فوت و فن درس خواندن

 

به نام خدا

فوت و فن درس خواندن

نویسنده: عبدالله یزدانی

سر شناسه                    : یزدانی، عبدالله، 1353-

عنوان و نام پدید آور         : فوت و فن درس خواندن/ نویسنده عبدالله  یزدانی.

مشخصات نشر               : ورامین: دوقلوها، 1397.

مشخصات ظاهری           : 64 ص.

شابک                         : 80000ریال3–33–8739-600–978

وضعیت فهرست نویسی    : فیپا

موضوع                      : مطالعه و فراگیری – برنامه ریزی

موضوع                      : study skills - planning

موضوع                      : موفقیت تحصیلی – برنامه ریزی

موضوع                      : Academic achievement - Planning

رده بندی کنگره              : 1397 9 ف   4ی / 1049 LB

رده بندی دیویی              : 30281/371

شماره کتابشناسی ملی       : 5051644

ناشر: دوقلوها

نویسنده: عبدالله یزدانی

چاپ اول: 1397

شمارگان: 1000

شابک: 3- 33 - 8739 - 600 - 978

قیمت : 8000 تومان

تلفن: [phone] - 0919

همه ی حقوق محفوظ است

مقدمه........................................................................7

هیچ وقت نگویید که نمی توانم..........................................8

تعریف نظم چیست........................................................8

بی انضباطی شخصی و عدم برنامه ریزی..........................8

اولویت بندی کارهای روزانه..........................................9

سعی کنید ورزش کنید...................................................9

رابطه ی قرآن و تفکر...................................................9

به ارزش ها توجه کنید..................................................10

رسیدن به هدف...........................................................10

دوری از استرس و نگرانی............................................11

متن چیست؟...............................................................11

اصطلاح داستان گونه...................................................11

چه چیزی در یک متن اهمیت دارد؟..................................12

مجموعه ی مفاهیم متن...................................................13

درخت حافظه..............................................................14

خوب خواندن را بیاموزیم...............................................14

از عنوان کتاب چه مطالبی را می توان فهمید؟.....................16

فهم دقیق کتاب.............................................................16

بیان وحدت موضوع کتاب..............................................16

هنر فهمیدن رئوس مطالب کتاب.......................................16

کشف منظور نویسنده.....................................................17

جمله در مقایسه معنی آن.................................................17

پیدا کردن جملات مهم و اساسی........................................17

پیدا کردن مقاصد نویسنده................................................18

پیدا کردن استدلال ها.....................................................18

پیدا کردن راه حل ها......................................................18

نقد منصفانه ی کتاب......................................................18

موافق یا مخالف با نویسنده...............................................18

چگونه خلاصه برداری کنیم؟...........................................19

پردازش اطلاعات.......................................................19

چگونه می توان روی کتابی احاطه پیدا کرد.......................19

نقش علم در تولید فکر..................................................19

اهمیت ارتقاء هوش.....................................................20

تقویت هوش..............................................................20

مهارت های هوشی به شکل پیچیده با یکدیگر همکاری می کنند.....21

طبقه بندی و رده بندی اطلاعات......................................22

ارتباطات چندگانه ی حافظه برهوش.................................22

توانایی دانش آموزان در ده مقوله متفاوت بررسی می شود.....22

سنجش هوش های چندگانه.............................................23

حل مسأله..................................................................23

استفاده از دفتر یادداشت................................................24

استفاده ی مثبت از نظم و انضباط در تقویت حافظه..............24

انواع تنظیم وقت: (تعیین وظایف روزانه)..........................25

از نظر اهمیت نظم و انضباط توانایی و هوش............................25

اثرات مثبت نظم و انضباط.............................................25

دانش آموزانی که در شب دیرتر می خوابند........................26

از نظر محتوا سخن گویی دانش آموز به دو صورت است......26

نقش و اهمیت کتاب و مطالعه در افزایش هوش...................26

تعیین هدف................................................................27

انواع اهداف...............................................................27

چگونه مطالعه را آغاز کنید؟...........................................27

کیفیت تعامل با دیگران..................................................28

تنظیم برنامه...............................................................29

دو شکل از برنامه ریزی روزانه.....................................29

خلاقیت.....................................................................29

تفکر و استدلال...........................................................29

مراحل مهارت های یادگیری..........................................30

مراحل خواندن کتاب....................................................30

حرکات چشم و توقف های آن.........................................30

رمز گشایی و فهم.........................................................31

 فرایندن خواندن شامل دو مرحله است...............................31

مرحله دوم فهم خواننده به درک کلی مطلب.........................31

آموزش شیوه ی مطالعه.................................................31

تأثیر شباهت ها و تفاوت ها در آموختن..............................32

حواس.......................................................................32

ادراک و توجه.............................................................32

وابستگی معنی به تجربه.................................................32

تجربه و معلومات.........................................................33

کلیات را قبل از جزئیات درک کنید...................................33

ذهن به منزله ی سیستم الگو ساز......................................34

گستردگی محدوده ی توجه..............................................34

حل مسأله...................................................................36

به چالش کشیدن مسأله...................................................36

آموزش عکاسی...........................................................36

هنگام مطالعه..............................................................36

خلق خود خواسته ی شیوه های جدید نگریستن به موضوع ها.........37

ایده های خلاق............................................................38

درک اشکال هندسی با توجه به شکل اصلی........................38

تقسیم درس به اجزاء کوچک تر......................................38

تقسیمات واقعی...........................................................39

گزینش اجزاء اصلی و فرعی..........................................40

زنجیره ی اطلاعاتی.....................................................41

دانش آموز می تواند بین زنجیره ی اطلاعات، ارتباط برقرار کند....41

سلسله مراتب حل مسأله.................................................41

مسأله، راه حل، داوری.................................................44

روال حل مسأله...........................................................44

درخت حافظه..............................................................47

روش بکارگیری از تکنیک درخت حافظه به این صورت است.......47

مسأله: انتخاب عملیات...................................................48

طبقه بندی اطلاعات......................................................48

مرتب کردن مطالب......................................................49

ویژگی های نکات کلیدی................................................49

سیستم هشت مرحله ای مطالعه.........................................49

تمرین حس بیان...........................................................51

تقلید صدا...................................................................52

اطلاعات اولیه.............................................................52

نقش حالت ها در تمرکز حواس........................................53

یادداشت برداری در کلاس.............................................53

صدای یکنواخت..........................................................54

تنفس عمیق................................................................54

تمرین پرورش آگاهانه ی فکر.........................................54

کنترل تفکر................................................................54

اصول مطالعه و فراگیری بهتر........................................54

آیا کلمه واژه است یا چیستان...........................................55

دانش آموز می تواند بین زنجیره ی اطلاعات، ارتباط برقرار کند.....55

نگاه اجمالی و دقیق.......................................................55

راه های مهم درس........................................................55

خلاصه نویسی.............................................................58

روش تقسیم و منها و لوزی برای فهمیدن درس.....................59

چگونگی احاطه بر درس................................................59

مسائل کلی درس..........................................................60

روش حل مسأله: (آغاز و پایان مسأله)...............................60

عامل پرخوری و پرخوابی..............................................61

نوآوری:(نگاهی جدید به درس ریاضی).............................62

ریاضی را به دنیای واقعی مربوط سازید............................62

 روش دیگر................................................................62

چگونه در هنگام خرید به تمرین ریاضی بپردازید.................62

تمرین خط..................................................................62

آموزش ریتم به نوآموزان...............................................63

جدول تمرین ریتم.........................................................

مقدمه

این کتاب، مجموعه ای از مطالب آموزنده می باشد که  به مسائل و مشکلات درسی آموزش دانش آموزان می پردازد. در این کتاب راهنمایی های ارزنده ای به دانش آموزان ارائه شده است.

بیشتر دانش آموزان تصور می کنند که می دانند چگونه بخوانند. در حالی که اکثراً این هنر را ندارند. باید دانست و تفهیم کرد که خواندن مهارتی است که باید آن را آموخت و تمرین کرد. اگر خواندن با
روش های مختلف پیشنهادی این کتاب در مورد مطالب گوناگون انجام بگیرد. در مطالب به میزان قابل توجهی در زمانی متناسب با متن افزایش می یابد. انجام این کار ساده و نتایج آنچنان فراوان است که باعث تعجب می شود.

هیچ وقت نگویید که نمی توانم:

این یعنی چه؟ باید فکر کنید چگونه می توانم از پس این کار بربیایم؟ با این کار ذهن شما برای انجام آن کار فعال می شود. از طرف دیگر اگر بگویید (از پس آن بر نمی آیم) ذهنتان را برای هر نوع تلاش و خلاقیت می بندید. اگر شما برای انجام هر کاری وقت و زمان کافی بگذارید، تجارب جدیدی کسب خواهید کرد.

تعریف نظم چیست:

بیشتر معلمان به دانش آموز می گویند باید نظم داشته باشند و هر کاری را به وقت خودش انجام دهند. این یک تعریف ساده و پیش پا افتاده است. بلکه تعریف مهمتر از نظم این است که هر کاری را به تربیت و با اولویت انجام دهید. برای مثال یک بنا هنگامی که می خواهد دیواری را درست کند. ابتدا پی دیوار را می کند و با سیمان و ماسه محکم می کند و بعد از آن یک سری آجر را در کنار هم قرار می دهد و روی آنها یک لایه مخلوط سیمان و ماسه را می ریزد و این کار را آنقدر تکرار می کند تا دیورا درست شود. یا هنگامی که یک کشتی گیر می خواهد زیر بگیرد. ابتدا دست ها ر کمی جلو می آورد و سپس سرش را جلو می آورد و همین لحظه پای جلویش را کمی جلو می آورد و کمی به سمت پایین خم می شود و... کشتی گیر با این کار به ترتیب (اولویت بندی) مراحل مختلف زیرگیری را انجام می دهد. همینطور برای حل یک مسأله باید به تریبت ابتدا جوانب مختلف موضوع را بررسی کنید و بعد از آن پرسش هایی را مطرح کنید و در آخر راه حل های مختلفی را آزمایش کنید و بهترین راه حل را انتخاب کنید. این کار نیاز به یک نظم فکری خاصی دارد.  بنابراین مفهوم نظم یک روند طبیعی انجام یک کار منطقی است. یعنی سلسله مراتب انجام یک کار را با یک نظم منطقی انجام دهید.

بی انضباطی شخصی و عدم برنامه ریزی:

تا چه حد به انضباطی اهمیت دهید؟ آیا منضبط و دقیق هستید وبا نظم کارهای محوله را انجام می دهید، یا از آن دسته افرادی هستید که وقت خودتان را حدر می دهید. اگر در انجام کارهای محوله با مشکل مواجه هستید، عادت بی نظمی را از خودتان دور کنید. واقعیت این است که راه علاج این مشکل خود شما هستید.

نکته: افراد موفق مقید به نظم هستند.

اولویت بندی کارهای روزانه:

از دانش آموزان بپرسید که فردا چه کارهایی را باید انجام دهند. به آنها بگویید اگر تصمیم دارید مثلا کاری را فردا انجام دهید، ابتدا کمی فک کنید. آیا می توانید تمام آن کارها را فردا انجام دهید. با کمی دقت متوجه می شوید که فقط می توانید مثلا پانزده تای انها را انجام دهید. مثلا آنهایی که زیاد مهم نیستند را کنار بگذارید و بقیه را اولویت بندی کنید. اما هنگام برنامه ریزی دقت کنید کارهای سخت و مشکل و کارهای راحت را یکی در میان انجام دهید تا ذهن کمی استراحت کند. با این کار از توان و انرژی بدن و ذهن خود به درستی استفاده
کرده اید و در طول روز با نشاط و سرحال هستید.

سعی کنید ورزش کنید:

ورزش برای سلامتی بدن بسیار مفید است. اما در انجام هر کاری افراط و تفریط نکنید و یک کار را فدای کار دیگری نکنید. بلکه تعادل در انجام کارهایتان داشته باشید تا بتوانید همه ی کارهایتان را به درستی و سر وقت انجام دهید. بنابراین افرادی که فقط به یک کار می پردازند و کارهای دیگر را زیاد جدی نمی گیرند به احتمال زیاد به دردسر می افتند. برای مثال اگر دو طرف ملخ هواپیما تعادل نداشته باشد (قرینه) و یک طرف بزرگتر از طرف دیگر باشد، ملخ هواپیما کارش را به درستی انجام نمی دهد.

رابطه ی قرآن و تفکر:

باید گفت قرآن کتاب انسان ساز و اخلاق مدار و هماهنگ با سرشت آدمی می باشد. خداوند متعال قرآن را برای هدایت بشر فرستاده است. مسائل مختلفی که در قرآن وجود دارد، بیشتر درباره ی مسائل
اخلاقی، فردی، اجتماعی، جنگ با کفار، دوری از شیطان و....
می باشد. بنابراین مفاهیم قرآن می تواند راهنمای خوبی برای تفکر و ارتقاء سطح اخلاقی بیشر باشد.

به ارزش ها توجه کنید:

باید بدانید که هر عملی انجام می دهید، بازتاب مثبت یا منفی دارد. یادتان باشد یک علف هرز جوانه می زند و به تدریج گیاهان کناری خود را خشک می کند. بنابراین هر گونه کار منفی را کنار بگذارید. برای اینکه بفهمید چه کاری خوب است یا نه، به فطرت درونی خود (اخلاق) توجه کنید.

رسیدن به هدف:

برای رسیدن به هدف باید برنامه ریزی کنید. یعنی بدانید در کجای راه هستید و برای رسیدن به هدف، از چه مراحلی باید عبور کنید. بنابراین رسیدن به هدف مانند هفت خان رستم در شاهنامه است. یعنی اهداف یک شبه به دست نمی آیند، بلکه به تدریج، روزها، هفته ها، سال ها باید وقت و زمان بگذارید تا به نتیجه ی مطلوب دست یابید. برای مثال یک پزشک و یا یک پیانیست، سال ها وقت صرف کرده اند تا به نتیجه ی دلخواه رسیده اند. بنابراین برای رسیدن به هدف باید آغاز و پایان آن را در نظر گرفت و تلاش کنید. خداوند در قرآن می فرماید: هر کس به اندازه ی سعی و تلاش خود بدست می آورد.

برای مثال اگر کشاورزی تلاش کند، اما علم روز را کسب نکرده باشد، مسلما محصول (نتیجه) کمتری نسبت به کشاورزی که به علم روز دست یافته، بدست خواهد آورد. بنابراین اینجا ارزش علم معلوم می شود. یعنی اگر دانش آموزان درس بخوانند، آینده ی بهتری خواهند داشت. خداوند در قرآن می فرماید: کسی که می داند با آن کس که
نمی داند، فرقی است. بنابراین انسان با داشتن علم و دانش راحت تر به اهداف خود دست می یابد. آیا فکر کرده اید که افراد بی سواد با افراد با سواد یک جور فکر نمی کنند. یا افرادی که تحصیلات متوسطه را طی کرده اند با افرادی که تحصیلات بالاتری دارند در یک سطع و اندازه در تفکر نیستند. مسلما هر چقدر علم و دانش خود را افزایش دهید، بهتر فکر می کنید و نتیجه ی بهتری کسب خواهید کرد. بنابراین تلاش کنید، تلاش کنید، تلاش کنید...

دوری از استرس و نگرانی:

هر چقدر عاقل تر باشید و درست فکر کنید، استرس و نگرانی کمتری خواهید داشت. برای دوری از استرس و نگرانی باید برنامه داشته باشید. یعنی باید بدانید هر کاری را در چه وقت و زمان معینی انجام دهید. مثلا برای خواندن کتابی خاص، تماشای تلوزیون، رفتن به مهمانی، حمام رفتن و... حتی هنگام صحبت و گفتگو با دوستان، باید محدودیت زمانی را در نظر بگیرید. یعنی باید بدانید برای صحبت درباره ی موضوعی خاص چقدر زمان دارید. (مثلا 5 دقیقه)

متن چیست؟

اگر بخواهیم تعریف ساده و روشنی از یک متن ارائه دهیم، می توانیم بگوییم که آن مبنای نوشتاری یک موضوع است. بسیاری از نویسندگان متن را به نقشه ی راه شبیه می کنند. این تعریف سودمندی است. چون فرد را تشویق می کند که تشبیهات، استعارات و کنایات را درک کند. بنابراین درک متن همچون یک سفر خیال گونه است. این نگاه معمارانه سودمند است. زیرا که بر ساختار و هدفی تأکید می کند. به روشنی معلوم می شود که هر متنی (داستان علمی، سیاسی، تاریخی، تربیتی و...) قصد روایت دارد و همچنین طریقه ی روایت گونه ی آن تا حدودی سلیقه ای است تا آنجا که به مفهوم متن لطمه ای وارد نکند.

