انتشارات دوقلوها
کتاب کودکانتشارات دوقلوها
کتاب کودکپرورش تفکر در دانش آموز
به نام خدا
پرورش تفکر در دانش آموز
نویسنده: عبدالله یزدانی
سر شناسه : یزدانی، عبدالله، 1353-
عنوان و نام پدید آور : پرورش تفکر در دانش آموز/ نویسنده، عبدالله یزدانی.
مشخصات نشر : ورامین: دوقلوها، 1396.
مشخصات ظاهری : 60 ص.: مصور؛ 5/14 * 5/21 س م.
شابک : 40000ریال 8–25–8739-600–978
وضعیت فهرست نویسی : فیپا
موضوع : شاگردان – ایران – راهنمای مهارت های زندگی
موضوع : Studenhs – iran – Life skills guides
رده بندی کنگره : 1396 4 پ 43 ی/3607 LB
رده بندی دیویی : 10955/378
شماره کتابشناسی ملی : 4657281
ناشر: دوقلوها
نویسنده: عبدالله یزدانی
چاپ اول: 1396
شمارگان: 1000
شابک:8 – 25 – 8739 – 600 – 978
قیمت : 6000 تومان
همه ی حقوق محفوظ است
تلفن: 7010507 – 0919
مقدمه..............................................................................7
اول تفکر، بعد تصمیم به انجام کاری کنید..................................8
مهارت کنترل زمان.............................................................8
هدفگذاری شخصی..............................................................8
قواعد هدفگذاری.................................................................8
آموزش برقراری ارتباط با دیگران..........................................9
سبک زندگی......................................................................9
چه چیزهایی مهم هستند؟......................................................10
وظایف ضروری یا حیاتی....................................................10
سیستم پاداش به خودتان.......................................................10
چگونه معاشرت و روابط بی مورد را حذف کنید........................11
انجام کارهای بی مورد........................................................11
کارهای خارج از برنامه ی روزانه........................................11
بی انضباطی شخصی و عدم برنامه ریزی...............................12
پنج موقعیتی که نه گفتن به دیگران ضروری است.....................12
ده گام رسیدن به موفقیت.....................................................13
متن چیست؟....................................................................14
اصطلاح داستان گونه........................................................14
چه چیزی در یک متن اهمیت دارد؟......................................15
روایت...........................................................................15
ترکیب...........................................................................15
مجموعه ی مفاهیم متن.......................................................15
طرح............................................................................16
هدفگذاری......................................................................17
هنگام مطالعه: (فرایند منظم و هماهنگ در تحلیل درس)...........17
سلسله مراتب حل مسأله.....................................................17
درخت حافظه..................................................................19
ریاضی را به دنیای واقعی مربوط سازید...............................20
تمرین ریاضی به هنگام پختن غذا........................................20
برای ریاضی دلایل عملی ارائه دهید....................................21
برنامه ریزی مسافرت ها را محاسبه کنید..............................21
تخمین..........................................................................22
برای خودتان برنامه ریزی کنند..........................................22
دو شکل از برنامه ریزی روزانه........................................22
طبقه بندی اطلاعات........................................................23
مرتب کردن مطالب........................................................23
ویژگی های نکات کلیدی..................................................23
حرکات چشم و توقف های آن............................................23
آموزش شیوه ی مطالعه...................................................24
کلیات را قبل از جزئیات درک کنید....................................24
سیستم هشت مرحله ای مطالعه..........................................24
یادداشت برداری در کلاس...............................................26
تأثیر شباهت ها و تفاوت ها در آموختن................................27
زنجیره ی اطلاعاتی.......................................................27
دانش آموز می تواند بین زنجیره ی اطلاعات، ارتباط برقرار کند......27
نگاه اجمالی و دقیق.........................................................27
کنترل تفکر...................................................................28
روش تقسیم و منها و لوزی برای فهمیدن درس......................29
خلاصه نویسی...............................................................29
چگونگی احاطه بر درس.................................................30
مسائل کلی درس............................................................30
روش حل مسأله: (آغاز و پایان مسأله)................................30
انتخاب رشته ی ورزشی..................................................31
سخنان ناب...................................................................33
عقل............................................................................33
اصلاح خود..................................................................33
صداقت........................................................................33
شرم و حیا....................................................................34
کسب و روزی حلال.......................................................34
احسان و نیکوکاری........................................................34
اعتراف به ندانستن.........................................................34
هوشیاری....................................................................34
اندیشیدن درباره ی عاقبت کار..........................................35
نظم در کارها..............................................................35
کمک به افراد فقیر........................................................35
دوری از کارهای باطل..................................................36
اندیشیدن....................................................................36
صبر.........................................................................37
مسئولیت پذیری...........................................................37
دوری از ظلم..............................................................37
تغافل و تجاهل............................................................37
پرهیز از امور غیر ضروری.........................................38
مدارا با مردم.............................................................38
محبت.......................................................................39
برخورد با نادان..........................................................39
خویشتنداری...............................................................39
حفظ حرمت دیگران.....................................................40
پرهیز از سخنان نسنجیده...............................................40
گمان بد.....................................................................40
دخالت کردن در امور دیگران.........................................41
راز داری..................................................................41
حد و مرزها...............................................................41
پرهیز از جدال............................................................42
عذر خواهی و عذر پذیری.............................................42
تشکر و سپاس گذاری...................................................42
قضاوت بیجا..............................................................43
شوخی......................................................................43
دخالت بیجا................................................................43
حرمت شکنی.............................................................43
تحمل دیگران.............................................................43
استفاده از نظر دیگران.................................................44
کم گویی و گزیده گویی.................................................44
ادب و کمال...............................................................44
خوش رفتاری با دیگران...............................................45
همنشینی با عاقلان.......................................................45
نیکی کردن به دیگران..................................................45
تندی نکردن...............................................................45
وقار و متانت..............................................................45
امیدواری...................................................................46
ثابت قدم بودن.............................................................46
دوری از خودخواهی....................................................46
آلودگی ها و گناه..........................................................46
بدگویی از دیگران........................................................46
مردم آزاری...............................................................47
آدم های شرور............................................................47
خشم.........................................................................47
زخم زبان زدن............................................................47
سرزنش کردن.............................................................48
افراط و تفریط.............................................................48
همنشینی و معاشرت......................................................48
آموزش مهارهای خلاقانه................................................49
آموزش خطاطی به شیوه ای ساده......................................49
تمرین نقاشی ساده.........................................................50
آموزش الفبای فارسی به شیوه ای خلاقانه...........................51
آموزش حروف انگلیسی به شیوه ای خلاقانه:......................54
تفاوت های حروف فارسی و انگلیسی................................55
برای ترمیم نارسا نویسی................................................55
مشکل بدخطی دانش آموزان............................................56
آموزش حروف فارسی و انگلیسی به وسیله ی دایره..............56
آموزش ریتم به نوآموزان...............................................57
اکنون اجرای نت ها را با استفاده از دو دست انجام دهید.........58
جدول تمرین ریتم (تقویت حافظه).....................................59
تمرین ریتم به وسیله ی انگشتان: (تقویت حافظه).................60
مقدمه
این کتاب، مجموعه ای است کاربردی که به مسائل و مشکلات آموزش دانش آموزان می پردازد. در این کتاب راهنمایی های ارزنده ای به دانش آموزان شده است.
اول تفکر، بعد تصمیم به انجام کاری کنید:
بیشتر دانش آموزانی که مشاجره و
دعوا می کنند، بدون اینکه بدانند چه رفتار غلطی را انجام می دهند، این کار را
انجام می دهند و بعد فکر می کنند چرا این کار را انجام داده اند و ای کاش بهتر بود
از روش دیگر (گفتگو) با موضوع برخورد می کردند. همینطور
بچه هایی که تفکر منطقی ندارند، اول بازی
می کنند و بعد تصمیم
می گیرند که درس بخوانند. در صورتی که باید اول درس بخوانند و هنگامیکه خسته شدند،
برای اینکه خستگی وکسالت آنها برطرف شود، حدود نیم ساعد ورزش یا تفریح کنند تا بعد
از رفع خستگی، دوباره شروع به درس خواندن کنند.
مهارت کنترل زمان:
هر فرد، به شکلی متفاوت از زمان
استفاده می کند. برخی افراد
در فعالیت های ورزشی (رابطه ی عقل و جسم)، عده ای دیگر در فعالیت های علمی و درسی،
عده ای دیگر در فعالیت های هنری در ابعاد گسترده تر به پیش می روند.
هدفگذاری شخصی:
افرادی هستند که با دانستن دقیق
آنچه می خواهند، بر روی آنچه
می خواهند، تمرکز می کنند. هدفگذاری علمی، تدبیر بلند مدت و بصیرتی کوتاه مدت می
طلبد. از طریق تنظیم اهداف به شیوه ای درست و عملی، می توانید میزان دستیابی به
اهدافتان راسنجیده و پیش بروید.
قواعد هدفگذاری:
1- انگیزه های درونی
2- واقعی بودن اهداف
3- تنظیم فعالیت های روزانه
4- رفتار شناسی اطرافیان
5- انتظاراتی که از اهداف خود دارید؟
6- اندازه گیری و سنجش موفقیت ها
7- تجارب بدست آمده
نکته: هدفگراری باید برای شما از لحاظ روانی، آرامش و احساس راحتی ایجاد کند. همینطور باید بدانید گاهی شکستی که در راه رسیدن به هدف متحمل می شوید، به اهمیت چیزی است که از آن می آموزید. به یاد داشته باشید که اهداف همراه با رشد و کسب تجربه تغییر خواهند کرد. لذا باید تجاربی را که از شکست خود کسب کرده اید در هدفگذاری بعدی مورد استفاده قرار دهید.
آموزش برقراری ارتباط با دیگران:
به این نکته توجه داشته باشید که هر فردی ناچار به برقراری ارتباط با دیگران است. مسأله ای که اینجا مطرح است اینکه این ارتباط تا چه حد باید باشد و برقراری رابطه ی اجتماعی با دیگران در زندگی طبیعی و کارهای روزانه اختلال ایجاد می کند. اکنون این سئوال مطرح می شود. آیا برقراری ارتباط با دیگران در مسئولیت هایی که بر عهده دارید، بی نظمی، آشفتگی و اتلاف وقت ایجاد می کند؟
نکته: راهزن وقت خود نباشید.
سبک زندگی:
از جمله عواملی که باعث اتلاف وقت می شود، مدل سبک زنگی هر فرد است. برای اینکه راندمان و کیفیت فعالیت روزانه را بالاتر ببرید، مراقب اتلاف وقت باید. شما باید بدانید هر کاری که پیش آمد را نباید، انجام دهید. این مسأله باعث می شود، کارهای مهمتر را نتوانید انجام دهید. قبول این مسأله که چه چیزهایی مهمتر هستند: (طبقه بندی وظایف)
1- وظایفی هستند که حتما باید انجام دهید.
2- وظایفی که مهم هستند اما می توانند به تعویق بیفتند،اما همان روز باید انجام شوند.
3- وظایفی هستند که می توانید بعدا انجام دهید.
4- وظایفی هستند که سود و منفعتی در آن نیست. اما بدون ضرر هستند.
5- کارهایی که انجام آنها خوب نیست و با ضرر همراه هستند. مانند:
- دوستی با افراد ناباب
- استفاده از اینترنت به روش غیر اخلاقی
- انجام کارهای خطرناک و ریسکی
نکته: فرایند وظایفتان را در یک دفترچه یادداشت کنید. سپس آنها را بر اساس اهمیت یا نیاز به انجام مرتب کنید.
چه چیزهایی مهم هستند؟
نسبت به اهمیت وظایف مختلف چگونه تصمیم می گیرید:
در ادامه پنج معیاری که می تواند در اولویت بندی وظایف بکار گرفته شوند عبارتند از:
1- منفعت بالا: کدام وظیفه بیشترین منفعت را فراهم می کند.
به خاطر داشته باشید این وظایف می توانند نفع مادی و غیرمادی داشته باشند. (درس خواندن، کمک به والدین، کمک به دوستان و کمک به معلم و...)
2- وظایفی که شما را به اهدافتان نزدیکتر می کند و وظایفی که انجام آنها حیاتی هستند.
3- وظایفی که انجام آنها باعث
بیشترین سود مادی و معنوی به همراه دارند و به همراه آن شارژ روحی می شوید و
اعتماد به نفس پیدا
می کنید.
