سفت کردن:
با پایدار شدن دگرگونی های فراوان در ارتباطات حرکتی، بین طرفین رابطه ای شکل می گیرد که اکنون به یکدیگر نزدیک تر شده و مرحله ی قبل را گذرانده اند. در این مرحله اغلب حرکت ها جذاب و فرح بخش است و به تدریج نیات و هدف های حرکتشان آشکار می شود. شک نیست گذار از هر مرحله کار را سخت تر می کند.
مرحله ی کامل کردن یا ادغام:
در این مرحله هر یک از طرفین سعی در پرورش و نشان دادن خواسته ها، علایق و نگرش های خویش در جهت توافق طرف مقابل دارند.
مرحله ی تعهد حرکتی:
در این مرحله بیشتر حرکت به دگرگونی روابط بین آن می پردازد و تا حدودی حرکت پیچیده می شود. این مرحله دیگر نمی تواند دلخواه باشد. نیرویی پشت آن قرار گرفته است که طرفین رابطه را وادار به انجام آن می کند و اگر نخواهند، منجر به شکست حرکت خواهد شد.
در جهت رهایی:
روابط بین حرکت های دو ورزشکار ممکن است در هر یک از مراحل نام برده، توقف کنند و یا در معرض خطر، تخریب و نابودی قرار بگیرند. این مرحله در جهت رهایی کامل نیز چهار مرحله می باشد که به قرار زیر است:
1- مرحله ی از هم گسیختگی:
در این مرحله یک نفر از دو ورزشکار
یا دو طرف رابطه ی حرکتی احساس می کند که روابط حرکتی او با حریف مقابل به مخاطره
افتاده است و باید خود را از این قید و بند برهاند. در چنین وضعیتی آنها به تفاوت
های یکدیگر و یا نقاط مورد اختلاف با یکدیگر بیشتر
می اندیشند. سعی می کنند مخاطرات را شناسایی کنند و نقاط مثبت حرکت خود را به رُخ
حریف بکشند. هر یک می خواهند به راه خویش روند و آنچه خود می خواهند انجام دهند نه
آن را که طرف مقابل دوست دارد و می خواهد بر حرکت دیگری اعمال کند. به عبارت دیگر
آنها به دنبال هویت و شخصیت و فردیت حرکت خویش هستند. مهمترین دگرگونی در نوع
ارتباطات این مرحله، فعل و انفعالات شدید میان آنان است. با احساس کمتری اشتباه از
طرف حریف به مقابله بر می خیزند و منتظر فرصتی هستند که طرف مقابل اشتباهی کند تا
او را بر اثر آن اشتباه کاملا در فشار قرار دهند.
2- مرحله ی محدود کردن:
در این مرحله به گونه ای محسوس، اشتیاق چندانی به ادامه ی رابطه ی حرکتی با حریف مقابل نشان نمی دهند. از این رو، طرفین رابطه ی حرکتی از اجرای حرکت پرهیز می کنند. مگر آنکه اجباری در کار باشد که مجبور باشند بدان نزدیک شوند.
3- مرحله ی توقف رابطه ی حرکتی:
این مرحله بیانگر افزایش تخریب و تباهی رابطه است و هر دو ورزشکار تلاشی در حفظ و گاه پیوند مجدد اینگونه روابط حرکتی از خود نشان نمی دهند و دیگر در مورد اجرای مجدد رابطه ی حرکتی اندیشه ای نمی شود.
مرحله ی گریز:
در این مرحله هر دو ورزشکار یا یکی
از طرفین می کوشد به نحوی خود را با ابزار گریز از بار مسئولیت حرکتی که باعث
ناراحتی وی شده برهاند. یا می توان گفت با گریز از حرکت سعی
می کند، مشکلات حرکتی خود را کاهش دهد و اغلب جدایی فیزیکی (جسمی) انجام می گیرد.
یعنی طرفین یا یکی از آنها سعی می کند از یکدیگر جدا شوند.
4- مرحله ی فداکاری:
مرحله ی آخرین به تعبیری هر اجرا
در نهایت به فداکاری و از خود گذشتگی می انجامد. ورزشکاری که در مورد روابط مشترک
آزموده است. بر این باور است که با از خودگذشتگی و تلاش بیشتر موفق
می شود. به هر میزان تلاش بیشتر بین دو حرکت رد و بدل شود به موفقیت نزدیکتر می
شوید.
تأکید و عدم تأکید:
هر پیام حرکتی ولو اتفاقی و سریع، می تواند میان فرستنده و یا گیرنده ی پیام دو مفهوم جدا از یکدیگر به حساب آورد. بدیهی به نظر می رسد که هر پیامی دارای محتوایی است. حال اینکه اطلاعاتی که می دهد درست باشد یا نادرست. ارزشمند باشد یا غیر ارزشمند. اما هر پیام به نوعی نیز قابل تفسیر است و باید در نظر داشت که گیرنده ی پیام آن را به چه نحوی تعبیر و تفسیر می کند.
بنابراین، زمانی که ارتباط حرکتی شکل می گیرد. هر دو طرف پیام یا پیام هایی را انتقال می دهند و می خواهند بگویند که دیگری را چگونه می بینند و رابطه ی حرکتی خود را با او چگونه تنظیم کنند.
اجراهای ناسازگار و بی تناسب:
این وضع زمانی رُخ می دهد که
ورزشکار به گونه ای مداوم از حرکت های بی جهت و بی ربط و سازمان نیافته و ناتمام
استفاده می کند. پاسخ های ناسازگار و بی تناسب، پیام های حرکتی تعارض برانگیز را
پدید می آورند. بدون شک، این مقوله یکی از مهمترین مقوله های ارتباطی است که مسأله
ی تأثیر گذاری و نفوذ در حرکت حریف را مطرح
می کند.
در یک ارتباط مستمر حرکتی، بدون شک هر ورزشکار گاه به پیام های تأکید کننده و زمانی به پیام های غیر تأکید کننده روی می آورد. حتی ماهرترین ورزشکاران در برخورد با ارتباط حرکتی فقط به پیام های تأکید کننده نمی پردازند.
آنچه در ارتباط مؤثر حائز اهمیت است که بدانیم چه وقت باید پیام های تأکید کننده و چه زمان پیام غیر تأکید کننده را مورد توجه قرار دهیم. به عبارت دیگر، شرایط در این مورد بهترین راهنمای ما جهت نوع انتخاب ست. اما بررسی ها نشان می دهد که ورزشکارانی که دارای مهارت بالاتری هستند در بیشتر مواقع حتی در سخت ترین شرایط از پیام های تأکید کننده استفاده می کنند و با مهارت خود از این پیام های حرکتی بیشتر بهره می گیرند.