اصطلاح داستان گونه:

تمام رویدادهای بطنی موضوع متن، که توسط نویسنده ارائه می شود دارای هویت و مفاهیم مستقل به خود می باشد. رویدادهایی که به تدریج آشکار می شود {مانند تدوین فیلم که داستان به تدریج بسط و گسترش می یابد و به نتیجه می رسد} و به تدریج کامل تر می شود. رویدادهایی که به انتاب نویسنده ی موضوع به شکل پلکانی نوشته شده است.

به طور کلی، هر جزء جزء موضوع به تدرج ماهیت و هویت موضوع اصلی متن را تکمیل می کند. بنابراین در تعریف متن نخست می توانید بگویید که یک متن پس از ارائه ی مفاهیم و دلایل منطقی (علمی) به تدریج کامل تر می شود.

یک عروسک ساز ممکن است به طور وسواس اجزاء عروسک را بسازد. اما با اینکه ممکن است دست و صورت را بهتر ساخته باشد، ممکن است تنه و پاها را متناسب با سر و دست نساخته باشد. یعنی نتواند مفاهیم و جزئیات را به ترتیب و آنگونه که هست به درستی بیان کند. در این رابطه شاعر مفاهیم رامصرع به مصرع، بیت به بیت
و بند به بند بیان می کند و به تدریج مفاهیم را کامل می کند تا به
نتیجه گیری می رسد. اما متن علمی از داستان و شعر متفاوت است. یک متن علمی باید به چیز دیگری که در آزمایشگاه انجام شده، تکمیل می شود. می توان متن علمی را به پیله ی کرم ابریشمی تشبیه کرد که در نهایت این پروانه است که راه خود را به جهان می گشاید.

چه چیزی در یک متن اهمیت دارد؟

بی تفاوتی نسبت به اجزاء متن، ممکن است نسبت به اجزاء دیگر متن قضاوت درستی ارائه ندهد. برخی اجزاء متن نسبت به اجزاء دیگر نقش کلیدی دارند. بی اهمیتی نسبی نسبت به موضوعات راه برقراری ارتباط با متن را کم می کند. به عبارت دیگر متن در مقام مرشد و راهنما- ارتباط نویسنده ی متن را با خواننده ی متن برقرار می کند.

اصطلاح:

روایت: فرایند تعریف یک موضوع به صورت نوشته به نکته ی دوم در متن منتهی می شود. در وهله ی نخست روایتی از مفاهیم و ساختار کلی ارائه می شود و به تدریج به جزئیات می پردازد.

اما روایت موضوع به تصویر سازی ذهنی ودرک ترکیب اجزاء متن با یکدیگر تکمیل می شود. روایتی که مفاهیم آنها تا حد زیادی
از طریق کلمات منتقل می شوند و کلمات کلیدی هسته ی متن را شکل می دهند و همچنین نقطه ی تمرکز موضوع اصلی را در بر می گیرد.

اصطلاح:

ترکیب: جملاتی که به هنگام دنبال کردن موضوع اصلی متن طی
می شود، مانند مسیر جاده ای برای رسیدن به مقصد خاصی است. اساسا در مفاهیم متن تناقض هایی وجود دارد که به نتایج جالبی منتهی می شود.

نویسنده ی متن باید موضوع را طوری بنویسد که خواننده ی متن
بتواند موضوع اصلی را همراه با جزئیات در ذهن خود تصویر کند و خواننده ی متن بتواند تناقضات و تشابهات و تضادها را به درستی با یکدیگر پیوند بزند.

مجموعه ی مفاهیم متن:

یک داستان نویس، یک شاعر، یک عالم دینی و یک پژهشگر علمی، دلایل، سئوالات و جواب های موضوع اصلی را به شکلی ساختارمند و منطقی به صورت جملات در کنار هم قرار می دهد. در تمام این موارد نویسنده با بکارگیری جملات، کلمات و موضوعات را به یکدیگر پیوند می دهد. برای تکمیل این نکته باید گفت که نویسنده ی متن با استفاده از کلمات (مهمترین ابزار نویسنده) مقصود و هدف موضوع را به بهترین شکل بیان می کند.

حتی یک نویسنده ی علمی باید پیش از همه یک داستان سرا باشد. در دنیای امروز ما انواعداستان سرایان وجود دارد. رمان نویس، تاریخ نویس، نمایشنامه نویس، روزنامه نگار، و حتی نویسندگان کتاب های علمی تخیلی. آنچه نویسندگان مطالب علمی را از سایر داستان سرایان جدا می کند، داشتن یک حس آشکار تصویری و قدرت تخیل در خلق مفاهیم انتزاعی است که در بیشتر مواقع با چشم غیرعادی قابل مشاهده نیستند.

البته، انتقال یک موضوع به مخاطب چیزی فراتر از متن است. باید طرحی منسجم و اطلاعات و جزئیات مجاب کننده ای وجود داشته باشند. بنابراین یک محقق علمی باید در فن نویسندگی تبحر داشته باشد.

اصطلاح:

طرح: انتخاب رویدادهایی که در کنار هم موضوع اصلی را تداعی
می کند. این فن از ترکیبی از استعداد و دانش حاصل می شوند. دانش درباره ی جزئیات. به طور کلی، روایت داستان گونه، به طور خاص است. این نگرش به نوعی درون آمیزی هنری می انجامد. در نهایت مفاهیم با ترکیبی هنرمندانه از یکدیگر تأثیر می گیرند. هر چقدر درک این جزئیات گسترده تر باشد، انطباق و درک جزئیات موضوع
آسان تر خواهد بود.

بالاخره اینکه، خواننده ی متن از روحیه ی کنجکاون و جستجوگری برخوردار می باشد. خواننده ی متن در راستای درک مفاهیم متن باید بتواند پیچیدگی های موضوع را درک کند و مسئولیت های هر جزء متن را نسبت به اجزاء دیگر درک کند. اکنون او به روشنی می تواند موضوع متن را بازخوانی کند. در این مرحله می تواند مانند یک مربی فوتبال، بازیکنان را به یک هدف و سمت و سوی خاص، برای رسیدن به مقصد و موضوع مورد نظر راهنمایی و هدایت می کند.

اصطلاح:

هدفگذاری: شناخت جزئیات اصلی و فرعی در یک روند برنامه ریزی و زمان بندی شده به طریقی با یکدیگر ارتباط دارند که اجزاء در یکدیگر ادغام می شوند. این کار مستلزم آشنایی هدفمند با فرآیند موضوع می باشد. در واقع درک موضوع بدست می آید.

لایه های متن و سطوح تفسیری و محصول نهایی که هدف نویسنده بوده است. اکنون به عنوان یک خواننده ی باید از خود بپرسید که آیا به واقع موضوعات را در جای خود فهم کرده اید یا خیر. اگر با این مسأله راحت نیستید، به دنبال یک رابطه ی عینی و سالم بین تک تک اجزاء بگردید. بعد شناخت مفاهیم، آنها را با یکدیگر ترکیب و ادغام کنید. اکنون شما آماده ی پذیرش چالش هایی هستید که مختص نویسنده است. این فرصت را خواهید یافت که مانند نویسنده ی متن فکر کنید. 

درخت حافظه:

یکی از مهمترین کارهایی که باید در سیستم مطالعه کاربردی انجام دهید، ثبت اطلاعات و استفاده ی صحیح و به جا از آنهاست.
دانش آموز برای یادگیری، یاد سپاری و تداعی بهتر آموخته ها، نیاز به الگویی دارد. الگوی یادآوری که ما به شما معرفی می کنیم  درخت حافظه است. همواره به یاد داشته باشید در طول مراحل مطالعه کاربردی باید از درخت حافظه استفاده کنید و اطلاعات اصلی و فرعی را ثبت کنید.

خوب خواندن را بیاموزیم:

هنگام خواندن مطالب مختلف، باید سرعت های گوناگون متناسب با مطلب باشد درنظر گرفته شود، نه خواندن هر مطلبی با حداکثر سرعت. اما گاهی اوقات با سرعت کمتر و زمانی با سرعت بیشتر باشد.

انگیزه ی اصلی خواندن کتاب، تحلیل جامع تر و منظم تر و کشف مطالب کتاب است.  باید توجه داشت که کتاب های خوب در سطحی بالاتر از ذهن شما قرار دارند و اگر غیر از این بود خواندن آنها ثمره ای برای شما نداشت.

هنگام خواندن ایده اصلی یک عبارت یا قسمت های مهم و غیر مهم یک بحث به بررسی و تحلیل احتیاج دارد.

تفاوتی میان خواندن برای کسب اطلاعات و خواندن برای فهمیدن است. چرا چنین است و روابطش با دیگر حقایق چیست؟ این روابط از یک نظر متفاوت و از یک نظر یکسانند.  یعنی به چنان آگاهی برسید که غیر از دانستن مطالب، منظور نویسنده را درک کنید.

بنابراین روند یادگیری باید از طریق خواندن و تفکر باشد. اگر قرار باشد که یادگیری صورت بگیرد، باید دانش در ذهن رشد کند.

بسیاری از افراد هنگام خواندن، مطلب را حفظ می کنند. آنها هنگام بحث و گفتگو به زوایای مطلب پی نبرده و برای درک مطلب فکر نمی کنند. هر قدر خواندن آنها پویا باشد به تفکر بیشتری احتیاج دارند.

اولین سطح خواندن کوشش ما برای شناسایی کلمات موجود در جمله ها می باشد. تنها بعد از تشخیص  معانی یکایک  واژه ها است که می توانیم به منظور آن جمله پی ببریم. یعنی با پرداختن به واژه ها، معانی آنها را درک خواهیم کرد. باید سعی کنید موضوع اصلی کتاب را مشخص کنید و در مورد اینکه کتاب به طور کلی راجع به چیست و  تشخیص دهید که نویسنده، چگونه مطالب  آن را تنظیم کرده و با تقسیم کردن آن به موضوع های  فرعی، موضوع اصلی را پرورانده است.

دومین سطح خواندن را خواندن اجمالی می نامیم. بنابراین هدف این سطح، فهمیدن هر چه بیشتر مطالب کتاب (کلی نگری) در زمانی محدود است. خواندن اجمالی هدفش دریافتن این نکته بود که آیا بطور کلی کتاب راجع به موضوع مورد نظر هست یا خیر.

سومین مقطع خواندن را خواندن تحلیلی می نامیم. خواندن تحلیلی خواندنی دقیق و کامل و خواندنی به بهترین وجه ممکن است. اگر خواندن اجمالی بهترین و کامل ترین نوع خواندن در زمانی محدود است. خواندن تحلیلی بهترین و کامل ترین نوع خواندن در زمانی نامحدود است.

چهارمین یا بالاترین سطح خواندن را خواندن تلفیقی می نامیم که
پیچیده ترین و منظم ترین سطح خواندن است.

از عنوان کتاب چه مطالبی را می توان فهمید ؟

تعداد افرادی که به عنوان کتاب توجه می کنند بسیار کم است. معمولا بسیاری از افراد تصور می کنند عنوان کتاب را می فهمند. در صورتی که تعداد بسیار کمی هستند که عنوان کتاب را با دقت می خوانند و به مفهوم اصلی آن می اندیشند. به عبارتی با خواندن عنوان کتاب می توان اطلاعات لازم را قبل از خواندن کتاب کسب کرد.

فهم دقیق کتاب:

هر کتاب اسکلت و طرحی دارد که درمیان مطالبش مکتوم است. کتابی که این ویژگی ها را نداشته باشد، غیر قابل خواندن است. وظیفه ی خواننده ی تحلیلی تشخیص آن است. کتابی که ارزش خواندن داشته باشد، دارای وحدت موضوع سازمان یافته و اجزائی است. این وحدت موضوع و اجزاء و نظم هر کتاب به یک شکل نیست.

خواندنی ترین کتاب آن است که نویسنده در ساختار آن موفق باشد. بهترین کتاب قابل فهم ترین ساختار را نیز دارد و به علت برخورداری از نظم و وحدت با سادگی بیشتری نیز توام است. این یکی از دلایلی است که چرا بهترین کتاب ها و خواندنی ترین آنها نیز هستند.

بیان وحدت موضوع کتاب:

همیشه لازم نیست که شما به تنهایی وحدت موضوع کتاب را کشف کنید. بسیاری از خوانندگان، همان طور که به عنوان کتاب توجهی نمی کنند به کلمات آغازین نویسنده هم چندان اهمیت نمی دهند. گاهی اوقات عنوان کتاب بازگو کننده ی تمام مطلبی است که باید خوانده شود. گاهی اوقات نویسنده درمقدمه ی کتاب، وحدت موضوع طرح خود را بیان می کند.

هنر فهمیدن رئوس مطالب کتاب:

هر اثر دارای وحدت موضوع و انسجام می باشد. این وحدت موضوع را باید از طریق ترتیب اجزاء ارزیابی کنیم. نوشته ای واضح است که رئوس مطالب آن روشن باشد.  اثری منسجم است که بخش های آن به شکل منظمی با یکدیگر در ارتباط باشند.

کل کتاب را نمی توان درک کرد. مگر اینکه به نحوی اجزای آن بررسی شده باشند. اما بدون درک سازمان بندی اجزای کتاب، کل آن را به خوبی نمی توان بفهمید. وقتی که وحدت موضوع  کتاب را درک کنید، احتمالا قسمت های اصلی کتاب نیز مشخص می شود. اما این قسمت های اصلی دارای ساختار جداگانه ای هستند که باید آنها را فهمید و هرکدام دارای وحدت موضوع و پیچیدگی خاص خود می باشند. با این کار بخش هایی که به شکل منظمی با یکدیگر در ارتباطند خواهید شناخت.

کشف منظور نویسنده:

نویسنده ممکن است با طرح یک یا چند سئوال و مطرح کردن
جواب هایی شروع کند. اگر نویسنده این سئوال ها و جواب ها را مطرح نکند. وظیفه شما به عنوان خواننده این است که حتی الامکان این
سئوال ها را با دقت تنظیم کنید. باید قادر باشید آن پرسشی که کتاب
می خواهد پاسخ دهد تعیین کنید. همچنین اگر سئوالی پیچیده است و شامل سئوال های فرعی دیگری می باشد، باید بتوانید آن سئوال ها را مشخص کنید. شما باید درک خوبی از سئوال ها داشته باشید و این پرسش ها را به طور منطقی و قابل فهم منظم کنید. یعنی باید بدانید به کدام سئوال در مرحله ی اول و به کدام سئوال در مرحله بعدی پاسخ دهید.

جمله در مقایسه معنی آن:

جمله ها نشان دهنده ی خواسته ها و نیات ما هستند. با خواندن جمله ها از هدف نویسنده مطلع می شویم. اما نمی توان انتظار داشت که تمام جملات به تنهایی، مطلبی را عنوان کنند. بعضی وقت ها جمله شامل یک رشته از مطالبی می باشد که با یکدیگر، استدلالی را به وجود می آورند.

پیدا کردن جملات مهم و اساسی؛

چگونه شخص مهمترین جملات کتاب را تعیین می کند؟ چگونه این جملات را تفسیرمی کند و به معنی یا معانی آن پی می برد؟

وقتی می گوییم در یک کتاب جملات مهم نسبتا کم هستند. منظور این نیست که به دیگر جملات نباید توجهی کرد. بدیهی است که هر جمله ای را باید فهمید.

پیدا کردن مقاصد نویسنده:

حالا جملات مهم را تعیین کنید. قدم بعدی کشف معنی یا معانی در این جملات است. با درک معانی واژه های اصلی به معنی جمله پی خواهید برد. اگر کسی نتواند برای مطلبی که فکر می کند آن را فهمیده از عبارات مترادف استفاده کند باید گفت که او نیز منظور نویسنده را درک نکرده است.

پیدا کردن استدلال ها:

سلسله جملاتی که باعث روشن شدن مطلب می شود استدلال می گویند. بعضی استدلال ها به چند حقیقت معین اشاره می کنند تا نتیجه کلی را اثبات کنند. معمولا توانایی تشخیص این مطلب بسیار دارای اهمیت است.

پیدا کردن راه حل ها:

هنگامی که معانی کلمه ها و نظرها و استدلال های نویسنده را
دریافته اید و راه هایی را برای حل مسائلش شناختید در این صورت با نویسنده به توافق رسیده اید. حالا متوجه شده اید که نویسنده چه گفته است. اکنون توجه کامل خود را به بررسی آنچه که فهمیده اید بپردازید و به سئوال های نویسنده پاسخ دهید. خواننده ی خوب مانند نویسنده ی خوب باید بداند که مسئله حل شده است یا خیر.

نقد منصفانه ی کتاب:

اگر خواننده با نظم و رویه صحیح مطالب نویسنده را درک کند و برای سئوالات منطقی خود که با خواندن کتاب به دست آورده جواب صحیح
را بیابد. در این صورت است که خواننده وظیفه خود را به عنوان
یک خواننده ی خوب به طور کامل انجام داده است و از
فرصت های خود استفاده کرده است.