4- کدام وظایف (والدین، معلم و...) مهم هستند؟
5- کدام وظایف بر عهده ی شما واگذار شده است. مثلا خرید نان، کمک به برادر و خواهر کوچکتر و...)
وظایف ضروری یا حیاتی:
یک وظیفه زمانی ضروری و مهم است که آینده و رشد شما به آن متصل است. به عبارت دیگر با انجام چنین وظایفی در آینده مزایای بیشتری بدست خواهید آورد. مسلما مهمترین وظیفه ی دانش آموز درس خواندن است.
سیستم پاداش به خودتان:
به طور خلاصه سیستم پاداش دهی این نکته را مطرح می کند که با انجام هر وظیفه ای که درست انجام داده اید یک پاداش مناسب به خودتان بدهید. مثلا اگر بعد از مطالعه ی کتاب درسی خسته شده اید، می توانید به خودتان پاداش دهید و نیم ساعت تلوزیون تماشا کنید و...
نکته: جای تعجب است برخی دانش آموزان نمی توانند منظم و مرتب باشند و دچار اختلال و بی نظمی در انجام وظایفشان هستند. اگر برای خودتان جدول روزانه ترسیم کنید، آنوقت می فهمید چه مقدار از زمانتان را به درستی و چقدر از آن را بیهوده مصرف کرده اید و همچنین چگونه آن را تلف کرده اید. بنابراین منفعت شما از طریق استفاده ی صحیح و مؤثر از زمانتان است.
چگونه معاشرت و روابط بی مورد را حذف کنید:
نه گفتن، عادت کنید به هر درخواستی
پاسخ مثبت ندهید. اگر
خواسته های دوستانتان نامعقول و از اولویت پایینی برخوردار هستند، بهترین کار نه
گفتن به دوستتان خواهد بود. شاید لازم باشد آن را به زمانی دیگر موکول کنید، از نه
گفتن دریغ نکنید.
نکته: پیشنهاد می کنم افرادی که وقتتان را زیاد می گیرند، مستقیما به چشمان آنها نگاه نکنید و حرف های آنها را تأیید و یا تکذیب نکنید و با سکوت کردن سعی کنید موضوع را خاتمه دهید. شاید لازم باشد خودتان را مشغول کاری کنید تا خودش متوجه شود.
انجام کارهای بی مورد:
به مثال زیر توجه کنید، هنگام درس خواندن، تلفن زنگ می خورد. آیا باید به آن پاسخ دهید؟ بعید به نظر می رسد.
اما در زمانی که در حال انجام یک کار مهم و با اولویت بالا هستید به تماس های تلفنی کم اهمیت پاسخ ندهید. آیا تا به حال کارهای مهمتان را کنار نگذاشته اید و مثلا در یک زمان نامناسب با دوستتان به دوچرخه سواری رفته اید؟
اما راه حل چیست؟ از دوستانتان بخواهید از شما وقت قبلی بگیرند. اگر موفق به انجام آن شدید، آثارش را در کاهش اتلاف وقت در بلند مدت خواهید دید. در غیراینصورت منتظر باشید زمان های مهم شما توسط دیگران به سرقت برود.
کارهای خارج از برنامه ی روزانه:
کارهای برنامه ریز نشده از جمله مسائلی هستند که به تنهایی از بزرگترین اتلاف کنندگاه زمان هستند که اگر به درستی مدیریت نشوند با ایجاد وقفه های طولانی، زمان زیادی را می گیرند.
نکته: ویژگی های شخصیتی دانش آموز، در کاهش یا زیاد شدن اتلاف وقت مؤثراست. اگر دوست دارید به دیگران کمک کنید یا وقت خود را با صحبت کردن موضوعات غیر ضروری با دوستانتان سپری کنید. برای اینکه وقت خودتان را حدر بدهید، تعداد از رفتارها و عادت های خود را تغییر دهید.
سعی کنید برای هر روز اهداف مشخص تنظیم نمایید و کارهایتان را در زمان و وقت مناسب انجام دهید. زمانیکه کار را به پایان رساندید به خودتان پاداش بدهید. این عادت را در خود تقویت کنید که دربرابر ایجاد کنندگان وقفه (اتلاف وقت) مقاومت کنید.
از جمله دلایل رد نکردن درخواست دیگران، واقف نبودن به ارزش واقعی زمان خویش است. به درخواست کنندگان گوش دهید و آنچه از شما خواسته می شود را دریابید.
بی انضباطی شخصی و عدم برنامه ریزی:
تا چه حد به انضباطی اهمیت دهید؟ آیا منضبط و دقیق هستید وبا نظم کارهای محوله را انجام می دهید، یا از آن دسته افرادی هستید که وقت خودتان را حدر می دهید. اگر در انجام کارهای محوله با مشکل مواجه هستید، عادت بی نظمی را از خودتان دور کنید. واقعیت این است که راه علاج این مشکل خود شما هستید.
نکته: افراد موفق مقید به نظم هستند.
پنج موقعیتی که نه گفتن به دیگران ضروری است:
1- زمانی که خواسته و تقاضای طرف مقابل نامعقول است.
2- زمانیکه کار درخواست شده از اولویت کمتری برخوردار است.
3- زمانیکه مهارت و دانش کافی برای انجام آن کار را ندارید.
4- زمانیکه از لحاظ روحی در وضعیت مناسبی نیستید. (عصبانی، خسته)
5- زمانیکه تمرکز و کافی برای انجام چنین کاری را ندارید.
نکته: مراقب باشید، زمانیکه خواسته ای نامعقول در لباس و ظاهری فریبنده پیشنهاد می شود، باید توجه داشت هدف درخواست کننده چیست. چرا که انجام کارها باید در چهارچوب عقل و منطق باشد. یادتان باشد هر چه داناتر شوید، از دست دادن زمان برایتان آزار دهنده می شود.
ده گام رسیدن به موفقیت:
1- تعیین فعالیت:
در گام نخست به تعریف و تعیین فعالیت ها بپردازید.
2- طبقه بندی فعالیت ها:
در گام دوم فعالیت های علمی، اجتماعی، هنری و... را طبقه بندی کنید. این کار با درنظر گرفتن تنوع فعالیت ها انجام می شود.
3- اولویت بندی فعالیت ها:
پس از تعیین انواع فعالیت ها، اولویت بندی کنید.
4- ارزش گذاری فعالیت ها:
دراین گام، با در نظر گرفتن ضرورت ها به جایگاه آن فعالیت نسبت به سایر فعالیت ها اقدام کنید.
5- ترسیم جدول زمانی:
در این مرحله، نحوه ی اجرای فعالیت ها و تشریح چگونگی انجام فعالیت اهمیت دارد.
6- تعیین زمان اتمام فعالیت:
بدین معنا که با در نظر گرفتن توانایی های خود و آمادگی روحی و روانی خود به تعیین زمان اتمام آن فعالیت بپردازید.
7- تکمیل معایب و نواقص:
در این گام باید به ارزیابی احتمالات و نواقص پرداخت
8- تعیین جدول زمانی عملکرد:
پس از ارزیابی فعالیت، شناسایی کاستی ها و ضعف ها ضروری است.
9- تجزیه و تحلیل:
اگر فرض کنید کار و فعالیتی را افراد مختلف انجام می دهند، تجزیه و تحلیل قابلیت های فردی و محیطی (فرصت ها و تهدیدها) از اهمیت بسیاری برخوردار است.
10- تدبیر و کنترل عملکرد:
با توجه به انجام فعالیت این نکته بهنظر می رسد که نحوه ی تعیین تحقق اهداف، چه راهکار و استراتژی انجام پذیر است.
متن چیست؟
اگر بخواهیم تعریف ساده و روشنی از یک متن ارائه دهیم، می توانیم بگوییم که آن مبنای نوشتاری یک موضوع است. بسیاری از نویسندگان متن را به نقشه ی راه شبیه می کنند. این تعریف سودمندی است. چون فرد را تشویق می کند که تشبیهات، استعارات و کنایات را درک کند. بنابراین درک متن همچون یک سفر خیال گونه است. این نگاه معمارانه سودمند است. زیرا که بر ساختار و هدفی تأکید می کند. به روشنی معلوم می شود که هر متنی (داستان علمی، سیاسی، تاریخی، تربیتی و...) قصد روایت دارد و همچنین طریقه ی روایت گونه ی آن تا حدودی سلیقه ای است تا آنجا که به مفهوم متن لطمه ای وارد نکند.
اصطلاح داستان گونه:
تمام رویدادهای بطنی موضوع متن، که توسط نویسنده ارائه می شود دارای هویت و مفاهیم مستقل به خود می باشد. رویدادهایی که به تدریج آشکار می شود {مانند تدوین فیلم که داستان به تدریج بسط و گسترش می یابد و به نتیجه می رسد} و به تدریج کامل تر می شود. رویدادهایی که به انتاب نویسنده ی موضوع به شکل پلکانی نوشته شده است.
به طور کلی، هر جزء جزء موضوع به تدرج ماهیت و هویت موضوع اصلی متن را تکمیل می کند. بنابراین در تعریف متن نخست می توانید بگویید که یک متن پس از ارائه ی مفاهیم و دلایل منطقی (علمی) به تدریج کامل تر می شود.
یک عروسک ساز ممکن است به طور
وسواس اجزاء عروسک را بسازد. اما با اینکه ممکن است دست و صورت را بهتر ساخته باشد،
ممکن است تنه و پاها را متناسب با سر و دست نساخته باشد. یعنی نتواند مفاهیم و
جزئیات را به ترتیب و آنگونه که هست به درستی بیان کند. در این رابطه شاعر مفاهیم
رامصرع به مصرع، بیت به بیت
و بند به بند بیان می کند و به تدریج مفاهیم را کامل می کند تا به
نتیجه گیری می رسد. اما متن علمی از داستان و شعر متفاوت است. یک متن علمی باید به
چیز دیگری که در آزمایشگاه انجام شده، تکمیل می شود. می توان متن علمی را به پیله
ی کرم ابریشمی تشبیه کرد که در نهایت این پروانه است که راه خود را به جهان می
گشاید.
چه چیزی در یک متن اهمیت دارد؟
بی تفاوتی نسبت به اجزاء متن، ممکن است نسبت به اجزاء دیگر متن قضاوت درستی ارائه ندهد. برخی اجزاء متن نسبت به اجزاء دیگر نقش کلیدی دارند. بی اهمیتی نسبی نسبت به موضوعات راه برقراری ارتباط با متن را کم می کند. به عبارت دیگر متن در مقام مرشد و راهنما- ارتباط نویسنده ی متن را با خواننده ی متن برقرار می کند.
اصطلاح:
روایت: فرایند تعریف یک موضوع به صورت نوشته به نکته ی دوم در متن منتهی می شود. در وهله ی نخست روایتی از مفاهیم و ساختار کلی ارائه می شود و به تدریج به جزئیات می پردازد.
اما روایت موضوع به تصویر سازی
ذهنی ودرک ترکیب اجزاء متن با یکدیگر تکمیل می شود. روایتی که مفاهیم آنها تا حد
زیادی
از طریق کلمات منتقل می شوند و کلمات کلیدی هسته ی متن را شکل می دهند و همچنین
نقطه ی تمرکز موضوع اصلی را در بر می گیرد.
اصطلاح:
ترکیب: جملاتی که به هنگام دنبال کردن
موضوع اصلی متن طی
می شود، مانند مسیر جاده ای برای رسیدن به مقصد خاصی است. اساسا در مفاهیم متن
تناقض هایی وجود دارد که به نتایج جالبی منتهی می شود.
نویسنده ی متن باید موضوع را طوری بنویسد که خواننده ی متن بتواند موضوع اصلی را همراه با جزئیات در ذهن خود تصویر کند و خواننده ی متن بتواند تناقضات و تشابهات و تضادها را به درستی با یکدیگر پیوند بزند.
مجموعه ی مفاهیم متن:
یک داستان نویس، یک شاعر، یک عالم دینی و یک پژهشگر علمی، دلایل، سئوالات و جواب های موضوع اصلی را به شکلی ساختارمند و منطقی به صورت جملات در کنار هم قرار می دهد. در تمام این موارد نویسنده با بکارگیری جملات، کلمات و موضوعات را به یکدیگر پیوند می دهد. برای تکمیل این نکته باید گفت که نویسنده ی متن با استفاده از کلمات (مهمترین ابزار نویسنده) مقصود و هدف موضوع را به بهترین شکل بیان می کند.