آگاهی از اجرای خود و حریف:
ورزشکار ماهر تصور کلی از حرکت خود
دارد که بخشی از آن از طریق بازخوردی که از اجرای حریف شکل می گیرد بدست می آورد.
آنگاه در بخش دیگر به ادراک ناصحیح حریف می پردازد که خود هم به معنای علت و یا
عامل و نیز به معنای معلول ارتباط ناصحیح شناخته می شود. اینک، چنین به نظر می رسد
که می باید بسیار
دقیق تر و عمیق تر به این مسأله بپردازیم. تفاوت های زیادی میان ادراک ما و ادراک
حریف وجود دارد. و این ممکن است تا حدی مشکل را برطرف کند. ورزشکاران حرفه ای بر
این باور هستند که ما رفتار حرکتی خود را بر اساس وضعیت و شرایط حاکم برخود می
سنجیم و آنچه در شناخت رفتار حرکت بیشترین اهمیت را دارد، همانا بررسی شرایط حاکم
بر حریف است. از سوی دیگر رفتار حرکتی حریف مبتنی بر تمایلات، روش یا منش فکری او
اختیار می شود.
چنین به نظر می رسد که هر چه بیشتر
حرکت حریف را بشناسید، انگیزه های گوناگون حرکت را بهتر تفسیر خواهید کرد. اگر
بتوانید انگیزه ی حریف را شناسایی کنید و در چه شرایط ویژه ای قرار دارد، انگیزه ی
بیشتری برای ادامه ی فعالیت خواهید داشت. برای این تفاوت ادراک دو دلیل عمده وجود
دارد. اول، ممکن است اطلاعاتی که برای مجری فن (کسی که عملی را انجام می دهد) در
دسترس است و آنچه در اختیار حریف مقابل (مدافع) قرار دارد متفاوت باشد. با همه ی
اینها در بیشتر مواقع به حدس و گمان بسنده می کند. او حدس می زند
که فاعل چه کاری می خواهد انجام دهد. در چه شرایطی است و چه انگیزه هایی دارد.
تجارب هر ورزشکار در این زمینه با آنچه ما در ذهن خود از او داریم متفاوت است و
همه ی آنچه ما در مورد او پسندیده ایم با آنچه به گونه ای واقعی برای او مطرح بوده
متفاوت است.
دلیل دوم، هر چند همان اطلاعات که در
اختیار مجری فن است برای مفعول (مدافع) قابل دسترسی باشد، آنها به گونه ای متفاوت
عمل
می کنند و هر کدام بخش خاصی از آن را بیشتر مورد توجه قرار داده و آن بخش برای او
رنگ و بوی بیشتری پیدا می کند. حتی این تفاوت های اطلاعاتی بین ورزشکاران و ناظر
بر اساس تفاوت نگرش های آنهاست.
اگر مسابقه ای بر نوار ویدیو ضبط شود و ورزشکار نظاره گرد (به عنوان ناظر) باشد، نگرش جدیدی را برای ورزشکار به عنوان ناظر پدید می آورد و به او تفهیم می کند که چگونه نگرش او شکل گرفته و تغییر یافته و چرا در زمان معینی رفتار خاصی از او به منصه ظهور رسیده است. تجربه نشان داده استب که ورزشکار وقتی رفتار حرکتی خود را از طریق نوار ویدیو مشاهده می کند در بسیاری از موارد تازه به موجب آن و عواملی که از حریف بر آنها تحمیل شده و آنان را وادار به آن حرکت (عکس العمل) کرده است، مورد توجه قرار می دهد.
ارتباط برای ارتباط بهتر:
این مفهومی است که به گونه ای بسیار نزدیک مربوط به سطوح روابط بین حرکت ها و شرایط پیش روی آنهاست که با آن برخورد دارند. محتوای ارتباط خود ارتباط است.
ارتباط دو سویه، همواره واضح و صریح نیست و در برخی موارد به صورت جانبی و غیر واضح وجود دارد.
خود افشاگری:
گاهی مواقع برای اغفال حریف مقابل با توجیه توانایی های فردی در عرصه ی رقابت و ارائه ی دلیل برای اجرای حرکتی به صورت عمدی بکار می رود خود افشاگری بسیار وسیع است و به توانایی ها و شخصیت ورزشکار بستگی دارد. در اینجا ورزشکار به گونه ای آگاهانه و تعمدی و اختیاری حرکتی را با حریف به اشتراک می گذارد. این نوع ارتباط ارادی است. این کار می تواند دشوار و در برخی موارد تهدید آمیز باشد.
اهمیت خودافشاگری:
خود افشاگری به دلایل عدیده بسیار مهم است. این کار باعث می شود که آگاهی بیشتری از خویش و تمایلات خویش پیدا کنیم. بدیهی است برای اینکه بتوانیم به این کار مسلط شویم باید اول خود را بشناسیم و به توانایی ها و ناتوانایی های خود آگاه شویم. با این کار آگاهی توانایی ما در ایجاد فضای مناسب ارتباطی با حرکت های مختلف مهیاتر است و می توانیم به موفقیت بیشتری دست یابیم.
همچنین با گسترش اصولی حرکت ما را توانا می سازد که با آگاهی بیشتری به مسائل حرکتی خود بپردازیم. این کار خود به توانایی و بالندگی ما می افزاید. در مقابل، ناتوانی در خودگشودگی حرکت منجر به تضعیف و یا شکست می شود.
تفاهم با حرکت حریف:
ورزشکاران پدیده های حرکت را
همانند هم نمی بینند و درک
نمی کنند. هر یک به فراخور تجربه و هوش خویش و عوامل حاکم بر خود آنها را می
بینند. چرا که شرایط و تجارب حاکم بر هر ورزشکار با یکدیگر متفاوت است و اگر هر
شخصی بخواهد سعی در
یکسان سازی آنها کند با نوعی تصنعی بودن شرایط مواجه می شود که در آن حالت نه تنها
به بهبود ورزشکار کمک نمی کند، بلکه بیشتر به تخریب آن می پردازد.
هدف از درک تفاهم مبتنی بر پذیرش نگرش خویش و پذیرش نگرش حریف است. هر ورزشکار باید سعی کند با توجه به نظر خود نظر حریف مقابل را درک کند تا بتواند به درستی بفهمد که حریف چگونه می اندیشد و او چه کاری باید انجام دهد.