در شرایط خاص کتاب با خواننده صحبت می کند و خواننده به آن پاسخ می گوید. اما نویسنده باید نظم گفتگو را خوب انجام داده باشد. خواننده هم موظف است درباره ی مطالب نویسنده قضاوت کند و یا دلیلی برای مخالفت بیاورد. این کار باید با نقد و با ارزیابی تکمیل شود.

موافق یا مخالف با نویسنده:

اولین مطلبی که خواننده می تواند بگوید این است که وی فهمیده است یا خیر. اگر نفهمیده، باید سکوت اختیار کند و به کار روی کتاب ادامه دهد.

اگر اشکال از کتاب است و نه از خواننده، او باید جاهایی را که تولید اشکال کرده است تعیین کند. وی باید بتواند اثبات کند که کتاب ساختار منسجمی ندارد، اجزای آن از هم گسیخته است.

چگونه خلاصه برداری کنیم؟

خلاصه برداری به دانش آموز کمک می کند که نکات اصلی و اساسی را تشخیص دهد و در موقع خواندن مطالب درسی علاوه بر تسلط بر اندیشه ی اصلی به عبارت بهتر (مفهوم مطلب) بر بسیاری از جزئیات نیز احاطه پیدا کند.

پردازش اطلاعات:

اطلاعات به وسیله ی گزینه های مختلف در قالب بسته هایی در اختیار ما قرار می گیرند. این تفکر منطقی است که تعیین می کند که چه چیزی برای چه گزینه ای ارزیابی شود. این تلاشی است عمدی برای چگونه نگریستن به چیزها به نحو مطلوب. هر فرد در حالی که سودمندی الگوهای ساخته ی ذهن را تصدیق می کند از تفکر جانبی برای مقابله با آن استفاده می کند. شاید لازم باشد احتمالات لازم را در نظر بگیرید.

چگونه می توان روی کتابی احاطه پیدا کرد؛

خواندن کتاب یعنی گفتگو بین خواننده و نویسنده کتاب.

هنگام خواندن یک مطلب، عادت کنید که در مورد آن سئوال طرح کنید و بکوشید تا به آن سئوال ها پاسخ دهید.

نقش علم در تولید فکر:

هنگامی فکر می کنید که می خواهید مسأله ای را حل کنید. یعنی تفکر پیرامون مسائل معلوم و مجهول دور می زند. در این مرحله فکر به دنبال سازمان دهی معلومات و رسیدن به مجهولات است. اگر تفکر فرد بر روی مسائل اجتماعی و دوستان باشد. در این حالت به دنبال بررسی عملکرد فرد (گذشته + حال = نتیجه گیری آینده) است. یعنی در بستری از زمان (گذشته و آینده ی فرد) قرار می گیرد و از عملکرد مسائل مختلف نتیجه گیری می شود. در بیشتر مواقع در تفکر به دنبال پرسش نیستیم و بیشتر به دنبال حل مسأله هستیم و در این جریان پرسش ها شکل می گیرند و در آخر همین پرسش ها به صورت زنجیروار یکدیگر را تکمیل می کنند تا به تکامل می رسند.

بنابراین تفکر نیاز به قالب و چهارچوب و محدوده ی خاصی دارد تا طبق شرایط موجود و شناخت اتفاقات به هم پیوسته به نتیجه ای برسیم تا آن چیزی را که به عنوان مسأله بررسی کردیم، حل کنیم.

اهمیت ارتقاء هوش:

هنگامیکه فرد توانایی خود را در جنبه های مختلف هوشی بالا ببرد. در حقیقت کیفیت جنبه های مختلف زندگی خود را بالاتر برده است. زیرا فرد می تواند با ارتباط دادن اطلاعات جدید خود با طرح ها و مدل های پیشین، پایه ی دانش خود را گسترش دهد. یعنی بهتر
می تواند رابطه و پیوستگی مسائل مختلف را شناسایی کند. یعنی هر مسأله را در قالب مدل خاصی قرار دهد

تقویت هوش:

مقوله ی تقویت هوش از طریق شرکت در فعالیت های (فرهنگی، هنری، ورزشی) به تحرک واداشته می شود و پیشرفت فرد در این فعالیت ها، استدلالات ذهن را به اوج خود می رساند. از سوی دیگر لزومی ندارد که فرزند خود را به صورت حرفه ای وارد عرصه های مذکور کنیم. بلکه شناخت مفاهیم پایه (3 تا 6 ماه) کفایت می کند.

بنابراین سنجش هوش برای کودکان بر پایه ی هوش زبانی، هوش منطقی، ریاضی – هوش مکانی و هوش حرکتی – جسمانی می باشد. از این رو ترکیب هوش زبانی با هوش ریاضی – منطقی توانایی قابل توجهی است که نشان می دهد فرد با ترکیب توانایی های خاص به یادگیری و حفظ کردن دست می یابد. . این امر می تواند سطوح متفاوتی از مهارت را در هر یک از افراد بروز کند و تأثیر عملکرد هر کدام در افراد مختلف متفاوت است. چرا که هر انسانی با دیگری تفاوت دارد. به این علت که هر کدام از ترکیب هوشی متفاوتی برخوردار می باشند. این امر موجب می شود تا در حل مسائل برخورد متفاوتی داشته باشند. البته این مقولات در هر یک از افراد به گونه ای خاص بروز می کند و به نظر می رسد که تمام یا بیشتر زمنیه های هوشی در برخی افراد از کیفیت بالاتری برخوردار است. از طرف دیگر به نظر می رسد برخی از افراد که در مرکز روانی نگهداری
می شوند. فاقد تمام این هوش ها و یا در ابتدایی ترین جنبه های آنها
می باشند. بیشتر ما بین این دو حالت قرار داریم. یعنی در برخی هوش ها کاملا رشد یافته، در برخی اندکی رشد یافته و در برخی دیگر تقریبا رشد نیافته ایم. هر چند بعید است که فردی در تمام موارد هوشی از مهارت بالایی برخوردار باشد و یا اینکه بتواند به درستی آنها را با یکدیگر ترکیب کند. اما هر فرد قادر خواهد بود هر یک از مقوله های هوشی خود را تا سطح قابل قبولی از عملکرد توسعه دهد. آنگاه از طریق ترکیب مهارت های مختلف می تواند به سطح بالایی از مهارت تفکر دست یابد. به هر حال هدف رسیدن به سطحی از عملکرد ذهن است تا بتوانیم بهتر زندگی کنیم.

همانطور که یک برنامه ی کامپیوتری برای اجرا، نیازمند
مجموعه ای از عملیات است. هر مقوله ی هوشی نیز مجموعه ای از عملیات اصلی و فرعی دارد که وظیفه ی آنها، انجام فعالیت خاص
می باشد. یکی از بهترین شاخص های عملکرد مغز، قابلیت تخیل است. در واقع حل هر مسأله روش یا سیستم خاص خود را دارد.

مهارت های هوشی به شکل پیچیده با یکدیگر همکاری می کنند:

هیچ نوع مهارت هوشی به تنهایی موجودیت نمی یابد. (به جز موارد بسیار نادر) مهارت های هوشی همواره بر یکدیگر تأثیر می گذارند. برای مثال، برای تهیه ی یک وعده غذا، نخست باید دستورالعمل
تهیه ی آن را مطالعه کرد. (زبانی) شاید لازم باشد آن را به بخش های مختلفی تقسیم کنید (منطقی - ریاضی) و فهرستی از غذاهای مختلف تهیه کرد که تمام اعضای خانواده از آن رضایت داشته باشند. (مهارت میان فردی) و آنگاه به وسیله ی آن رضایت خود را فرونشاند. (مهارت درون فردی) به همین ترتیب فردی که مشغول بازی فوتبال است. برای شوت کردن توپ، نیازمند هوش حرکتی - جسمانی (برای دویدن، زدن توپ و...) هوش مکانی (برای تعیین جهت و پیش بینی محل افتادن توپ) و هوش زبانی و میان فردی (برای داشتن دلایلی در اجرای حرکت در جریان بازی) است. حالا فکر کنید فوتبالیستی که از موسیقی (ریتم) و نقاشی (کشیدن خطوط صاف، منحنی، مورب و...) آگاهی لازم را ندارد، چگونه می تواند حتی یک ضربه ی کاشته را با ریتم مشخص و با یک منحنی دلخواه که در ذهن خود تصویر سازی ذهنی می کند به شیوه ای صحیح اجرا کند.

طبقه بندی و رده بندی اطلاعات:

یک ذهن منطقی، هر زمان که اطلاعات را بر پایه ی یک ساختار عقلانی ببیند، برانگیخته و به فعالیت واداشته می شود. بنابراین
دانش آموزانی که از هوش منطقی بالایی برخوردارند، نه تنها در یادگیری دروس، بلکه در کل مراحل زندگی موفق تر هستند.

بسیاری از ساختارهای آموزشی از ترکیب اطلاعات مجزا (اجزاء) حول موضوع اصلی (کلیدی) سازماندهی می شود. به این ترتیب، اندیشیدن و یادگیری اطلاعات را تسهیل می کند. اینکه انسجام مطالب به چه نحوی شکل می گیرد و شیوه های حل منطقی با استفاده از یک راه حل مناسب بر اساس چه اصول و قواعدی استوار است. برای یافتن راه حل باید نقشه های منطقی را در نظر بگیرید تا با استفاده از آن، راه حل خود را در قلمرو مسائل ناآشنا بیابید.

ارتباطات چندگانه ی حافظه برهوش:

توانایی دانش آموزان در ده مقوله متفاوت بررسی می شود:

1- هوش زبانی: یعنی توانایی بکارگیری ماهرانه ی لغات (معنا شناختی) به شیوه ای خاص برای آگاهی دادن موضوعی خاص به دیگران.

2- هوش منطقی – ریاضی: یعنی توانایی و بیان استدلالات منطقی
و درست. این نوع هوش مستلزم شناسایی الگوها و روابط منطقی و طبقه بندی کردن، رده بندی کردن، استنباط، تعمیم، محاسبه، آزمون و... می باشد.

3- هوش مکانی: یعنی توانایی درک فضا و درک رابطه ی عوامل موجود و توانایی تجسم (هندسه فضایی) و بازنمایی گرافیکی را شامل می شود.

4- هوش حرکتی – جسمانی: یعنی مهارت در بکارگیری اجزای بدن از قبیل تعادل، هماهنگی، چالاکی، قدرت، انعطاف پذیری، سرعت و سهولت در بکارگیری مهارت حرکتی می باشد.

5- هوش موسیقایی: یعنی مهارت در شناسایی ریتم، ملودی، هارمونی، طنین یک قطعه ی موسیقی می باشد.

6- هوش میان فردی: یعنی تواایی درک حالات روحی، انگیزه ها، احساسات و هدف ها و مقاصد دیگران. این هوش مستلزم شناخت حالات چهره، صدا، ریتم و حرکات بدن، شناخت باورهای اخلاقی، ایما و اشارات و... می باشد. (شناخت عقاید دیگران با یک الگوی خاص)

7- هوش درون فردی: یعنی درک شناخت خود و داشتن تصویر روشن از توانایی ها و محدودیت ها و آگاهی از خلق و خو، خویشتن داری، انضباط فردی و... می باشد.

8- هوش طبیعت گرا: یعنی مهارت در شناخت و طبقه بندی گونه های مختلف گیاهی و جانوری و توانایی تشخیص اشیاء را شامل می شود.

9- هوش اخلاقی: یعنی مهارت در شناخت عملکرد فردی با معیارهای الهی

10- هوش هویتی: یعنی مهارت در ارتباط بین موسیقی، نقاشی، معماری محلی و ملی

هر کدام از این مهارت ها بخش های خاصی از مغز را فعال می کنند. بدون آنکه روی بقیه ی قسمت های مغزی اثری داشته باشند. پس از آموزش این مهارت ها به استدلالاتی در مورد ده سیستم مغزی نسبتا مستقل خواهیم داشت. یعنی استدلالات کارآمد و پیچیده به مدل یادگیری (راست مغز – چپ مغز) مربوط می شود.

سنجش هوش های چندگانه:

بهترین روش برای سنجش هوش های چندگانه، برداشت واقع بینانه از نحوه ی انجام وظایف، فعالیت ها و تجربه های بدست آمده دارد. در اینجا با توجه به ارتقاء توانایی های افراد و ارتباط دادن فرد با تجربیات واقعی زندگی به بررسی های واقعی در زمینه ی مقولات مختلف می پردازیم.

حل مسأله:

حتی اگر فردی انگیزه ای برای خلق ایده های نو نداشته باشد، مسائل بر او تحمیل می شوند و او چاره ای ندارد مگر اینکه بکوشد و حلشان کند. یک مسأله نه لازم است حتما به شیوه ای رسمی ارائه شود و نه چیزی است که حتما به قلم و کاغذ نیازی باشد.

مسأله ممکن است راجع باشد به اجتناب از چیزی، دست یافتن به چیزی، خلاص شدن از چیزی و سر در آوردن از آنچه لازم است.

استفاده از دفتر یادداشت:

دانش آموزان باید در نظر داشته باشند که همواره بر روی میز نیمکت خود، دفترچه یادداشتی برای ثبت گفته های معلم داشته باشند. ثبت منظم سخنان معلم به دانش آموز این امکان را می دهد که تمرکز بیشتری بر روی درس داشته باشد. چرا که بیست درصد یادگیری از طریق چشم انجام می گیرد و بخش اعظم یادیگری از طریق حس شنوایی انجام می شود. در هنگام ثبت سخنان معلم چشم، گوش هم زمان با تمرکز بیشتری فعالیت می کنند.

علاوه بر این مشاهدات و یادداشت برداری، روش مناسب دیگری جهت دستیابی به اطلاعات بدست می دهد.

استفاده ی مثبت از نظم و انضباط در تقویت حافظه:

انضباط چیزی فراتر از انجام کارهاست. یکی از معانی آن کمک به دانش آموز در جهت رشد ذهنی، عاطفی و جسمانی است.

به یاد داشته باشید که باید عملکردتان را در ساعات مختلف ارزیابی کنید. بدون اینکه انتظار داشته باشید، دقیقا به همان روش کارهایتان را انجام دهید. بلکه به تدریج می آموزید که هر کاری را به وقت و زمان مشخصی انجام دهید. هدف دانش آموز شناخت  نظم و انضباط با آهنگ منظم از صبح تا شب می باشد. مانند زمان خوردن غذا، زمان بازی، زمان درس خواندن، زمان مسواک زدن، زمان استحمام، زمان خواب نیمروز، زمان دیدن برنامه های تلوزیون، زمان مهمانی رفتن و... زمان خواب شب.

دانش آموزان با استفاده از الگو و آهنگ زندگی منظم شکوفا می شوند. نظم در زندگی سریعا به عادت، آن هم عادتی بسیار لذت بخش، تبدیل می شود. زیرا نظم  وقت کافی برای انجام همه ی کارها فراهم
می کند. این مفهوم را می توانید با عباراتی مثل (حالا وقت
غذا خوردن است، حالا وقت درس خواندن است، حالا وقت بازی است
و ... ) در خودتان تقویت کنید.

انواع تنظیم وقت: (تعیین وظایف روزانه)

1- اوقات بیدار شدن از خواب

2- اوقات درس خواندن

3- اوقات غذا خوردن

4- اوقات تفریح و بازی

5- اوقات رفتن به رختخواب و...

بسیار مهم است که دانش آموزان یاد بگیرند همه ی این کارها را در یک نظم و آهنگ مشخص انجام دهند. با استفاده از این روش یاد
می گیرید تا عقایدی برای خود شکل دهید. با این کار منطق زندگی  را تقویت می کنید و یاد می گیرید که مسائل مختلف را به نحو مطلوب انجام دهید. همه این کارها به دانش آموز کمک می کند تا آینده نگری بهتری را در نظر بگیرد. این موضوع به قوه ی تشخیص و قضاوت و بلوغ اجتماعی  کمک می کند.

از نظر اهمیت نظم و انضباط توانایی و هوش دانش آموز تقویت
می شود:

1- توانایی آموختن و تجربه کردن

2- توانایی تفکر و استدلال

3- توانایی تفکر تحلیلی

4- توانایی پاسخ به چالش ها

5- توانایی استفاده از ابتکار عمل

6- توانایی حل مسائل

7- توانایی انطباق با وقایع

8- توانایی برانگیختن خویش برای انجام به موقع کارها

اثرات مثبت نظم و انضباط:

1- کمتر اشتباه می کند

2- کمتر رفتار ضد اجتماعی از خود نشان می دهد

دانش آموزانی که در شب دیرتر می خوابند، قدرت حافظه و یادگیری کمتری دارند:

دانش آموزانی که تا دیر وقت بیدارند از نظر یادگیری در مدرسه با مشکلات بیشتری مواجه می شوند. همچنین بدخوابی هم باعث افت تحصیلی می شود. بررسی های جدید نشان می دهد، دانش آموزانی که شب ها دیر به رختخواب می روند، بیشتر از دیگران دچار اُفت تحصیلی می شوند.