حتی یک نویسنده ی علمی باید پیش از همه یک داستان سرا باشد. در دنیای امروز ما انواعداستان سرایان وجود دارد. رمان نویس، تاریخ نویس، نمایشنامه نویس، روزنامه نگار، و حتی نویسندگان کتاب های علمی تخیلی. آنچه نویسندگان مطالب علمی را از سایر داستان سرایان جدا می کند، داشتن یک حس آشکار تصویری و قدرت تخیل در خلق مفاهیم انتزاعی است که در بیشتر مواقع با چشم غیرعادی قابل مشاهده نیستند.
البته، انتقال یک موضوع به مخاطب چیزی فراتر از متن است. باید طرحی منسجم و اطلاعات و جزئیات مجاب کننده ای وجود داشته باشند. بنابراین یک محقق علمی باید در فن نویسندگی تبحر داشته باشد.
اصطلاح:
طرح: انتخاب رویدادهایی که در کنار هم
موضوع اصلی را تداعی
می کند. این فن از ترکیبی از استعداد و دانش حاصل می شوند. دانش درباره ی جزئیات.
به طور کلی، روایت داستان گونه، به طور خاص است. این نگرش به نوعی درون آمیزی هنری
می انجامد. در نهایت مفاهیم با ترکیبی هنرمندانه از یکدیگر تأثیر می گیرند. هر
چقدر درک این جزئیات گسترده تر باشد، انطباق و درک جزئیات موضوع
آسان تر خواهد بود.
بالاخره اینکه، خواننده ی متن از روحیه ی کنجکاون و جستجوگری برخوردار می باشد. خواننده ی متن در راستای درک مفاهیم متن باید بتواند پیچیدگی های موضوع را درک کند و مسئولیت های هر جزء متن را نسبت به اجزاء دیگر درک کند. اکنون او به روشنی می تواند موضوع متن را بازخوانی کند. در این مرحله می تواند مانند یک مربی فوتبال، بازیکنان را به یک هدف و سمت و سوی خاص، برای رسیدن به مقصد و موضوع مورد نظر راهنمایی و هدایت می کند.
اصطلاح:
هدفگذاری: شناخت جزئیات اصلی و فرعی در یک روند برنامه ریزی و زمان بندی شده به طریقی با یکدیگر ارتباط دارند که اجزاء در یکدیگر ادغام می شوند. این کار مستلزم آشنایی هدفمند با فرآیند موضوع می باشد. در واقع درک موضوع بدست می آید.
لایه های متن و سطوح تفسیری و محصول نهایی که هدف نویسنده بوده است. اکنون به عنوان یک خواننده ی باید از خود بپرسید که آیا به واقع موضوعات را در جای خود فهم کرده اید یا خیر. اگر با این مسأله راحت نیستید، به دنبال یک رابطه ی عینی و سالم بین تک تک اجزاء بگردید. بعد شناخت مفاهیم، آنها را با یکدیگر ترکیب و ادغام کنید. اکنون شما آماده ی پذیرش چالش هایی هستید که مختص نویسنده است. این فرصت را خواهید یافت که مانند نویسنده ی متن فکر کنید.
هنگام مطالعه: (فرایند منظم و هماهنگ در تحلیل درس)
1- روی موضوع مورد نظر تفکر کنید. (موضوع کلی)
2- هنگام مطالعه اطلاعات را به بهترین روش دسته بندی کنید. (اجزاء)
3- مرتب کردن اطلاعات (اولویت بندی یا طبقه بندی اطلاعات)
4- مطالب را در یک قالب و چهارچوب خاص قرار دهید
5- ارتباط کلمات کلیدی را با سایر قسمت ها شناسایی کنید
6- مسائل اصلی و فرعی را تفکیک کنید. (شناسایی جاده های اصلی و فرعی)
7- ترتیب و آرایش نکات چه معنایی دارند
8- شناخت الگوی خاصی از مطلب
9- مؤثرترین روش جهت خلق الگوی منطقی (ریاضی) با استفاده از اطلاعات درس
10- سیستم بکارگیری الگوی خاص با توجه به اطلاعات موجود
11- شناخت یک نظام رمزی در قالب یک الگوی سازماندهی
12- یافتن راه حل علمی در طبقه بندی کردن اطلاعات
سلسله مراتب حل مسأله: (شیوه ای نو برای نگریستن به یک مسأله)
1- ایده ی مسلط و سازمان دهنده
2- هدف از مجزا کردن عامل تعیین کننده
3- تقسیم الگوی یکپارچه
4- همپوشانی اجزاء با یکدیگر
5- تقسیم به واحدهای همگرا
6- گزینش اجزاء (اصلی و فرعی)
7- روش واژگونه سازی (مختل کردن شیوه ی اولیه)
8- تبادل متقابل
9- داوری معقول
10- ارزیابی عملکرد
11- صورت بندی مسأله (شناخت شیوه ی پرداختن به مسأله)
12- توجه به یک شیوه و موقعیت خاص
13- عملیات ریاضت کانالی (شناخت تغییر و تحول مسأله)
14- نحوه ی هدایت مسأله ی اصلی (شرح مسأله)
15- مرتب ساختن مسائل اصلی و فرعی
16- کارکردها، فرایندها، مناسبات
17- بررسی مسأله ی واحد
18- هویت مسأله (واحد کل)
19- انتخاب نقطه ی شروع و گسترش مسأله
20- گستره ی توجه (شناخت وضعیت هر بخش از مسأله)
21- تعیین روند مسأله
22- مسأله ی واحد برای مسائل متنوع
23- شناخت روندهای تصادفی (اینکه هیچ چیز حقیقتا بی ربط نیست)
24- قرار گرفتن در معرض ایده های متنوع
25- مرتبط ساختن مسائل مختلف
26- محدودیت های سیستم حل مسأله
27- تحلیل دقیق هر یک از مراحل درس
28- شناخت الگوهای جدید
29- شناخت الگوهای ثابت و داوری اطلاعات
30- هر آرایه از اطلاعات چگونه با یکدیگر همنشینی می کنند (قطبی سازی)
31- شناخت نوع کارکرد
32- فهم الگوهای کلیشه ای (واکنش
ها، چالش ها، مقابله ها،
تقسیم ها، کارکردها، سازوکارها)
33- سعی کنید راه های دیگری را برای نگریستن به مسأله پیدا کنید
34- تقسیم ها، طبقه بندی ها، مقررات، مقولات
35- شناخت هدف هر مسأله (کشمکش های برانگیخته)
36- مسأله نکات را القاء می کند
37- کاربرد دستوری
38- توانایی شناخت کیفیت عملکرد
39- توضیح کلی درباره ی کاربرد
40- یافتن دلیل منطقی برای حل مسأله
41- سر هم بندی مسائل مختلف مسأله (شناخت تنه ی اصلی سیستم)
42- بکارگیری الگوهای کلیشه ای (استفاده از فرمول)
43- توصیف حل مساله (نمایان ساختن نحوه ی فهم مسأله)
44- طراح سیستم عملکرد
45- توصیف مسائل مجزا (اجزاء) و توضیح نحوه ی عملکرد آنها با یکدیگر
46- بهترین معیار برای توصیف مناسب
47- برای حل مسائل محدود، پاسخ معینی وجود دارد (مسائل مکانیکی ساختار ساده و از نوع محدودند)
48- طراحی حل مسأله (روند مورد خاص از مسأله)
49- مقایسه ی چگونگی عملکرد اجزاء بر یکدیگر
50- کل مسأله ممکن است یک واحد کلیشه ای باشد (کارکرد اصلی)
51- تلفیق اجزاء به شیوه ای درست و رسیدن به مسأله ی اصلی
52- اهداف کلی مسأله (تفکر مرحله ای)
53- نحوه ی رویکرد مسأله ی خاص از کارکرد مسأله (ریاضیات عالی)
54- درک جامع و هوشمندانه از مسأله
درخت حافظه:
یکی از مهمترین کارهایی که باید در
سیستم مطالعه کاربردی انجام دهید، ثبت اطلاعات و استفاده ی صحیح و به جا از
آنهاست.
دانش آموز برای یادگیری، یاد سپاری و تداعی بهتر آموخته ها، نیاز به الگویی دارد.
الگوی یادآوری که ما به شما معرفی می کنیم
درخت حافظه است. همواره به یاد داشته باشید در طول مراحل مطالعه کاربردی
باید از درخت حافظه استفاده کنید و اطلاعات اصلی و فرعی را ثبت کنید.
ریاضی را به دنیای واقعی مربوط سازید:
یک شکایت معمول دانش آموزان آن است که مواد درسی که به آنها آموزش داده می شود، آنچنان دور از ذهن و بی معناست که هیچ ارتباطی با زندگی واقعی ندارد. اگر چه بسیاری از مفاهیم و مسائل ریاضی مفید و عملی هستند. اینجاست که معلم می تواند با نشان دادن نقش ریاضی در زندگی واقعی به دانش آموزان کمک کند.
- خرید از بقالی پُر از مسائل ریاضی است. خریداران اجناس را انتخاب می کنند، کل قیمت ها را محاسبه می کنند و غیره.
تمرین ریاضی به هنگام پختن غذا:
1- اندازه ی ظرف پختن غذا برای 4 نفر چه اندازه است؟ فکر کنید تا هر ظرف و وسیله ی مناسب را شناسایی کنید.
2- برای پختن غذا همه ی اندازه گیری های مواد لازم برای پختن غذا را با یک پیمانه و یا یک قاشق (نمک و ادویه) اندازه گیری کنید.
3- دستورالعمل یک نوع غذا را برای چهار نفر با دستورالعملی برای هشت نفر یا شش نفر تبدیل کنید تا همه ی اندازه های لازم را بدست آورید. یا اینکه دستورالعمل هشت نفر را برای چهار نفر (نصف) محاسبه کنید. این کاری است که در آن جمع و تفریق، ضرب و تقسیم مقادیر در زندگی واقعی آشکار می شود.
4- اکنون زمان پختن غذا را در نظر داشته باشید.
5- فکر می کنید یک ظرف شیرینی (کیک تولد) یا یک ظرف میوه را چگونه می توان برای هشت نفر به طور مساوی تقسیم کرد (تقسیم کردن دایره به هشت قسمت) تا تعداد مشخصی از قطعات شیرینی هم اندازه باشند. همچنین برای هر فرد با توجه به سن و وزن چه مقدار میوه و شیرینی لازم است.
6- اکنون، زمان بندی مراحل تهیه غذا را مشخص کنید.
7- حالا محاسبه کنید که برای هشت نفر مهمان چند قاشق و چنگال لازم است.
8- حالا می توانید اشیاء روی میز را کاملا و یا در حد امکان متقارن بچینید.
برای ریاضی دلایل عملی ارائه دهید:
عمدتا کارهای دستی (انواع ماکت ها، سفال گری، طراحی و...) اغلب نیازمند پیگیری گام به گام دستورالعمل است. اینان ابزار بسیار خوبی برای یادگیری حساب می آیند. بنابراین رشد و توسعه ی فکری مدام و پیوسته نیاز به تجربه و آزمایش دارد.
قبل از اینکه آمادگی ساده ترین جمع وتفریق را روی کاغذ بدست آورید، باید هزاران تجربه ی فیزیکی با اشیاء واقعی داشته باشید. طرح این سئوال ها کمک می کند تا بین مفاهیم مختلف ارتباط برقرار کنید و شناختی بنیادی از دنیای واقعی اطراف خود کسب کنید. باید از این مرحله ی تجربی رشد و پیشرفت عبور کنید تا بتوانید پس از آن به تفکر انتزاعی برسید. تفکری که در بسیاری از مقوله های ریاضی به آن احتیاج دارید.