درک حرکت حریف خود موجب درک محتوا، مقصود و هدف مرتبط با آن می شود. دشواری های ناشی از معنا زمانی رخ می دهند که ورزشکار جزئی از حرکت را جدا از معنای کل آن در نظر بگیرد.
خود مداری:
دلیل خودمداری یا تمرکز بیش از اندازه به حرکت خود، خودبرتر بینی است. ورزشکاری که با تجارب بالا و برتری نسبتا زیاد نسبت به حریف قرار می گیرد، گاه دچار این حالت می شود که تصور می کند حریف مقابل در برابر او حرفی برای گفتن ندارد.
ادراک نسبت به حریف:
یکی از عوامل منفی رفتار قالبی یا مبتنی بر تحجر حرکتی است.
گسترش توانایی ها:
پس از آنکه عوامل مؤثر بر توانایی های حرکت را آموختید و بر برخی از آنها تأکید و توجه خاصی مبذول داشتید. اینکه می توانید به تشخیص عوامل اعتلاء دهنده ی این توانایی ها بپردازید.
روش هایی که باعث گسستگی ها در اجرای حرکت می شود عبارتند از: ناتوانی های فیزیکی (جسمی)، دشواری های ناشی از معنا، دشواری های ذهنی و روانی استرس، دشواری های ناشی از زمان سنجی و...
ورزشکار می تواند از طریق پرسش و
روش های دیگری که وجود دارد، این دشواری ها را کمتر کند. از این رو می توان گفت هر
حرکت برای هر ورزشکار معنای خاصی دارد که می تواند با زمینه ای که در آن تجربه
کرده پیوند داشته باشد و طبیعی است که ورزشکار دیگری که آن زمینه و شرایط را
نیافته، معنا و مفهوم مورد نظر را در
نمی یابد.
عوامل بازدارنده، مبتنی بر تمرکز بر خویشتن کار را دشوارتر می کند. همچنین تمرکز بر معنای حرکت به ورزشکار در درک درست کمک می کند.
برای غلبه بر پیش داوری ها و نگرش قالبی نسبت به حریف، لازم است بیاموزید که چگونه داوری خود را تحت کنترل درآورید. زمانی می توانید بر دشواری ها غلبه کنید و به حرکت حریف توجه کنید نه اینکه فقط نظر خویش را در مرکز توجه قرار دهید.
فصل 4
تعامل با حرکت حریف
شاید بارها با خود اندیشیده اید که چرا ورزشکاران حرفه ای در اجرای حرکت ها زودتر و راحت تر ارتباط برقرار می کنند و ورزشکاران مبتدی تعامل خوبی ایجاد نمی کنند. تعیین الگوهای تعاملی کار آسانی نیست. راستی حق انتخاب به عنوان یک عنصر تصمیم گیرنده چه اندازه است؟ مطالعه ی ارتباطات حرکت ما را بر آن می دارد که توانایی خود را در پیش بینی اینکه فرستنده ی پیام حرکتی چه قصد و نیتی داشته است و حرکت خود را به کجا می کشاند و چگونه آن را تقویت می کند؟
رعایت فاصله:
یکی از مهمترین عوامل موفقیت، رعایت فاصله ی مناسب با حریف است. گاهی اوقات به علت نزدیکی زیاد، تعارض شدت بیشتری پیدا می کند و ممکن است به فاجعه تبدیل شود.
در اختلاط و امتزاج حرکت های
مختلف، در ابتدا دشواری هایی بروز می کند. بعد از آن به تدریج حرکت ها به توافق
کشیده می شوند و دشواری ها به حداقل خود می رسند. کلام آخر اینکه نزدیک شدن (فاصله
ی مناسب) پیش شرط جمله ی مناسب است. اما برای اجرای موفق شرایط دیگری لازم است که
تا فراهم نیایند، این مهم انجام
نمی پذیرد.
تفاوت های فردی:
همانطور که می دانید ورزشکاران از
جهات مختلف با یکدیگر متفاوت می باشند و این تفاوت آنها را از یکدیگر مشخص می
سازد. هر اندازه ورزشکاران به یکدیگر شبیه تر باشند، به همان میزان اثربخشی حرکت
بیشتر خواهد شد. در مقابل ورزشکارانی که از بسیاری جهات با یکدیگر متفاوت هستند و
تشابه چندانی با یکدیگر ندارند، مبنایی برای انتقال مفاهیم بر یکدیگر ندارند. این
امر موجب دشواری ارتباط با یکدیگر شده و حرکت ها را از یکدیگر دور و خنثی می کند.
نبود زمینه های مشترک تأثیر و تأثر حرکت ها را بر یکدیگر کاهش
می دهد. با این همه نفوذ در نگرش های حریف این است که نگرش آنها دگرگون کرده و
آنچه خود می اندیشیم و برآنیم که درست تر است، نزدیک تر کنیم. نفوذ در حریف یعنی
شبیه تر کردن حریف نسبت به خود. این تلاش در هر ارتباط حرکتی وجود دارد و هر
ورزشکار
می کوشد تا حریف را به خود شبیه کند و تفاوت های حریف را نسبت به خود کمتر کرده و
برعکس آنچه حرکتش را تقویت می کند، دنبال کند.
ورزشکار در صورتی حرکت حریف را به سوی خود جذب می کند که بین حرکت هایشان تشابهاتی وجود داشته باشد و تفاوت هایی به نفع شما انجام شود. این تشابه ها و تفاوت ها در هاله ای از ابهام و ناشناختی برای یکدیگر فراهم می شود.
با توجه به نکات فوق، می توان گفت با داشتن معرفت و آگاهی بیشتر از ارزش های حرکت، خواسته ها نیازهای آن را به درستی درک خواهید کرد و کم و بیش حرکت های بعدی را پیش بینی خواهید کرد. این معرفت حرکتی در پی ایجاد رابطه ها اثر شگرفی خواهد داشت. در غیر اینصورت شکست اجتناب ناپذیر است.
تعادل بین حرکت ها:
اجرای هر حرکت قوی محتاج یک تعادل
و تعامل مناسب می باشد. ورزشکاران می خواهند که حرکت آنها سازگار و متعادل باشد.
آنها
می کوشند که در وضعیت تعادل قرار بگیرند. زمانیکه این تعادل وجود ندارد، آنان می
کوشند که آن را پدید آورند. این خواسته انتظاراتی را به وجود می آورد که نگرش ها و
باورهای خود را با آنچه در حال وقوع است انطباق می دهد. همچنین از نظر روانی در
وضعیت راحت تر و بهتری قرار می گیرد.