از نظر محتوا سخن گویی دانش آموز به دو صورت است:

1- تکلم خودمدار2- تکلم اجتماعی شده

در سخن گویی خودمدار، دانش آموز لحظاتی که در کلاس درس آزاد است از صحبت کردن به عنوان وسیله ای صرفا برای لذت بردن استفاده می کند و کمتر صحبت کردن را وسیله ای برای ایجاد ارتباط با دیگران می داند. به هر حال دانش آموز از عکس العمل دیگران نسبت به صحبت هایی که انجام می دهد آگاه نیست و این عدم آگاهی در رشد ذهنی دانش آموز نیز تأثیر می گذارد. اما تکلم اجتماعی شده، زمانی به وجود می آید که دانش آموز می تواند برداشت های ذهنی خود را بیان کند و علاوه بر این می تواند دیدگاه های دیگران را نیز به حساب آورد و به آن توجه کند. به این ترتیب به مرور زمان می تواند به تبادل افکار با دیگران بپردازد.

نقش و اهمیت کتاب و مطالعه در افزایش هوش:

اگر از من خواسته شود که فقط یک روش برای غنی سازی ذهن کودک و کمک به رشد ذهنی او انتخاب کنم، خواندن کتاب را توصیه می کنم. بنابراین مطالعه بسیار مهم است. بین میزان مطالعه و رشد ذهنی دانش آموز ارتباط نزدیکی وجود دارد. با خواندن کتاب، احساسات، نظرات و افکار خود را رشد می دهید و تقویت می کنید.

به علاوه کتاب ها با توصیف مسائل، تجربه ای موفق و لذت بخش هستند. بنابراین سعی کنید تا هر روز یا حداقل هفته ای چند صفحه کتاب بخوانید و خود را به انجام این کار عادت دهید. کتاب هایی را انتخاب کنید تا با سطح علایق و توانایی های شما تناسب داشته باشد.

تعیین هدف:

هدف زیربنای هر کاری است. انسان عاقل از انجام هر کاری هدفی را دنبال می کند. اگر بدانید برای چه زندگی می کنید و به دنبال چه چیزی هستید و قصد یادگیری چه نکاتی را دارید، آنوقت مطالعه می کنید. آنوقت به نسبت علایق و نیازهای خود به دنبال کتاب مورد نظر هستید.

انواع اهداف:

1- اهداف کوتاه مدت

2- اهداف میان مدت

3- اهداف بلند مدت

بنابراین موانع را عاقلانه پیش بینی کنید موانعی مثل تنبلی، بی نظمی، کم کاری یا دوستی که باعث اتلاف وقت می شود. یکی از مشکلات دانش آموزان و دانشجویان اتلاف وقت است. مثلا دوستی با شخصی که وقت شما را حدر می دهد. البته باید دیدی عاقلانه و منطقی به تمام امور داشته باشید و زمانی هم برای تفریح و گردش و سرگرمی های  سالم بگذارید. در مرحله ی بعد از یک فرد موفق الگوبرداری کنید. به عبارتی دیگر کسی که این مسیر را طی کرده و به هدف رسیده است را به عنوان الگوی خود قرار دهید و حتی بهتر از آن عمل کنید. گاهی می توان با کمترین خطا و هزینه و از راه میان بر به هدف رسید. استفاده از یک الگوی موفق برای این است که از تجربیات او استفاده کنید.

چگونه مطالعه را آغاز کنید؟

 شروع صحیح یکی از شرایط مطالعه ی ثمربخش است. اینکه چگونه و از کجا مطالعه را شروع کنید، بسیار مهم است. در مطالعه برای شروع از خواندن فهرست مطالب هر فصل کتاب شروع کنید. مثلا کتابی را که برای مطالعه انتخاب کرده اید را باز کنید  فقط و حدود 20 تا 30 دقیقه تیترهای هر فصل را بخوانید و کتاب را ورق بزنید و تا انتها پیش بروید. سپس چند ساعت و یا روز بعد دوباره به سراغ کتاب بروید و با تعین نقشه ی کتاب و شناختن فصل ها و بخش های مختلف از مضمون کلی کتاب آگاه شوید. در این مرحله به تصاویر کتاب
توجه کنید و به یک شناخت کلی دست یابید. شاید بهتر باشد نگاهی به پرسش های هر فصل بیندازید. سپس در ادامه و در جلسه ی بعد به سراغ مطالب مشکل و سخت بروید. بنابراین در مطالعه سعی کنید، یکدفعه شروع به خواندن کتاب نکنید. بلکه 2 جلسه و گاهی تا 5 جلسه به کنکاش و بررسی کل کتاب بپردازید و با شناختی که از کل کتاب بدست می آورید، شروع به مطالعه ی کتاب کنید. اما خواندن پیشگفتار و مقدمه ی کتاب را فراموش نکنید. این روش برای خواندن کتاب های علمی بسیار مفید است. اما برای خواندن داستان و رُمان چنین کارهایی لازم نیست و شما می توانید صفحه به صفحه و مرحله به مرحله از همان ابتدا شروع به خواندن داستان کنید.

همینطور استراحت دادن به مغز یکی دیگر از شرایط مطالعه است. هیچگاه برای مدت طولانی و پیوسته مطالعه نکنید و در فاصله ی زمانی 30 تا 40 دقیقه چند دقیقه استراحت کنید. مواظب باشید
مطالعه ی بیش از اندازه می تواند موجب ضعیف شدن چشم ها شود. همینطور نور زیاد و کم هر دو برای چشم مضر هستند. همچنین خواب کافی هم یکی دیگر از عوامل مهم در مطالعه ی ثمربخش است. خواب یعنی شارژ دوباره. با یک خواب کوتاه (حدود نیم ساعت) به اصطلاح شارژ شوید. اما خواب زیاد هم می تواند برای ذهن ضرر داشته باشد.

همینطور تغذیه ی مناسب بر میزان کیفیت یادگیری تأثیر می گذارد. یعنی زیاد خوردن می تواند باعث کرختی و سستی بدن شود و کیفیت مطالعه را پایین بیاورد. عامل دیگر انجام ورزش های هوازی است. مانند دویدن، راه رفتن و...

یکی دیگر از شرایط مطالعه ی خوب، مکانی است که در آن مطالعه می کنید. همینطور وضعیت بدن هنگام مطالعه خیلی مهم و مؤثر است.

کیفیت تعامل با دیگران:

کیفیت تعامل با دوستان و آشنایان کلیدی است. برای تکامل مطلوب رشد در محیطی مملو از عشق و علاقه و همبستگی، همیاری و همکاری بین فردی و گروهی و...

در مقابل داشتن رفتار نامناسب، تحقیر کردن، زخم زبان زدن، سرزنش کردن، مقایسه کردن، برتر دانستن دیگر کودکان از وی، تحقیر کردن، نزاع های خانوادگی موجب ناامنی درونی و آشفتگی عاطفی می شود. در اینجا کیفیت و راندمان تحصیل پایین می آید.

تنظیم برنامه:

اولین قدم برای نیل به موفقیت در زمنیه های لازم برای رشد طبیعی دانش آموز، آشنا یی به عادت های خوب است که تنها در شرایط رعایت برنامه ی صحیح روزانه میسر است. از این رو برنامه ی روزانه باید بر قاعده ی صحیح تنظیم شود. شایسته است هنگام تنظیم برنامه ی روزانه ویژگی های فعالیت های فوق برنامه ی مورد توجه قرار بگیرد. ایجاد تغییرات در برنامه ی روزانه ی باید به تدریج و با احتیاط صورت بگیرد.

دو شکل از برنامه ریزی روزانه:

الف- برنامه ریزی کالواسی: یعنی کارهای روزانه را مانند برش های کالواس تقسیم بندی کنید.

ب- برنامه ریزی پنیری: یعنی در هنگام اجرای هر کاری (مطالعه، ورزش و...) مانند سوراخ های روی پنیر، لحظاتی ( 3 تا 7 ثانیه) را برای استراحت به مغز قرار دهید.

خلاقیت:

یکی از ویژگی های انسان عقل است که می تواند به وسیله ی آن، اسرار عالم را یکی پس از دیگری کشف کند. در کنار این قابلیت ها و توانمندی ها، قدرت خلاقیت انسان نیز یکی از توانمندی های
گسترده ی انسان است. این توانمندی می تواند گسترش یافته، رشد کند و به عنوان ابزاری قدرتمند بکار گرفته شود.

تفکر و استدلال:

دانش آموز امکان تفکر و استدلال دارد. تحقیقات علمی و شناخت علوم مختلف، جز با روش ذهنی امکان پذیر نیست. تمام فرضیه هایی که در منطق و ریاضی و فلسفه وجود دارند بر اساس استدلال تعیین می شود. باید اعتراف کرد که درک یک موضوع جز از طریق تفکر منطقی امکان پذیر نیست.

بنابراین در وجود هر مطلب درسی نظامی از قواعد وجود دارد و این قواعد به طور زنجیروار در کنار هم قرار می گیرد و نتیجه ی خاصی را دنبال می کند.

مراحل مهارت های یادگیری:

1- گوش دادن

2- انتخاب کردن (بررسی اجمالی)

3- دقت و توجه

4- استدلا کردن

5- فهمیدن

6- پرورش قوه ی قضاوت

7- پرورش قوای ذهنی

8- آشنایی با ویژگی های مسأله

9- برداشت ها و تجربه های جدید

10- تقویت و گسترش مفاهیم جدید

11- مشخص شدن نقیصه ها

12- تقویت حس کنجکاوی

13- ارتباط بخش های مختلف مسأله با یکدیگر

14- تأکید در فهم مطالب در تمام جهات

15- پرداختن به ایده ها و فرضیه های جدید

16- بیان هدف

17- نتیجه گیری

18- کاربردهای متداول

مراحل خواندن کتاب: (مهارت در خواندن کتاب)

1- مرحله ی خوانده اجمالی

2- مرحله ی خواندن نکات کلیدی

3- مرحله ی عبارت خوانی

4- دقیق خوانی

5- خواندن تجسمی (برخورداری از تمرکز و حواس بیشتر)

6- خواندن انتقادی (سنجش درستی و ارزش مطالب بر اساس مدارک و استدلال ها)

حرکات چشم و توقف های آن:

حرکت چشم به هنگام خواندن آرام و یکنواخت نیست، بلکه
مجموعه ای از جهش ها می باشد. با توجه به جهش ها و تثبیت ها و منقطع ها پی به فهم جمله می بریم. این عامل تعیین کننده ی نحوه ی پردازش اطلاعات است که توسط مغز انجام می شود.

رمز گشایی و فهم:

 فرایندن خواندن شامل دو مرحله است:

مرحله ی اول: رمزگشایی یعنی به دست آوردن معنی تک تک
کلمه هایی که از طریق تشخیص خصوصیات ظاهری و نسبت دادن معنی به آنها انجام می شود.

مرحله دوم فهم خواننده به درک کلی مطلب:

رمزگشایی زمانی اتفاق می افتد که خواننده از روی آگاهی توجه خود را روی کلمه ی خاص متمرکز کند. زمانیکه پردازش کلمات به صورت خودکار انجام شود، خواننده ی کتاب می تواند توجه خود را بر فهم کلی متن تمرکز دهد.

خواننده ی آماتور و ناتوان به علت آنکه از قدرت بازشناسی کمتری در مرحله ی رمزگشایی برخوردار است مجبور است زمان بیشتری را جهت درک مطالب صرف کند یا روی کلمه ها و حرف ها بازگشت داشته باشد و خطاهای ادراکی بیشتری را تحمل کند. این امر علاوه بر آنکه سرعت و درک خواندن وی را کُند می کند، موجب خستگی وی نیز می شود.

آموزش شیوه ی مطالعه:

1- ابتدا نگاهی کلی به مطلب داشته باشید و برداشتی کلی از موضوعات و قسمت های مهم بدست آورید و مطالب را سازماندهی کنید.

2- در این مرحله خواننده ی کتاب، سؤال هایی درباره ی هر بخش مطرح می کند

3- در این مرحله خواننده ی کتاب، باید هر بخش را به دنبال پاسخ دادن به سؤال بخواند. این بخش جستجو و پیدا کردن پاسخ مطلوب است.

4- در این مرحله خواننده کتاب به دنبال بسط معنایی و ایجاد رابطه بین قسمت های مخلتف است

5- در این مرحله خواننده ی کتاب به دنبال نتیجه گیری می باشد

البته در هنگام مطالعه، نگاه کردن، تغییر ریتم و سرعت در جاهای مختلف، تغییر صدا، تأکید بر یک کلمه و ... در به خاطر سپردن کمک می کند. علاوه بر این روش ها، یادداشت برداری مانند حاشیه نویسی، خط کشیدن زیر مطالب، استفاده از علائم، خلاصه کردن مطلب و... می تواند جهت حفظ بهتر فهمیدن مطلب بکار گرفته شود.

تأثیر شباهت ها و تفاوت ها در آموختن:

طبق تحقیقات صورت گرفته، مشخص شده که هر چه شباهت ها و تفاوت های بین مطالب را کشف کنید و تأثیر هر جزء از اجزای متن را بر یکدیگر شناسایی کنید، آنوقت می توان گفت که چگونه همبستگی مطالب با یکدیگر اتفاق می افتد.

حواس:

اگر چه چشم و گوش دانش آموز هیچ گونه عیب و نقصی ندارد، اما نمی تواند تمام رویدادهای پیرامون خود را درک کند. دلیلش این است که تجربه ی کافی ندارد.

ادراک و توجه:

ادراک به معنای آگاهی یافتن از چیزهایی است که در معرض حواس قرار می گیرند و درک کردن یا نکردن آنها بستگی به توجه بیشتر به مسائل پیرامون دارد.

وابستگی معنی به تجربه:

توانایی شناخت دانش آموز بستگی زیادی به تجربه ی گذشته او دارد. گاهی تنها به علت آنکه معلومات و تجربه ی لازم را برای ادراک بعضی چیزها ندارد، درک آنها برایش میسر نمی شود. برای مثال فردی که برای نخستین بار از جنگلی عبور می کند، درباره ی زندگی در جنگل اطلاعات کافی ندارد و ممکن است در روی زمین آثاری وجود داشته باشد و او نتواند برای این نشانه ها معنای خاصی قائل شود. در صورتی که اگر شکارچی با تجربه ای به چنین نشانه ها و آثاری برخورد کند بی درنگ آنها را درک می کند و ردپای حیوان معینی را تشخیص می دهد.

در امر آموختن، مسأله ی مهم این است که مسائل با نظم معین و مشخصی شکل می گیرند. هر موضوع و الگویی را که درک می کنیم از تعدادی اجزاء تشکیل شده است. اما وقتی برای نخستین بار به موضوع یا الگویی نظر می کنیم در آغاز به طور جداگانه متوجه ی اجزای آن نمی شویم. ابتدا طرح کلی و سپس اجزاء آن را درک می کنیم. به عبارت دیگر هنگامیکه به یک تابلوی نقاشی نگاه می کنیم، نخست کل تصویر را درک می کنیم. سپس به درک اجزاء تصویر می پردازیم. بنابراین برای ادراک جزئیات وقت لازم است.

آنچه از لحاظ آموزشی در مورد ادراک اهمیت دارد، این است که چنین واقعیتی را از نظر دور نداریم.

تجربه و معلومات:

هر گاه تجربه ی دانش آموز درباره ی موضوعی بیشتر باشد، آن را روشن تر درک می کند. بنابراین از دانش آموزان بخواهید نکات کلیدی و جدید را یادداشت برداری کنند و آن را با معلومات قبلی خود مقایسه کنند.