برنامه ریزی مسافرت ها را محاسبه کنید:
1- ابتدا قصد و مدت زمان مسافرت را تعیین کنید
2- فکر می کنید چه وسایلی برای مسافرت لازم است؟
3- فکر می کنید اگر مقصد مسافرت 1000 کیلومتر با شهر شما فاصله داشته باشد و ماشین شما درهر 100 کیلومتر نیاز به 5 لیتر بنزین داشته باشد، چند لیتر بنزین تا مقصد لازم است
4- اگر باک ماشین 40 لیتر بنزین ظرفیت داشته باشد و قیمت هر لیتر بنزین 700 تومان باشد، پر کردن باک خالی اتومبیل چقدر هزینه دارد؟
4- قبل از پر کردن باک ماشین اگر 500 کیلومتر با اتومبیل رانندگی کرده باشید، چقدر بنزین مصرف می شود؟
5- اگر با سرعت 80 کیلومتر در ساعت رانندگی می کنید، چند ساعت طول می کشد تا مسافت 300 کیلومتری را طی کنید؟
6- درباره ی علائم راهنمایی رانندگی آگاهی دارید و این علائم با جاده ها چه تناسبی دارند؟
7- نقشه ی راه ها را بررسی کنید و مسیر مسافرت را مشخص کنید و نزدیک ترین شهر بعدی را پیدا کنید. اینها راه های خوبی برای مطرح کردن ریاضی در زندگی عملی است.
تخمین:
کنار یک جاده توقف کنید و مدت 1 دقیقه تعداد اتومبیل هایی که از جاده عبور می کنند را شمارش کنید و آن را در یک ساعت و یک روز و یک هفته و یک ماه تخمین بزنید.
برای خودتان برنامه ریزی کنند:
یکی از راه های رشد فهم بهتر زمان،
برنامه ریزی برای کارها و وقایعی است که برایتان اهمیت دارد. در اینجا چند نمونه
را ارائه
می دهیم:
1- بر اساس برنامه درسی، برای خود برنامه ریزی کنند.
2- بر اساس فهرست برنامه های تلوزیون و ساعاتی که در روز مجاز به دیدن تلوزیون هستند، حق انتخاب برنامه های تلوزیونی را دارید. در صورت عدم دقت در اجرای برنامه های خود مجبورهستید به جای تماشای تلوزیون کار عقب افتاده را جبران کنید.
3- درباره ی کارهای مختلف روزانه و مدت زمان انجام هر کدام از آنها برنامه ریزی کنید.
4- اگر آماده شدن برای رفتن به مدرسه سخت است. یک خط زمانی برای خود رسم کنید تا هر کار لازم را در مدت زمان مناسب انجام دهید. اما خط زمان را متناسب با واقعیت ها رسم کنید.
دو شکل از برنامه ریزی روزانه:
الف- برنامه ریزی کالواسی: یعنی کارهای روزانه را مانند برش های کالواس تقسیم بندی کنید.
ب- برنامه ریزی پنیری: یعنی در هنگام اجرای هر کاری (مطالعه، ورزش و...) مانند سوراخ های روی پنیر، لحظاتی ( 3 تا 7 ثانیه) را برای استراحت به مغز قرار دهید.
طبقه بندی اطلاعات:
برای فهم طبقه بندی اطلاعات، ذهن خود
را به نظم وسایل آشپزخانه معطوف کنید. برای مثال وقتی که قاشق ها و کاردها و چنگال
ها و دیگر وسایل خانه را جدا کرده و سر جای مخصوص خودش قرار
می دهید. همچنین مواد غذایی داخل یخچال را مرتب کنید. اکنون
می توانند کتاب های قفسه ی کتابخانه را هم
مرتب کنید. همچنین از جوراب ها را جفت کنید و در محل جای خودش قرا دهید. فکر می
کنید اگر جای اشیاء سر جای خودش نباشد چه اتفاقی می افتد. مثلا اگر کنترل تلوزیون
در جای ثابتی نباشد، همه ی اعضاء خانواده در هر نوبت باید به دنبال آن در یک گوشه
ای اتاق بگردند و این کار را مشکل می کند. بنابراین منطقی است که هر وسیله ای سر
جای خودش باشد.
به تدریج می آموزید که بر اساس فرم
و محتوای نکات درس، به
شیوه ای درست آنها را در کنار هم قرار دهید.
مرتب کردن مطالب:
وقتی می خواهید چند جلد کتاب را داخل قفسه قرار دهید، ناچار هستید آنها را مرتب کنید تا کتاب ها به طور خاصی در کنار یکدیگر قرار بگیرند. بسیاری از مفاهیم علمی دارای ترتیب معینی هستند. برای درک مطلب، باید مفهوم ترتیب را درک کنید. می توانید مطالب را بر حسب صفات آنها مرتب کند. در اینجا هر جزء از مسأله نیازمند ارتباط با جزء دیگر است تا مفهوم خاصی را القاء کند. انجام این مقایسه نه تنها به درک مفهوم کل مطلب کمک می کند، بلکه تجربیاتی در درک اجزاء به هم مرتبط به دست می آورد.
ویژگی های نکات کلیدی:
کلمه یا نکته ی کلیدی همان طور که از نامش پیداست، همچون کلیدی است که بدون آن قفل مطالب باز نمی شود.
حرکات چشم و توقف های آن:
حرکت چشم به هنگام خواندن آرام و
یکنواخت نیست، بلکه
مجموعه ای از جهش ها می باشد. با توجه به جهش ها و تثبیت ها و منقطع ها پی به فهم
جمله می بریم. این عامل تعیین کننده ی نحوه ی پردازش اطلاعات است که توسط مغز
انجام می شود.
آموزش شیوه ی مطالعه:
1- ابتدا نگاهی کلی به مطلب داشته باشید و برداشتی کلی از موضوعات و قسمت های مهم بدست آورید و مطالب را سازماندهی کنید.
2- در این مرحله خواننده ی کتاب، سؤال هایی درباره ی هر بخش مطرح می کند
3- در این مرحله خواننده ی کتاب، باید هر بخش را به دنبال پاسخ دادن به سؤال بخواند. این بخش جستجو و پیدا کردن پاسخ مطلوب است.
4- در این مرحله خواننده کتاب به دنبال بسط معنایی و ایجاد رابطه بین قسمت های مخلتف است
5- در این مرحله خواننده ی کتاب به دنبال نتیجه گیری می باشد
البته در هنگام مطالعه، نگاه کردن، تغییر ریتم و سرعت در جاهای مختلف، تغییر صدا، تأکید بر یک کلمه و ... در به خاطر سپردن کمک می کند. علاوه بر این روش ها، یادداشت برداری مانند حاشیه نویسی، خط کشیدن زیر مطالب، استفاده از علائم، خلاصه کردن مطلب و ... می تواند جهت حفظ بهتر فهمیدن مطلب بکار گرفته شود.
کلیات را قبل از جزئیات درک کنید:
اگر بخواهید جزئیات درس را درک کنید، باید از همان آغاز توجهتان را به کل موضوع فصل جلب کنید و برای فکر کردن به آنها فرصت کافی به مغز بدهید. در این صورت بهتر می توانید جزئیات را درک کنید.
سیستم هشت مرحله ای مطالعه:
1- نگاه اجمالی به کل کتاب:
در ابتدای سال تحصیلی که تازه می خواهید شروع به درس خواندن کنید. در این مرحله کتاب را با یک بررسی اجمالی و مختصر به این صورت که بدانید درباره ی چیست؟ چند فصل دارد؟ کتاب چند صفحه دارد؟ هر فصل چند صفحه دارد؟ ارتباط فصل ها با یکدیگری چیست؟ هر فصل چند تیتر اصلی و فرعی دارد؟ مفهوم تیترهای اصلی و فرعی در هر فصل چیست؟ اکنون یک سری سؤالات از این دست را بدست آورده اید. این مرحله ممکن است یک دقیقه طول بکشد، ممکن است دو دقیقه طول بکشد و یا شاید پنج دقیقه یا بیشتر زمان نیاز داشته باشد. مدت زمان این مرحله بستگی به حجم کتاب دارد و باز هم تکرار می کنم بعد از اولین بار هر دفعه که خواستید مطالعه کنید نیازی به انجام این مرحله نیست، فقط یک بار برای اولین و آخرین بار کافی است.
2- بررسی اولیه ی فصل یا یک بخش از کتاب:
در مرحله ی دوم آن فصل یا بخشی را
که قصد مطالعه ی آن را دارید، انتخاب کنید. بعد عنوان فصل را نگاه کنید. تیترها و
جاهایی که
درشت تر از کلمه ها یا جمله های دیگر هستند را مورد توجه قرار دهید و در انتهای هر
فصل هم اگر خلاصه یا نتیجه گیری یا پرسشی وجود دارد به آنها هم نگاهی بیندازید. در
این مرحله به هیچ عنوان متن را نمی خوانید. فقط یک سری اطلاعات اولیه از این فصل
را بدست می آورید تا ذهن نسبت به آن حساس شود. منظور از اطلاعات اولیه این است که
بدانید موضوع مطالب این فصل درباره ی چیست؟
3- سؤال گذاری:
در مرحله ی سوم با توجه به اطلاعاتی که در مرحله ی دوم از فصل مورد نظر بدست آورده اید، چند سؤال در ذهنتان طرح کنید. شاید این سئوالات خیلی کلی و مبهم باشند و یا شاید اساسا جواب آنها درون متن نباشد. هدف از این طرح کردن سؤال ایجاد تمرکز و کنجکاوی در هنگام مطالعه است. چرا که با این کار در مراحل بعد که خواندن متن را انجام می دهید با تمرکز و کنجکاوی بیشتری مطالب را می خوانید.
ضمنا توجه داشته باشید که این کارها اصلا وقت گیر نیست و به زمان زیادی نیاز ندارد. البته هر کدام از مراحل را چند دقیقه یا چند ساعت و یا حتی یک روز فاصله دادن انجام دهید. چرا که می خواهید ابتدا با کلیات کتاب آشنا شوید.
4- خواندن متن:
در این مرحله به هر نکته ی کلیدی
که می رسید آن را همان لحظه یادداشت کنید. (ساختار درختی) اما در خواندن هر قسمت،
اگر آن را نمی فهمید مکث نکنید و روی آن معطل نشوید و یا به عقب برنگردید که
دوباره آن را بخوایند. اما در این مرحله نکات مهم را به صورت ساختار درختی پشت سر
هم یادداشت کنید. یعنی با این روش به علت پیوستگی حلقه های زنجیر مطالب به هم
پیوسته (علت و معلول) اطلاعات را به راحتی به حافظه می سپارید و به آسانی یادآوری
می شوند.
5- بازنگری:
در این مرحله نکاتی که در مرحله ی قبل یادداشت کرده بودید را یک بررسی مجدد کنید. یعنی ببینید با دیدن این نکات می توانید جملات و مطالب مربوط به آن را به یاد آورید یا نه؟ اگر نتوانستید، مجددا به متن مراجعه کنید.
6- یادآوری:
در این مرحله مطالبی که در مرحله ی چهارم یادداشت کرده اید را بر روی طرح شبکه ای یا درخت حافظه دسته بندی و سازماندهی کنید.
7- طرح سئوالات امتحانی:
در این مرحله یک امتحان از خودتان بگیرید. یعنی الگویی که در مرحله ی قبل رسم کرده بودید و متشکل از نکات کلیدی است، ارتباط نکات کلیدی را در کل و جزء یادآوری کنید.
8- مرور درس:
در این مرحله الگویی که رسم کرده بودید را همانند یک معلم برای خودتان یا شخص دیگر توضیح دهید.
یادداشت برداری در کلاس:
دانش آموزان معمولا به شیوه ی
سنتی، جمله های معلم را یادداشت
می کنند. با نوشتن سخنان معلم، عملا از گوش دادن و درک جمله ی بعدی غافل خواهید
شد. دانش آموزان باید به صورت اشاره ای مختصر، واژه های کلیدی را یادداشت برداری
کنند. اینگونه می توان هم زمان با تدریس معلم، یادداشت برداری کنید. با این کار
ذهن
دانش آموز
همچنان باز و گسترده و خالی نگه داشته می شود و لحظه به لحظه نکته ای را که فرا می
گیرد یادداشت برداری می کند.
دانش آموز باید یادداشت برداری را جدی بگیرد. نه اینکه به خودش بگوید من همه ی این مطالب را هم اکنون به خاطر می سپارم و نیازی نیست که یادداشت کنم و...
تأثیر شباهت ها و تفاوت ها در آموختن:
طبق تحقیقات صورت گرفته، مشخص شده که هر چه شباهت ها و تفاوت های بین مطالب را کشف کنید و تأثیر هر جزء از اجزای متن را بر یکدیگر شناسایی کنید، آنوقت می توان گفت که چگونه همبستگی مطالب با یکدیگر اتفاق می افتد.