در نظریه ی تعادل فرض اساسی این است که وضعیت نامتعادل گرایش به سمت تعادل دارد و تغییر پذیر است.
هر وضعیت نشانگر وضعیت مثبت یا وضعیت منفی است. این امر بستگی به شرایط مختلف تعادل با عدم تعادل دارد. اکنون اگر وضعیت ناخوشایند باشد، تغییر و دگرگونی چگونه انجام می شود؟ این کار به تدوین و تنظیم راهبردی حرکت نیاز دارد.
بکارگیری و اجرای مدل تعادل در ارتباطات حرکتی واقعی با محدودیت هایی روبروست. محدودیت دیگر مدل تعادل این است که این مدل فقط بین دو نفر می تواند مطرح باشد و ارتباطات حرکتی بین این دو نفر را توجیح می کند.
تشریح عوامل مشترک حرکت:
این نکته معلوم است که فقط نگرش حرکت نیست که بر اجرای حرکت شما اثر می گذارد. بکله زمینه های مشترک، تجربه های یکسان، ارزش های مشترک و مانند آنها نیز بر این عامل اثر می گذارند و موجب می شوند که حرکتی بر حرکت دیگر تأثیر گذاشته و به سمت و سوی مشخصی هدایت شود. برای مثال: در شرایط رقابتی، دو ورزشکار با اهداف و خواسته های متفاوت در طول مسابقه با یکدیگر رقابت می کنند. در بیشتر موارد هر دو ورزشکار از حرکت یکدیگر الهام می گیرند و سعی می کنند حرکت را در اختیار و کنترل بگیرند.
بنابراین دو ورزشکار با نگرش های متفاوت، اساس پیش بینی خود را با حرکت حریف مقابل به تقابل می گذارند.
نکات مورد توافق:
روابط بین حرکت ها به گونه ای است که به ندرت در تمام مسائل یکسان باشد. با این وجود چنین به نظرمی رسد که ما در بسیاری از نکات و مسائل حرکت با یکدیگر به توافق رسیده ایم. افزون بر این، یک مسأله ی حرکتی به تنهایی نمی تواند به گسستگی یک رابطه ی حرکتی بینجامد. اما مجموعه ای از موارد می تواند تا حدودی آینده ی حرکت را نشان دهد. با یک محاسبه ی دقیق و با در نظر گرفتن احتمالات می توان به پیش بینی هایی دست یافت. هر اندازه بتوانید وجوه مشترک بین حرکت ها را بشناسید، حرکت بهتری اجرا خواهید کرد و با کم شدن نقاط مشترک، گسستگی با احتمال بیشتری بروز خواهد کرد.
برجسته کردن بخش هایی از حرکت:
اگر بخواهیم به زبان ساده تری
مسأله ی حرکت را مطرح کنیم،
می توان گفت: برخی از ارزش های حاکم بر حرکت با قوت و شدن بیشتری شکل گرفته و برخی
قسمت ها از عمق چندانی برخوردار نیستند. این تغییر و برجسته کردن برخی از قسمت های
حرکت ما را به وضعی توأم با تعادل نزدیک می کند.
ارتباط دو سویه:
ارتباط متقابل به هر دو ورزشکار بستگی دارد. بی شک هر ورزشکار در تجربیات خود با دیگری به مواردی متفاوت می اندیشد.
نیازهای مکمل حرکت:
طبق این نظریه در انتخاب حرکت بیشتر در فکر پر کردن خلاء هایی هستند که در رابط با نیازهای یکدیگر باشند.
وضعیت و حالت:
وضعیتی را که طرفین ارباط در آن قرار گرفته اند، در بیشتر مواقع با یکدیگر متفاوت است و از این رو می توان گفت بر اسا این وضعیت متفاوت و حالتی که بر هردو رفتار حرکتی از حالتی به حالت دیگر متفاوت است.
در این حالت ورزشکاران بر اساس عقل سلیم و یا تجربه در شرایط و حالات مختلف قرار می گیرد وعمل ارتباطی خود را انتخاب می کند و بر اساس همان حالت خاص، رفتار ارتباطی خویش را تنظیم می کنیم.
اضطراب:
وضعیت اضطراب زا می تواند نیاز
ورزشکار را در ایجاد رابطه و آمیختن با حرکت حریف بررسی می کنیم. آشکار است که
ورزشکار علاقه دارد حرکتی را انتخاب کند که راحت تر و خوشایندتر باشد و حرکت خود
را با حرکت حریف شریک کند. در این حالت حالتی را انتخاب می کند که با حرکت حریف
تشابه و هماهنگی داشته باشد. تشخیص این نکته در مدیریت و روانشناسی حرکت از اهمیت
ویژه ای برخوردار است. اگر وضعیت اضطراب دقیق و حساب شده باشد،
می توان حرکت ها را به خوبی به یکدیگر پیوند دهد و آنها را در
گروه های منسجم به حرکت درآورد.
تغییرات در هدف:
دومین وضعیتی که ممکن است بر روی ورزشکار اثر بگذارد، تغییرات در سطح هدف های حرکتی است و از همه مهمتر جهت گیری حرکت را در محورهای مشترک شناسایی کند.
ورزشکار ممکن است حرکتی برایش
جاذبه ی بیشتری داشته باشد. به شرط آنکه شرایط جدید جاذبه ی مناسب را داشته باشد.
اما ورزشکاری که به هر دلیل دچار مشکل حرکتی می شود و حساب مثبتی برای حرکت خود
باز نمی کنند، جاذبه ای برای ادامه ی حرکت خود
نمی بیند. هر اندازه این خطر را بیشتر احساس کنید، اضطراب بیشتر می شود.
استفاده از نمودار حرکتی:
برای نمره دهی به حرکت می توان به صورت جدول نمودار و دیاگرام حرکت را نشان داد. این کار به طور برجسته ای اهمیت قسمت های مختلف حرکت را مورد ارزیابی قرار می دهد.
چنین به نظر می رسد که اکنون می توانید برخی از رفتارهای حرکتی را که ارزشمند و اثر گذار هستند را شناسایی کنید. تفاوت های فراوانی در وضعیت ها و حالات گوناگون وجود دارد.
نشانه های مربوط به حرکت:
در چهارچوب حرکت، نشانه های حرکت الگوهای ارتباطی حرکت را پدید می آورند.