کلیات را قبل از جزئیات درک کنید:

اگر بخواهید جزئیات درس را درک کنید، باید از همان آغاز توجهتان را به کل موضوع فصل جلب کنید و برای فکر کردن فرصت کافی داشته باشید. در این صورت هر چه بیشتر کلیات را بشناسید، بهتر جزئیات آن را درک می کنید. برای مثال هنگامیکه معلم ادبیات در اولین روز تدریس وارد کلاس می شود می تواند درباره ی کل فصل های کتاب یک دید کلی در اختیار دانش آموزان قرار دهد و به اجمال درباره ی هر فصل نکات کلیدی را بازگو کند و در پایان منظور مؤلف را از تألیف کتاب حاضر بیان کند و از دانش آموزان بخواهد که سخنان معلم را یادداشت برداری کنند. حتی می تواند درباره ی کتاب سال قبل یک نگاه کلی و اجمالی به دانش آموزان نشان دهد و منظور و هدف کلی کتاب سال قبل را بازگو کند. با این کار دانش آموزان دید کلی نسبت به کل موضوع پیدا می کنند و معلم در جلسات آینده که به تدریس هر بخش یا هر فصل از کتاب را تدریس می کند، ابتدا چند دقیقه
به نکات کلی و کلیدی بپردازد. سپس به جزئیات توجه کند و در
حین تدریس سئوالات مورد نظر را از دانش آموزان بپرسد تا توجه و علاقه ی دانش آموزان را به موضوع مورد بحث جلب کند. اگر
دانش آموزان بخواهند ریزه کاری های درس را فرا بگیرند، باید آن فصل را با دقت بخوانند و به سئوالات آن پاسخ دهند.

ذهن به منزله ی سیستم الگو ساز:

ذهن سیستمی الگوساز است. سیستم اطلاعات ذهن در جهت خلق الگو و شناسایی آنها عمل می کند. این کار وابسته است به ترتیب و آرایش کلمات کلیدی متن. این بازشناسی با استفاده از بخشی از الگو
امکان پذیر است. کارآمدی الگوها با استفاده از شناسایی بخشی از آنها امکان پذیر است. به محض اینکه الگوها شکل گرفتند، ساز و کار آنها آشکار می شود. می توان گفت عملکرد ذهن به صورت فعالانه اطلاعات را دسته بندی می کند ودر قالب الگوهای مختلف سازماندهی می کند. در اینجا ذهن رفتار الگوها را شناسایی می کند. ذهن محیط ویژه ای را فراهم می کند تا اطلاعات خود – سازماندهی شوند. نتیجه ردی است که باقی می ماند. مثل اینکه بگوییم نقشه ی زمین یک ردی از حافظه است. در مورد یک منظره توصیف مشخصات تصویر، چگونه بر یکدیگر اثر می گذارند. بنابراین خصوصیات تصویر بیانگر مفهوم تصویر می باشد. این کار به منزله ی سازماندهی اطلاعات در قالب الگوهاست.

گستردگی محدوده ی توجه:

گستردگی محدوده ی توجه بدین معناست که در هر بخش از متن ساختار معنایی کلمات با چه ترکیبی در کنار یکدیگر اولویت بندی
شده اند. بدین منظور هر متن قالب و الگوی خاص خودش را خواهد داشت. بدین معنا که گستردگی معنایی متن در قالب یکپارچه ی واحد خواهد بود. الگویی که بیشترین راندمان یادگیری را به وجود
می آورد. بدین معنا که هر متن الگویی از پیش تعیین شده را که بنیان اطلاعات رمزی است را فراهم می کند. این بدان معناست که گزینش و ترکیب کلمات در کنار یکدیگر کارکرد محاسباتی نیرومندی به متن می بخشد. مشکل اینجاست که اطلاعات باید به چه صورتی مرتب شوند. به همین دلیل آرای اطلاعات مستقل از ترتیب اطلاعات است.

در روند تفکر مسیری به دقت تعریف شده به سوی راه حل یک مسأله تعیین می شود. در این کار از رویکرد ها یا تکنیک های معین استفاده کنید. باید به منظور پیروی از یک مسیر حرکت کنید و مسأله را در ذهن خود طراحی کنید تا فرصت مناسبی برای تعیین ایده ها فراهم سازید. در این راه باید به نحوه ی سودمندی مفاهیم کلیدی توجه کنید. همچنین نباید بدون هیچ هدف یا مسیری مطالعه کنید. باید بدانید در جستجوی چه هستید و باید چگونه بیندیشید. در این راه هر قدم مستقیما از قدم قبلی ناشی می شود که پیوند منطقی با یکدیگر دارند. وقتی به نتیجه گیری درستی خواهید رسید که از طریق درستی قدم های روشنی برداشته باشید که از طریق آنها نتیجه حاصل می شود. با این حال این راه حل بدون وابستگی اجزاء با یکدیگر بدست نمی آید و موجه و معقول به نظر نمی رسد. برای آنکه بهترین مسیر به بالای کوه را بیابیم شاید لازم باشد که حتما روی قله ی کوه باشیم.

اساس تفکر این است که پیمودن هر قدم بدون تفکر ریاضیات
امکان پذیر نیست که به موفقیت ختم شود. این مثل ساختن یک پُل است. اجزای یک پل لازم نیست در هر مرحله متکی به خودش باشد. اما وقتی آخرین جزء پُل در جای خود قرار گرفت ناگهان پُل متکی به خود می شود. باید بتوانید در آن چهارچوب داوری کنید و حکم دهید.

در جریان تفکر انتظار می رود که به پاسخی (نتیجه گیری) دست یابید. اما ممکن است به صورتی ناخواسته به بیراهه بروید. با این حال
چنین کاوشی ممکن است به چیزی سودمند بینجامد. در این راه
امکان بازسازی الگوها، برای دست یافتن به راه حلی روشن بینانه افزایش می یابد.

اگر مرادمان از تفکر منطقی مجموعه ای از گام های پیاپی است که هر یک از آنها باید درست باشند. در اینجا باز از منطق به معنای (کارآمد) استفاده کرده ایم و برای آن فرایند عملیاتی تعریف می کنیم. در این روند تمایزها و تناقض ها احتمالا بدیهی و روشن است تا بتواند الگویی جدید را برانگیزد. از این رهگذر امکان بازسازی الگوها برای ذهن فراهم می شود. این نوع تفکر از طریق بازسازی و بازآرایی اطلاعات موجود بدست می دآید. یعنی پهلوی هم قرار دادن اطلاعات بدست آمده در مسیر تحول یک الگوی خاص می باشد.

حل مسأله:

تأکید در واقع بر تلاش برای حل مسأله نیست، بلکه بر یافتن شیوه های مختلف نگریستن به وضعیت مسأله دار است. شاید در این مسیر به سوی یک راه حل پیش برویم . بهتر است بگوییم هر بخش از حل یک مسأله سهمیه بندی، حدی را تعیین می کنیم که باید به آن رسید.

به چالش کشیدن مسأله:

در حل مسأله دانش آموز همیشه حدود و مرزهای خاصی را فرض می کند. شناخت این حدود و مرزها حل مسأله را آسان تر می کند. اگر کسی به شما آدرسی در تهران بدهد شاید یافتنش برایتان سخت باشد. اگر کسی به شما بگوید که آن آدرس در شمال تهران واقع است یافتنش اندکی آسان تر خواهد شد. بنابراین به جهت حل مسأله دانش آموز
حد و مرزهای خود را که در آن باید کاوش کند، تعیین می کند.

آموزش عکاسی:

هنگامیکه دانش آموز با کادر یک عکس آشنا می شود و اجزاء یک تصویر را می شناسد که چگونه در کنار یکدیگر قرار گرفته اند. به این نتیجه می رسد که اجزای یک مسأله  را چگونه در کنار یکدیگر قرار دهد و آن را حل کند. با دیدن تصویر خطوط آسمان و زمین، قرار گرفتن اشیاء با کوچکی و بزرگی و در زاویه های مختلف در کنار یکدیگر، زاویه ی دید کادر، مقدار نور تصویر، طرز قرار گرفتن خطوط افقی و عمودی در کنار یکدیگر، خطوط ضخیم و نازک، بیان احساس تصویر و...

اکنون به این نتیجه می رسد که برای حل هر مسأله ای باید بتواند اجزاء آن را به خوبی شناسایی کند و آنها را مانند چیدن یک پازل به درستی در کنار یکدیگر قرار دهد. بنابراین شناخت حل یک مسأله اهمیت دارد.

هنگام مطالعه:  (فرایند منظم و هماهنگ در تحلیل درس)

1- روی موضوع مورد نظر تفکر کنید. (موضوع کلی)

2- هنگام مطالعه اطلاعات را به بهترین روش دسته بندی کنید. (اجزاء)

3- مرتب کردن اطلاعات (اولویت بندی یا طبقه بندی اطلاعات)

4- مطالب را در یک قالب و چهارچوب خاص قرار دهید

5- ارتباط کلمات کلیدی را با سایر قسمت ها شناسایی کنید

6- مسائل اصلی و فرعی را تفکیک کنید. (شناسایی جاده های اصلی و فرعی)

7- ترتیب و آرایش نکات چه معنایی دارند

8- شناخت الگوی خاصی از مطلب

9- مؤثرترین روش جهت خلق الگوی منطقی (ریاضی) با استفاده از اطلاعات درس

10- سیستم بکارگیری الگوی خاص با توجه به اطلاعات موجود

11- شناخت یک نظام رمزی در قالب یک الگوی سازماندهی

12- یافتن راه حل علمی در طبقه بندی کردن اطلاعات

خلق خود خواسته ی شیوه های جدید نگریستن به موضوع ها:

نوآوری و خلاقیت مستلزم تفکر است. شاید مجبور باشید به منظور روشن شدن موضوع به شیوه ای نو بنگرید. یک توصیف خلاقه ممکن است که به جنبه هایی از تفکر برسیم که بسیار بیشتر در مورد موضوع تفکر کنیم.

هدف تفکری است که کارآمد باشد. اساس علم کارآمد بودن را در پی دارد. مسأله ی اصلی این است که بتوانید در مورد موضوع داوری کنید و به سودمندی جنبه های مختلف علم دست یابید.

آموزش به کلی مبتنی است بر دست یافتن به حقایق و شیوه ی درست عمل کردن به آموخته ها می باشد. ما می آموزیم که درست فکر کنیم و درباره ی آن داوری کنیم.  این هرگز عملی نخواهد شد، مگر به جوهر علم دست یابیم. در غیر اینصورت راه بر خلاقیت و پیشرفت بسته خواهد شد.

سر انجام درست بودن به معنای ترتیبی از اطلاعات است که بدون داوری معنی ندارد. مسأله این است که علم به عنوان یک فرایند با تغییر سروکار دارد و به سودمندی آن الگو در ایجاد الگوی جدید معطوف می شود. هیچ چیز نابخردانه ای در یک فرایند تفکری جای نمی گیرد. ما می آموزیم که درست بیندیشیم و به شیوه ای درست عمل کنیم. ما می آموزیم که چگونه رفتار کنیم نه اینکه بدون دلیل.....

داوری در مرحله ی گزینشی تفکر بکار می رود. ماهیت این سیستم چنان است که یک ایده یا رفتار نادرست در مرحله ی بعد مسیر نادرستی را دنبال خواهد کرد.

ایده های خلاق:

درباره ی یک شکل هندسی هیچ چیز مبهمی وجود ندارد. شکل هندسی در حکم یک وضعیت بسیار معین و مطلوب است. آدمی می داند به چه کار می آید. با این حال بیشتر وضعیت ها با دیگران بسیار مبهم است. بیشتر افراد آگاهی مبهمی نسبت به یکدیگر دارند. در مورد یک شکل هندسی معین به آسانی می توان به شیوه های مختلف آن را تقسیم کرد و دوباره در کنار هم قرار دادن قطعات فکر کرد.

درک اشکال هندسی با توجه به شکل اصلی:

آیا تا کنون فکر کرده اید که مثلث از چه شکلی بدست آمده است؟ بله با تقسیم کردن مربع یا مستطیل از طریق زاویه های روبروی هم
می توان به شکل مثلث دست یافت.

همینطور شکل ذوزنقه از مثلث بدست می آید. همچنین با تا کردن یک مثلث از رأس سه شکل مثلث بدست می آید.

تقسیم درس به اجزاء کوچک تر:

مطالب درس با خصوصیات منفرد در کنار یکدیگر قرار می گیرند. همچنین الگوهای علمی ممکن است به واسطه ی گسترش بزرگ شوند. یا اینکه دوالگوی مجزا به هم بپیوندند و یک الگوی واحد
بزرگ تری را به وجود آورند. شناخت و توصیف خصوصیات منفرد در کنار یکدیگر وضعیت جدیدی را توصیف می کند که مقصود خاصی را نشان می دهد. همینکه این اتفاق افتاد یک الگوی متعارف جدید شناخته می شود. این الگوی جدید بدون ارجاع به تک تک خصوصیات اجزاء شناخته نمی شود.

هر چه یک الگو واضح تر باشد، یکپارچگی در آن آگاهانه تر است. نگریستن به این وضعیت، رابطه ی اجزاء را به صورت های مختلف امکان پذیر می کند. چرا که با کنار هم قرار دادن اجزاء به روش های مختلف افکار خلاقانه تری بدست خواهید آورد. در اینجا نوآوری در تقسیم اجزای درس، آرایه های جدیدی را شکل می دهند و مفاهیم جدیدی بدست می آورند.

اگر دانش آموز درسی را در نظر بگیرد و آن را به اجزای کوچکتر تقسیم کند. سپس با فهم اجزای درس با یکدیگر و در کنار هم قرار دادن آنها به شیوه ای جدید و خلاقانه می توان به درک بهتری رسید.

تقسیمات واقعی:

دانش آموز تلاش می کند تا روابط بین اجزاء را کشف کند. چون اجزاء گرایش دارند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند تا الگوی خاصی را به وجود آورند. این الگوها با کنار هم قرار دادن اجزاء، برانگیزاننده اطلاعات خاصی هستند. آن چیزی است که به منظور خاصی شکل گرفته است و برای این منظور هر نوع تقسیم  جایز نیست. بنابراین در تجزیه ی مسأله تجزیه ی اجزاء به شیوه ای درست تقسیم می شود. این الگوی یکپارچه و منسجم ارائه دهنده و توصیف کننده ی مسأله است. یعنی در هر مسأله فلسفه و منطق وجود دارد که باید به درستی تحلیل شوند. بنابراین انجام یک تقسیم بهتر از این است که بنشینیم و هیچ کاری نکنیم. در اینجا معلوم می شود که اجزاء مجزا از هم نیستند. بلکه تا حد قابل ملاحظه ای یکدیگر را همپوشانی می کنند. مزیت این تکنیک این است که تشخیص اجزائ موضوع اصلی را قابل درک
می کند ونتیجه بخش خواهد بود. چرا که اجزاء برای ترغیب و القاء بر یکدیگر تلاش می کنند تا وضعیت جدیدی بدست آید. برای مثال آگاهی از خصوصیات فردی و فیزیکی 11 بازیکن فوتبال باعث
می شود تا مربی با شناخت بیشتری این 11 بازیکن را با یکدیگر هماهنگ کند و بدین منظور به هدف اصلی دست یابد.

گزینش اجزاء اصلی و فرعی:

در اینجا موضوع اصلی گزینش اجزاء اصلی و فرعی و بررسی تفاوت ها و شباهت های ویژگی هر کدام از آنهاست. به نظر می رسد تفاوت اجزاء ماهیت اصلی ساختار کلی را به وجود می آورد. سپس نتیجه ی روند نهایی بررسی می شود.

تقسیم اجزاء روشی سودمند است برای آفرینش شیوه های نگریستن به یک مسأله است. نتیجه این است که اجزاء در کنار هم قرار می گیرند و برداشتی منطقی را از وضعیت شکل می دهند. اما گزینش اجزاء برداشتی متعارف از وضعیت را شکل می دهند. این یک بازآرایی برانگیزاننده اطلاعات است.

دانش آموز باید سراغ آرایش جدید از اطلاعات برود. آرایش جدید از اطلاعات انگیزشی است که نتایجی را به بار می آورد. هر چه ترتیب اجزاء قاعده مندتر باشد، امکان بیشتری برای فهم مسأله وجود خواهد داشت. سعی کنید مسأله را به اجزاء درست تقسیم کنید و سپس این اجزاء را به شیوه هایی درست در کنار هم قرار دهید. می توانید واژگونه سازی را بیاموزید. قاعده مندی مسأله این امکان را می دهد که با توجه به ابعاد مسأله تفکر کنید. باید تلاش کنید تا اجزاء مسأله را با یکدیگر مرتبط کنید. همچنین می توان جنبه های مختلف مسأله را برجسته کنید. دلیل کارآمدی این تکنیک این است که خط فکری مسأله را کشف کنید. اگر نقطه ی واضحی وجود داشته باشد، کار آسان
می شود. در پایان با مقایسه ی تک تک اجزاء از یک مسأله ی واحد، برداشت های مختلفی به عمل آورید.

دانش آموز از درون یک الگوی تثبیت شده، خط سیر طبیعی تحول مسأله را دنبال می کند. در این روند ممکن است گونه ای بازسازی الگو حاصل شود. به محض اینکه انتخاب یک جزء صورت گیرد، ارتباطی در کار هست و تأثیر درونداد نتیجه ی مسأله اهمیت دارد.