زنجیره ی اطلاعاتی:
معلمان باید به دانش آموزان
بگویند: هنگامیکه در حال مطالعه و مرور درس ها هستید و مغزتان متوجه ی یادگیری و
دسته بندی اطلاعات اولیه است. به تدریج دانسته ها و اطلاعات به شکل
زنجیره ای در می آیند. اینکه اطلاعات به صورت زنجیره ای پشت سر هم قرار می گیرند.
در این هنگام کلید واژه ها نقش مهمی ایفا
می کنند.
دانش آموز می تواند بین زنجیره ی اطلاعات، ارتباط برقرار کند:
دانش آموز باید بتواند بین حلقه های این زنجیره ی اطلاعات ارتباط برقرار کند. به این ترتیب کلید واژه ها را به یکدیگر متصل می کند (مثل ارتباط خیابان های اصلی و فرعی با یکدیگر)
هنگامیکه دانش آموز ارتباط بین زنجیره ی اطلاعاتی را شناخت، معنایش این است که مطلب را به خوبی درک کرده است.
نگاه اجمالی و دقیق:
از روش نگاه اجمالی به مطالب
استفاده کنید و به دنبال کلمات مهم (کلید واژه ها) باشید. وقتی به کلید واژه
برخوردید، کمی مکث کنید
(3 تا 7 ثانیه) و از خود بپرسید: (درباره ی این موضوع چه چیزهایی می دانم؟)
کنترل تفکر:
گاهی اوقات به مسائلی فکر می کنید
که نیازی بر تفکر روی آن
مسأله ی خاص ندارید و یا اینکه فعلا نباید به آن موضوع فکر کنید. برای اینکه
بتوانید افکار خود را مهار کنید. فکر کنید بر قطاری سوار هستید و داخل یک کوپه ی
قطار نشسته اید و نباید به کوپه های دیگر قطار سرک بکشید و یا اینکه فکر کنید. اگر
لازم است به موضوع خاصی فکر کنید. سعی کنید زمان خاصی را برای فکر کردن روی آن
موضوع در نظر بگیرید. سپس ابعاد مختلف موضوع را بررسی کنید و در آخر نتیجه گیری
کنید. در آخر اگر نتوانستید راه حل مناسبی برای آن موضوع بدست بیاورید با یک فرد
خبره و با تجربه در آن زمینه مشورت کنید. حتی لازم است با یک روانشناس مسأله ی خود
را در میان بگذارید. در زمان های گذشته نقش روانشناس را بزرگترهای خانواده و افراد
مسن تر به کمک افراد می آمدند. اما امروزه لازم است با یک روانشناس مشورت کنید. به
هر حال اگر نمی توانید به موضوع فکر نکنید به خودتان تلقین کنید که این فکر مانند
کبوتری است که باید آن را پرواز دهید و از آن رها شوید. مثلا به خودتان بگویید من
دیگر نباید به این موضوع فکر کنم و یا اینکه این فکر از ذهن من برو بیرون و من
دیگر به تو فکر نمی کنم و می خواهم ذهنم آزاد باشد. شاید این تجربه را بارها
امتحان کرده باشید. هنگامی که کنار ساحل می روید، یک نشاط و شادابی خاصی در لحظات
اول در انسان به وجود می آید. دلیل اصلی این است که جاذبه ها و زیبایی های دریا بر
همه ی افکار تسلط پیدا می کند و ذهن شما را برای چند لحظه از مسائل دیگر دور می
کند. اما اگر چند روز در کنار ساحل بمانید، دیگر آن جاذبه ی لحظات اول حاصل نمی
شود و به تدریج دیدن ساحل به امری عادی مبدل می شود. بنابراین هر انسانی باید سعی
کند در هر روز برای خود جاذبه های مثبت پیدا کند و از آنها لذت ببرد. مثلا دیدن
دوستان، تمرین موسیقی، نقاشی و ورزش، تمرین خط، دعا و عبادت، انجام کارهای مثبت و
کمک به فقیران و ...
روش تقسیم و منها و لوزی برای فهمیدن درس:
در این روش تقسیم، ابتدا مطلب مورد مطالعه را به چند قسمت مجزا تقسیم می کنیم و هر بخش را به طور مجزا مطالعه می کنیم و بعد از یادگیری هر قسمت اجزای مختلف را به ترتیب پلکانی با یکدیگر مقایسه می کنیم و عوامل ارتباط هر بخش را با بخش دیگر بررسی می کنیم. اما در روش منها، ابتدا یک جزء اصلی را منها کرده و کنار می گذاریم و اجزای دیگر را با توجه به جزء اصلی با یکدیگر مقایسه می کنیم. برای مثال اگر بخواهید نقش قلب را در بدن بشناسید. ابتدا عضو قلب را از اجزای دیگر منها می کنید و هر عضو دیگر را با توجه به کار کرد قلب مورد مطالعه قرار می دهید. یعنی قلب با هر یک از اجزاء بدن قیاس می کنیم و در پایان نتیجه گیری می کنیم.
اما در روش لوزی ابتدا شروع مطلب را شناسایی کرده و به تدریج دامنه ی اطلاعات خود را درباره ی موضوع مورد نظر پیدا کرده با یکدیگر مقایسه می کنیم. به تدریج حجم اطلاعات بیشتر می شود و هنگامیکه به انتهای یادگیری (نتیجه گیری) می رسید از حجم اطلاعات کاسته شده و نتیجه ی اصلی را بدست خواهید آورد.
خلاصه نویسی:
خلاصه نویسی یعنی فشرده کردن یک
متن کم و بیش طولانی به
کوتاه ترین مقدار ممکن. این کار مستلزم درک جوهر متن و در
درجه ی اول مستلزم درون سازی کامل موضوع آن و سپس آفرینش یک رشته فرمول های خلاصله
ای است که به روشنی حاوی
اندیشه های اساسی موجود در آن باشد.
در آغاز برای خلاصه کردن باید از متن کمک بگیرید. سپس باید بکوشید تا فقط به یاری حافظه آن را خلاصه کنید. سپس به بهبود ترکیبات ذهنی (اولویت بندی) دقت کنید. عجله نکنید و محتوای درس را تا می توانید یک دست و روشن ثبت کنید.
چگونگی احاطه بر درس:
1- آگاهی از نقشه های ذهنی نویسنده (درک مطلب)
2- بررسی دقیق نظام پنداره
3- یافتن عناصر و مباحث بحث
4- تقسیم مطالب به مراحل کوچک تر و کنترل پذیر
5- ایجاد مهارت ارتباط بین مطالب
6- استفاده از کانال های تجسمی
7- تفسیر نمودن و اداره کردن مطالب
8- توجه به نقطه نظرهای گوناگون
9- شیوه های درک مسائل مختلف
10- شناسایی قصد و هدف مجموعه ی مطالب
11- ایجاد باورهای ذهنی متعادل
12- احساس و برداشت شخصی از مأموریت مطلب
13- برداشت یا پنداره ی شخصی از نظام وسیع تری از موضوع
14- پیدا کردن نقش هر جزء در ارتباط با اجزاء دیگر
15- همخوانی اجزاء مطلب در بخش های مختلف درس
16- روابط میان اجزاء مطلب در ارتباط با هدف
17- سطح منطقی مطالب در چهارچوب درس
18- هماهنگی بین نتایج و کاربردهای گوناگون مطلب
مسائل کلی درس:
1- اهداف چگونه اجزاء را درک می کنند (ادراک مرتبط)
2- روابط اجزاء در یک روند مشترک چگونه است (شیوه ها و شگردها)
3- چگونه اجزاء درس در کنار یکدیگر قرار می گیرند (معیار گروه منسجم)
4- نسبت تقابل اجزاء درس با یکدیگر
5- نسبت تضاد اجزاء با یکدیگر
روش حل مسأله: (آغاز و پایان مسأله)
1- شناسایی فضای مسأله
2- مشخص نمودن اجزاء در محدوده ی فضای مسأله
3- شناخت شرایط موجود و هدف مسأله
4- شناخت راه مناسب برای رسیدن به هدف (الزامات اصلی و فرعی)
5- شناخت روابط و عملکرد اجزاء در کنار یکدیگر (مجموعه عوامل)
6- تدوین خط مشی حل مسأله (راه حل منسجم)
7- پیدا کردن راه حل مناسب با توجه به شرایط (یافتن دستورالعمل)
8- ارزیابی نیازها در حالت مطلوب (تجزیه در برابر تلفیق)
9- چگونگی ارزیابی و داوری مسأله (ضوابط و معیارها)
10- مفهوم مأموریت سازمانی برای حل مسأله (ترکیب کردن اجزاء)
11- راه یا خط مشی رسیدن به هدف
12- شناخت ابعاد گوناگون مسأله (شناخت روش ها یا راه حل های دیگر)
13- سلسله اقداماتی که باید رعایت شود
14- متعادل ساختن روابط اجزاء با یکدیگر (دقت در محاسبه)
15- مدیریت کردن اجزاء یک مسأله (یافتن و حل مسأله)
16- شناخت علت های اصلی و سبب های ناگزیر در حل مسأله
17- یافتن نظام مناسب (شناخت فرمول خاص) برای حل مسأله
18- همسویی وهدایت اجزاء مسأله برای رسیدن به یک هدف (نتیجه گیری ها)
19- رهبری و ارتباط مؤثر بین اجزاء مسأله
20- مهارت طرز استفاده از اجزاء مطلب برای رسیدن به هدف
21- شناخت بهتر روابط اجزاء با یکدیگر
22- شناخت الگوی راه حل
23- ارزیابی و تقویت اجزاء با یکدیگر (چگونگی رابطه ی پیوند اجزاء با یکدیگر)
انتخاب رشته ی ورزشی:
بدون تردید ورزش برای سلامت بدن و پرورش آنها
مفید است. با همه ی اینها بسیاری از افراد در انتخاب رشته ی ورزشی، دچار اشتباه
می شوند و پس از گذشت سالیان دراز درمی یابند. که نوع ورزشی را که برای خود
برگزیده اند به حال آنها مفید نبوده، بلکه زیان هایی را هم داشته است.
نکته ی اساسی این است که هر فردی باید سعی کند، با در نظر گرفتن تناسب جسمی و روحی، ورزشی که برای او نافع است را انتخاب کند. نه اینکه این انتخاب را بر اساس هوی و هوس و ناآگاهانه باشد. مثلا بچه ای که وزن زیادی دارد را به رشته ی شنا نفرستید و یا بچه ای که قد کوتاهی دارد را به رشته ی والیبال نفرستید.
سخنان ناب
عقل: (بحارالانوار، ج75، ص 7)
تنها با یاری عقل می توان بر مشکلات پیروز شد.
و این همان بهره گیری صحیح از عقل است. زیرا بسیاری از رفتارهای نادرست، نتیجه ی بکار نبردن صحیح عقل است. یعنی اعمال و رفتار خود را سنجیده و حساب شده انجام نمی دهند.
پیامبر (ص) می فرماید:
از عقل هدایت و راهنمایی بخواهید تا راه درست را بیابید و هرگز از آن نافرمانی نکنید که پشیمان می شوید.
در جای دیگری فرموده اند: (غرالحکم، ص 51)
عقل راهنمایی می کند و انسان را نجات می دهد.
نکته: اصلاح امور زندگی به عقل
وابسته است. این امر میسر
نمی شود، مگر با مطالعه و دوراندیشی.
امام علی (ع) می فرماید:
عقل مایه ی دوراندیشی است.
یعنی قل از اینکه کاری را انجام دهید، اول خوب فکر کنید و مسائل پیرامون مسأله را بررسی کنید. کمی احتیاط کنید و با عجله تصمیم نگیرید و پس از روشن شدن مسأله، با احتیاط تصمیم بگیرید و انجام دهید.
اصلاح خود:
از همه خردمند تر کسی است که به عبوب خود آگاه باشد.
در حقیقت انسانی که نواقص و عیوب خود را نشناسد، در صدد رفع آن بر نمی آید.
صداقت:
امام علی (ع) می فرماید:
صداقت نتیجه ی عقل است.