فضای ارتباطی:
روابط بین اجزای حرکت بر اساس فاصله و زمان شکل می گیرد. نکات بسیاری در قسمت های مختلف حرکت وجود دارد که از نظر ارتباطات بین حرکتی حائز اهمیت می باشد.
ورزشکاران با توجه به شخصیت و روش ارتباطی خود در مورد دفاع از فضای حرکتی خود، عکس العمل نشان می دهند. در این وضع زمان و ارتباط آن با حرکت حریف به گونه ای واضح خود را نشان می دهد.
شناسایی حرکت دست ها:
حرکت شناسان بر این باورند که استفاده ی شایسته و ماهرانه از دست ها، خود برای ساختن حرکتی ماهرانه اهمیت زیادی دارد. دست های توانا و انعطاف پذیر می تواند تعادل بهتری بدست آورد. شاید بتوان گفت حالت انگشتان خود به صورت منحصر به فرد نقش و اثر دست ها را دو چندان می کند. انگار حرکات دست ها جایگزین کلام ورزشکار شده است. این میزان در حرکات پا، سر و بقیه ی اعضاء بدن هم دیده می شود. دست ها می توانند به تمام جهت ها حرکت کند و محدودیتی در این زمینه ندارند.
لامسه و ارتباط حرکتی:
امروزه یکی از کدهای برجسته ی ارتباطی حرکت لمس کردن است که از اهمیت ویژه ای برخوردار است. لمس کردن به عنوان یکی از حواس پنج گانه مهم به حساب می آید و دارای ظرفیت زیادی می باشد.
وضعیت ظاهری حرکت:
گاهی برخی از ورزشکاران آگاهانه و استادانه سعی در بکارگیری ظاهر خاصی از حرکت دارند.
کیفیت حرکت:
در حقیقت، اجرای هر ورزشکاری منحصر به فرد است. برای اینکه حرکت هر ورزشکاری ترکیبی از کیفیت های یگانه است که خاص خودش می باشد.
دانگ یا گام حرکتی:
دانگ عامل بسیار مؤثری در قضاوت حرکت می باشد. حرکت یکنواخت و بدون فراز و نشیب (سرعت ثابت) از نظر دانگ یکنواخت و نامطلوب است. ورزشکاران دوست دارند که اجرهای آنها با دانگ های متفاوت حاکم بر دو حرکت از حالتی به حالت دیگر درآیند. آنها دوست دارند که با حریف مقابل از این طریق ارتباطی بهتر برقرار کنند.
درکل، به این ترتیب می توان گفت گام یا دانگ را عامل مؤثری در شناخت حالات عاطفی مختلف ورزشکاران می دانند و با داشتن این اطلاعات برخورد بهتر و مناسب تری با آنها برقرار می کنند.
شاید این نکته کاملا آشکار باشد که سطح گام یا دانگ تأثیر قابل توجهی بر نگرش ورزشکار بر روی پیام های حرکتی دارد و نیز بر محتوای پیام مورد نظر تأثیر خود را می گذارد. این نکته نیز می باید مورد توجه باشد که تغییر مدام و بیش از حد سرعت موجب دل زدگی بیننده می شود.
یک حرکت طبیعی به طور طبیعی سطوح مختلف گام یا دانگ را در خود مستتر می کند. چرا که در این فراز و نشیب حالتی طبیعی و میرا از فشار به وجود می آید. باید آن را آگاهانه و به صورت طبیعی در اجرای خود بکار برد.
کیفیت حرکت:
هر ورزشکاری از کیفیت حرکتی ویژه
ای برخوردار است. یعنی شکل و اندازه ی اعضای بدن به ویژه دست ها و پاها با یکدیگر
متفاوت است. این تفاوت موجب کیفیت حرکتی کاملا متمایز از یکدیگر
می شود.
چنین به نظر می رسد که در مورد
کیفیت حرکت و تأثیر آن بر اثربخشی ارتباطی عوامل گسترده ای میان صاحب نظران علم
ارتباطات حرکت وجود دارد. مربیان به راحتی تفاوت میان
حرکت های تند و خشن و ملایم را بررسی می کنند. آنها در تجارب گوناگون به درستی این
قضاوت را انجام می دهند. هر چند این امر بدیهی است که ورزشکاران می توانند با
آموزش و تمرین حرکت مطلوبی را برای خود تدارک ببینند. به این نکته بیندیشید که
حرکت های بدون کیفیت، لزوما دارای رفتار نامطلوب می باشند. علت ممکن است عوامل
متعددی باشد، از جمله:
1- نافرم بودن شکل حرکت: این نوع حرکت ها در بیشتر موارد نامفهوم هستند.
2- نافرم بودن زمان جاری: این نوع حرکت ها پویا و سیال نیستند و تأثیر آنها نامطلوب است.
3- نافرم بودن روش تنفس: این نوع حرکت ها با دم و بازدم مناسبی اجرا نمی شوند و اغلب موارد بر اثر دشواری های تنفسی حرکت نامطلوب است.
4- نافرم بودن حالت حرکت: نقش نظام های حرکتی و برنامه های مربوط به کیفیت حرکت در اولویت قرار دارد.
تفسیر پیام های حرکتی:
تک تک اجزاء حرکت، درست در نقطه ی مقابل با مجموعه ای از عوامل اثرگذار بر یکدیگر روبرو هستند که اثر متقابل آنها بر یکدیگر اجتناب ناپذیر است.
در ارتباط رو در رو تمام علائم حرکت در دسترس است و می تواند تأثیر و تأثر متقابل آنها را درک کنید. این دگرگونی ها در سرعت و جهت خاصی معنای بیشتری پیدا می کند تا شکل یکنواخت حرکت.
بر اساس تبادل مداوم پیام های مشابه و متناقض شکل گرفته و مکمل یکدیگر می شوند.
حرکت دو سویه:
زمینه ی اصلی حرکت دو سویه حاصل دستورهای متمایز از یکدیگر ست. اول اینکه چنین و چنان می کنم یا اگر حریف چنین و چنان کرد، چکار خواهم کرد. حالت و بکارگیری پیام حرکتی، ممکن است تماما برای انتقال حرکت مشخصی بکار گرفته شود. این نکته نیز باید در نظر گرفته شود که هر یک از پیام های حرکتی در مجاورت پیام حرکتی دیگر شکل خاصی را از طریق مجاری یا کانال های متعدد اعمال می کند. از سوی دیگر برای اینکه اعتبار حرکت خود را بالاتر ببرید تا حدودی ناچار به همسویی با حرکت حریف هستید و درک اینکه او چه می خواهد و از سوی دیگر برای اداره ی نظام حرکتی خود به گونه ای اثر بخش اجرای مؤثری انجام می دهد.