در کنار هم قرار دادن اجزاء واحدی کامل را به وجود می آورد. وقتی مسأله ای (مجموعه ای از اجزاء) با تقسیم یک وضعیت کلی یا با در کنار هم قرار دادن واحدها با هم بدست می آید، دانستن وضعیت اجزاء مختلف، همچون الگویی مستقل و متکی به خود و نه صرفا بخشی از یک الگو عمل می کند. اما همه ی اجزاء در تأثیر و تأثر بر یکدیگر عمل می کند. همینطور فهم کل واحد، درک بیشتری از تک تک اجزاء می دهد. همچنین داشتن فهم از عملکرد مسأله، وضوح بیشتری از اجزاء هم جوارش خواهد داد. مخصوصا برای تلفیق اجزای مجاور با یکدیگر جهت شناخت عملکردهای مختلف سودمند است. در اینجا مفهوم ثبات و یکپارچگی عملکرد معین برای ارتباط اجزاء اهمیت دارد. این کار برای فهم وضعیت مفید است. با این حال برای درک مسأله می توان اجزاء را در کنار هم قرار داد.

زنجیره ی اطلاعاتی:

معلمان باید به دانش آموزان بگویند: هنگامیکه در حال مطالعه و مرور درس ها هستید و مغزتان متوجه ی یادگیری و دسته بندی اطلاعات اولیه است. به تدریج دانسته ها و اطلاعات به شکل
زنجیره ای در می آیند. اینکه اطلاعات به صورت زنجیره ای پشت سر هم قرار می گیرند. در این هنگام کلید واژه ها نقش مهمی ایفا
می کنند.

دانش آموز می تواند بین زنجیره ی اطلاعات، ارتباط برقرار کند:

دانش آموز باید بتواند بین حلقه های این زنجیره ی اطلاعات ارتباط برقرار کند. به این ترتیب کلید واژه ها را به یکدیگر متصل می کند (مثل ارتباط خیابان های اصلی و فرعی با یکدیگر)

هنگامیکه دانش آموز ارتباط بین زنجیره ی اطلاعاتی را شناخت، معنایش این است که مطلب را به خوبی درک کرده است.

سلسله مراتب حل مسأله: (شیوه ای نو برای نگریستن به یک مسأله)

1- ایده ی مسلط و سازمان دهنده

2- هدف از مجزا کردن عامل تعیین کننده

3- تقسیم الگوی یکپارچه

4- همپوشانی اجزاء با یکدیگر

5- تقسیم به واحدهای همگرا

6- گزینش اجزاء (اصلی و فرعی)

7- روش واژگونه سازی (مختل کردن شیوه ی اولیه)

8- تبادل متقابل

9- داوری معقول

10- ارزیابی عملکرد

11- صورت بندی مسأله (شناخت شیوه ی پرداختن به مسأله)

12- توجه به یک شیوه و موقعیت خاص

13- عملیات ریاضت کانالی (شناخت تغییر و تحول مسأله)

14- نحوه ی هدایت مسأله ی اصلی (شرح مسأله)

15- مرتب ساختن مسائل اصلی و فرعی

16- کارکردها، فرایندها، مناسبات

17- بررسی مسأله ی واحد

18- هویت مسأله (واحد کل)

19- انتخاب نقطه ی شروع و گسترش مسأله

20- گستره ی توجه (شناخت وضعیت هر بخش از مسأله)

21- تعیین روند مسأله

22- مسأله ی واحد برای مسائل متنوع

23- شناخت روندهای تصادفی (اینکه هیچ چیز حقیقتا بی ربط نیست)

24- قرار گرفتن در معرض ایده های متنوع

25- مرتبط ساختن مسائل مختلف

26- محدودیت های سیستم حل مسأله

27- تحلیل دقیق هر یک از مراحل درس

28- شناخت الگوهای جدید

29- شناخت الگوهای ثابت و داوری اطلاعات

30- هر آرایه از اطلاعات چگونه با یکدیگر همنشینی می کنند (قطبی سازی)

31- شناخت نوع کارکرد

32- فهم الگوهای کلیشه ای (واکنش ها، چالش ها، مقابله ها،
تقسیم ها، کارکردها، سازوکارها)

33- سعی کنید راه های دیگری را برای نگریستن به مسأله پیدا کنید

34- تقسیم ها، طبقه بندی ها، مقررات، مقولات

35- شناخت هدف هر مسأله (کشمکش های برانگیخته)

36- مسأله نکات را القاء می کند

37- کاربرد دستوری

38- توانایی شناخت کیفیت عملکرد

39- توضیح کلی درباره ی کاربرد

40- یافتن دلیل منطقی برای حل مسأله

41- سر هم بندی مسائل مختلف مسأله (شناخت تنه ی اصلی سیستم)

42- بکارگیری الگوهای کلیشه ای (استفاده از فرمول)

43- توصیف حل مساله (نمایان ساختن نحوه ی فهم مسأله)

44- طراح سیستم عملکرد

45- توصیف مسائل مجزا (اجزاء) و توضیح نحوه ی عملکرد آنها با یکدیگر

46- بهترین معیار برای توصیف مناسب

47- برای حل مسائل محدود، پاسخ معینی وجود دارد (مسائل مکانیکی ساختار ساده و از نوع محدودند)

48- طراحی حل مسأله (روند مورد خاص از مسأله)

49- مقایسه ی چگونگی عملکرد اجزاء بر یکدیگر

50- کل مسأله ممکن است یک واحد کلیشه ای باشد (کارکرد اصلی)

51- تلفیق اجزاء به شیوه ای درست و رسیدن به مسأله ی اصلی

52- اهداف کلی مسأله (تفکر مرحله ای)

53- نحوه ی رویکرد مسأله ی خاص از کارکرد مسأله (ریاضیات عالی)

54- درک جامع و هوشمندانه از مسأله

برای حل هر مسأله، لزوم درست بودن هر گام برای تفکر منطقی ضروری است. اما باید قادر باشید الگو را به قدر کفایت درک کنید. با داوری صحیح این امکان را برای اطلاعات فراهم می کنید که هر کنش و واکنش متقابل را درک کنید. ذهن به دنبال آن است که یک سیستم الگو را درک کند. این است بنیان کارآمدن آن. از آنجا که ترتیب اطلاعات تعیین می کند که چگونه در قالب یک الگو آراسته می شود. چنین الگوهایی نحوه ی بهره برداری بهتر از اطلاعات را امکان پذیر می کند.  این نگرش نوع شیوه ی پردازش اطلاعات را روشن بینانه نشان می دهد. اطلاعات به شیوه ای در کنار هم قرار می گیرند که دلیل منطقی عملکرد را آشکار سازد. در عمل اجزاء مسأله مکمل یکدیگرند که در هم آمیخته می شوند. با این حال بهتر است با آنها به صورت مجزا برخورد کنیم تا ماهیت بنیادین مسأله به نحوی مؤثر و کارآمد با یک ابزار علمی کارآمد در کنار یکدیگر قرار می گیرند تا به ما این امکان را بدهد که از اطلاعات به شیوه ای خاص که مورد نیاز است استفاده کنیم و نیز آنچه را که انجام داده ایم به دیگران بفهمانیم. این کار باعث می شود تا این الگوها در ذهن به آسانی پرورانده شوند و الگوهای جدید را نیز برانگیزانند.

تفکر در حل مسأله، ترجیح می دهد تا آنجا که می تواند نظم و الگوی مسأله را کشف کند. الگوهایی که ذهن به دلیل نحوه ی کارش در بازی با اطلاعات، بسیار مستعد ساختن آنهاست.

مسأله، راه حل، داوری:

به هر حال، مشکل اساسی اختلافی است که بین داده ها و فرضیات هر مسأله وجود دارد و این امر پیدا کردن راه حل آن را سخت تر می کند. به هر حال در تفکر ریاضی اطلاعات طبق قواعد خاص مبادله
می شوند. در این صورت است که از بسیاری اشتباهات و لغزش ها دوری می شود. برای همین استفاده از فکر ریاضی، اطلاعات به دست آمده در مراحل مقدماتی، طبقه بندی می شوند.

آنچه مشخص است اینکه، روند دگرگونی ناشناخته و نامعلوم به معلوم، تفاهم و درک را ایجاد می کند و آنچه موجب این فرایند می شود، اندیشه است و یا به زبان ساده تر، فهم و درک پیدا کردن روش ها و به کار بردن آنهاست.

روال حل مسأله:

1- درک ارتباط بین اطلاعات (مفروضات)

2- شناخت سیستم الگو ساز

3- شناخت سیستم خود سازمان دهنده

4- توجه به محدودیت ها

5-اولویت بندی ترتیب اطلاعات

6- الگوسازی

7- داوری

8- کابرد عملی

9- اظهار نظر درباره ی نتایج

10- ارزیابی روند راه حل مسأله

11- ایده ی مسلط عوامل تعیین کننده

12- سلسله مراتب چیدن مسأله

13- تقسیم به اجزاء

14- گزینش اجزاء

15- شناخت اجزاء تأثیرگذار

16- شناخت اجزاء همگرا

17- شناخت اجزاء واگرا

18- فهم انگیزه ی اصلی (دلیل اصلی مسأله)

19- قاعده مندی موقعیت

20- ارزیابی عملکرد

21- صورت بندی مسأله

22- شرح مسأله

23- کارکرد فرایندها و مناسبات

24- شناخت مسائل مختلف در روند حل مسأله

25- انتخاب نقطه ی شروع

26- گستره ی توجه

27- نقطه ی شروع حل مسأله

28- بازبینی روند حل مسأله

29- بدست آوردن اطلاعات بیشتر

30- حل مسأله به روش داستان گونه

31- حل مسأله به روش کارآگاهی

32- شناخت روندهایی که در معرض انگیزش قرار می گیرند

33- درک فعالانه ی موضوعی خاص

34- مرتب ساختن مسائل مختلف مسأله

35- انواع تقسیم بندی ها

36- شناخت محدودیت ها

37- به چالش کشیدن مسأله (اگر.... شاید... )

38- همنشینی ها و هم جواری ها

39- شناخت کارکرد نهایی

40- به چالش کشیدن الگوهای ثابت شده (فرمول)

41- به چالش کشیدن الگوی کلیشه ای

42- کاربرد دستوری

43- حل مسأله به وسیله ی یک میانجی

44- شناخت انگیزه های اصلی

45- توضیح کلی درباره ی کاربردها

برای حل مسأله پاسخ معینی وجود دارد. اما غالبا راه حل های مختلفی وجود دارند. بعضی از این راه حل ها ممکن است بهتر از
راه حل های دیگر کار کنند. ولی برای این منظور کافی است که راه حل ها کار کنند. بهتر است چندین راه حل گوناگون یافته شود تا اینکه فقط بهترین راه حل پیدا شود. این نکته را فراموش نکنید که برای
حل مسأله فرضیاتی در اختیار دارید. منظور شناخت فرایندهای اجزاء در حل مسأله است. به همین دلیل بیشتر به دنبال شناخت ارتباط اجزاء با یکدیگر باشید. در اینجا طراحی فرمول در واقع مورد خاص از حل مسأله است. این امر به مفهوم درک بر پیوند دادن اجزاء به نحو مطلوب، برای هدف های خاص می باشد. طراحی یک مسأله با یک وضعیت آغازین به وضوح تعریف شدن است. (آنگونه که در حل مسأله مطرح است) بلکه بیشتر علائم و نشانه هایی در مسأله وجود دارد که وضعیت آغازین را در راستای یک هدف کلی نشان می دهد.

برای نمونه ممکن است اجزاء یک مسأله به ترتیب مشخص در مسأله گنجانده شده باشند و شما باید اجزاء مسأله را در جای معین قرار دهید. نوع مفیدی از مسائل، مسائل فیزیک ومکانیک هستند که ساختگی و از نوع محدودند. مثل یک ماشین چمن زنی که کار خاصی انجام
می دهد. دراینجا چندین عوامل مختلف را به طرز صحیح در کنار هم قرار می دهیم.

اکنون متوجه شدید که یک مسأله می تواند به چندین صورت و شکل بازگو شود. اما روند حل هر مسأله با توجه به فرمول کلیشه ای آن
می باشد و اجزاء باید در جای مناسب خودشان در فرمول گنجانده شوند. مانند درست کردن یک پازل یا به هم چسباندن اجزای یک ماکت هواپیما.

اساس این روش بکارگیری واحدهای مجزا در یک فرمول کلیشه ای و خاص است که شامل فرایندهای اساسی گزینش وتلفیق می شوند. البته بنیان هر فرمول پردازش اطلاعات است. یعنی با قرار دادن اعداد عناصر مختلف در یک فرمول نتیجه ی نهایی حاصل می شود. مانند اینکه شما به وسیله ی یک ماشین حساب چهار عمل اصلی را روی چند عدد به روشی خاص انجام می دهید.

اگر یک مسأله ی فیزیک را به کامپیوتر بدهید، کامپیوتر چگونه این مسأله را حل می کند. مسلما تا زمانی که تمام اطلاعات را به کامپیوتر ندهید، کامپیوتر نمی تواند فرمول مورد نظر را گزینش کند. هر چه اجزاء اطلاعات مسأله به کامپیوتر داده می شود. در آخر کامپیوتر متوجه می شود که از چه فرمولی باید استفاده کند و قصد و هدف اصلی مسأله چیست.

درخت حافظه:

یکی از مهمترین کارهایی که باید در سیستم مطالعه کاربردی انجام دهید، ثبت اطلاعات و استفاده ی صحیح و به جا از آنهاست.
دانش آموز برای یادگیری، یاد سپاری و تداعی بهتر آموخته ها، نیاز به الگویی دارد. الگوی یادآوری که ما به شما معرفی می کنیم  درخت حافظه است. همواره به یاد داشته باشید در طول مراحل مطالعه کاربردی باید از درخت حافظه استفاده کنید و اطلاعات اصلی و فرعی را ثبت کنید.

روش بکارگیری از تکنیک درخت حافظه به این صورت است:

در هنگام شروع مطالعه از تکنیک درخت حافظه در یادداشت برداری کمک بگیرید. یعنی موضوع اصلی را به عنوان ریشه ی درخت و نکات اصلی و فرعی را به عنوان شاخه های اصلی و فرعی ترسیم کنید و در پایان یادداشت نویسی، سعی کنید میزان درک خود را آزمایش کرده و خلاصه ی درس را در گوشه ی صفحه یادداشت، به زبان ساده بنویسید.

اکنون اطلاعاتی را بدست آورده اید که در درخت حافظه ثبت
کرده اید. یعنی موضوع اصلی را در تنه ی درخت بنویسید و
نکته های اصلی دیگر را به عنوان شاخه های اصلی ترسیم کنید. سپس نکته های فرعی را که مربوط به یکی از موضوع های اصلی
می باشد به ترتیب مراحل مطالعه به شاخه ها بیفزایید و سرانجام با سازماندهی مجدد، این الگوی یادآوری (درخت حافظه) نواقص و کمبودها را تکمیل کنید و با دقت این اطلاعات را مطالعه کنید.

این تکنیک به دانش آموز کمک می کند تا حین خواندن مطالب به ذهن، آنها را سازماندهی و نظم بدهد و به طور منسجم و سازمان یافته اطلاعات را دسته بندی کند.

مسأله: انتخاب عملیات

آیا وقتی با مسأله ی ریاضی مواجه می شوید، ذهنتان خوب کار
می کند. هر مسأله با مسأله ی دیگر فرق دارد. بسیاری از مسائل نیازمند انجام چند عمل هستند. (جمع و تفریق، ضرب و تقسیم)  دانستن اینکه چه عملی را برای حل هر مسأله لازم است، کلید حل آن مسأله است. برای حل هر مسأله ابتدا باید مسأله را به دقت بخوانید و سپس تصمیم بگیرید: چه چیزی می دانم؟ و پاسخ آن چیست؟ نکات کلیدی در درک و حل مسأله کمک می کنند آن را کشف کنید. اما راه حل مسأله به شیوه ی حدس و بررسی شما بستگی دارد.

البته گاهی مسائل چند مرحله ای هستند و نیاز به تجزیه ی دقیق دارند. وقتی مسأله ای را درک می کنید، بیشتر این مراحل را در ذهن خود انجام می دهید. به هر حال زمانی که با مسائل پیچیده، مواجه می شوید با خطاهایی مواجه خواهید شد که تنها پاسخ بخشی از مسأله را
می دانید.

در حل مسأله چند مرحله ای، بهترین شیوه  برای حل آن تجزیه ی مسأله به چندین قسمت و یافتن مسائل راه حل نهایی است.