از مشکلات اجتماعی، نبود صداقت است. افسوس افرادی هستند که تقلب و دورویی را زرنگی می دانند. در صورتی که دو رویی و چند چهره داشتن از صفات منافقان است و اساس اعتماد اجتماعی را سست می کند و آرامش و امنیت را از بین می برد و مشکلات روحی و روانی (اضطراب، دلهره و..) بر جامعه حاکم می شود.
شرم و حیا:
امام علی (ع) می فرماید:
خردمند ترین مردم، با حیاترین آنهاست. (غرالحکم، ص 256 )
بی تردید شرم و حیا، ریشه
ی همه ی زیبایی ها و کمالات و
خوبی هاست.
اصولا گناهان و زشتی ها از بی حیاها سر می زند. ممکن نیست آدم بی حیا از گناهی دریغ کند. بنابراین هر چه رتبه ی کمال و عقل بیشتر باشد، حیا نیز بیشتر جلوه می کند.
نکته: نباید به بهانه ی آزادی هر فیلمی نمایش داده شود یا هر کاری خواستیم آزادیم انجام دهیم. این کارها به نفع هیچ کس نیست.
کسب و روزی حلال:
امام علی (ع) می فرماید:
هیچ عبادتی (تقوایی) مانند پرهیز از مال و غذای حرام نیست.
مال حرام مانع قبولی اعمال می شود و دعای چنین افرادی مستجاب نمی شود و این بدترین عقوبت و بلاست. بنابراین نشانه ی مؤمن کسب روزی حلال است.
احسان و نیکوکاری:
بی تردید نشانه ی مؤمن احسان و نیکوکاری به مردم می باشد.
اعتراف به ندانستن:
امام علی (ع) می فرماید: (نهج البلاغه)
اگر از شما چیزی را پرسیدند که نمی دانید، شرم نکنید و بگویید نمی دانم
بنابراین اگر چیزی را از تو پرسیدند که نمی دانی، خیلی راحت و بدون حراس بگو، نمی دانم.
هوشیاری:
خداوند متعال در قرآن می فرماید:
ای اهل ایمان! اگر آدم فاسقی خبری برای شما آورد، درباره ی آن تحقیق و بررسی کنید. (سوره ی حجرات، آیه 6)
بسیاری از گرفتاری ها و
مشکلا، بر اثر سخن چینی افرادی است
که بین این و آن واسطه می شوند و سخنی را از فردی به دیگری
می رسانند و یا موضوع دروغی را از فردی به دیگری منتقل
می کنند. مراقب باشید!!!
اندیشیدن درباره ی عاقبت کار:
امام علی (ع) می فرماید:
عاقل ترین مردم بیشتر از همه به پایان کار می نگرد.
نکته: انسان های باهوش اول فکر می کنند و با افراد خبره مشورت می کنند و بعد تصمیم می گیرند.
انسان کوته فکر درست به آینده نمی نگرد و دور اندیش نیست و خسارت فراوانی می بیند. برخلاف آنها، افراد عاقل از بسیاری خسارت هاو آفت ها در امان هستند. چقدر خوب است جوانان عزیز از عقل خود بهره جویند و به فرجام کارها بیشتر توجه کنند. آن لحظه که دوستت گناه را توصیه می کند، به فرجام کار بنگر.
نکته: قدری تأمل و تعقل و نگاه به آثار و عواقب کار، راه درست را نشان می دهد.
نظم در کارها:
امام علی (ع) در وصیت خود پس از سفارش به تقوا به نظم در امور توصیه می فرماید. آنجا که می فرماید:
شما را به تقوای الهی و نظم در کارهایتان سفارش می کنم.
نکته: نخستین شرط موفقیت داشتن نظم و برنامه ریزی درست است.
کمک به افراد فقیر:
امام علی (ع) می فرماید:
بد حراج کردن، کلید فقر است.
بعضی افراد مراقب دخل و خرج خودشان نیستند و همیشه نیازمند و گرفتار و محتاج هستند. عدم سوء مدیریت در دخل و خرج، موجب مشکلات فراوانی می شود.
در سخن دیگر می فرمایند:
کسی که هنگام داشتن و نداشتن، صرفه جویی و میانه روی کند، خود را برای رویارویی با سختی های زندگی آماده کرده است.
نکته: بنابراین عاقل ترین مردم، افرادی هستند که بهتر برای خرج کردن برنامه ریزی می کنند.
دوری از کارهای باطل:
امام علی (ع) می فرماید: (بحارالانوار، ج 75، ص89)
خردمند کسی است که به کلی امور باطل و بی هدف را کنار بگذارد.
انسان عاقل در زندگی دارای هدف است. آیا فکر کرده اید هیچ چیز در عالم هستی بی هدف خلق نشده است.
بنابراین انسانی که از
قدرت عقل برخوردار است، هرگز نباید
بی هدف زندگی کند. هر چقدر انسان عقلش کاملتر باشد، از امور لغو و بیهوده دوری می
کند. قرآن مؤمنان را به دوری از لغو (کارهای بیهوده) دعوت می کند. (سوره ی مؤمنان،
آیه 3)
آنان که از امور بیهوده روی می گردانند.
امام علی (ع) می فرماید: (غررالحکم، ص 54)
انسان عاقل کسی است که وقت خود را در امور غیر سودمند ضایع نکند.
بنابراین شرط زندگی سالم، در انتخاب راه و هدف درست و پرهیز از امور بیهوده است که نتیجه ای جز از دست رفتن وقت و آبرو و عقب ماندگی و پشیمانی نخواهد داشت.
به راسیت افرادی که مواد مخدر، قلیان، سیگار و... مصرف می کنند، وقت و سرمایه ی خود را حدر نمی دهند. جوانان عزیز باید بیشتر به اهدف مثبت توجه کنند.
اندیشیدن:
امام علی (ع) می فرماید: (غررالحکم، ص 52)
اندیشیدن، اساس عقل است که نتیجه ی آن، سلامت از شکست ها و ناکامی ها است. انسان در مرتبه ای است که هیچ موجودی به پای آن نمی رسد. تفکر در امور سبک و سنگین کردن آنها، ویژگی عقل سالم است.
امام علی (ع) می فرماید: (غررالحکم، ص 57)
اندیشیدن مقصد و نتیجه ی درست را نشان می دهد.
در سخن دیگر می فرماید:
پیش از آنکه تصمیم بگیری، بیندیش و پیش از آنکه اقدام کنی مشورت کن و پیش از ورود به هر کاری تدبیر کن.
نکته: انسان عاقل بدون تفکر دست به کاری نمی زند.
صبر:
امام علی (ع) می فرماید: (غررالحکم، ص 283)
صبر، مقدمه ی پیروزی است.
بی گمان زندگی دارای فراز
و نشیب هایی است که فرد باید با
سختی هایش مدارا کند. انسان کم طاقت و بی صبر شکست می خورد و هیچگاه نمی تواند به
مقصد برسد.
مسئولیت پذیری:
مسئولیت پذیری از صفات
پسندیده ی انسان دانا می باشد. فردی که
به پیشرفت و تعالی کشورش علاقه مند است، از هیچ تلاشی دریغ
نمی کند.
از این رو، روحیه ی تلاش و احساس مسئولیت در افراد، ضامن موفقیت است.
دوری از ظلم:
امام علی (ع) می فرماید: (نهج البلاغه، نامه 27)
یار مظلوم و دشمن ستگر باشید.
دوستی با افراد ظالم و شرور کار عاقلانه ای نیست و عواقب این کار گریبان خودتان را خواهد گرفت. بنابراین، خداوند دوست ندارد با افراد ظالم و گناه کار دوستی و معاشرت کنید.
تغافل و تجاهل:
خداوند در قرآن کریم می فرماید: (سوره ی فرقان، آیه 63)
بندگان (خاص) خدای رحمان آنان هستند که بر روی زمین ره به تواضع روند و هر گاه مردم جاهل به آنها خطاب کنند به سلامت نفس جواب دهند.
خداوند در قرآن کریم می فرماید: (سوره ی قصص، آیه 55)
چون سخن بیهوده بشنوند، ازآن روی گردانند.
در سخن دیگر: (غررالحکم، ص 451)
تغافل کن تا کارهایت خوش فرجام شود.
از امام سجاد (ع) است که در وصیت خود به فرزندش امام محمد باقر (ع) فرموده اند: (میزان الحکمه)
فرزندم، بدان که همه ی دنیا در دو کلمه است. اصلاح امر زندگی و تغافل که تغافل یک سوم ظرف دنیا و زندگی را پرمی کند.
بنابراین یک سوم امر زندگی
به شیوه ی برخورد انسان با مردم و رفتار آنان، نسبت به بسیاری از مسائل باید خود
را به بی خبری بزنید. یعنی نباید به رویش بیاورید و باید کاملا خود را به بی خبری
و
بی توجهی بزنید و از کنار آن بگذرید. البته این به معنای امر به معروف و نهی از منکر
کردن با افراد فاجر و فاسق نیست.
پرهیز از امور غیر ضروری:
امام علی (ع) می فرماید: (غررالحکم، ص 129)
هر کس خود را به کارهای غیر لازم مشغول کند، کارهای لازم را تباه می کند.
نکته: انسان وقتش محدود و فرصت ها چون برق و باد می گذرند. از این رو، همیشه به کارهای مهم و اولویت بندی شده بپردازید.
امام علی (ع) می فرماید: (غررالحکم، ص 477)
هر کس به غیر از کارهای ضروری مشغول شود، منافع خود را از دست خواهد داد.
نکته: پس مراقب باش، سرمایه ی عمر و فرصت ها از دست نرود. زیرا نتیجه ای حاصل نمی شود.
مدارا با مردم:
امام علی (ع) می فرماید: (غررالحکم، ص 53)
میوه ی عقل، سازگار بودن با مردم است.
ستیزه جویی، نزاع، ایراد گرفتن به کارهای دیگران، جز تلخ کردن زندگی نتیجه ی دیگری ندارد. نه خودشان روز خوش دارند نه اطرافیان آنها.
مؤمن باید در هر شرایطی در گناهان آنان شریک نشود و مراقب باشد خلق و خوی بد آنان را نگیرد و با مدارا و فاصله گرفتن از خود مراقبت کند.
امام صادق (ع) در تفسیر آیه ی ( وَ قُولو لِلناسِ حُسنا) فرمودند:
یعنی با مؤمنان با روی گشاده و با مخالفان با مدارا برخورد کنید تا آنان را به سمت ایمان (کارهای صالح) جذب کنید.
از این حدیث معلوم می شود که گاهی لازم است آدمی در برابر دشمن کوتاه بیاید و مدارا کند. البته مدارا غیر از سازش با آنان است. با این رفتار درست می توانید الگوی مناسبی برای امر به معروف و عمل به آن باشید.
محبت:
امام علی (ع) می فرماید: (بحار، ج 68، ص 349)
محبت به مردم، نیمی ازعقل است.
تجربه نشان داده است که
افراد مهربان و با محبت، بیشتر مورد
توجه اند تا آدم های خشن و سخت گیر. حتی دانش آموز بیشتر از آموزگارانی خوشش می
آید که مهربان باشند.
برخورد با نادان:
اگر دیگران به هر دلیل
(درست یا غلط) با شما مخالفت کردند، با
شیوه ای مسالمت آمیز و برخوردی شایسته و سازنده برخورد کنید.
خداوند در قرآن می فرماید: (سوره ی فرقان، آیه 63)
وقتی مورد خطاب و اهانت جاهلان قرار می گیرند، با ملایمت و ملاطفت سلام می کنند.
بی تردید رفتار خشونت آمیز و تند با نادان نتیجه ی منفی دارد. ولی اگر این برخورد با مدیریت و سازش همراه باشد،امیدی هست که موضوع به سلامت ختم به خیر شود. در بیشتر مواقع سکوت و فاصله گرفتن بهترین شیوه است.
خویشتنداری:
امام علی (ع) می فرماید:
خردمند کسی است که در شادمانی و نگرانی، خویشتن دار باشد.
خویشتنداری و بر نفس خویش حاکم و مالک بودن از صفات بارز انسان خردمند است که عقل قوی و نیرومند او توانسته بر رفتار ناهنجار غلبه کند. بنابراین کنترل احساسات توسط عقل، دلیل بر رشد و بلوغ عقلانی است.
حفظ حرمت دیگران:
امام علی (ع) می فرماید: (بحارالنوار، ج 75، ص 232)
خردمند کسی را خوار نمی کند.