اجرای حرکت و حرکت های چالشی:
معمولا حرکت های چشم به هنگام اجرا در خلال عمل رُخ می دهد. وقتی ورزشکار مشغول اجرا می شود. چشم های او به طور مستمر در خلال اجرا به صورت مستمر حرکت نمی کنند، بلکه یک سری مکث در امتداد اجرا انجام می شود. گاهی در حین اجرا چشم ها به یک جا متمرکز می شوند. زمانیکه اجرا در حال انجام شدن است سرعت حرکات چشم فهم مطلب را افزایش می دهد و این مغز ورزشکار است که خود، روش کار چشم ها را کنترل و کار ساماندهی و اجرا را تعیین می کنند.
فصل 5
روانشناسی حرکت
حرکت موضوعی پیچیده و چند بُعدی است که بررسی همه جانبه ی آن پایه و اساس رشد و توسعه ی حرکت را تشکیل می دهد. در این میان، روانشناسی حرکت سهم مهمی در عمق بخشیدن به انواع شیوه های توسعه ی راهکارها و شیوه های حفظ و ارتقاء حرکت دارد.
به طور کلی، روانشناسی حرکت شاخه ای جذاب و پویا از روانشناسی است که به بررسی تأثیر سبک حرکت کمک می کند. به دیگر سخن درباره ی شیوه ی حرکت، نقش عوامل شخصیتی در راستای ارتقاء حرکت کمک می کند. این فصل مسائلی که حرکت را به خطر می انداز مورد بررسی قرار می دهد.
تعریف روانشناسی حرکت:
روانشناسی حرکت به بررسی این موضوع می پردازد که چگونه به حرکت واکنش نشان دهید. همچنین روانشناسی حرکت به ورزشکار آموزش می دهد که چگونه در زمان های پر استرس، استرس های خود را به طور مؤثری مهار کنید تا بر سلامتی اثر زیانباری نداشته باشد.
علاوه بر این، روانشناسی حرکت به علت شناسایی و متغییرهایی که در حرکت اختلال ایجاد می کنند بر عملکرد روابط حرکت تمرکز می کند. روی هم رفته، روانشناسی حرکت، نماینگر کمک های حرفه ای به حفظ و ارتقاء حرکت است. یک حرکت شناس ممکن است با حرکت حریف بهتر سازگار شود یا روش هایی را بکار گیرد تا بهتر بتواند برنامه ی حرکتی اش را دنبال کند.
رابطه ی ذهن - بدن:
روانشناسی حرکت تا اندازه ای به
رابطه ی ذهن - بدن و ایجاد
روش های مختلف رشد حرکت می پردازد. در زمینه ی حرکت تنظیم اهداف و موضوعات نقش
اساسی دارد. در واقع کیفیت حرکت و نقش مهار حرکت باید مهمترین هدف باشد. هنگامیکه
متغییرها را دستکاری می کنید و اثرات آن را می بینید، قطعا می توانید رابطه ی علت
و معلول را برقرار کنید.
بررسی همبستگی:
این موضوع به تغییر در یک متغییر با تغییر در متغییر دیگر مرتبط است. اینکه چگونه گروهی از اجزای حرکت تغییر می کنند. روانشناسی حرکت برای درک عوامل خطرزا که با حالت های خاصی مرتبط است، آینده نگری را انجام می دهد. نوع خاصی از رویکرد آینده محور که در آن حرکت های معینی در یک دوره ی حرکتی در یک بازده ی زمانی مشاهده می شود.
مدل زیستی حرکت:
این ایده که ذهن و بدن با یکدیگر تعیین کننده ی حرکت هستند، ایجاب می کند که به طور ضمنی الگویی منطقی برای موضوعات حرکت ارائه دهید. با وجود یک مدل حرکتی عوامل گوناگون مسئول ایجاد همزیستی مسالمت آمیز اجزای حرکت با یکدیگر می شوند.
مدل زیستی حرکت از عوامل چندگانه
ناشی شده و دارای اثرات چندگانه است. به علاوه، این مدل فرض می کند که ذهن و بدن
از یکدیگر متمایز نیستند. چرا که هر دوی آنها به وضوح بر حالت حرکت اثر می گذارد.
تغییر در هر یک از سطوح حرکت باعث تغییر در سطوح دیگر خواهد شد. این بدان معناست
که فرایند سطح خُرد در درون فرایندهای سطح کلان جای گرفته و تغییر در سطح خُرد
می تواند در سطح کلان اثر بگذارد.
در نتیجه فرایندهای وابسته به هم و مرتبط با یکدیگر هستند که شامل تغییرات متقابل در سطوح مختلف آن است. این مسأله مستلزم آن است که ورزشکاران برای آزمودن مشکلات در رویکردهای چند متغییری و تحلیل های آماری مورد نیاز آن از مهارت و چیرگی لازم برخوردار است.
تعریف مدل حرکتی:
از طریق یک مدل می توانیم پیش بینی کنیم که یک حرکت در چه شرایطی خودش را تغییر خواهد داد. به علاوه ادراک ورزشکار چه کاری می خواهد انجام دهد، بسیار مهم است.
ورزشکار قبل از تصمیم به انجام یا عدم انجام حرکت، دلالت ضمنی عمل خود را در نظر می گیرد و آزادانه اعمالی را که معتقد است او را به سمت هدف هدایت می کند، انتخاب خواهد کرد که آیا عمل را انجام دهد یا خیر؟ تعیین کننده ی نهایی رفتار قصد انجام یا عدم انجام رفتار خاص حرکت است. گام اول ارزیابی در رفتار حرکتی مورد نظر است. یعنی نگرش ورزشکار نسبت به یک رفتار. در درجه ی دوم، ادراک ورزشکار درباره ی نگرش حریف به عکس العمل حرکت تعریف می شود که رفتار حرکت باعث پیامدهای مثبت یا منفی می شود. هنجار ذهنی به وسیله ی ادراک ورزشکار از این ارزیابی است که حریف آن را مقبول و مشروع می داند و انگیزه ی ورزشکار برای تبعیت کردن از هنجارها توسط ورزشکار یا حریف تعیین می شود. در این مورد پیش بینی رفتار، وزن نسبی نگرش های فردی در برابر هنجارهای حرکتی را نیز در نظر بگیرید.
اگر نگرش ورزشکار به هنجار ذهنی حریف تضاد داشته باشد، قصد اولیه ی او تا اندازه ای درهم و آشفته و پیش بینی رفتار حریف مشکل خواهد بود.