طبقه بندی اطلاعات:

برای فهم طبقه بندی اطلاعات، ذهن دانش آموز را به نظم وسایل آشپزخانه معطوف کنید. برای مثال وقتی که قاشق ها و کاردها و چنگال ها و دیگر وسایل خانه را جدا کرده و سر جای مخصوص خودش قرار می دهید. همچنین از آنها بخواهید مواد غذایی داخل یخچال را مرتب کنند. می توانید کتاب های قفسه ی کتابخانه را هم مرتب کنید. همچنین جوراب ها را جفت کنید و در محل جای خودش قرا دهید. اگر کنترل تلوزیون در جای ثابتی نباشد، همه ی اعضاء خانواده در هر نوبت باید به دنبال آن در یک گوشه ای اتاق بگردند و این کار را مشکل می کند. بنابراین منطقی است که هر وسیله ای سر جای خودش باشد.

مرتب کردن مطالب:

وقتی می خواهید چند جلد کتاب را داخل قفسه قرار دهید، ناچار هستید آنها را مرتب کنید تا کتاب ها به طور خاصی در کنار یکدیگر قرار بگیرند. بسیاری از مفاهیم علمی دارای ترتیب معینی هستند. برای درک مطلب، باید مفهوم ترتیب را درک کنید. می توانید مطالب را بر حسب صفات آنها مرتب کنید. در اینجا هر جزء از مسأله نیازمند ارتباط با جزء دیگر است تا مفهوم خاصی را القاء کند. انجام این مقایسه نه تنها به درک مفهوم کل مطلب کمک می کند، بلکه تجربیاتی در درک اجزاء به هم مرتبط به دست می آورد.

ویژگی های نکات کلیدی:

کلمه یا نکته ی کلیدی همان طور که از نامش پیداست، همچون کلیدی است که بدون آن قفل مطالب باز نمی شود.

سیستم هشت مرحله ای مطالعه:

1- نگاه اجمالی به کل کتاب:

در ابتدای سال تحصیلی که تازه می خواهید شروع به درس خواندن کنید. در این مرحله کتاب را با یک بررسی اجمالی و مختصر به این صورت که بدانید درباره ی چیست؟ چند فصل دارد؟ کتاب چند صفحه دارد؟ هر فصل چند صفحه دارد؟ ارتباط فصل ها با یکدیگری چیست؟ هر فصل چند تیتر اصلی و فرعی دارد؟ مفهوم تیترهای اصلی و فرعی در هر فصل چیست؟ اکنون یک سری سؤالات از این دست را بدست آورده اید. این مرحله ممکن است یک دقیقه طول بکشد، ممکن است دو دقیقه طول بکشد و یا شاید پنج دقیقه یا بیشتر زمان نیاز داشته باشد. مدت زمان این مرحله بستگی به حجم کتاب دارد و باز هم تکرار می کنم بعد از اولین بار هر دفعه که خواستید مطالعه کنید نیازی به انجام این مرحله نیست، فقط یک بار برای اولین و آخرین بار کافی است.

2- بررسی اولیه ی فصل یا یک بخش از کتاب:

در مرحله ی دوم آن فصل یا بخشی را که قصد مطالعه ی آن را دارید، انتخاب کنید. بعد عنوان فصل را نگاه کنید. تیترها و جاهایی که
درشت تر از کلمه ها یا جمله های دیگر هستند را مورد توجه قرار دهید و در انتهای هر فصل هم اگر خلاصه یا نتیجه گیری یا پرسشی وجود دارد به آنها هم نگاهی بیندازید. در این مرحله به هیچ عنوان متن را نمی خوانید. فقط یک سری اطلاعات اولیه از این فصل را بدست می آورید تا ذهن نسبت به آن حساس شود. منظور از اطلاعات اولیه این است که بدانید موضوع مطالب این فصل درباره ی چیست؟

3- سؤال گذاری:

در مرحله ی سوم با توجه به اطلاعاتی که در مرحله ی دوم از فصل مورد نظر بدست آورده اید، چند سؤال در ذهنتان طرح کنید. شاید این سئوالات خیلی کلی و مبهم باشند و یا شاید اساسا جواب آنها درون متن نباشد. هدف از این طرح کردن سؤال ایجاد تمرکز و کنجکاوی در هنگام مطالعه است. چرا که با این کار در مراحل بعد که خواندن متن را انجام می دهید با تمرکز و کنجکاوی بیشتری مطالب را می خوانید.

ضمنا توجه داشته باشید که این کارها اصلا وقت گیر نیست و به زمان زیادی نیاز ندارد. البته هر کدام از مراحل را چند دقیقه یا چند ساعت و یا حتی یک روز فاصله دادن انجام دهید. چرا که می خواهید ابتدا با کلیات کتاب آشنا شوید.

4- خواندن متن:

در این مرحله به هر نکته ی کلیدی که می رسید آن را همان لحظه یادداشت کنید. (ساختار درختی) اما در خواندن هر قسمت، اگر آن را نمی فهمید مکث نکنید و روی آن معطل نشوید و یا به عقب برنگردید که دوباره آن را بخوایند. اما در این مرحله نکات مهم را به صورت ساختار درختی پشت سر هم یادداشت کنید. یعنی با این روش به علت پیوستگی حلقه های زنجیر مطالب به هم پیوسته (علت و معلول) اطلاعات را به راحتی به حافظه می سپارید و به آسانی یادآوری
می شوند.

تمرین حس بیان:

ابتدا یک پاراگراف (متن کوتاه) را به صورت عادی بخوانید.
دقت کنید که هر کلمه را در ثانیه ی اول ساعت و کلمه ی بعدی را در ثانیه ی دوم ساعت (تیک/ تاک) بخوانید و ادامه دهید و ته خودکار را در هر کلمه روی میز بزنید. بعد از اینکه متن کوتاه تمام شد، یک بار دیگر با همان روش اما کمی تند تر بخوانید. سعی کنید هنگامیکه سرعت خود را کمی تند تر می کنید، مانند فاصله ی درخت ها که با فاصله های مساوی کاشته می شوند. ایندفعه فاصله ی درخت ها را کمی به هم نزدیک تر کنید. یعنی ضرباتی که با انتهای خودکار به میز می زنید، هماهنگ و مساوی یکدیگر باشد.

نکته: متن کوتاه را در پنج نوبت بخوانید ودر هر نوبت سرعت را کمی تند تر کنید.

اکنون آمادگی آن را دارید که متن را با حس های مختلف بخوانید. سعی کنید در هر نوبت از خواندن با یک احساس خواص بخوانید:

1- احساس معمولی

2- احساس خوشحالی

3- احساس ناراحتی

4- احساس غصه

5- احساس عصبانیت

6- احساس سرعت و...

نکته: اکنون می توانید متن دلخواهی را با ترکیب حس های مختلف بخوانید.

اکنون سعی کنید متنی را که می خوانید با ریتم مناسبی بخوانید.
برای مثال جمله ی حسن به مدرسه ی می رود که ریتم آن می شود. (با- بام - - با - - بام– با – بام - - بام – با – بام ) یعنی با ته خودکار ریتم ایجاد کنید. یادتان باشد که کلمات ایرانی چه نوشتن و چه خواندن آنها باید ریتم (آهنگین) داشته باشد. برای مثال برای نوشتن کلمه ی شنا، سعی کنید هنگام نوشتن ریتم آن را بگویید. بنابراین این ریتم نوشتن کلمه ی شنا اینگونه می شود. (بام – بام – بام – بام ) یعنی کلمه شنا از سه حرف (ش – ن – ا ) تشکیل شده است. اما به خاطر
دندانه ی حرف شین ما برای نوشتن چهار موج ایجاد می کنیم.
(1- 2- 3- 4)

تقلید صدا:

اگر خواندن متن درس برایتان کسل کننده شده است، می توانید ابتکار به خرج دهید. مثلا از صدای کارتون هایی که دیده اید تقلید کنید و متن را با صدای کاراکتری خاص بخوانید. با این کار تنوع و خلاقیت در خواندن درس جذابیت بیشتری ایجاد می کند. شاید هم روزی دوبلور رادیو و تلوزیون شدید و توانستید با صدایتان به مردم خدمت کنید.

5- بازنگری:

در این مرحله نکاتی که در مرحله ی قبل یادداشت کرده بودید را یک بررسی مجدد کنید. یعنی ببینید با دیدن این نکات می توانید جملات و مطالب مربوط به آن را به یاد آورید یا نه؟ اگر نتوانستید، مجددا به متن مراجعه کنید.

6- یادآوری:

در این مرحله مطالبی که در مرحله ی چهارم یادداشت کرده اید را بر روی طرح شبکه ای یا درخت حافظه دسته بندی و سازماندهی کنید.

7- طرح سئوالات امتحانی:

در این مرحله یک امتحان از خودتان بگیرید. یعنی الگویی که در مرحله ی قبل رسم کرده بودید و متشکل از نکات کلیدی است، ارتباط نکات کلیدی را در کل و جزء یادآوری کنید.

8- مرور درس:

در این مرحله الگویی که رسم کرده بودید را همانند یک معلم برای خودتان یا شخص دیگر توضیح دهید.

اطلاعات اولیه:

برای کسب اطلاعات اولیه باید دقت کنید که این اطلاعات،
ویژگی های لازم را داشته باشد. باید به خاطر داشته باشید که اطلاعات اولیه قرار است در دانش آموز شور و رغبت ایجاد کند. اطلاعات اولیه به شکلی خوب و دوست داشتنی شوق دانش آموز را برای فراگیری بیشتر افزایش می دهد.

هر چقدر می توانید اطلاعات اولیه، سطحی و ابتدایی باشند. مثلا قبل از اینکه فرمول فیزیک را تدریس کنید به دادن اطلاعات اولیه در
مورد اجزائ تشکیل دهنده ی فرمول صحبت کنید و ارتباط آنها را با یکدیگر توضیح دهید. هر چقدر اطلاعات اولیه دانش آموز در
زمینه ی یک موضوع بیشتر باشد، خود به خود تمرکز بهتری خواهد داشت. این همان ارتباط و علاقه و میل به فراگیری است. بنابراین وقتی می خواهید موضوعی را درس دهید، یکباره به سراغ فرمول مسأله نروید.

نقش حالت ها در تمرکز حواس:

هنگام مطالعه باید از لحاظ جسمی و ذهنی آماده باشید. باید حالت های خاصی داشته باشید که با عملکردتان هماهنگ باشد. روانشناسی
حالت ها و رفتارها را شرح می دهد.

اگر می خواهید مبارزه کنید، ابتدا باید حالت جنگیدن را به خود بگیرید. اگر می خواهید جسمی را از زمین بلند کنید، ابتدا باید وضعیت پاها و دست ها در شکل و حالت مناسبی باشند. اگر می خواهید مطالعه کنید باید ذهن و جسمتان را آماده کنید. معلمی را به خاطر بیاورید که مطالب را به زبان خوشایند به شما انتقال می دهد

وقتی که مشغول خواندن هستید، مانند همان معلم مطالب را به شکلی زیبا برای خود بیان کنید و در خود علاقه ایجاد کنید. (حس و حالت)

یادداشت برداری در کلاس:

دانش آموزان معمولا به شیوه ی سنتی، جمله های معلم را یادداشت
می کنند. با نوشتن سخنان معلم، عملا از گوش دادن و درک جمله ی بعدی غافل خواهید شد. دانش آموزان باید به صورت اشاره ای مختصر، واژه های کلیدی را یادداشت برداری کنند. اینگونه می توان هم زمان با تدریس معلم، یادداشت برداری کنید. با این کار ذهن
دانش آموز همچنان باز و گسترده و خالی نگه داشته می شود و لحظه به لحظه نکته ای را که فرا می گیرد یادداشت برداری می کند.

دانش آموز باید یادداشت برداری را جدی بگیرد. نه اینکه به خودش بگوید من همه ی این مطالب را هم اکنون به خاطر می سپارم و نیازی نیست که یادداشت کنم و...

صدای یکنواخت:

معلمانی هستند که صدای یکنواختی دارند و موقع تدریس بی تحرکند. این حالت باعث می شود که دانش آموزان تمرکز حواسشان را از دست بدهند و ذهنشان را در مسیر و جاهای دیگر مشغول کنند.

تنفس عمیق:

با تنفس عمیق هم جسمتان سرحال و شاداب می شود و هم تمرکز حواس بیشتری پیدا می کنید.

تمرین پرورش آگاهانه ی فکر:

برای تمرکز فکر توصیه می شود، پرش آگاهانه ی فکر را انجام دهید. دانش آموز به این شکل یاد می گیرد که هر زمان روی یک موضوع خاص فکر کند و به سرعت فکر خود را به موضوع دیگری متمرکز کند.

کنترل تفکر:

گاهی اوقات به مسائلی فکر می کنید که نیازی بر تفکر روی آن
مسأله ی خاص ندارید و یا اینکه فعلا نباید به آن موضوع فکر کنید. برای اینکه بتوانید افکار خود را مهار کنید. فکر کنید بر قطاری سوار هستید و داخل یک کوپه ی قطار نشسته اید و نباید به کوپه های دیگر قطار سرک بکشید و یا اینکه فکر کنید. اگر لازم است به موضوع خاصی فکر کنید. سعی کنید زمان خاصی را برای فکر کردن روی آن موضوع در نظر بگیرید. سپس ابعاد مختلف موضوع را بررسی کنید و در آخر نتیجه گیری کنید. در آخر اگر نتوانستید راه حل مناسبی برای آن موضوع بدست بیاورید با یک فرد خبره و با تجربه در آن زمینه مشورت کنید.

اصول مطالعه و فراگیری بهتر:

1- اصولی که قبل از مطالعه باید رعایت کنید:

الف- حفظ آرامش (دوری از استرس، سر و صدا و...)

ب- تخمین انرژی لازم

2- اصولی که هنگام مطالعه باید رعایت کنید:

الف- به طور کلی این فصل یا این پاراگراف درباره ی چه موضوعی است؟

ب- نکته های اصلی موضوع چیست؟

پ- ببینید، چگونه موضوعات اصلی با موضوعات فرعی ارتباط برقرار می کنند.

3- اصولی که باید بعد از مطالعه رعایت کنید:

الف- نحوه ی پیوند خوردن موضوعات اصلی با موضوعات فرعی

ب- یادآوری اطلاعات جدید و ارتباط آن با اطلاعات موجود در ذهن

پ- نتیجه گیری

آیا کلمه واژه است یا چیستان:

مسلما هر کلمه ای می تواند مفاهیم متنوعی را در ذهن ایجاد کند. مثلا اگر شما از یک مربع صحبت می کنید. معلوم نیست منظور یک مربع روی کاغذ با ابعاد کوچک است یا یک زمین کشاورزی در روستا و یا یک زمین تجاری در شهر و... همینطور وقتی از یک ساختمان صحبت می کنید با مشخص کردن کاربرد آن (تجاری، کارخانه، خانه و...) نقش آن مشخص خواهد شد.

دانش آموز می تواند بین زنجیره ی اطلاعات، ارتباط برقرار کند:

دانش آموز باید بتواند بین حلقه های این زنجیره ی اطلاعات ارتباط برقرار کند. به این ترتیب کلید واژه ها را به یکدیگر متصل می کند (مثل ارتباط خیابان های اصلی و فرعی با یکدیگر)

هنگامیکه دانش آموز ارتباط بین زنجیره ی اطلاعاتی را شناخت، معنایش این است که مطلب را به خوبی درک کرده است.