در اینجا حفظ حرمت اشخاص
واجب است و حتی شخص مستحق مجازات، مستحق تحقیر نیست. بدانید اهانت و تحقیر دیگران
واکنش های بدی دارد که خوشایند نیست.
معلم باید حرکت دانش آموز را حفظ کند و شخصیت او را به ویژه نزد دیگران خرد نکند. چنانچه دانش آموز هم باید حرمت بزرگترها را نگاه دارد.
پرهیز از سخنان نسنجیده:
امام علی (ع) می فرماید: (بحارالنوار، ج1، ص 130)
خردمند، سخن غیر معقول نمی گوید و خود را در معرض اتهام قرار نمی دهد.
یکی از مواردی که بسیار سفارش شده، پرهیز از سخنان نسنجیده است. از این رو ممکن است باعث فتنه و آشوب شود.
گمان بد:
خداوند در قرآن کریم سوء ظن و بدگمانی را یک اخلاق زشت و مردود می داند و می فرماید: (سوره ی حجرات، آیه ی 12)
از بدگمانی نسبت به افراد و قضاوت از روی گمان پرهیز کنید که بعضی گمان ها گناه است.
توجه داشته باشید که سوء ظن به افراد جامعه کار بدی است و انسان را ذرکیر کناه و غیبت و تهمت می کند.
از این رو شک و بدگمانی از وسوسه های شیطان است و باید به خداوند پناه برید.
امام علی (ع) می فرماید:
هر گاه صلاح و خوبی همه جا بر مردم حاکم گردد و عموم مردم درستکار شوند، سوء ظن بد است. اما اگر فساد و نیرنگ حاکم گردد و مردم اهل فساد و نیرنگ باشند، حسن ظن و اعتماد بیجا فریب و نابودی است. البته احتیاط شرط عقل است.
دخالت کردن در امور دیگران:
امام صادق (ع) می فرماید: (بحارالنوار، ج 75، ص 204)
در آنچه به تو مربوط نیست دخالت نکن وگرنه خوار می شوی.
بنابراین، افرادی که در مسائل دیگران دخالت و اظهار نظر می کنند، ایجاد کدورت و دشمنی می کنند. از این رو تأکید شده مؤمن به آنچه به او مربوط نیست، دوری کند. مگر اینکه خودش به هم فکری و کمک تو نیاز داشته باشد و یا اینکه نیاز باشد امر به معروف و نهی از منکر کنید.
راز داری:
امام صادق (ع) فرموده اند: (بحارالنوار، ج 75، ص 229)
فاش ساختن راز در حکم سقوط زندگی است.
البته رازداری باید به عنوان یک اصل در زندگی باشد و همانطور که مؤمن باید راز دیگران را حفظ کند، لازم است رازهای خود را نیز بپوشاند و اجازه ندهد کسی چه دوست و چه دشمن از رازهای زندگی او آگاه شوند.
بنابراین عقل اقتضا می کند که انسان خود حافظ اسرار خود باشد و اسرار دیگران را فاش نکند.
حد و مرزها:
امام علی (ع) می فرماید: (غررالحکم، ص 233)
کسی که از حد و مرز خود تجاوز کند و منزلت خود را نداند، اهل خرد نیست.
انسان عاقل کسی است که حد
و مرز خود را بشناسد و با کارهای ناشایست جایگاه اجتماعی خود را از دست ندهد. چرا
که مورد
بی مهری و بی علاقگی دیگران قرار می گیرد. بنابراین قدر و منزلت خویش را بشناس و
از حد و مرز خود تجاوز نکن.
پرهیز از جدال:
امام علی (ع) می فرماید: (غررالحکم، ص 463)
بگو مگو کردن مایه ی شر است.
برخی افراد، سر هر موضوعی با دیگران به جر و بحث می پردازند. بدانید بگو و مگوهای بیهوده، بسیار مذموم و از خرد به دور است. این کار بذر کینه و کدورت را بیشتر می کند.
انسان فهمیده و عاقل از بحث و جدل دوری می کند و حالات روحی و روانی خود را خراب نمی کند.
در سخن دیگر می فرماید:
ایمان کسی کامل نمی شود و به حقیقت ایمان نمی رسد، مگر وقتی که جدال را ترک کند، هر چند حق با او باشد.
بنابراین انسان عاقل وقت خود را با بحث های بیهوده حدر نمی دهد.
خداوند در قرآن کریم می فرماید: (سوره ی فرقان، آیه 72)
مؤمنان به امور لغو برخورد
می کنند، با بزرگواری از کنارش
می گذرند.
عذر خواهی و عذر پذیری:
امام علی (ع) می فرماید: (غررالحکم، ص 447)
عذرخواهی و عذر پذیری دلیل بر خرد است.
به هر حال اگر اشتباهی مرتکب شدید، معذرت خواهی کنید. همینطور عذر دیگران را بپذیرید و خطایش را نادیده بگیرید. بنابراین، عذر پذیری نه تنها از مقام انسان نمی کاهد، بلکه نشان دهنده ی بزرگواری و کمال انسان است.
تشکر و سپاس گذاری:
امام علی (ع) می فرماید: (بحارالنوار، ج75، ص 246)
جا دارد خردمند اهل تشکر و سپاسگذاری باشد تا شایسته ی نعمت بیشتر باشد.
سپاسگذاری موجب محبوبیت و بهره وری بیشتر از داشته های دیگران می شود. بنابراین چه زیباست که انسان به جای روحیه ی طلبکاری، دارای روحیه ی شکر و سپاسگذاری باشد.
قضاوت بیجا:
امام علی (ع) می فرماید: (غررالحکم، ص 58)
نخست اندیشه کن، آنگاه سخن بگو تا ازلغزش در امان بمانی.
درباره ی آنچه نمی دانید سخن نگویید. کم نیستند افرادی که با داوری ناحق، حق دیگران راضایع می کنند.
شوخی:
امام علی (ع) می فرماید: (غررالحکم، ص 222)
شوخی آفت هیبت آدمی است.
در سخن دیگر:
هر چیزی بذری دارد و بذر دشمنی مزاح است.
نکته: شوخی در حد بسیار کم و مشروع و بدون فعل حرام بد نیست و گاه مطلوب نیز هست.
دخالت بیجا:
نشانه ی عاقل آن است که از دخالت بیجا در اموری که به او مربوط نیست وارد نشود و اگر دید دو نفر با هم سخن می گویند، وارد نشود. مگر خودشان او را دعوت کنند و دوست داشته باشند با او مشورت کنند.
حرمت شکنی:
پیامبر (ص) فرموده اند: (الکافی، ج 2، ص 233)
مسلمان کسی است که مسلمانان ازدست و زبان او در امان باشند. هیچ کس دوست ندارد، دیگران حرمتش را نگه ندارند. بدیهی است کسی که به دیگران احترام می گذارد، خشنود می شود. بنابراین اگر شخصی را نزد دیگران سبک کردی، آبرویش را ریختن، او را ملامت کردن و... حرمت شکنی است و عواقب منفی آن کینه و دشمنی است.
نکته: حتی والدین و مربیان نباید شخصیت دانش آموز را خُرد کنند.
تحمل دیگران:
امام جواد (ع) می فرماید: (تحف العقول، ص 409)
همسایه ی خوب بودن به این نیست که همسایه را آزار ندهی، بلکه به این است که آزارش را تحمل کنی.
بنابراین، تحمل یک حرف،
تحمل یک عقیده، تحمل یک رقیب و...
می تواند صلح و صفا و صمیمیت را برقرار کند.
استفاده از نظر دیگران:
امام علی (ع) می فرماید: (غررالحکم، ص 55)
سزوار است که شخص خردمند، رأی خردمندان را بر رأی خویش بیفزاید. از نشانه های خردمندی این است که آدمی تنها به رأی خود متکی نباشد و گاهی فکر خود را متهم کند و از فکر دیگران بهره جوید و خود خواه نباشد. بنابراین، بهره گیری از نظر دیگران و مشورت با افراد با تجربه و فهمیده کلید موفقیت است.
کم گویی و گزیده گویی:
امام علی (ع) می فرماید: (غررالحکم، ص 54)
خردمند کسی است که زبان خود را به بند کشد.
در سخن دیگر می فرماید: (غررالحکم، ص 212)
پر حرفی باعث سرافکندگی است.
سخن دیگر: (غررالحکم، ص 214)
زیاده گویی همنشین را خسته و بزرگان را بی حرمت می کند.
سخن نیکو:
امام علی (ع) می فرماید: (سوره ی بقره، آیه 83)
با مردم نیکو سخن بگویید.
سخنان زشت از وقار تو می کاهد و به گناهت می افزاید. اگر با دشمن هم می خواهی سخن بگویی، با نرمی و لطافت بگو و از زشت گویی و سخن ناثواب پرهیز کن.
پس زیبا و با ادب سخن گفتن، آثار اجتماعی بسیاری دارد.
نکته: مهارت، افکار زیبا، گفتار زیبا، و رفتارزیبا و پندار زیبا را در خود تقویت کنید.
ادب و کمال:
امام علی (ع) می فرماید: (بحارالنوار، ج 75، ص 111)
آنکه عقل ندارد، ادب ندارد.
بی تردید شخصیت هر فرد، تابع ادب و کمال انسانی اوست.
در سخن دیگر می فرماید:
هیچ زیبایی بالاتر از ادب نیست.
خوش رفتاری با دیگران:
امام حسن (ع) می فرماید: (بحارالنوار، ج75، ص111)
برخورد نیکو با دیگران، اساس خردمندی است.
در احادیث آمده است. انسان مؤمن موظف است که با مردم اخلاق و رفتار نیکو داشته باشد.
همنشینی با عاقلان:
چنانچه همنشینی با افراد جاهل و شرور موجب عقب افتادگی، بدنامی و دیدگاه بد دیگران نسبت به شما خواهد شد. هر فرد می تواند با همنشینی با افراد باهوش و عاقل گام های بلندتر و مؤثرتری در زندگی بردارد.
نیکی کردن به دیگران:
امام علی (ع) می فرماید: (غررالحکم، ص 384)
کار نیک اندوخته ای جاودانه و همیشگی است.
البته باید سعی شود، این نیکی به اهلش برسد و در راه صحیح به مصرف برسد. چنانچه اگر به افراد نادان و جاهل و خیانت کار نیکی کنید، مثل این است که به گرگ درنده و مریضی پناه داده اید!!! و عاقبت و فرجام کار معلوم است.
تندی نکردن:
امام علی (ع) می فرماید: (غررالحکم، ص 265)
درشتی کردن با دیگران، اساس سبک عقلی است.
همیشه درشتی و تندخویی نتیجه ی معکوس دارد و باید در بحران ها با روش عاقلانه برخورد کنید. بنابراین زبان ادبی از شرایط لازم و ضروری در زندگی است. آیا فکر کرده اید که یک انسان عاقل و دانشمند در شرایط اضطراری و بحران ها چگونه صحبت می کند؟
وقار و متانت:
امام علی (ع) می فرماید: (غررالحکم، ص 250)
وقار، نشانه ی عقل است.
انسان باید در همه حال باوقار و سنگین باشد. بدون اینکه دچار غرور و تکبر شود. بنابراین رفتار بچه گانه آدمی را سبک و بی ارزش نشان می دهد. همینطور متانت در برخورد با دشمن، بسیار کارساز و سازنده است.
امیدواری:
امام علی (ع) می فرماید:
امید، مونس و رفیق آدمی است.
ناامیدی و یأس و غصه خوردن نه تنها مشکلی را حل نمی کند، بلکه بر مشکلات می افزاید. ولی امید به آینده می تواند بسیاری از گره ها را باز کند.
ثابت قدم بودن:
در امور زندگی و کارهای محوله ثابت قدم باش، به تدریج پله های ترقی را یکی پس از دیگری طی خواهی کرد.
دوری از خودخواهی:
از نشانه های افراد نادان این است که خود را گرفتار خوی زشت خودخواهی کرده اند. این نوع خلق و خو بسیار زیان بار است و موجب دور شدن دوستان می شود.
نکته: افراد مغرور از
دیگران ایراد می گیرند، و عیوب خود را
نمی بینند.
آلودگی ها و گناه:
امام علی (ع) می فرماید: (غررالحکم، ص 54)
عاقل کسی است که خود را از گناه و عیوب پاک گرداند.