رفتار هدفمند:
بر این اساس رفتار هدفمند نتیجه ی مستقیم یک قصد رفتاری است. قصدهای رفتاری حرکت از سه مؤلفه تشکیل شده اند:
1- نگرش نسبت به یک عمل خاص
2- هنجارهای ذهنی در مورد عمل
3- کنترل رفتار ادراک شده
نگرش های مربوط به عمل مبتنی بر باورهای مربوط به نتایج احتمالی یک عمل و ارزیابی این نتایج هستند. هنجارهای ذهنی عبارتند از آنچه ورزشکار تصور می کند که باید طبق نظر حریف انجام دهد و انگیزه ی کنترل رفتار ادراک شده هنگامی است که ورزشکار باید احساس کند که قادر به انجام عملی است که قصد آن را دارد و اینکه انجام آن عمل اثر مورد نظر را خواهد داشت. این مؤلفه مدل خود کارآمدی است. این عوامل با یکدیگر ترکیب می شوند یا یک قصد رفتاری و در نهایت، یک تغییر رفتاری را ایجاد کنند.
مزیت رفتار هدفمند:
این کار به چند دلیل مکمل و متمم مفیدی برای درک فرایندهای تغییر رفتار حرکتی است. اول اینکه این کار مدلی ارائه می کند که باورها را مستقیما با رفتار مرتبط می سازد. دوم اینکه تصویر مناسبی از قصد حریف برای اجرای یک عادت حرکتی خاص ارائه می دهد.
باور خود تنظیمی:
یک دید کلی درباره ی رفتار حرکت است که تنها به پیش بینی رفتار حرکتی حریف محدود نمی شود. اینکه خود تنظیمی بر تعامل عوامل رفتار تأکید دارد. این مدل تعاملی سه گانه عبارتند از:
1- باور ورزشکار درباره ی توانایی
داشتن کنترل بر رویدادهای حرکتی است. یعنی باور ورزشکار مبنی بر اینکه ورزشکار می
تواند رفتارهایی را انجام دهد که در یک مفهوم خاص است. یعنی باور ورزشکار مبنی بر
اینکه می تواند رفتارهایی را انجام دهد که در یک موقعیت خاص باعث نتایج مطلوب
شوند. همچنین خود کارآمدی
می تواند با یکی از چهار شیوه زیر اجرا شود:
1- انجام یک رفتار
2- مشاهده ی رفتار حریف و جانشینی تجارب جدید
3- گوش دادن به سخنان مربی یا کلمات تشویق کننده
4- حالت اضطراب که خودکارآمدی را کاهش می دهد.
بر این اساس ترکیب خودکارآمدی و اهداف خاص مهمترین پیش بینی کننده ی رفتار است. نتیجه اینکه یک خود نظم دهی، برانگیخته و تنظیم می شود. مؤلفه های این سیستم عبارتند از:
1- نظارت بر تعیین کننده های رفتار حرکتی و اثرات رفتار حرکت
2- قضاوت درباره ی رفتار حرکتی حریف بر حسب معیارهای شخصی و شرایط محیطی
3- پاسخ مثبت یا منفی به رفتار حرکتی حریف بسته به اینکه تا چه اندازه معیارهای شخصی مان برآورده شده است.
باور خود تنظیمی و خودکارآمدی، عمدتا رابطه ی مثبتی میان میزان پیش بینی رفتار حرکتی دارد.
اتخاذ اقدام احتیاطی:
از مدل حرکت می توان استنباط کرد
که از یک مرحله به مرحله ی دیگر در طی آماده شدن به یک رفتار قصدمند، یک عمل خود
تنظیمی وجود دارد. ورزشکار صرفا متغییرهایی که می تواند بر عمل او تأثیر مثبت
بگذارند را دنبال می کند. او این تغییرها را در یک معادله ی واحد ترکیب کرده و می
تواند احتمال انجام رفتار حرکتی خاص را پیش بینی کند. این اقدام احتیاطی فرض می
کند، می خواهد رفتار حرکتی جدید و نسبتا پیچیده ای را قصد کند از خودش در برابر
آسیب های احتمالی محافظت می کند. سپس چند مرحله از باور مربوط به آسیب شناسی حرکت
را پشت سر می گذارد. بنابراین هیچ معادله ی واحدی نمی تواند رفتار حرکت را در همه
ی مراحل پیش بینی کند و اقدام احتیاطی را به منظور کاهش خطر انجام دهد. مرحله ی
بعدی مستلزم حفظ و نگهداری اقدام احتیاطی ضروری است.
نگرش ها و تغییر رفتار حرکت:
روش های متغییر نگرش می تواند انگیزه ی تغییر یک رفتار حرکتی را فراهم کند.
رویکرد شناختی - رفتار حرکت:
به نظر می رسد هنگامیکه ورزشکار برانگیخته می شود تا رفتارش را تغییر دهد، رویکرد نگرشی به تغییر رفتار حرکت مفیدترین رویکرد برای پیش بینی آینده ی حرکت است. رویکرد شناختی - خود را بر خود هدف معطوف می کند. یعنی شرایطی که در آن پیش می رود و خود را حفظ می کند. اما عواملی که آن حرکت را تقویت می کند، چیست؟
همچنین اقدام به اصلاح حرکت عمدتا بر باورهای ورزشکار درباره ی مهارت و توانایی هایش بستگی دارد. از این رو، مداخل شناختی رفتار حرکت، حرکت را هدایت می کند.
آگاهی از این موضوع که شناخت ورزشکاران مختلف درباره ی عادت های حرکتی شان در ایجاد تغییر حرکت مهم است. اهمیت درگیر شدن در مداخله ی شناختی اهمیت دارد. اما در طی فرایند حرکت، کنترل بر تغییر رفتار حرکت به تدریج بیشتر می شود. در پایان مرحله ی مداخله، ورزشکار خود را تشویق می کند.
خود مشاهده گری و خود نظارتی:
بسیاری از ورزشکاران برنامه ی خود مشاهده گری و خود نظارتی را به عنوان اولین گام تغییر رفتار حرکت بکار می گیرند. دلیل آن این است که قبل از اینکه تغییر بتواند آغاز شود، ورزشکار باید بتواند ابعاد رفتار حرکتی را درک کند.
مرحله ی بعد تصویر ذهنی نیم رخ رفتار حرکت است. در این روش او سعی می کند شرایطی را که بیشتر احتمال تغییر شکل حرکت را به وجود می آورد را کشف کند و سپس برنامه ی تغییر رفتار منظمی را آغاز می کند که متناسب با وابستگی های رفتاری حریف اقدام کند.