نگاه اجمالی و دقیق:

از روش نگاه اجمالی به مطالب استفاده کنید و به دنبال کلمات مهم (کلید واژه ها) باشید. وقتی به کلید واژه برخوردید، کمی مکث کنید
(3 تا 7 ثانیه) و از خود بپرسید: (درباره ی این موضوع چه چیزهایی می دانم؟)

راه های مهم درس:

1- استدلال کنید

2- تجزیه و تحلیل کنید (ارزیابی مسائل مهم)

3- دلیل بیاورید

4- فرض کنید

5- محاسبه کنید (راه رسیدن به جواب)

6- نظر خود را بگویید

7- مقایسه کنید (چه مواردی با یکدیگر ارتباط دارند، چگونه ارتباط دارند)

8- شناخت تفاوت ها

9- علت را توضیح دهید

10- بحث کنید

11- شرح دهید

12- نتایج را بیان کنید

13- ارزیابی کنید (پیدا کردن نکات کلیدی)

14- توضیح دهید (بیان روشن موضوع)

15- بیشتر تحقیق کنید

16- با مثال و نمودار توضیح دهید

17- تفسیرکنید (رابطه ها را پیدا کنید)

18- ماجرا را شرح دهید

19- رئوس مطالب را بیان کنید

20- خلاصه گویی کنید

21- پیش بینی نتایج احتمالی

22- از شواهد اثبات کنید

23- ارتباط بین اجزای درس را پیدا کنید

24- مفاهیم را در تقابل یا قیاس با یکدیگر قرار دهید

25- از سر نخ ها و تفکرات استفاده کنید

26- نسبت به اشارات و نکته ها آگاه باشید

27- به دقت به ساختار جمله بندی سؤال دقت کنید

28- بازنگری کنید

29- پاسخ گویی به طور شفاهی

30- خلاصه ای از هر چه می خوانید تهیه کنید

31- دقت کنید از اصل موضوع اصلی منحرف نشوید

32- سعی کنید بفهمید سئوالات از شما چه می خواهند

33- سئوالات را حدس بزنید

34- هر چند دقیقه یک بار یک فرصت کوتاه (3 تا 7 ثانیه) به خودتان بدهید

35- مرور خود را بر تمرین پاسخگویی به سئوالات متمرکز کنید

36- خودتان تعیین کننده ی معیارهای مطالب باشید

37- خود را بیازمایید

38- از همان آغاز مطالب را با یکدیگر ارزیابی کنید

39- بین مطالبی که یاد گرفتید، ارتباط برقرار کنید

40- اکنون نوبت تلفیق اطلاعات با یکدیگر است

41- نتیجه ای که هر مطلب دارد را در نظر بگیرید

42- فواید دسته بندی اطلاعات

43- زمانی را برای تفکر بر روی روابط اجزاء با یکدیگر بگذارید

44- قبل از هر چیز علل یا عوامل را در مطلب کشف کنید

45- گردآوری همه ی اطلاعات در یک ساختار درختی

46- به فواید این مطلب بیندیشید

47- احتمالات مختلف را بسنجید (واقع بین باشید)

48- فکر های مختلف را بکار بگیرید

49- فراز و نشیب های مطلب را درک کنید

50- مطالب را به قسمت های قابل کنترل تقسیم کنید

51- دستورالعمل مطلب را تنظیم کنید

52- سهم هر جزء را با یکدیگر در نظر بگیرید

53- نکات مهم و طرح اولیه مسأله را آماده کنید

54- باید بدانید دقیقا چه مطلبی را آموخته اید

55- هر مشکلی را فرصتی برای بهبود شرایط در نظر بگیرید

56- موقع خواندن خلاصه برداری کنید

57- منطقی ترین دسته بندی را انجام دهید

58- به تفسیر یافته های خود توجه کامل داشته باشید

59- نحوه ی یادگیری خود را با دیگران مقایسه کنید

60- مطالبی که می دانید نسبت به آنها ضعف دارید، دقت بیشتری کنید

61- مشتاقانه توصیه ها را جدی بگیرید

62- پاسخ گویی به سئوالات را تمرین کنید

63- در جستجوی انتقادات باشید

64- سعی کنید بفهمید سئوالات چه منافعی دارند

65- همانطور که مشغول خواندن سئوالات هستید، اصلاحاتی انجام دهید

66- پس از خواندن متن، فواید مطالب را جستجو کنید

67- اگر باز هم لازم است به مرتب کردن پاسخ ها بپردازید

68- اهداف نویسنده را شناسایی کنید

69- سیستم شناسایی مؤلف را شناسایی کنید

70- به دستورالعمل های مؤلف دقت کنید

71- به طور منظم شیوه ی ارائه ی اطلاعات موجود را مورد تجدید نظر قرار دهید

72- محرک های هر جزء را شناسایی کنید (ارتباط یک جزء با جزء دیگر)

73- چندین سؤال منطقی در نظر داشته باشید

74- برای هر مسأله دلیل منطقی پیدا کنید

75- ساختار منظم عددی برای پاسخ داشته باشید (ارتباط زنجیر وار)

76- مدیریت بر زمان و عملکرد (تنظیم وقت)

خلاصه نویسی:

خلاصه نویسی یعنی فشرده کردن یک متن کم و بیش طولانی به
کوتاه ترین مقدار ممکن. این کار مستلزم درک جوهر متن و در
درجه ی اول مستلزم درون سازی کامل موضوع آن و سپس آفرینش یک رشته فرمول های خلاصله ای است که به روشنی حاوی
اندیشه های اساسی موجود در آن باشد.

در آغاز برای خلاصه کردن باید از متن کمک بگیرید. سپس باید بکوشید تا فقط به یاری حافظه آن را خلاصه کنید. سپس به بهبود ترکیبات ذهنی (اولویت بندی) دقت کنید. عجله نکنید و محتوای درس را تا می توانید یک دست و روشن ثبت کنید.

روش تقسیم و منها و لوزی برای فهمیدن درس:

در این روش تقسیم، ابتدا مطلب مورد مطالعه را به چند قسمت مجزا تقسیم می کنیم و هر بخش را به طور مجزا مطالعه می کنیم و بعد از یادگیری هر قسمت اجزای مختلف را به ترتیب پلکانی با یکدیگر مقایسه می کنیم و عوامل ارتباط هر بخش را با بخش دیگر بررسی می کنیم. اما در روش منها، ابتدا یک جزء اصلی را منها کرده و کنار می گذاریم و اجزای دیگر را با توجه به جزء اصلی با یکدیگر مقایسه می کنیم. برای مثال اگر بخواهید نقش قلب را در بدن بشناسید. ابتدا عضو قلب را از اجزای دیگر منها می کنید و هر عضو دیگر را با توجه به کار کرد قلب مورد مطالعه قرار می دهید. یعنی قلب با هر یک از اجزاء بدن قیاس می کنیم و در پایان نتیجه گیری می کنیم.

اما در روش لوزی ابتدا شروع مطلب را شناسایی کرده و به تدریج دامنه ی اطلاعات خود را درباره ی موضوع مورد نظر پیدا کرده با یکدیگر مقایسه می کنیم. به تدریج حجم اطلاعات بیشتر می شود و هنگامیکه به انتهای یادگیری (نتیجه گیری) می رسید از حجم اطلاعات کاسته شده و نتیجه ی اصلی را بدست خواهید آورد.

چگونگی احاطه بر درس:

1- آگاهی از نقشه های ذهنی نویسنده (درک مطلب)

2- بررسی دقیق نظام پنداره

3- یافتن عناصر و مباحث بحث

4- تقسیم مطالب به مراحل کوچک تر و کنترل پذیر

5- ایجاد مهارت ارتباط بین مطالب

6- استفاده از کانال های تجسمی

7- تفسیر نمودن و اداره کردن مطالب

8- توجه به نقطه نظرهای گوناگون

9- شیوه های درک مسائل مختلف

10- شناسایی قصد و هدف مجموعه ی مطالب

11- ایجاد باورهای ذهنی متعادل

12- احساس و برداشت شخصی از مأموریت مطلب

13- برداشت یا پنداره ی شخصی از نظام وسیع تری از موضوع

14- پیدا کردن نقش هر جزء در ارتباط با اجزاء دیگر

15- همخوانی اجزاء مطلب در بخش های مختلف درس

16- روابط میان اجزاء مطلب در ارتباط با هدف

17- سطح منطقی مطالب در چهارچوب درس

18- هماهنگی بین نتایج و کاربردهای گوناگون مطلب

مسائل کلی درس:

1- اهداف چگونه اجزاء را درک می کنند (ادراک مرتبط)

2- روابط اجزاء در یک روند مشترک چگونه است (شیوه ها و شگردها)

3- چگونه اجزاء درس در کنار یکدیگر قرار می گیرند (معیار گروه منسجم)

4- نسبت تقابل اجزاء درس با یکدیگر

5- نسبت تضاد اجزاء با یکدیگر

روش حل مسأله: (آغاز و پایان مسأله)

1- شناسایی فضای مسأله

2- مشخص نمودن اجزاء در محدوده ی فضای مسأله

3- شناخت شرایط موجود و هدف مسأله

4- شناخت راه مناسب برای رسیدن به هدف (الزامات اصلی و فرعی)

5- شناخت روابط و عملکرد اجزاء در کنار یکدیگر (مجموعه عوامل)

6- تدوین خط مشی حل مسأله (راه حل منسجم)

7- پیدا کردن راه حل مناسب با توجه به شرایط (یافتن دستورالعمل)

8- ارزیابی نیازها در حالت مطلوب (تجزیه در برابر تلفیق)

9- چگونگی ارزیابی و داوری مسأله (ضوابط و معیارها)

10- مفهوم مأموریت سازمانی برای حل مسأله (ترکیب کردن اجزاء)

11- راه یا خط مشی رسیدن به هدف

12- شناخت ابعاد گوناگون مسأله (شناخت روش ها یا راه حل های دیگر)

13- سلسله اقداماتی که باید رعایت شود

14- متعادل ساختن روابط اجزاء با یکدیگر (دقت در محاسبه)

15- مدیریت کردن اجزاء یک مسأله (یافتن و حل مسأله)

16- شناخت علت های اصلی و سبب های ناگزیر در حل مسأله

17- یافتن نظام مناسب (شناخت فرمول خاص) برای حل مسأله

18- همسویی وهدایت اجزاء مسأله برای رسیدن به یک هدف (نتیجه گیری ها)

19- رهبری و ارتباط مؤثر بین اجزاء مسأله

20- مهارت طرز استفاده از اجزاء مطلب برای رسیدن به هدف

21- شناخت بهتر روابط اجزاء با یکدیگر

22- شناخت الگوی راه حل

23- ارزیابی و تقویت اجزاء با یکدیگر (چگونگی رابطه ی پیوند اجزاء با یکدیگر)

هر کدام از دانش آموزان با درجات متفاوتی بر درس تسلط می یابند. توانایی دانش آموز در تعامل اجزاء درس با یکدیگر تعیین کننده است. این شیوه به دانش آموز کمک می کند تا به مهارت های بنیادی
دست یابد. در اینجا یافتن مشکلات و ارائه ی راه حل ها در چهارچوب مفهومی درس اهمیت دارد.

بعد از مرور کلی مطمئن شوید که نکته های اصلی مربوط به درس را آموخته اید. به تدریج وارد جزئیات شوید. سپس توجهات منطقی مربوط به درس را مرور کنید و اهمیت تسلط بر مهارت های جدید را بفهمید و درباره ی کاربرد صحیح مهارت تفکر کنید. برای مثال در درس فیزیک فرمول مسأله ماشینی است که با سرعت 80 کیلومتر بر ساعت حرکت می کند. چه فرقی با فرمول مسأله ای که یک وزنه ی 10 کیلویی از فاصله ی 100 متری به سمت زمین رها می شود، خواهد داشت. مسلما در مسأله ی اول اصطحکاک اهمیت دارد و در مسأله ی دوم نیروی جاذبه نکته ی کلیدی است. اکنون کاربرد واقعی مسأله ی مورد نظر را در یافته اید.

مطالبی که خوانده اید با نظم وترتیب مشخصی دسته بندی کنید. باید برای انجام این کار دلیل بیاورید. نکته های اصلی درس را خلاصه کنید و نکات اصلی و فرعی را مشخص کنید. سرانجام چهارچوب کلی درس را مشخص کنید و توضیح دهید که درس چه کاربردهایی خواهد داشت. مطمئن شوید که هیچ نکته ای جا نیفتاده است.

عامل پرخوری و پرخوابی:

لقمان حکیم به فرزندش سفارش کرد: فرزندم! اگر معده پر گردید، تفکر به خواب می رود و حکمت لال می شود و اعضاء بدن سست می شوند و باعث ضعف ذهن و جسم می گردد. همچنین خواب بیش از حد نیز سبب اٌفت فعالیت مغز و کاهش یادگیری می شود. پرخوری آدمی را کسل، سنگین و مداومت در آن باعث فراموشی زودرس و کاهش حافظه می شود.

نوآوری:(نگاهی جدید به درس ریاضی)

ریاضی را به دنیای واقعی مربوط سازید:

یک شکایت معمول دانش آموزان آن است که مواد درسی که به آنها آموزش داده می شود، آنچنان دور از ذهن و بی معناست که هیچ ارتباطی با زندگی واقعی ندارد. اگر چه بسیاری از مفاهیم  و مسائل ریاضی مفید و عملی هستند. اینجاست که معلم می تواند با نشان دادن نقش ریاضی در زندگی واقعی به دانش آموزان کمک کند.

- خرید از بقالی پُر از مسائل ریاضی است. خریداران اجناس را انتخاب می کنند، کل قیمت ها را محاسبه می کنند و غیره.

 روش دیگر:

آموختن تقسیم به شیوه ی خلاقانه: هنگامیکه یک بیسکوییت دارید و می خواهید با دوستتان آن را میل کنید چه کاری می کنید. حتما آن را از وسط نصف (تقسیم) می کنید. حالا اگر سه نفر باشید و یا چهار نفر باشید چکار می کنید؟ حتما آن را به سه قسمت یا چهار قسمت (کسر) تقسمیم می کنید.

چگونه در هنگام خرید به تمرین ریاضی بپردازید:

مسلما برای پختن غذا باید مواد لازم را به تعداد نفراتی که می خواهید غذا تهیه کنید، وزن کنید و مقدار آب، اندازه ی ظرف، درجه ی
شعله ی اجاق و... را در نظر بگیرید.

با طرح این سئوال ها درک می کنید تا بین مفاهیم مختلف ارتباط برقرار کنید. (شناخت اجزاء و ارتباط آنها با یکدیگر)

تمرین خط:

می توانید با استفاده از آموزش خط و استفاده ی صحیح از جملات کامل مفهوم درک ریاضی در نگارش و زیبا نویسی را درک کنید. یعنی اصول خط خوانا و استفاده ی صحیح از زنجیره ی کلمات به شیوه ی استدلال منطقی و کامل کردن مفهوم مطلبی  که انتقال می دهید به درس ریاضی کمک کند.

همینطور هنگام خواندن مطالب در تحلیل مطلبی که می خوانید به
جنبه های علائم نوشتاری، شنیداری توجه کنید و به خصوص با حس دادن به صدایتان آنچنان که در نوشته آمده، بیان کنید. یعنی جملات سئوالی، تعجبی و.. را همانطور بگویید. حالا باید مانند شخصی که تأتر بازی می کند، باید در جای جای ادای کلمات و خواندن جملات آن را با حس و حالت جمله بیان کنید. حتی گاهی لازم است قسمتی از متن را آهسته بخوانید و یا جمله ی بعدی را سریع بخوانید. اگر جمله ای امری است به همان گونه تلفظ کنید و اگر جمله ای باید با صدای بلند یا آهسته خوانده شود، همانطور جملات را بخوانید. بنابراین در هنگام خواندن مطالب تمام محرکات را به ادراک تبدیل کنید. باید سعی کنند که مطالعه را به امری جالب توجه تبدیل کنید. دانش آموزانی که اهل مطالعه نیستند در دروس علمی مانند ریاضیات، فیزیک و شیمی بیشتر شکست می خورند. شاید لازم باشد با یک مشاور روانشناس تحصیلی مشورت کنید تا شما را در پیدا کردن بهترین راه حل و علت مشکل کمک کند.

آموزش ریتم به نوآموزان:

تیک تاک ساعت                 گوش کن با دقت

با یک تیک یک ضرب         می زنم به درب

با یک تیک دو ضرب           می زنم به درب

با یک تیک سه ضرب          می زنم به درب

با یک تیک چهار ضرب       می زنم به درب

حالا شناختی ریتم را             تمرین بکن تو حالا

با یک تیک یک ضرب         بزن به درب

با یک تیک دو ضرب           بزن به درب

با یک تیک یک ضرب         بزن به درب

با یک تیک سه ضرب          بزن به درب

با یک تیک دو ضرب           بزن به درب

با یک تیک سه ضرب          بزن به درب

و....                                                    شاعر: عبدالله یزدانی

نکته: شناخت ریتم می توانید هر دو طرف مغز را فعال کند. این کار
می توانید به درک بهتر ریاضی کمک کند. با این کار شما حافظه ی قوی تری خواهید داشت. همچنین این کار باعث تمرکز حواس را افزایش می دهد.

جدول تمرین ریتم

راست	چپ	چپ	راست
1	1	1	1
2	1	2	1
3	1	3	1
4	1	4	1
1	2	1	1
1	2	2	1
2	2	1	2
1	1	3	2
2	2	2	2
2	1	1	2
3	1	1	3
2	2	3	3
1	1	3	3
3	3	1	3
4	1	1	4
2	4	2	4
2	3	1	4
1	2	2	4
....	....	....	....

نکته: اکنون می توانید هر عدد را بین 1 تا 4 داخل ستون ها قرار دهید و ریتم های جدیدی را بسازید. سعی کنید هر خانه را در یک ثانیه اجرا کنید. مثلا اگر در خانه ی اول عدد (1) نوشته شده است در ثانیه اول یک ضربه بر روی میز بزنید و اگر در خانه ی دوم عدد (3) نوشته شده است در ثانیه دوم سه ضربه بر روی میز بزنید و....

سعی کنید با توجه به ثانیه های ساعت در هر ثانیه اعداد جدول را تکرار کنید. مثلا در ثانیه ی اول یک ضربه و در ثانیه دوم دو ضربه بزنید و...

64