انسان های عاقل سراغ فساد و گناه نمی روند. هر فرد باید مراقب باشد با چه افرادی دوستی می کند. چرا که دوستان ناباب بر روی خلق و خوی شما تأثیر می گذارند.
بدگویی از دیگران:
امام علی (ع) می فرماید: (غررالحکم، ص 54)
خردمند کسی است که زبان خویش را از بدگویی پشت سر دیگران باز نکند.
شخص عاقل بهتر است از بازگو کردن عیب دیگران و ریختن آبرویش خوددای کند.
مردم آزاری:
امام علی (ع) می فرماید: (غررالحکم، ص 465)
به دست آوردن عقل، یعنی آزار نرساندن.
مردم آزاری امری زشت و نکوهیده است. ولی برخی افراد با زبان و یا برخورد های زشت و زننده، سعی می کنند دیگران را برنجانند و از این کار لذت می برند. هرگز با چنین افرادی دوستی نکنید.
آدم های شرور:
امام علی (ع) می فرماید: (غررالحکم، ص 431)
کسی که با بدان هم نشین باشد، عاقل نیست.
انسان های مختلفی در جامعه وجود دارند. (خوب، بد، عاقل، نادان و...) اگر بخواهید در چشم مردم عزیز باشید، باید از دوستی و مراوده با بدان بپرهیزید. هرگز عاقلانه نیست که انسان افراد عاقل را رها کند و با بدان همنشین شود. در غیراینصورت به عواقب کار خود فکر کرده اید.
امام علی (ع) می فرماید: (غررالحکم، ص 413)
دوست آدمی دلیل بر عقل اوست
خشم:
امام صادق (ع) می فرمایند: (میزان الحکمه، ج5، ص 500)
خشم، کلید همه ی بدی ها است.
خشمگین شدن در امور روزانه و عکس العمل های تند نشان دادن بر سعادت و سرنوشت انسان بسیار اثر می گذارد.
زخم زبان زدن:
امام علی (ع) می فرماید: (بحارالنوار، ج6، ص 286)
زخم زبان از زخم نیزه بدتر است.
بنابراین مبادا به خودت اجازه دهی کسی را شماتت کنی، حتی اگر دشمن تو باشد.
سرزنش کردن:
یکی از مسائل اخلاقی این است که نباید کسی را به دلیل کار بدی که انجام داده سرزنش کنید. بلکه سعی کنید با اخلاق خوش او را راهنمایی کنید.
افراط و تفریط:
امام رضا (ع) می فرماید:
بهترین کارها میانه ی آنهاست.
میانه روی در هر کاری، خوردن،آشامیدن، خوابیدن، خرج کردن، تفریح کردن، درس خواندن، تلوزیون تماشا کردن، کتاب خواندن، صحبت کرن و حتی عبادت کردن کار عاقلانه ای است. خوب است که در هر کاری جانب اعتدال را در نظر بگیرید.
همنشینی و معاشرت:
انسان برای اینکه بتواند یک زندگی خوب داشته باشد، نیازمند آن است که دوستانی داشته باشد.
حضرت علی (ع) می فرمانید:
معاشرت با خردمندان بر شرافت انسان می افزاید و معاشرت با سفیهان موجب فساد اخلاق می شود.
سقراط می گوید:
مصاحبت با خردمند گنج است و معاشرت با جاهل رنج
حق همنشین این است که اگر تصمیم به گناهی گرفت او را از آن باز داری و اگر توجه نکرد از او فاصله بگیرد.
امام علی (ع) می فرمایند:
دوست آدم نادان در رنج و سختی است
سخن دیگر:
همنشین بی خرد مباش که کار زشت خود را زیبا جلوه داده، دوست دارد تو هم مانند او بشوی
آموزش مهارهای خلاقانه
آموزش خطاطی به شیوه ای ساده:
باید توجه داشت، قبل از اینکه دانش آموزان را با نوشتن تک تک حروف فارسی (نستعلیق) آشنا کنید باید شیوه ی درست در دست گرفتن قلم خطاطی را به آنها آموزش بدهید. سپس با استفاده از چند مهارت ساده نحوه ی چرخش های مختلف قلم را به آنها آموزش دهید. سپس به سراغ نوشتن حروف به شیوه ی نستعلیق بپردازید. با این کار ذهن دانش آموز ابتدا با مهارت های مختلف حرکت دست و قلم آشنا می شود. سپس آماده ی نوشتن حروف به شیوه ی نستعلیق خواهد شد. این مهارت ها را به دانش آموز آموزش دهید.
نکته: اکنون ایده های جدیدی را به وسیله ی قلم نقاشی کنید.
تمرین نقاشی ساده:
آموزش الفبای فارسی به شیوه ای خلاقانه:
بعد از این مرحله تونایی کودک در نوشتن نقطه ی حروف می باشد. زیرا کودک توانایی ادراک جزئیات حروفی که قبلاً به خاطر سپرده و هنگام نوشتن آنها دچار اشتباه نمی شود. مثلاً تشخیص «س» از «ش» و «ک» از «گ» و «ف» از «ق» و سایر موارد مشابه.
در این مرحله از یادگیری، پرورش میزان دقت مؤثر می باشد. مثلاً کودک در بعضی موارد دندانه ها یا نقطه ها را کم یا زیاد می گذارد و یا اینکه نقطه را بالای حروف مناسب قرار نمی دهد. در این مرحله باید از کودک خواست که از کلی نگری پرهیز کند و اجزای تصویر را مشاهده کند.
بسیاری از کودکان در به خاطر آوردن حروف یا ترتیب توالی حروف در کلمه دشواری دارند. بنابراین مسائل توالی دیداری بر زمینه های مختلف تحصیلی بسیار مفید است. در این اشکال کودک شکل حروف را در یک تصویر مشاهده می کند و با به خاطر سپردن آن حروف در تصویر حافظه ی دیداری خود را تقویت می کند.
همچنین با توجه به ترتیب توالی اشکال و رنگ آمیزی اشکال، آنها را به همان ترتیب ادامه داده و تکمیل می کند.
در این مرحله برای انجام هر تمرین، زمان در نظر گرفته شود و اگر کودک بخواهد دوباره تمرین را انجام دهد، سعی کند در زمان کمتر و با سرعت بیشتری کشیدن تصویر را به پایان برساند. در نظر داشته باشید که کودک برای کشیدن شکل هایی که خطوط بیشتری دارند به زمان بیشتری نیاز دارد.
آموزش حروف انگلیسی به شیوه ای خلاقانه:
در این نقاشی ها تشخیص شکل های قرینه و یا وارونه در جهت عکس یا مخالف تشخیص داده می شود.
همچنین کودک اشکالی که در جهت
مخالف قرار دارند تشخیص
می دهد. کسب مهارت در وضعیت قرار گرفتن نمادهای کلامی که در جهت یکی مخالف جهت
دیگری است. مانند: بی و دی
نکته: برای فهم بهتر زبان بهتر است از کلمات مرتبط با یکدیگر استفاده کنید. مثلا آسمان، ابر، رعد و برق، باران و با این کلمات جمله بسازید. مثال دیگر: نجار، میخ، تخته، چکش...
تفاوت های حروف فارسی و انگلیسی:
برای ترمیم نارسا نویسی:
1- استفاده از روان نویس و کشیدن اشکال هندسی
2- استفاده از وایت برد یا گچ نرم
3- کشیدن خطوط با فشارهای مختلف به نوک قلم (کشیدن خطوط باید با فشار 10 درجه تا فشار 90 درجه تمرین شود.
نکته: هنگام نوشتن دانش آموزان باید با کمترین فشار بر روی نوک قلم (10%) بنویسند. همینطور هنگام گرفتن قلم با انگشت سبابه و شصت، نباید فشار بیش از 10% استفاده کنید. سعی کنید مچ دست ساعد و بازو راحت و آزاد باشد.
مشکل بدخطی دانش آموزان:
علت عمده ی بدخطی دانش آموزان این
است که ما نتوانسته ایم با
شیوه ای ساده و درست به دانش آموزان کمک کنیم. در اینجا به کمک دایره حروف فارسی
را آموزش می دهم.
آموزش حروف فارسی و انگلیسی به وسیله ی دایره:
نکته: شیوه ای که برای روان نویسی
دانش آموزان ارئه شده،
می تواند در ورزش هم بکار رود. مثلا توپ والیبال را با 10 درصد فشار با دو دست به
زمین بزنید و به تدریج در هر نوبت فشار را 10 درصد بیشتر کنید تا به 100 درصد
برسید. همینطور در ورزش کشتی می توانید به وسیله ی دست ها فشار وارد شده به حریف
را از 10 درصد شروع کنید و در دفعات بعد در هر نوبت اجرا 10 درصد فشار را افزایش
دهید.
آموزش ریتم به نوآموزان:
تیک تاک ساعت گوش کن با دقت
با یک تیک یک ضرب می زنم به درب
با یک تیک دو ضرب می زنم به درب
با یک تیک سه ضرب می زنم به درب
با یک تیک چهار ضرب می زنم به درب
حالا شناختی ریتم را تمرین بکن تو حالا
با یک تیک یک ضرب بزن به درب
با یک تیک دو ضرب بزن به درب
با یک تیک یک ضرب بزن به درب
با یک تیک سه ضرب بزن به درب
با یک تیک دو ضرب بزن به درب
با یک تیک سه ضرب بزن به درب
و....
شاعر: عبدالله یزدانی
نکته: اکنون می توانی در جاهایی از ریتم سکوت قرار دهی.
اکنون اجرای نت ها را با استفاده از دو دست انجام دهید:
نکته: حرف (چ) یعنی با دست چپ بر روی میز ضربه بزنید و حرف (ر) یعنی با دست راست بر روی میز ضربه بزنید.
جدول تمرین ریتم (تقویت حافظه)
|
راست |
چپ |
چپ |
راست |
|
1 |
1 |
1 |
1 |
|
2 |
1 |
2 |
1 |
|
3 |
1 |
3 |
1 |
|
4 |
1 |
4 |
1 |
|
1 |
2 |
1 |
1 |
|
1 |
2 |
2 |
1 |
|
2 |
2 |
1 |
2 |
|
1 |
1 |
3 |
2 |
|
2 |
2 |
2 |
2 |
|
2 |
1 |
1 |
2 |
|
3 |
1 |
1 |
3 |
|
2 |
2 |
3 |
3 |
|
1 |
1 |
3 |
3 |
|
3 |
3 |
1 |
3 |
|
4 |
1 |
1 |
4 |
|
2 |
4 |
2 |
4 |
|
2 |
3 |
1 |
4 |
|
1 |
2 |
2 |
4 |
|
.... |
.... |
.... |
.... |
نکته: اکنون می توانید هر عدد را بین 1 تا 4 داخل ستون ها قرار دهید و ریتم های جدیدی را بسازید. سعی کنید هر خانه را در یک ثانیه اجرا کنید. مثلا اگر در خانه ی اول عدد (1) نوشته شده است در ثانیه اول یک ضربه بر روی میز بزنید و اگر در خانه ی دوم عدد (3) نوشته شده است در ثانیه ی دوم سه ضربه بر روی میز بزنید و....
تمرین ریتم به وسیله ی انگشتان: (تقویت حافظه)
نکته: اعصاب هر انگشت به صورت مستقل عمل می کند و هر
کدام از انگشتان از یک قسمت از مغز فرمان می گیرند. با این تمرین می توانید هم
زمان از فضای چند قسمت مغز استفاده کنید.
روش تمرین: ابتدا با توجه به تیک تاک عقربه ی ساعت در هر ثانیه اعداد را با توجه به شماره ی انگشتان دست راست یا چپ اجرا کنید. این تمرین را روزی 5 دقیقه انجام دهید. به تدریج سرعت انگشتانتان زیاد می شود. در هر نوبت با یک دست این کار را انجام دهید. هنگامیکه به مهارت لازم رسیدید، با استفاده از هر دو دست همزمان این کار را انجام دهید. همچنین می توانید عددگذاری های مختلفی را طراحی و اجرا کنید. یادتان باشد که انگشتانتان را روی میز بگذارید و هر انگشتی را که بلند می کنید، انگشتان دیگر روی میز باشند و بلند نشوند.
تمرین دست راست : 3512 – 234 – 123
3521 – 234 – 123
تمرین دست چپ : 3154 – 432 – 543
3145 – 432 – 543