شرطی سازی:
یکی از اولین اصول آموزش حرکت شرطی
سازی است. ماهیت شرطی سازی چفت کردن یک بازتاب حرکتی با محرک های در حال اجرا می
باشد. یعنی شرطی سازی عامل یک رفتار اداری با پیامدهای منظم حرکت است. هنگامیکه
ورزشکار عملی را انجام می دهد با استفاده از یک تقویت کننده مثبت رفتار حرکتی حریف
را تحت الشعاع حرکت خود قرار می دهد. همچنین اگر حریف نتواند عملی را انجام دهد که
موجب تقویت حرکت شود، در طی زمان وابستگی های رفتار حرکتی اش نامنظم می شود.
بنابراین یکی از ویژگی های مهم شرطی سازی وابستگی های رفتار حرکتی اش نامنظم می
شود. بنابراین یکی از ویژگی های مهم شرطی سازی عمل برنامه ی تقویت کننده است. یک
برنامه ی حرکتی تقویت پیوسته به این معنا است که هر لحظه تقویت شود. اما تقویت
پیوسته در معرض خاموش قرار می گیرد. یعنی اگر پیامدهای حرکت تعریف نشود، حرکت دچار
تزلزل می شود. حرکت شناسان آموخته اند که اگر رفتار حرکتی با یک تقویت
کننده ی متغییر یا متناوب همراه باشد در برابر خاموشی مقاوم تر است. در هر دو مورد
تقویت کننده باعث ابقاء رفتار حرکتی مطلوب
می شود.
سرمشق گیری:
سرمشق گیری، نوعی یادگیری است که از طری مشاهده ی حرکت حریف صورت می گیرد. بنابراین مشاهده و سرمشق گیری متعاقب آن می تواند روش مؤثری برای شناخت عادت حرکتی حریف است.
کنترل محرک:
اجرای حرکت مستلزم درک پیش آمدها و پی آمدهای حرکت است.
مداخله ی محرک ها:
چگونه ممکن است محرکی تحت کنترل قرار بگیرد در حالی که تحت تأثیر محرک های کنترلی دیگر قرار نگیرد.
خود تقویتی:
خود تقویتی مستلزم تقویت منظم حرکت برای افزایش بازده ی حرکت است.
حرکت چند وجهی:
یک برنامه ی چند وجهی باید با یک انتخاب هوشمندانه، آگاهانه و مبتنی بر تشخیص درست از میان تکنیک های متناسب با توجه به حرکت حریف تنظیم شود. اما برنامه ی تغییر رفتار حرکت و بیش از اندازه پیچیده، تعهد را از بین می برد. چرا که مستلزم انجام حجم بالایی از فعالیت است.
بازگشت:
لحظه ی خاصی که ورزشکار در معرض خطر قرار می گیرد، زمانی است که ورزشکار دچار لغزش یا فراموشی لحظه ای می شود. یعنی احساس فقدان کنترل که هنگامیکه به ورزشکار دست می دهد که از قوانینی که خودش وضع کرده است تخطی کرده است. نتیجه اینکه وقتی ورزشکار اراده و استقامت خود را متزلزل می بیند، احتمال بازگشت او افزایش می یابد.
پیامدهای بازگشت:
یقینا بازگشت اثرات هیجانی منفی مانند یأس و ناامیدی، ناکامی و احساس بدی به همراه دارد. هر لغزش و غفلتی باعث می شود ورزشکار احساس ناامیدی و نا کارآمدی را تجربه کند. همچنین بازگشت ممکن است به دلیل عدم کنترل حرکت اتفاق بیفتد.
با وجود این، در برخی موارد بازگشت می تواند اثرات متضادی بر حرکت حریف بگذارد و تا حدی عادت های حرکتی حریف را نامتعادل کند.
انگیزه و تعهد نسبت به دنبال کردن برنامه ی حرکتی، احساس کنترل را باز هم بیشتر می کند.
مراحل تغییر رفتار حرکت:
1- پیش از تفکر: هنگامیکه ورزشکار قصد اجرای حرکتی را در ذهن می گذراند.
2- تفکر: مرحله ای که در آن ورزشکار از وجود مشکل آگاه می شود و درباره ی آن تأمل می کند. اما هنوز تعهدی برای عمل کردن ندارند.
3- آمادگی: در این مرحله ورزشکار قصد دارد رفتار خود را تغییر دهد. اما هنوز شروع به انجام چنین کاری نکرده است.
عمل در این مرحله است که ورزشکار برای رفع مشکل خود حرکتش را انجام می دهد. عمل مستلزم صرف زمان و انرژی برای اجرای واقعی حرکت است.
4- نگهداری: در این مرحله ورزشکار در جهت حفظ دستاوردهای حرکتی خود تلاش می کند.
کاربرد مدل چند مرحله ای:
مدل چند مرحله ای به این دلیل مفید
است که ورزشکار می تواند
مداخله ی خاصی در هر یک از مراحل به طور مؤثر انجام دهد و تغییرات خود را اعمال
کند. پس در هر مرحله باید نوع خاصی از مداخل تجویز شود.
مهندسی رفتار حرکتی:
بسیاری از تغییر رفتارها نه از طریق برنامه های تغییر یافته، بلکه از طریق مهندسی حرکت صورت می گیرد. مهندسی حرکت بر توان نظارت می کند هر ورزشکار باید برای مهار آسیب های احتمالی اقدامات لازم را مبذول دارد.
مراحل تغییر حرکت از طریق متقاعد کننده و مؤثر با آن موانع برخورد می شود.
تفسیر علائم حرکت:
تفسیر یک علامت یا نشانه، فرایندی عمیقا روانشناختی است. این عوامل عبارتند از:
1- تجزیه و تحلیل قبلی
2- انتظارات
3- شدت علائم
در نهایت، معنای یک نشانه با تشخیص پیوند می خورد.
عوامل روانی حرکت:
عوامل روانی - یعنی باورها و نگرش های هر ورزشکار درباره ی علائم حرکت بر اجرای یک اقدام خاص مؤثر خواهد بود.
ورزشکار برای برنامه های حرکتی بر حسب:
1- کیفیت تعامل با حرکت حریف
2- ماهیت ارتباط
3- فرایند تصمیم گیری
4- تعامل حرکت با سایر عوامل
5- کجای حرکت از چه حمایتی بهره ببرد
